Aydın Ağazadə: “Ömür hələ qarşıdadır...”

Yazıçı-publisist Aydın Ağazadənin 55 yaşı tamam olur. O, 1955-ci ildə İçərişəhərdə anadan olub. M.Əliyev adına Dövlət İncəsənət İnstitutunun teatrşünaslıq və Bakı Dövlət Universitetinin hüquq fakültələrini bitirib. 1976-90-cı illərdə Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsində müxtəlif vəzifələrdə çalışıb. 1990-93-cü illərdə “Ədalət” qəzetinin şöbə müdiri, baş redaktorun birinci müavini olub. 1993-2001-ci illərdə Milli Məclisin orqanı olan “Azərbaycan” qəzetində hüquq-mühafizə orqanları ilə iş şöbəsinin müdiri işləyib. 1995-97-ci illərdə Azərbaycan Hüquqşünaslar Birliyinin orqanı olan “Hüquqşünas” qəzetinin baş redaktoru kimi ölkədə aparılan demokratik-hüquqi islahatlar barədə silsilə yazılarla çıxış edib. 2001-ci ildən 2007-ci ilədək Ədliyyə Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri olub, indi sözügedən nazirliyin insan hüquqları və ictimaiyyətlə əlaqələr idarəsinin informasiya şöbəsinin rəisidir. “Həsən Əliyev-hakim və insan”, “Cəllad aman istəyir”, “Əbədi Selcan” və “Sabun köpüyü” kitablarının, “Sonuncu şahid” ssenarisi əsasında çəkilmiş eyniadlı dördseriyalı televiziya filminin müəllifidir. “Qızıl qələm” və “Araz” ali ədəbi mükafatları laureatıdır.

Özünün dediyi kimi, sakitcə başını aşağı salıb vəzifəsinin öhdəsindən qüsursuz gəlməyə çalışan, gözə girməyi xoşlamayan və ədəbiyyata ən sevimli məşğuliyyəti kimi yanaşan Aydın Ağazadə ilə söhbətimizdən onun həyatının və fəaliyyətilə bağlı ən maraqlı məqamları oxuculara təqdim edirik.

– Ad gününüzü qeyd etməyi xoşlayırsınız?

– Hər il yaş üstünə yaş gəlir, insanın təcrübəsi artır, dostları bir az da çoxalır. Amma bütün hallarda bir yaş da qocalırıq. İnsan uşaq olanda tez böyümək istəyir, indi isə yaşımızı xəsisliklə xatırladığımız üçün ad günü keçirməyə də adamın həvəsi qalmır. Adətən geniş ad günləri keçirmirəm. Mənim üçün ad günü dostlarla görüşdür, qohumlarla birgə olmaqdır. Dostlar, qohumlar, doğmalar toplaşıb yüngülcə qeyd eləyirik. İndi də belə olacaq. Belə yubiley yaşlarında abırlı bir qəzetdə, məsələn, “525”də çap olunan yubiley yazısı da insanın ovqatına xoş çalar qatır. Qırxdan sonra yaşın üstünə yaş gəlməsi bir qədər qorxulu təsir bağışlayır. Çünki qırxa qədər major, qırxı keçəndən sonra minor notlara köklənirsən.

– Yazıçı onsuz da fitrətən ədalət tərəfdarı olur. Bir yazıçı olaraq sizin üçün ədliyyə sistemində çalışmaq xüsusi anlam kəsb edirmi?

