Küdrü düzü

Sanki sonsuzluqdan yorulan sükut,

Burda torpaq olub, düzə çevrilib.

Bəlkə də ilk dəfə burda insanın

Dilinə “dünya” tək təzə söz gəlib.

Hayana baxırsan çöldür, düzəndir-

Yaxın da, uzaq da eynidir burda.

Zaman, əbədiyyət kölgəsi bilib,

Sanki uzaq durur, yan ötür burdan.

Sanasan düzlərin dərinliyindən,

Sükutun sehrli nəfəsi gəlir.

Belə sonsuzluqda insan bir yana,

Daşın da düşünmək həvəsi gəlir.

Bir iz də yox qədim “Karvan yolu”ndan –

Qarışıb düzlərə, qalıb bir adı.

Uzaqda sürünən ağappaq duman,

Bəlkə də o yolun yuxularıdır.

Göyün yaxasını cırar ildırım,

Gur yağış çölləri alar əlinə.

İldırım səsindən qorxan sığırçın,

Uçub bir qoyunun qonar belinə.

Üfüqü bir yağış tutar ötəri,

Günün qürubunda damcılar yanar.

Yağışda islanan yovşanın ətri,

Qarışar üfüqün qızartısına.

Çöllərin əbədi yaz arzusunu

Qış sındırmaq istər soyuq gücünə.

Çör-çöpün dibindən işaran göy ot,

Qışın hədəsini almaz vecinə.

Uzaqdan görünən qoyun sürüsü,

Qürubda yeriyər kölgələr kimi

Çöllərə yayılan at kişnərtisi,

Adama xoş gələr al səhər kimi.

Adamın ürəyi atlanır burda –

Üfüqdən o yanı görmək istəyir.

Bu sonsuz aləmdə gücsüz sözlərin,

Uşaqtək tutmağa ətək istəyir.

Üfüqə baş qoyub uzanan düzlər,

Sanki kainatın bilir sirrini.

Bəlkə ona görə çöllər bu qədər,

Bu qədər arxayın, sakit görünür.

Xatirə

(Dünyadan cavan gedən tarixçi-alim, şair-publisist,

dostum Aydın Səlimzadənin xatirəsinə həsr olunur).

Ömrünü çox cavan,cavan bitirdin

Dərdini gizlində daşıyırıq biz.

Ölümü dostlara görə götürdün,

Sənin hesabına yaşayırıq biz.

Ömrün yaz çağında,yoluna nagah,

Hardan gəlib düşdü bu qapqara daş?

Dostların içində,bəlkə də,ən çox

Sənə yaraşırdı yaşamaq,qardaş!

O yerdə ki,sənin nəfəsin vardı,

Yeri dar olardı qəmin,kədərin.

Adama dərdini unutdurardı,

Yaşamaq eşqilə yanan gözlərin.

Nərgiz ləçəyinə düşən şeh kimi,

Ürək qızdırardın təmizlərə sən.

Yayın ortasında əsən meh kimi,

Necə yaraşırdın bu şəhərə sən!

Adın dostlarının dil-dodağından,

Bir toyda,məclisdə silinən deyil.

Uzaqdan görünən Babadağında

İşaran bir əlçim qarsan,elə bil.

Ürəyində qalan sözün əzabı,

Qönçə arzuların yandırır bizi.

Yaza biləcəyin neçə kitabın

Rəfdəki boş yeri sındırır bizi.

Yenə kəndimizin yamaclarında,

Çobanaldadanlar bizi aldadır.

Bir vaxt çox sevdiyin kənd qızlarının,

Yanağı yenə də çiyələk dadır.

Sənsiz doğma yerlər dumanda,çəndə,

Səni yada salıb,ağlayır, Aydın!

Hardasa atadan bir söz düşəndə

Aygünün qəlbini dərd oyur,Aydın!

Qayıdıb gələrlər baharda yenə,

Payızda köç edib gedən durnalar.

Niyə harayımız yetişmir sənə?

Adamı nə qədər gözləmək olar?

Bir gözəl,işıqlı may səhərində,

Metrodan çıxanda görəydim səni!

Niyə oturmadın bu gün yerində

Məclisə baxanda görəydim səni?

Nigaran ruhunun üfüqlərini,

Aydın,qoy heç zaman bulud almasın!

Səni biz o zaman unudarıq ki,

Başımız üstündə səma olmasın.

Tənha qadın A.Blokun xatirəsinə.

Bir qadın köçmüşdü bizim binaya,

Təkcə yaşayardi, təkcə gəzərdi.

Bir qonum-qonşunu salmazdı saya,

Baxmazdı kim ona dodaq büzərdi.

Sevib yaşayardı öz həyatını,

Səhər evdən çıxıb, axşam gələrdi.

