150 xəzinə

(söhbət 150 cildlik dünya ədəbiyyatı seriyasından gedir)

Ölkə prezidentinin 2007-ci il 24 avqust tarixli sərəncamı ilə 150 cildlik dünya ədəbiyyatı seriyasından kitabların Azərbaycan türkcəsində çapına başlanılması ölkənin ədəbi-mədəni həyatında böyük səs-küyə səbəb oldu. Bu kitabların kimlər tərəfindən tərcümə olunması, çapa necə və hansı səviyyədə hazırlanması çox böyük dartışmalara meydan açdı. İnsanlar belə böyük bir mədəni layihənin başdansovdu, tez-tələsik həyata keçirilməsini istəmirdilər. Səviyyəli tərcüməçilərin, dünya ədəbiyyatı mütəxəssislərinin azlıq təşkil etdiyi, sovetlərdən sonra redaktə, korrektə işinin, az qala, məhv olduğu bir dövrdə belə proyektlərin uğursuzluğa düçar olması ehtimalı çoxlarını narahat edirdi. Nə yaxşı ki, belə olmadı...

Kitabların tərtibatının, tərcüməsinin, redaktə və korrektəsinin məsuliyyətini öz üzərinə götürən Bakı Slavyan Universiteti görkəmli yazıçı-alim Kamal Abdullanın rəhbərliyi ilə ölkənin ən səviyyəli tərcüməçilərini, mütəxəssislərini iş başına gətirdi. Etdikləri tərcümələrlə dünya ədəbiyyatı nümunələrini, Mirzə Cəlil demiş, “türkün ana dilində” səsləndirən Vilayət Hacıyev, Çərkəz Qurbanlı, Hamlet Qoca, Yaşar, Etimad Başkeçid, İlqar Əlfioğlu, Nadir Qocabəyli, Tehran Bəliyev, Azad Yaşar, Nəriman Əbdülrəhmanlı kimi peşəkar tərcüməçilər layihəyə cəlb olundu. Artıq işıq üzü görən 31 cild kitabın tərcüməsinin, redaktə və korrektəsinin, bədii tərtibatının səviyyəsinə baxanda layihənin uğuru bəri başdan aydın olur. Universitetin prorektoru, professor Asif Hacıyevin mətbuata verdiyi açıqlamaya görə layihədəki 120-yə yaxın müəllif indiyə qədər Azərbaycan türkcəsində ilk dəfə tərcümə olunan yazıçılardır. Onlardan Per Lagerkvistin, Jorji Amadunun, Con Apdaykın, Joze Saramaqonun, Akutaqava Rünoskenin, Vladimir Nabokovun, Ayzek Azimovun, Brextin, Con Fauzun, Fridrix Dürrenmartın, Stiven Kinqin, Luis Sinklerin adını çəkmək olar. Əvvəllər tərcümə olunub müxtəlif ədəbi dərgilərə təqdim olunan azsaylı hekayələrdən fərqli olaraq, bu kitablarda müəlliflərin yaradıcılığının mümkün qədər əhatə olunmasına səy göstərilib. Kitablarda yazıçıların əsərləriylə bərabər, onların həyatı, ədəbi xarakteristikası barədə ətraflı məlumatlar verilir ki, bu da oxuculara dünya ədəbiyyatının nəhəng simalarının zəngin ədəbi dünyasına daxil olmağa kömək edir. Sovet dövrünün senzurasından keçməyən bəzi klassik əsərlərin ixtisara düşmüş hissələri bərpa olunur. Kitabların üz qabığının tərtibatı yazıçıların və yazılan əsərlərin ruhuna uyğun şəkildə böyük zövq və istedadla hazırlanır ki, bu işi də “Tutu” nəşriyyatı görür.

Kitablara abunə yazılışını “Kitab Klubu” həyata keçirir. İlkin olaraq 20 manat ödəyib abunə olursunuz və kitablar çap olunduqca onları əldə etmək imkanı qazanırsınız.

Müxtəlif ölkə xalqlarının – ingilis, alman, fransız, yapon, ərəb, ispan ədəbiyyatları antologiyaları həmin ölkələrin ədəbi dünyası barədə ətraflı məlumat almağa kömək edir. Slavyan Universitetində layihənin iş şəraiti ilə tanış olanlar yaxşı bilir ki, kitablar çapa hazırlanarkən bəzən bir cümlənin, bir sözün, hətta bir durğu işarəsinin üstündə gərgin müzakirələr gedir, əməkdaşlar ən uğurlu variantı tapmağa çalışırlar. Etiraf etmək lazımdır ki, istisna halları nəzərə almasaq, son dövrlərdə Slavyan universitetində yeni formalaşan tərcümə, redaktə və korrektə məktəbi indiyəcən mövcud olmayıb.

Tərcümə olunmuş əsərlərin redaktorları – Salam Sarvan, Tahir Kazımlı, Aqşin Yenisey, Mahir N. Qarayev, Fəxri Əliyev, Nərgiz Cabbarlı kimi vicdanlı və istedadlı qələm adamlarının səyi nəticəsində hətta köhnə nəşrlər də dilimizin yenilik tələblərinə uyğunlaşdırılıb.

Çağdaş dünyada – silah mübarizələrini ideoloji mübarizələrin əvəz etdiyi bir zamanda dünya ədəbiyyatına bələd olmaq, onu milli ədəbiyyatımızla birlikdə öz dilimizdə oxuyub öyrənmək kimi bir imkanı yaratdıqlarına görə bu işdə əməyi keçən hər kəsə, ən azı, təşəkkür düşür.

Bu gün bəşər ədəbiyyatını öyrənib bəşəri dəyərlərlə tanış olan gənc yazıçı və şairlərimiz, əsl yazıçılığı qrafomanlıqdan, düşük sızıldamaları böyük insani ağrılardan ayıra biləcək (bu dəfə də ayıra bilməsələr babalı öz boyunlarına). Bu kitabları oxuyub və xalqımızın ədəbi ənənələrindən güc alaraq dünya ədəbiyyatı karvanına qoşulacaqlar. Və nə zamansa planetin harasındasa çıxan “Dünya Ədəbiyyatı 150 cildliyində” Azərbaycan yazıçısının da adı olacaq.

Mən buna bütün qəlbimlə inanıram!

Mövlud MÖVLUD

525-ci qəzet.- 2010.- 5 iyun.- S.23.