Məni sevənlərdən ötrü...

Bir dəfə BSU-da yaradıcılıq dərslərindən birində poeziya haqqında çox maraqlı və qızğın söhbət gedirdi. Və birdən mənə qarşı gözlənilməz, ittihamvari bir fikir səsləndi. Ən maraqlısı isə bu fikri söyləyən mənim parta yoldaşım idi. Söhbət mənim bir neçə ay əvvəl “Kredo” qəzetində şair Ramiz Rövşənlə bağlı çap olunan yazımdan gedirdi. Mən həmin yazıda Ramiz Rövşənin bəzi şeirlərindən misallar gətirib həmin misalları müəllifi özüm olduğum bir neçə şeirlə üz-üzə qoymuşdum. Amma fikrim nə özümü Ramiz Rövşənlə, nə də bu misraları bir-birilə müqayisə etmək deyildi, əsla. Lakin mənə təsir edən o idi ki, mənim yoldaşım aşkarcasına bəyan etdi ki, Elnaz öz yazısında açıq-aşkar özünü Ramiz Rövşənlə müqayisə edir və bildirir ki, mən Ramiz Rövşəni təkrar edirəm. Bu söhbətin üstündən bir ilə yaxın vaxt keçir. Lakin mən hələ də narahatam. Çünki mənim üçün həyatda ən böyük narahatlıq kimliyindən asılı olmayaraq, kiminsə məni yanlış anlamasıdır. Bu yazını da mən çox böyük sevgi ilə yazmışdım. Ramiz Rövşənlə bu yazının çapına qədər bircə dəfə, o da ki uzaqdan-uzağa görüşmüşdük. Buna heç tanışlıq da demək olmazdı. Lakin bu il Rəşad Məcidin təşəbbüsü ilə Gənc Ədiblər Məktəbinin məclislərindən birində onunla görüşmək ikinci dəfə mənə nəsib oldu. Keçən dəfəki görüşdən bu görüşün fərqi onda idi ki, biz Ramiz müəllimlə köhnə tanışlar kimi görüşdük. Və mən özlüyümdə sözü gedən məqaləni xatırladım. Heç nəyə peşman olmadım. Mən demək istədiyimi demişdim. Və düşünürəm ki, Onun haqqında ürəyimdən keçənlərin hamısını deyə bilməsəm də, dediklərim tam səmimi idi. Bir daha Ramiz müəllimin sadəliyinə əmin olduqdan sonra bu yazını bir də çap etdirmək qərarına gəldim. Lakin bir qədər tərəddüd etdiyimdən bir az zaman itirəsi oldum. Amma eybi yox, insanlar kimi yazılan yazının, deyilən sözün də qisməti, taleyi var. Bu yazının da qisməti belə imiş... Mən onun yaradıcılığına 1997-ci ildən bələdəm. O zamanlar da Dövlət Radiosunun Ədəbiyyat şöbəsilə əməkdaşlıq edirdim. Bir dəfə mənimlə bir şöbədə çalışan əməkdaşlardan biri radiodan ayrılıb televiziyaya keçdi. Özünə yəqin ki, daha çox lazım bildiyi əşyalarını da yığıb özü ilə apardı. Bir müddət keçəndən sonra otaqda səliqə-səhman etmək məqsədilə kitabları töküb-töküşdürdüm. Bu zaman keçmiş əməkdaşımızın şkafından balaca bir şeir kitabı tapdım. Kitaba baxanda səhifələrində olunan bir çox qeydlərdən hiss olunurdu ki, bu kitab azı bir on dəfə oxunub. Bir qədər də səliqsiz idi. Elə atüstü vərəqləyib bir-neçə şeir oxudum. Və başa düşdüm ki, bu kitabı oxumaq ayaqüstü məsələ deyil. Bunu rahat-rahat, arxayınlıqla oxumaq lazımdır. Kitabı çantama qoydum. Buna oğurluq demək olar, ya olmaz, bilmirəm, mən bunu etdim. Bir halda ki, yiyəsi onu özü ilə aparmamışdı, yəqin oğurluq sayılmır. Nə isə...