– O insanlar ədalətli olur ki, onların ürəyində sevgi var. Söhbət kiməsə konkret ünvanlanan məhəbbətdən getmir. Ümumilikdə insanın içərisində bir sevgi olmalıdır. Mənim fikrimcə, sevgilərin ən əhəmiyyətlisi Tanrıya olan məhəbbətdir. Hüquqi dillə ifadə eləsək, bu, elə bil konstitusiyadır. Ondan sonra gəlir sahə qanunları – ailə, mülki məcəllə... Yəni ki, Tanrıya məhəbbətdən sonra vətənə, torpağa, qadına, övlada, doğmalara olan sevgi gəlir. Qəti əminəm, insanın varlığında Tanrıya sevgi yoxdursa, onda o biri məhəbbətlər də olmayacaq. Yaradanı sevməyən onun yaratdıqlarını sevə bilərmi? İnsan yalnız Yaradanından asılı olmalıdır. Həyatım boyu heç vaxt heç kimdən asılı vəziyyətə düşmək istəməmişəm. Rüşvət, haram kimi şeylər məndən uzaqdır. Fikrimcə, insana var-dövlət yalnız normal yaşayışını təmin etmək üçün lazımdır. Var-dövlət vasitə olmalıdır, məqsəd yox. Yəqin bunu da nəinki yazıçılar, fitrətində haqq-ədalət olan bütün insanlar dərk edirlər. Adamlar tanıyıram ki, güclü varidata malikdirlər, amma Allah onlardan öz sevgisini əsirgəyib. Belələrinin ürəyində Tanrı məhəbbəti olmadığı üçün heç öz övladını da istəmir. Onlar övladları, doğmaları və kənar adamları üçün də yalnız pul lazım olanda yada düşən canlı büdcədir, vəssalam. Özümü o xoşbəxt adamlardan hesab edirəm ki, Tanrı mənə öz sevgisini verib. Buna görə də həyatda hamının yerini bilirəm. O cümlədən işimə də vicdanla, ədalətlə yanaşıram. Harada oluramsa olum, bu keyfiyyətlərimi qorumağa çalışıram.

– Adətən, yazıçının daimi işlədiyi sahə onun yaradıcılığında öz əksini tapır. Sizdə də belədirmi?

– Elədir. Hüquq sahəsi mənə bir çox şeylər verib. Ədliyyədə işləyərkən dostların vasitəsilə bir sıra hökmlərlə tanış olmuşam. Sonralar həmin hökmlərdən əsərlərimdə bəhrələnmişəm. İşimlə bilavasitə əlaqəli olduğu üçün kriminal aləmdə nələr baş verdiyindən xəbərdaram. Bununla bağlı bir sıra məsələlər əsərlərimdə öz əksini tapıb. Bizdə kriminaldan yazan yazıçılar barmaqla sayılacaq qədərdir: Çingiz Abdullayev, qismən də Natiq Rəsulzadə... Kriminal əsərlər yazmağa böyük marağım var. Bildiyimə görə, “Sonuncu şahid” filmi də tamaşaçılar tərəfindən pis qarşılanmayıb. Yazıçı dərindən bələd olduğu sahənin incəliklərindən yazanda bu, oxucuların da diqqətini çəkir.

– Bəs vəzifəniz hansısa formada bədii yaradıcılığınıza mane olurmu?

– Vaxt baxımından mane olur. Az yazıram. Beynimdə bir neçə hazır əsər var, yazmağa vaxt tapmıram. Amma işimə də çox bağlıyam. Gündə mənə azından yüz jurnalist zəng vurur, vəzifə borcumdur ki, operativ şəkildə onlara informasiya verim. İşim mənə zövq verir, amma yaradıcılığıma ayıracağım vaxtı yeyir. Yəqin çalışıb orta bir yol tapmaq, həm işi, həm yaradıcılığı uzlaşdırmaq, hər ikisinə vaxt tapmaq lazımdır.

– Oxucu kimi zövq aldığınız müəlliflər kimlərdir?