Tək-tənha ömrünün hər saatını,

Bir səadət dolu dünya bilərdi.

Külək yelləyərdi boş zivəsini,

Kimsə orda paltar görməzdi heç vaxt.

Eşitmək istərdi hamı səsini,

Ancaq o danışmaz, gülməzdi heç vaxt.

Əyni şux, baxışı inam saçardı,

Baharda sökülən dan yeri kimi.

Ona yaraşardı bütün paltarı,

Təzəcə dən düşən telləri kimi.

Nə yasa gedərdi, nə də bir toya,

Nə də bilinməzdi sevinci, dərdi.

Elə gəzərdi ki, sanki dünyaya

Yüz dəfə, min dəfə gəlib-gedibdir.

Yayda həyətdəki tənha söyüdə,

Səhər tezdən durub su verərdi o.

Qəlbində közərən dərdini bəlkə,

Elə o söyüdlə söndürərdi o.

Qonşular gizlində pıçıldaşardı:

“Söyüdün açılıb bəxtinin gözü”.

Hamı bir-birinə ürək açardı:

“Söyüdün söyüdlə düz tutar sözü”.

O qadın gələndən boz binamızın,

Tamam dəyişmişdi köhnə gərdişi.

Burda nə kasıbın, nə keçəl qızın,

Sanki düzəlmişdi hamının işi.

Bir payız gecəsi silkələndi yer,

Töküldü həyətə bütün qonşular.

Hamı düşündü ki, o, indi gələr –

Yoxsa ölümlə də oynamaq olar?

O gecə çoxunun baxışı dondu,

O qadının tənha pəncərəsində,

İşığı gəlsə də, özü gəlmədi,

Hamının istəyi qaldı gözündə...

Bir axşam eşitdim, köçüb-gedib o,

Çoxunun xəbəri olmayıb bundan.

Deyirlər, bir qoca görübdür onu,

Evdən çıxıbdır, o, dan qızaranda.

Qonşuda yaşayan tələbə qıza,

Şəhərdən əbədi gedir, deyibmiş.

Bir də “həyətdəki tənha söyüdə

Arada vaxt tapıb, su ver”, deyibmiş.

İlk günlər qonşular gen gəzərdilər,

Çoxu utanardı sanki söyüddən.

Sonra elə bil ki, dəyişdi aləm,

Söyüd doğmalaşdı hamıya birdən.

İndi, su verməyə söyüdə, hərdən

Az qala qonşular növbəyə durur.

Hamı düşünür ki, qayıdacaq o,

Yenə şux geyimdə, üzündə qürur.

Ayrılıq

Bir azdan qaranlıq düşəcək, tələs

Daha vaxt uzatma “gedirəm” deyə.

Niyə üzülürsən, onsuz da sabah,

Yenə gələcəksən məni görməyə.

Qorxma, bu həftə də hələ bizimdir,

Pəncərəsi böyük bu hündür otaq.

Sabah bu yataqda çılpaq qolların

Yenə də boynumu qucaqlayacaq.

Od vurub yenə də yüz xatirəyə

Yesenindən şeir deyəcəyik biz

Daha ayrılırıq ömürlük deyə,

Dünyanı, taleyi söyəcəyik biz.

Əbədi ayrılıq, hicran qorxusu

Qəmli iz salacaq büllur səsinə...

Bilirəm ki, daha böyüyüb qızın,

Mənimlə görüşmək ağırdır sənə.

Neyləyək, bu dünya bizlik deyil, yox

Adətlər, qanunlar kəsib yolları...

Bir vaxt gömsələr də məni torpağa

Səni gözləyəcək çöldə qollarım...

Yeddi günümüz var hələ qabaqda,

Kədər gözlərinə kölgə salmasın.

Bir də ki, lap gəlsin fələkdən, haqqdan,

O hansı sevgidir sonu olmasın? !

Bir azdan qaranlıq düşəcək, tələs,

Daha vaxt uzatma “gedirəm” deyə.

Niyə üzülürsən, onsuz da sabah,

Yenə gələcəksən məni görməyə.

Mollaisaqlı

Bir varlı toyuna düşən kasıbtək

Adların içində sıxılar adın.

Kəndlər var-kənd deyil,cənnətdir,cənnət

Heyif, bu sarıdan sən yarımadın.

Kasıb həyətlərin,köhnə evlərin,

Axşamlar baxanda ürək ağrıdır.

Qara çəpərlərin, elə bil, qədim

Bir qəmli bayatı misralarıdır.

May ayı gələndə üzünə bir az

Baharın nəfəsi yaşıl rəng çəkər.

Elə ki, yay gəldi, quruyar hər yan

Allah da, elə bil, səndən əl çəkər.