O gündən sonra həmin kitab mənim stolüstü kitabım oldu. Mən bu kitabdan mütləq hər gün nəsə oxuyurdum. Lakin sonralar bu kitabı məndən də oxumaq üçün alıb, geri qaytarmadılar. Mən də səsə salmadım, oğrudan oğruya halaldır, deyiblər. Elə o vaxtdan da bu sirli-sehrli poeziyanın eşqinə düşdüm. Heç yerdə tapa bilmədiyim özümü bu bənzərsiz söz aləmində tapdım. İçimdəki dəhşətli söz yanğısını söndürmək üçün onun poeziyasını bir bardaq bulaq suyu kimi başıma çəkdim.

Şeirlərinin arasında ən çox sevdiyim misraları özüm üçün qeyd etmişdim:

Daha çoxlarıyla aram sərinlər,

Çoxları boyuma sevinməz daha.

23 yaşımda məni sevənlər,

33 yaşımda sevəmməz daha.

Mən axı nə çöləm,

nə Yol, nə Küçə.

Mən axı hamının ola bilmərəm.

Məni sevənlərdən ötrü, ölüncə

23 yaşımda qala bilmərəm.

Artıq söhbətin kimdən getdiyini başa düşdünüz, yəqin.

Ramiz Rövşən, sözünə, qələminə vurğun olduğum şairdir. Onun şeirlərini oxuyanda özümü qamçıladığımız dünyadan müəyyən müddət təcrid olunmuş kimi hiss edirdim. Həmişə xəyallarımda yaşatdığım, lakin gerçəkləşməyəcəyini dərk etdiyim arzular, fikirlər fır-fıra kimi başıma fırlanırdı. Beynimdə götür-qoy etdiyim, yazmaq istəyib, ən azı yazmaqla qisasımı almaq istədiyim həyat həqiqətlərini bu poeziyada tapırdım. Və hər dəfə də düşünürdüm ki, daha yazmağa nə qaldı ki? Bir dəfə tənqidçi Vaqif Yusiflidən soruşdum ki, siz poeziyanı belə gözəl duyursunuz, bilirsiniz, ola bilməz ki şeir yazamayasınız. Vaqif müəllim dedi ki, gəncliyimdə yazırdım, lakin Füzulini oxuyandan sonra şairliyi qoydum yerə. Ramiz Rövşənin şeirlərini oxuyanda düşünürəm ki, yaxşı ki o da Vaqif müəllim kimi etməyib. 1999-cu ildə gözəl insan və şair Nəbi Xəzri söhbətlərinin birində bir zamanlar gələcəyinə çox böyük ümidlə baxdığı şairlərdən birinin Ramiz Rövşən olduğunu, yanılmadığını qürurla söyləmişdi. Və onu da qeyd etmişdi ki, neçə illərdir Ramiz Rövşənin yeni kitabı çıxmır, lakin onun kimi şair üçün bu göstərici deyil. Çünki o, söz aləmində möhrünü vurub.

Bu sözdən sonra kitab çap etdirmək haqqında düşünməyə belə utanırdım. Bu barədə soruşanlara da: “Ramiz Rövşəndən ayıbdır,” – deyirdim. Nəhayət, Ramiz Rövşənin “Nəfəs” adlı kitabı işıq üzü gördü. Bəlkə də, yalan olmasın, Ramiz Rövşən bu kitabın nəşrinə mənim qədər sevinmədi. Mənim sevincim ikiqat idi. Əvvəla çox sevdiyim bir şairin həsrətində olduğum kitabı çıxmışdı. İkincisi, yolum açılmışdı. Çünki müsahibələrimdən birində də demişdim ki, Ramiz Rövşənin təzə kitabı çıxmayınca, mən ilk kitabım haqqında düşünmürəm.

Səslər içrə səsin gəldi,

Səsini içəsim gəldi.

Eşitdim “Nəfəs”in gəldi,

Gözüm aydın, Ramiz Rövşən.

Heç özüm də gözləmədiyim enerji və həvəslə ilk kitabımı hazırlamağa başladım.

