Azərbaycanda 30-dan çox biznes mərkəzi var

ONLAR GÖSTƏRDİKLƏRİ XİDMƏTLƏRƏ GÖRƏ “A”, “B”, “C” KLASLARINA BÖLÜNÜR

Maraqlı layihələri ilə daim diqqəti cəlb edən Dubay bu sahədə növbəti addımı atmağa hazırlaşır. Bu yalnız qadınlar üçün nəzərdə tutulan biznes mərkəzinin inşasıdır. “Həvva qalası” adlanacaq bu mərkəz yalnız qadınlara xidmət göstərəcək. 20 mərtəbədən ibarət olacaq mərkəzdə kişilərə nəinki işləmək, hətta gediş-gəliş də qadağan olunacaq.

Qeyd edək ki, dünyada xüsusi olaraq iş adamları üçün nəzərdə tutulan biznes mərkəzlərinin yaradılması 20-ci əsrin əvvəllərindən başlanıb. Biznes mərkəzlərinin fəaliyyəti iqtisadi inkişaf nəticəsində ortaya çıxan tələbatla bağlı idi. Müstəqil Azərbaycanda ilk biznes mərkəzlər 90-cı illərin sonlarında işə düşdü. 2006-cı ildən sonra isə ölkədə biznes mərkəzlərin yaradılması geniş şəkil aldı. 2007-ci ilin ortalarından etibarən mənzil tikintisi ilə məşğul olan şirkətlərin bir çoxu öz profillərinə biznes mərkəz tikintisini də əlavə etdilər. Azəraycanın ofis bazarında biznes mərkəzlərinin mövqeyi 30-40 faiz təşkil edir.

“A”, “B”, “C”

Hazırda ölkəmizdə 30-dan çox biznes mərkəzi var ki, onlar göstərdikləri xidmətlərə görə “A”, “B”, “C” klaslarına bölünür. Bu klaslar otellərdəki ulduz göstəricilərinə müvafiqdir. Məsələn “A” klaslı biznes mərkəzi, beşulduzlu otellərə, “B” klaslı dördulduzlu, “C” klaslı üçulduzlu otellərə uyğun gəlir. Klasın kateqoriyasına görə, göstərilən xidmətlər də fərqlidir. “A” klas biznes mərkəzində xidmətlər çox yüksək səviyyədə təqdim olunur. Məsələn, burada yerləşən şirkətlər elektrik problemini hiss etmirlər- işıqlar sönəndə dərhal generator qoşulur, yanğınsöndürmə xidmətləri Avropa standartlarına uyğun qurulur. Belə mərkəzlər ofisdən əlavə, otel, yeraltı qaraj, hovuz və idman zalı da var. “B” və “C” klas biznes mərkəzləri nisbətən sadə bina və ofislərdən ibarət olur. Bu mərkəzlərdə təmizlik, mühafizə və kommunal xidmətləri olur, amma yeraltı qaraj, hovuz və idman zalının olması mütləq deyil.

Xidmətlər və güzəştlər: “Hər şey iş üçün!”

Müasir biznes mərkəzi bir sıra tələblərə cavab verməlidir. Bunlardan biri qəbul şöbəsidir (“resepşn”). Qəbul şöbəsi müştəriləri qonaqların qarşılanması, taksi, bilet, otel sifarişi və ofislərlə əlaqə xidmətləri ilə təmin edir. İşi yaxşı qurulmuş qəbul şöbəsi mərkəzdə yerləşənlərin işini dəfələrlə rahatlaşdırır.

Müasir dövrdə biznes mərkəzlərinin keyfiyyətinin əsas ölçülərindən biri də burdakı telekommunikasiya imkanlarıdır.

Biznes mərkəzlərinin adi ofislər qarşısında ən böyük üstünlüklərindən biri konfrans zallarıdır. Mərkəzlərin əksəriyyətində müasir avadanlıqla, texniki ləvazimatlarla təchiz olunan zallar burda yerləşən şirkətlərə konfrans zalları pulsuz verilir. “Caspian Plazada” hesab edirlər ki, bu müştərilər üçün çox sərfəlidir: “İclas zalına hamının ehtiyacı var. Bunu ofisdə yaratmaq çətindir – 8-10 nəfərlik iclas zalı ən azı 30 kv.metr yer tutur. O qədər də böyük olmayan ofislər üçün bu yer itkisidir. Təkcə iclasa görə, əlavə 30 kv.metr sahə kirayələmək də sərfəli deyil – bu “ölü xərc”lərdir. Ümumi iclas zalının olması isə bu problemi aradan qaldırır”.

“ISR Plaza” biznes mərkəzinin biznes şöbəsinin müdiri Birol Kılıç minimum tələblər sırasında biznes mərkəzinin işıq, istilik, su təchizatı, sanitar su qovşağı və təhlükəsizlik xidmətini də qeyd edir.