– Bəxtiyar Vahabzadəni oxumağı xoşlayıram. Mənim fikrimcə, Bəxtiyar Vahabzadənin ən ağır sözü də bu vətənin uşaqları üçün bal olmalıdır. Çünki o, Azərbaycan ədəbiyyatında elə şeylər deyib ki, bundan sonra da heç kəs deməyəcək. O cümlədən Anar və digərlərinin yaradıcılığı bu millətin inkişafına xidmət edib. Əgər yazıçının əsəri ədəbiyyatını zənginləşdirirsə, milli təfəkkürün inkişafına yönəlirsə, o yazıçı ölməzlik qazanır. Bütövlükdə isə mənim üçün böyük türk oğlu olaraq Çingiz Aytmatov təfəkkür, Oljas Süleymenov cəsurluq simvoludur. Onların əsərləri ruhuma bal kimi yayılır. Bu yazıçılar ədəbiyyata işıq gətiriblər. Əsl yazıçı odur ki, ədəbiyyatda zülmətin təbliğatını aparmasın, ona nurlu obrazlar, işıq bəxş etməyi bacarsın. Adını çəkdiyim yazıçılar belələrindəndir. Yaxşı mənada, onlara qibtəylə yanaşıram. Yazıçılıq mənim üçün hobbidir. Əslində özümü yazıçıdan daha çox, jurnalist hesab edirəm. İstər bədii, istərsə də publisistik əsər yazanda bu işlə sevə-sevə məşğul oluram. Ədəbiyyat, jurnalistika ən sevimli məşğuliyyətimdir, ailəmdən sonra bağlandığım ən önəmli sahədir. Nə yaxşı ki, bu gün ədəbiyyatımız da, jurnalistikamız da, bu sahələrdə kifayət qədər təsadüfi adamların olmasına baxmayaraq, məhz peşəkarların çiynindədir. Bu gün jurnalistikanı irəli aparan da belələridir. Misal üçün deyim ki, mənim neçə illər tanıdığım, vaxtilə birlikdə işlədiyim İradə Tuncayı, “Ədalət” və “525-ci qəzet”də köşə yazıları çıxandan sonra, sanki yenidən kəşf etdim. Onun bu köşələrində çox maraqlı, aktual problemlər öz əksini tapıb. Bunlar jurnalistikamıza yalnız bəhrə gətirən yazılardır. Fikirləşirəm ki, İradə Tuncay indiyədək yazmamaqla jurnalistikaya zərər verib, bunları çoxdan yazmalıydı.

– Siz həm də teatrşünassınız. Teatrların durumundan nə deyə bilərsiniz?

– İxtisasımın biri birbaşa teatrla bağlı olduğu üçün bu sahəyə az-çox bələdəm. Tələbə ikən “Mehdi Hüseyn və teatr” mövzusunda 125 səhifəlik kurs işi yazmışdım. Cəmi iyirmi beş səhifə çatmadı ki, namizədlik işi olsun. Onda Mehdi Məmmədov və Yaşar Qarayev mənə dedilər ki, bu mövzunu namizədlik işləyim. Amma ailə qayğıları, bir sıra problemlər imkan vermədi ki, elm ardınca gedim. Dramaturgiyanı bilən biri kimi deyim ki, teatrlarımızın repertuarlarında bir boşluq var. Düzdür, yaxşı əsərlər səhnələşdirilir, peşəkar rejissorlarımız əlindən gələni edirlər. Amma yenə də inkişaf etməkdə olan bir cəmiyyət üçün bu, azdır. Bəzən dramaturgiyadan bixəbər yazıçılar pyeslər yazırlar. Əslində isə dramaturgiya daha mürəkkəb, çətin bir sahədir. Pyes yazmaq sadəcə dialoq və monoloq qurmaq deyil. Bunun üçün dramaturgiyanın qanunlarını dərindən bilmək lazımdır. Ancaq son dövrlərdə dövlət tərəfindən bu işə ciddi diqqət göstərildiyi üçün problemin zamanla həllini tapacağına, yaxşı əsərlərin səhnələşdiriləcəyinə inanıram. Özümə gəldikdə, indiyədək teatar üçün əsər yazmamışam, amma bu barədə düşünürəm. Teatrlarımızda Azər Paşa Nemət, Mərahim Fərzəlibəyov, Bəhram Osmanov, Sərdar Fərəcov kimi çox peşəkar rejissorlarımız var. Yəqin ki, gələcəkdə əsər yazıb onlara müraciət edəcəyəm. Tamaşaçılarımızı da teatra cəlb etmək lazımdır. Bunun üçün maraqlı, peşəkar əsərlər yazılmalı, sanballı, günün reallıqlarını əks etdirən pyeslər tamaşaya qoyulmalıdır. Bunun üçün ilk növbədə məsuliyyət teatra, dramaturgiyaya bələd olan yazıçıların üzərinə düşür.