Ramiz Rövşəni şəxsən tanımırdım. Ümumiyyətlə, mən bir neçə yazımda bunu qeyd etmişəm ki, yaradıcılığına, sənətinə pərəstiş etdiyim sənətkarları insan kimi tanımaqdan çox vaxt qaçıram. Çünki yanılmaqdan qorxuram. Mənim aləmimdə sənət o zaman tam və bitkin olur ki, onun sahibinin şəxsiyyəti də bu sənəti tamamlayır.

Biz onunla ilk dəfə Yazıçılar Birliyində N.Şəmsizadənin “Tüstü” adlı kitabının təqdimat mərasimində tanış olduq. Tanış olduq deyəndə ki, tədbirin sonunda sadəcə kitabımı ona təqdim etdim, vəssalam. Fikirləşirdim, görəsən, kitabım ona hansı təsir bağışlayacaq, oxuyacaqmı, yoxsa... amma bir küncə atacağını, düzü fikirləşmirdim. Şeirlərindən tanıdığım, iç dünyasına qismən bələd olduğum şair bunu sözə qıymazdı.

Bir müddət keçdi, təxminən bir həftə. Bir gün kimsə məni telefona çağırdı. Özünü təqdim etdi. İnanın ki, kitabım çıxanda bu qədər sevinməmişdim. O, həqiqətən, şeirlərində özünü yazır, şəxsiyyətinin canlı portretini yaradırmış. Özü də şeirləri qədər sadə, səmimi imiş. Ramiz müəllim kitabımı sözbəsöz oxuduğunu dedi. “Onu deyə bilərəm ki, sən, doğrudan da, yaxşı ki, yaza bilirsən (“Yaxşı ki yaza bilirəm...” kitabımın adıdır.- E.E) “ Bu tanışlıqdan sonra mənə elə gəlir ki, yaşca məndən xeyli böyük və təcrübəli birinin söhbətinə ehtiyacım olan anlarda Ramiz Rövşənin şeirlərini oxuyuramsa, sanki, onu dinləyirəm, onunla söhbət edirəm. Çünki bu vaxta qədər mən onu “dinləyirdimsə”, indi o da məni eşidir. R.Rövşən:

Mən ölsəm deməyin təkəm,

Ağlayın, bizə ağlayın.

Məni deyib haray çəkən,

O yetim səsə ağlayın.

Mən: Ölsəm,

məni ağlamayın,

Ağlayın, bizə ağlayın.

İki ovuc torpaq tökün,

İki cüt gözə ağlayın.

R.Rövşən:

Şair olmaq istəmirəm,

Bu sözləri çırpın məndən.

Mən: Şair olmaq istəmirəm,

Öz dərdim bəsdi özümə.

R.Rövşən:

Gedirəm, izim böyüyür,

Susuram, sözüm böyüyür.

Baxıram, gözüm böyüyür,

Dünya mənə tanış gəlir.

Mən: Baxıram, yadıma gəlmir,

Soruşuram, kimsə bilmir.

Düşünür, ruhum, dincəlmir,

Üzlər mənə tanış gəlir.

R.Rövşən:

...kəfən yox məni bükməyə,

Bir yaşıl yarpaq gətirin.

Mən:

Məni bir yarpağa bükün,

Yaşıl gedim o dünyaya...

Fikrim, qətiyyən özümü onunla müqayisə etmək deyil, min kərə əstəğfürullah! Həzrət Əli deyib ki, ruhu doğma olanlar babasından daha yaxın qohumdur. Nə möhtəşəm həqiqət var bu kəlamda. Ayrı-ayrı zamanda və məkanda yaranan bu misralardakı ruhi doğmalığı hansı əqrəbalıq, hansı qan qohumluğu əvəz edə bilər?! (Bir də axı mən bu şeirləri “Nəfəs”dən oxuyub diksinəndə öz şerilərimi çoxdan yazmışdım.)

Bir quş var göy üzündə,

Ulduzların qohumu.

Hər gecə qanadıyla,

Yelpikləyir yuxumu.

