Yurd yerinin göynərtisi...

FÜZULİ RAYONUNUN İŞĞALINDAN 17 İL KEÇİR...

23 avqust 1993-cü ildə Füzuli şəhəri və rayonunun 40-a yaxın kəndi erməni hücumu nəticəsində işğal edildi. Rayon, demək olar ki, döyüşsüz təhvil verildi. Məlumatlara görə, ermənilərin kiçik kəşfiyyat dəstələri irəliləyərək səngərlərin və yaşayış məntəqələrinin bomboş olduğunu görüb xəbər verirmişlər; erməni zabitləri isə bunun tələ olduğunu bildirərək, ehtiyatlı olmağı, kəndləri bir-bir tutmağı məsləhət görürmüşlər. Amma nə yazıqlar ki, Füzulidə ermənilərə heç bir tələ qurulmamışdı; tələ füzulilərin özünə qurulmuşdu. İndi həmin təqvimdən 17 il ötür. Bu illər füzulilər yüz dəfələrlə doğma torpaqlarının bu gün və ya sabah işğaldan azad olunacağına ümidləniblər, hər dəfə də umsuq olublar. 1993-cü ilin qanlı-qadalı yay günlərində Füzuli rayonunun cənnətməkan bir diyarı olan mənim doğma kəndim Mollavəli də işğala məruz qaldı. 2 iyul 1993-cü ildə rayonun Yuxarı Güzlək və Qaradağlı kəndləri işğal ediləndə onlardan 3 km aralıda yerləşən bizim kənd üçün də çətin vəziyyət yarandı. Erməni quldurlarının cəmləşdiyi Məlikcan yüksəkliyi kəndimizin lap yaxınlığında, cəmi 2 kilometrliyində idi. Kəndimiz sözün əsl mənasında səngər olmuşdu. Kəndin kişiləri, xüsusilə də cavanlar, “quş tüfəngi” ilə olsa da, səhərə qədər yatmayaraq, mövqelərdə keşik çəkirdilər, kəndi qoruyurdular. 1992-ci ilin yaz-yay aylarında kəndimizin müdafiəsini gücləndirmək məqsədi ilə Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindən kəndə əsgərlər, xüsusən də topçular gətirildi. İnsaf naminə demək lazımdır ki, bu vətənpərvərlər bizimlə birlikdə kəndin müdafiəsinə mərdliklə, qeyrətlə dayanırdılar. Hətta onlar bizə bildirirdilər ki, nə qədər biz burada sizin yanınızdayıq, ermənilər kəndə hücum əməliyyatlarına keçə bilməzlər. O zaman mən AXC Füzuli rayon şöbəsinin Mollavəli kənd dayaq dəstəsinin sədri idim. Mütəmadi olaraq kəndi qoruyan əsgərlərin yanında olurdum; onların əsasən məişət problemlərinin həll olunmasına köməklik göstərirdim. Bu əsgərlərin əksəriyyəti ali təhsilli idilər. 1992-ci ilin ikinci yarısında rayon icra hakimiyyəti tərəfindən ucqar cəbhə kəndlərinə ərzaq yardımı paylanırdı. Mollavəli kəndində yardımların kənd camaatına çatdırılmasına şəxsən özüm rəhbərlik edirdim. Kəndimizə köməyə gəlmiş topçu əsgərləri unutmurduq. Hər birimiz onlara kömək etməyə çalışırdıq. Onların müəyyən problemlərinin həll olunmasında mənimlə bərabər həmkəndlilərimizdən Baloğlan Məmmədov, Arif Alışov, Firəddin Səfərov, Gündüz Məmmədov, Məhəmməd müəllim xüsusi fəallıq göstərirdilər. Baloğlan Məmmədov onların qidalanmasına, təmizliyinə xüsusi diqqət ayırırdı. 16 yaşlı Firəddin Səfərov silah götürüb əsgərlərlə birgə kəndin müdafiəsində iştirak edirdi. Sonradan avtomat götürüb özünümüdafiə dəstələrinə qoşulub torpaqlarımızın azadlığı uğrunda vuruşan Məhəmməd müəllim, demək olar ki, hər gün əsgərlərlə bir yerdə olurdu. O, tez-tez əsgərlərlə bizim şəkillərimizi çəkirdi. Kəndin hər bir sakini bizə köməyə gəlmiş topçu əsgərlərlə qayğı ilə yanaşırdı. Onların komandiri bu qayğıya görə camaatımıza təşəkkürünü bildirirdi. Topçular bizə onu da deyirdilər ki, əgər bizi bu mövqelərdən başqa yerə aparsalar və buralar artilleriyasız qalsa, kənd və ətraf yaşayış məntəqələri düşmənin əlinə keçə bilər. Sonralar həmin “topçular” müəmmalı şəkildə tutduqları mövqelərdən çıxarıldılar və bundan az sonra kəndimiz, eləcə də qonşu kəndlər və Füzuli şəhəri düşmən caynağına keçdi. Mənim üçün böyük maraq kəsb edən məqamlardan biri kəndimiz işğal edilərkən ətraf yaşayış məntəqələrində, mövqelərdə kifayət qədər sayda olan tankların və torpaqların müəmmalı susması oldu. Kəndin müdafiəçilərinin qüvvəsi isə təpədən-dırnağa qədər silahlanmış erməni-rus hərbi qüvvələrinin qarşısında davam gətirə bilməzdi. Döyüşçülərimiz bütün bunlara baxmayaraq, inadla vuruşdular; şəhid olanlarımız, yaralananlarımız da oldu. Amma heyif ki, torpaqlarımız erməni-rus hərbi qoşunlarının hücumu və öz daxilimizdə müəyyən dairələrin ərazilərimizin işğal olunmasında müəmmalı maraqlarının olması nəticəsində zəbt edildi. Adamı ən çox o yandırır ki, indi bəzən Bakıda, Sumqayıtda, Gəncədə və başqa ərazilərdə bir sıra özünü-sözünü bilməz adamlar ağzını Allah yoluna qoyub çayxanalarda, ictimai nəqliyyatda, daha nə bilim haralarda, ərazisi işğala məruz qalmış rayonların əhalisinin ünvanına “Erməni bir güllə atan kimi qorxub qaçdınız” və başqa bu kimi təhqiramiz ifadələr səsləndirirlər. Halbuki, 1988-ci ildən 1993-cü ilə – işğala qədər olan 5 il müddətində camaatımız topun, tankın qabağında, raket mərmilərinin altında duruş gətirə bilmişdi. Həmin atəşlər nəticəsində və düşmənlə qanlı vuruşmalarda şəhid olanlarımıza Allah rəhmət eləsin! Qəbirləri nurla dolsun! Ona da təəssüflənirəm ki, hələ də bəziləri torpaqlarımızın işğala məruz qalmasına, minlərlə günahsız insanın ölümünə səbəb olan müharibəni “münaqişə” və ya “konflikt” kimi qələmə verirlər. Yuxarıda qeyd etdiyim fikirlər kədərli dünənimizlə və ötən 17 illə bağlı məni düşündürən, ağrıdan, narahat edən hisslərin məhsuludur. İnanmaq istəyirəm ki, torpaqlarımızın azad ediləcəyi gün, işğalçılar üzərində qələbəmiz uzaqda deyil!

Vaqif ALIŞOV

525-ci qəzet.- 2010.- 19 avqust.- S. 4.