Biznes mərkəzlərində təhlükəsizlik məsələlərinə xüsusi diqqət yetirilir. Müasir mərkəzlərin əksəriyyətində yüksək standartlara cavab verən yanğından mühafizə sistemi qurulub. “ISR Plaza”da mərkəzləşdirilmiş yanğından mühafizə sistemi, hər mərtəbədə 2 evakuasiya pilləkəni var, bina 8-9 bal zəlzələyə davamlıdır. “Dalğa Plaza”da isə avtomobil dayanacaqları da videokameraların və mühafizə xidmətinin nəzarəti altında qorunur.

Süfrə arxasında işgüzar söhbətlər

Biznes mərkəzləri təkcə iş yeri deyil. İşgüzar aktivlik, müştəri və işgüzar əlaqələr uğrunda mübarizə, sərt rəqabət şirkətləri var gücü ilə çalışmağa məcbur edir. Onların əməkdaşları iş yerlərində getdikcə daha çox vaxt keçirməli olurlar, yəni ofislər onların ikinci evinə çevrilir. Müasir biznes mərkəzlərində bu xırdalıqlar da nəzərə alınıb – bəzi mərkəzlər müştərilərinə ofislərlə yanaşı, fitnes zalları, hovuzlar təklif edir. Burda fanklublar və sosial əyləncələr, partilər keçirmək mümkündür.

Müştəri uğrunda mübarizə aparan biznes mərkəzlərinin əsas silahlarından biri restoranlardır. Son illər onların təyinatı dəyişib – bir neçə il əvvələ kimi biznes mərkəzlərdəki restoranlar bir qədər yüksək səviyyəli (ona görə də nisbətən bahalı) əyləncə obyektləri sayılırdı. İndi isə bu restoranlarda müştəri axını qaynaşır – mərkəzlərin əksəriyyəti sakinlərinə biznes-lanç təklif edir. Burda ofisdən uzaqlaşmadan sərfəli qiymətə nahar etmək olar. Mərkəzlər bundan əlavə pul qazanır, müştərilər isə ətrafda nahar etmək üçün vaxt itirmirlər. Üstəlik, ofisdə başlanan işhgüzar söhbəti lançda da davam etdirmək olar. Lançların qiyməti biznes mərkəzlərdə yerləşən şirkətlərdə çalışanlar üçün menyulardan asılı olaraq 5, 6, 7 manat arasında dəyişir. Kənar şəxslər üçün isə bu rəqəm 25-30 manatdır. Lanç 12:00 və 15:00 saatlarında ola bilir. Menyuya müxtəlif meyvə şirələri, çay, kofe, qazlı və qazsız sular, salatlar, dəniz məhsullarından hazırlanan xörəklər, şorba və s. daxil olur.

Xaricdən gələn qonaqlar və mütəxəssislər isə mərkəzdən uzaqlaşmadan burdakı oteldə yaşaya bilərlər, səhər cəmi bir mərtəbə aşağıda onları işgüzar görüşlər gözləyir.

Niyə məhz biznes mərkəzi?

Biznes mərkəzlərinin rəhbərləri hesab edir ki, belə mərkəzlər vaxtını ancaq işlərinə sərf edənlərin seçimidir: “Bu şirkətlər işıq, istilik, su təchizatı və s. kimi məsələlərə vaxt itirmək istəmədiyi üçün biznes mərkəzlərini seçir”.

Şirkətlərin bir-birilə ünsiyyəti baxımından da biznes mərkəzləri sərfəlidir.

Biznes mərkəzlərinin müştəriləri də dəyişir. Birol Kılıç bildirir ki, 2001-ci ildə Bakıda ofis icarədarlarının əksəriyyəti neft şirkətləri idisə, indi onların yerini xidmət sahələrində çalışan şirkətlər tutur: “Çünki, əvvəllər neft şirkətlərinin çox perspektivi vardı. Buna səbəb dünya bazarında neftin qiymətinin artması idi. Amma son vaxtlar neftin qiyməti düşür və bu da şirkətlərin çox pul xərcləməsini əngəlləyir. Neft şirkətləri hazırda daha ucuz ofislərə meyllənir və xərclərini aşağı salır”.

Qeyd edək ki, biznes mərkəzlərini seçən şirkətlər təyinatına görə daha çox turizm, sığorta, konsaltinq şirkətləri, medya qurumları, neft şirkətləri, radiolar, QHT-lər, təşkilatlar və banklardır. Məsələn, hansısa şirkət əvvəllər yaşayış binasının birinci və ikinci mərtəbəsində yerləşir. Bir müddət sonra şirkətin müştəriləri çoxalır, işləri genişlənir və bu zaman daha geniş ofisə tələbat yaranır. Həmçinin, bu şirkət müştəriləri və xaricdən gələn qonaqlar üçün əlverişli şərait qurmaq istəyir. Bu baxımdan biznes mərkəzində yerləşməyə üstünlük verir. Biznes mərkəzlərində həm yerli, həm də xarici müştərilər kifayət qədər çoxdur. Say etibarilə xarici şirkətlər bir qədər yüksək çəkiyə, 60 faiz göstəriciyə malikdir. Biznes mərkəzlərində yerləşən ofislər arasında sahəsi 100 kv. metrə qədər olanlar daha çoxdur. Banklar əsasən sahəsi geniş olan ofislərə üstünlük verir. Bəzən onlar sahəsi 800-900 kv. metr olan bütöv bir mərtəbəni də götürür. Çünki onların müştəriləri çox olur. Neft, turizm, konsaltinq şirkətləri sahəsi 60-80 kv.metrlik ofislə kifayətlənir.