R.Rövşənin şeirlərindəki güclü bədiilik, dərin məcazlar onu dərk edib-etməməsindən asılı olmayaraq, oxucunu ovsunlayır. Belə deyirəm, ona görə ki, onun şeirlərini oxuyan kimi dərk edib, başa düşmək bir o qədər də asan deyil. Bəzilərinin fikrincə o, qəliz və ağır yazır. Məncə, onun başqalarından fərqi və fərdiliyi, özünəməxsusluğu da elə bundadır. Ramiz Rövşən dərin, mənalı düşünənlərin, həyatın görünməyən tərəflərini görməyə çalışanların, bu dünyanın yükünü leş kimi çiyninə atıb sürüyə-sürüyə daşıyanların şairidir. Müxtəlif insanlar müxtəlif insanlar haqqında müxtəlif fərdi fikirlərə malikdir. Dahi və klassik şairlərimizin birini digərindən, məsələn, Füzulini Nizamidən, Sabiri Seyid Əzimdən, Xaqanini Nəsimidən çox sevmək, üstün tutmaq zalımlıqdır, lakin bu dahilərin arasında Nəsimi mənim üçün tükürpədici bir əfsanədir. Bəlkə, onun faciəli taleyinə, tərkidünyalığına görə belə fikirləşirəm. Hətta qəlbimin dərinliyində ona qarşı yumşaq bir yazığı gəlmək hissi də var. İnsanlar talelərinə, yaşamlarına, ölümlərinə görə müxtəlif olurlar. Lakin düşüncə və amalları, dünyagörüşü baxımından eyni olmasalar da, oxşar ola bilirlər. Bu gün cahil və savadsız ruhanilərin fitnəsilə insanı diri-diri soymaq cəzası olmasa da, Nəsimi kimi azad düşüncəli, ölümündən qorxmayıb sözünü deyə bilən, ruhən o dünyanın saflığını, havasını daşıyan insanlar nə yaxşı ki var. Belə adamları başa düşməyənlər ən azından: “bu dünyanın adamı deyil,” – deyirlər. Ramiz Rövşən kimi. Bu dünyanın bədbəxtliyi ondandır ki, çox saf və təmiz insanlara bu dünyanın deyil, o dünyanın adamı kimi baxırlar. Belə adamları nə yazıq ki, barmaqla saymaq olar.

Mənim aləmimdə Ramiz Rövşən Nəsiminin qohumudur. Axı şair olmaqdan ötrü:

Bir az dünən, bir az bu gün,

bir az sabah olmalı.

Bir az kafir, bir az mömin,

Bir az Allah olmalı.

İnanmıram ki, Ramiz Rövşən Allahlıq iddiasındadır. Çünki həmişə qabı boş olanlar Allahlıq iddiasında olublar. Bunun ona aidiyyəti yoxdur. Allaha yaxın insanlar Onunla bağlı düşüncələrini izah edəndə ətrafdakılara Allahsız təsiri bağışlayır. Nəsimidə də belə olmuşdu... bu da kamilliyin bir göstəricisidir yəqin.

Allahı dünyayla barışdırmısan,

Qıraqda gəzməsin gözün Allahı.

Dünyanı Allahla bölüşdürmüsən,

Allahın qulusan,

SÖZÜN ALLAHI...

HAŞİYƏ:

Sözün düzü, Ramiz Rövşənlə ikinci görüşümüzdən əvvəl onun dini baxışları və düşüncələri haqqında bir qədər şübhəli idim. Çünki onun şeirlərində Allahla bağlı məqamların heç də hamısını bir istiqamətə yozmaq olmur. İkinci görüşümüz zamanı hətta ona bununla bağlı sual vermək, ittiham etmək istəyənlər də vardı. Lakin Ramazan ayında baş tutan görüşə gələn şairin oruc olduğunu biləndən və özünün toxunduğu bəzi məqamları dinlədikdən sonra hər şey məlum oldu. Axı Allah- təala ədalətsiz deyil ki, ən qiymətli varlığı – SÖZÜ onu dananlara versin, özü də bu hikmətdə. O, öz yaratdığının kim olduğunu, nələr düşündüyünü ən yaxşı biləndir. Bir də ki, insan Allaha yaxınlaşdıqca kamilləşir və sözünün də hikməti artır. Elə Ramiz Rövşən kimi...

Elnaz EYVAZLI

525-ci qəzet.- 2010.- 17 iyul.- S.26.