Əlində qab-qacaq uşaq, qız-gəlin

Bulağın başında növbə gözləyər.

Dimdiyini bürkü açan sərçənin,

Dili olsa, “mənə su verin!”deyər...

“Kolxoz”;”sovxoz” deyib, sənin başına

Daha açılmayan oyun qalmadı.

Katiblər, sədrlər dəyişdi, amma

Yolun düzəlmədi, suyun olmadı

Üzümlük saldılar bir vaxt, az qala,

Həyətin ağzından üfüqə qədər.

Evlər həsrət qaldı bir qaşıq bala –

Hər yanı kükürdlə zəhərlədilər.

Fəsillər torpağa min bəzək vurar,

Zamanın bircə rəng çıxmaz yadından.

Sənin taleyinə, nədənsə Allah

Bircə rəng vurubdur-“zülm”adında.

Bəzən xəyalımda, a doğma kəndim,

Yanından dağ çayı axıdıram mən.

Sonra meşə salıb dörd tərəfinə,

İçində bülbüllər oxuduram mən.

Asfalt yol çəkirəm sənə hər gecə –

Yolboyu çinarlar könül oxşayır

Evlərə çəkdiyim suyla qız,qoca

Yayın istisində üzünü yuyur.

O sısqa bulağın, o quru gölün,

Gözümdə çağlayan çaydır, dənizdir.

O köhnə klubun, o torpaq yolun,

Balamın üzütək mənə əzizdir.

Nə vaxt ki, Gün batır, yanır üfüqlər,

Dönürsən qəlbimdə bir qırıq neyə.

Bir onu bilirəm, ölənə qədər,

Səni ürəyimdə gəzdirəcəyəm.

Bu adam

Bu adam rahatca yalan danışa,

Sən də irişəsən baxıb üzünə.

Yalandan and içə, kükrəyib- coşa,

Susub, güc verəsən sən də sözünə.

Yaxşı tanıdığın, yaxın bildiyin,

Bir gözəl adamı nahaqdan söyə.

Üzündə müdriklik, alnında düyün,

Qırpıb gözlərini, baxasan göyə.

Arada üzünə yazıqlıq verib,

Qul kimi boynunu yana əyəsən.

Hərdən də yalandan, güclə öskürüb,

Sonra bivec-bivec gülümsəyəsən.

Eləcə ağzına bir kilid vurub,

Susasan, dilini tərpətməyəsən.

Sonra da dost-tanış yanında durub,

“Dünyanın xarabı çıxıb” deyəsən.

Cöngə

Bu cöngə bir sıxma ot görən kimi,

Sevincdən quyruğu göydə oynayar.

Qarnına doldursan külli-aləmi,

Bu cöngənin gözü, çətin ki, doyar.

Bu kasıb,bu fağır kəndin gözündə

Bu cöngə alınmaz bir qala olub.

Ayağı bu kəndə dəydiyi gündən,

Bu cöngə hamıya bir bəla olub.

Arıq bir keçinin qabağındakı,

Bircə əlçim ota tamah salar o.

Buzovun, çəpişin ağzından çəkib,

Bir tikə payını dartıb alar o.

Qoyun-quzu bilməz, çəpər tanımaz,

Yoluna çıxanı ayaqlar,əzər.

Hamı söyləyər ki, belə yaramaz

Cöngə görməyiblər indiyə qədər.

Hərdən ürəyindən kişnəmək keçər,

Onda öz-özüylə başlayar cəngə.

Atlara gizlicə baxıb, böyürər,

Görər, xeyri yoxdur – cöngədir, cöngə.

Böyürəndə, sanki qara yel əsər,

Bağçaya,bostana, bağa, əkinə.

Heç kim də şikayət etməz polisə,

Çünki sahibindən qorxub-çəkinər.

Kənd onun əlindən gəlibdir təngə,

Bir tikə çörəyi olubdur zəhər.

Sahibi olmasa,bilir ki, cöngə,

Onu diri-diri şişə çəkərlər.

Bir oğul yoxdur ki,bu yaramazın

Ağzını,burnunu ovsun yaxşıca.

Belində beş yaba sındırıb azı,

Qoduqluğa kimi qovsun yaxşıca.

Bu qara cöngənin ağ qaşqasında,

Bir yağlı güllənin yeri görünür.

Hayıf ki, bu kənddə, cavan yaşından,

Hamı koramaltək yerdə sürünür.

Qartalı dağında qıy vuran kəndin,

Bir cöngə gözünün odunu alıb.

Hamı düşünür ki, daha bu dərdin,

Əlacı göydəki Allaha qalıb.

Qorxmaz ŞIXALIOĞLU

525-ci qəzet.- 2010.- 10 aprel.- S.30.