Mənzərəyə görə dəyişən qiymətlər

Dənizi sevirsiniz? Elə isə bunu sübut eləməlisiniz. Məsələn ofisin hər kvadratmetrinə 5 manat artıq ödəməklə.

Azərbaycanın biznes mərkəzlərində qiymətlər hər kv.metr üçün 10-50 manat arasındadır. İcarə haqqı ofisin sahəsi, mərtəbəsi, pəncərədən açılan mənzərədən və s. məsələlərdən asılıdır. “Kermur Plaza”da sahə böyüdükcə qiymətlər azalır – güzəşt 5 %-ə çatır. Güzəştlər 100 kv.metrdən yuxarı ofislərə aiddir. Mərtəbələrə yanaşma fərqlidir. Məsələn, “Kermur Plaza”da mərtəbə yüsəldikcə qiymətlər azalır. Burada birinci mərtəbədə 30 manat olan icarə haqqı sonuncu mərtəbədə 25 manata enir. Çünki sonuncu mərtəbədə yerləşən şirkətlərə çıxmaq üçün müştəri bir qədər yol qət edir.

Yuxarı mərtəbəsindən dəniz mənzərəsi açılan “İsr Plaza”da isə qiymətlər mərtəbələrlə düz mütənasibdir. Aşağı mərtəbədə ofis icarəsi hər kv.metr üçün 30 manat, yuxarı mərtəbənin dəniz mənzərəli ofisində isə 35 manat təşkil edir.

Məsələn, yeni yaranan turizm şirkətləri özlərini tanıtmaq üçün birinci mərtəbədə yerləşməyə üstünlük verir. Üst mərtəbələri isə nisbətən daha az müştərisi olan şirkətlər seçir. Bəzi mərkəzlərdə kirayə haqqı dəyişmir – istənilən mərtəbədə ofisin qiyməti eynidir.

Kommunal xərclər hər kv. metr. üçün 5 manatdır.

Mərkəzdən uzaq olmaq ucuz qiymət vəd etmir

Amma bəzi ekspertlər Bakıdakı biznes mərkəzlərindəki qiymətlərin yüksək olduğunu bildirir. “Əmlak Bazarı İştirakçıları” İctimai Birliyinin icraçı direktoru Ramil Osmanov bildirir ki, indi ayrıca alınan kommunal haqların da bu xərclərə daxil edilməsi düzgün olardı: “Əgər biznes mərkəzi 1 kv. metr üçün 35 manat qiymət təklif edirsə, həmin pula görə, şirkətin ayrıca sanitar qovşağı və mətbəxi olmalıdır”.

Bundan başqa, adi ofislərdən fərqli olaraq biznes mərkəzlərində qiymətlər şəhərin ərazilərindən asılı deyil. Məsələn, Xətai metrosunun yanında, şəhərin 3-cü zonasına aid olan bir ərazidə biznes mərkəz ofisin üçün hər kv.metrini 30 manata təklif edir . Halbuki bazarda olan qiymətlərə görə, bu, maksimum 20 manat olmalıdır və s.

Məsələn Türkiyədə “A” klass biznes mərkəzi üçün hər kv.metr orta hesabla 25 dollara təklif olunur. Rusiyada qiymətlər 20-50 dollar civarındadır. Lakin orada şərait daha yaxşıdır.

İstehsal və ticarətlə məşğul olmayan, intellektual biznesdə çalışan şirkətin ay ərzində 3-4000 manat pul qazanması çətin məsələdir. Görünür elə buna görə, o qədər də böyük olmayan şirkətlər biznes mərkəzlərindənsə nisbətən ucuz adi ofislərə üstünlük verirlər. Burda qiymətlər hər m2 üçün 7-8 manatdan 25 manata qədər dəyişir. Komunal xərclərə isə 3 manat tələb olunur. Məsələn, “Elmlər akademiyası” metrosunun yaxınlığında 100 kv.metrlik ofis üçün hər kv.metr üçün icarə haqqı 12 manat, komunal xidmətlər üçün isə 3 manat ödəmək lazım olur. Ofis şirkətə ayda 1500 manata başa gəlir.

Ülkər NƏBİYEVA

525-ci qəzet.- 2010.- 17 avqust.- S. 2.