– Siz haqq-ədaləti bərpa etməli olan bir yerdə çalışırsınız. Amma bəllidir ki, Femidanın mizan tərəzisinin əyilən vaxtı da olur...

– Mən düz danışmağı xoşlayıram. Bunu ətrafımda olan insanlar da bilir. Yaltaqlıqdan, ikiüzlülükdən uzağam. Dostum da olsa, sözün düzünü üzünə deməyə üstünlük verirəm. Konkret vəzifəmlə bağlı onu deyə bilərəm ki, qəzetlərdə çıxan ədliyyə məsələləri ilə bağlı işləri araşdırıram, lazımi yerlərə zəng edirəm. Bu, axı insandır, rastlaşdığı qanunsuzluq, haqsızlıq doğmalarımızın da başına gələ bilər... Müraciətim bir fayda verməyəndə rəhbərliyə üz tuturam. Bizdə rəhbərlik səviyyəsində belə məsələlərə ciddi yanaşılır. Nazirimiz əsl ziyalıdır, tamahdan uzaq, saf insandır. Buna görə də ona nəinki mənim, haqqı bərpa olunan bütün şəxslərin böyük hörməti var. Hərdən sual verirlər ki, filan hakim niyə qüsura yol verdi? Ancaq görək həmin hakim sonra da vəzifəsini davam etdirirmi? Baxın, indiyə kimi işdə yol verdiyi qüsurlara, qanunsuzluqlara görə neçə-neçə hakim, məhkəmə icraçısı, notarius işdən uzaqlaşdırılıb, neçəsinə töhmət verilib, neçəsi aşağı vəzifəyə keçirilib. Bizdə işə qəbul da şəffaf şəkildə, testlə keçirilir. Hakimliyə namizəd test və çoxmərhələli imtahanlar verib işə təyin olunur. İnsanların savadı testlə məlum olur, amma tamah və digər mənfi cəhətləri görünmür axı? Amma işləyərkən qanunsuzluğa yol verən hakim və ədliyyə işçiləri haqqında qəti qərarlar verilir. Əgər məhkəmə-hüquq şurasında rəhbərlikdən tutmuş üzvlərə qədər kiminsə gözükölgəli olsa işdən çıxarmaq kimi qəti qərarlar verə bilərmi? Bu, belədir və hazırda ədliyyə sistemində aparılan islahatlar cəmiyyət tərəfindən də müsbət qarşılanır.

– Yaradıcılıq planlarınız barəsində bilmək istərdik.

– Məhərrəm Bədirzadə ilə danışmışıq, bir televiziya pyesi üzərində çalışırıq. Mən ideyanı danışıram, o da mənə lazımi peşəkar rejissor məsləhətləri verir. Bundan başqa istəyirəm ki, teatr, sənət haqqında yazılarımı arxivdən toplayıb kitab halında nəşr etdirim. Sonda onu demək istərdim ki, Allahdan var-dövlət, şöhrət arzulamıram, bircə cansağlığı olsa, yetərlidir. İşimlə məşğulam, hərdən yazıram. Dostlarım, məni sevənlər, qiymətləndirənlər var. Yeganə kədərləndirən cəhət odur ki, yaşın üstünə yaş gəlir. Amma dərindən yanaşdıqda 55 yaş da çox deyil. Alimlər hesablayıblar ki, son dövrlərdə Yer öz oxu ətrafında daha sürətlə fırlanmağa başlayıb, buna görə də insanlar tez yaşlaşır. Fikrimcə, indinin 55-i əvvəllərin 37-40 yaşı ilə müqayisə oluna bilər. Bu baxımdan yanaşsaq, ömür hələ qarşıdadır, görüləsi çox işlər var. Sağlıq olsun.

Sevinc MÜRVƏTQIZI

525-ci qəzet.- 2010.- 20 fevral.- S.24.