Ustadlara layiq “Milli Metr”

Azərbaycan teleməkanında ekranların məzmunsuz şoular, bayağı seriallar, şit mətbəx söhbətlərilə bozbulanıq rəng alması, təbii ki, təzə xəbər deyil. 10 ilə yaxındı ki, televizoru açıb Azərbaycan telekanallarının tamaşaçısı olmaq istəyənlərin əksəriyyəti çox zaman məyusluq hissi yaşayırdı. Efirin ucuz reklam xatirinə cılız qalmaqallar törədənlərin, evini, maşınını, mətbəxini, ümumiyyətlə, mənasız həyat tərzini nümayiş etdirməyə can atanların əsarəti altına keçməsi, cəmiyyətimizin böyük bir kəsimini, o cümlədən bəndənizi TV-dən tamam küsdürmüşdü. Milli dəyərlərin teleməkandan çox kənarda qaldığını, həyatın natəmiz künc-bucağında qalmalı elementlərin efirdə ön plana çəkildiyini davamlı seyr etməyə məcburluq axırda elə bununla da nəticələnməliydi. Şəxsən, məndə TV-dən küskünlük bir ara elə həddə çatdı ki, ümumiyyətlə, televizora – “sehrli qutu”ya baxmaq istəmirdim, sanki qutuda ilan görəcəkdim. Nədən ki, efirə buraxılan “verilişlərin” bir çoxu, düşünə bilən insan üçün, heç də zəhərli ilandan az təhlükəli deyildi. Fərq isə, yalnız bu zəhərin insanı mənəvi cəhətdən öldürməsindəydi.

Amma, düzünü deyim, çox sevinirəm ki, son zamanlar TV-dən küskünlüyümün yavaş-yavaş ortadan qalxması üçün bəzi əsaslar yaranıb və indi televizorla mənim aramda sərin barışıq yelləri əsməkdədir. Həm Azərbaycan Televiziyasında, həm İctimai Televiziyada, həm də özəl telekanallarımızın bir neçəsində axır vaxtlar milli-mənəvi dəyərlərimizə söykənən, intellektual məzmunlu, sənətimizin, təhsilimizin inkişafına xidmət məqsədi daşıyan telelayihələrin, maraqlı proqramların görünməsi yaradır bu barışıq mühitini.

Sözün açığı, televiziyada məni daha çox özünə cəlb edən proqramlar görkəmli şəxsiyyətlərin, qeyri-adi adamların iç dünyası ilə bağlı, onların həyata fərqli baxışlarını əks etdirən verilişlərdir. Elə bu son dönəmdə də telekanallarımızdan məhz bu məzmunda layihələr umur, belə proqramlar gözləyirdim. Ən çox istədiyim, təbii ki, həmin verilişlərin baxımlı, məzmunca dolğun və düşündürücü olması idi.

Nəhayət, arzuladığımı tapdım, tam ürəyimcə olan bir telelayihənin tamaşaçısı olmaq sevincini yaşaya bildim. Özü də lap əvvəldən xeyli rəğbət bəslədiyim telekanalda – ANS-də və yüksək peşəkarlığı, əsl televizyonçu xarizması ilə hər zaman üstün tutduğum, ünlü bir imzanın – Mir Şahinin təqdimatında. Elə ilk anonslardan anlamışdım ki, bu yeni proqram cəmiyyətimizin normal zövqlü təbəqəsinin həsrətində olduğu, mənim də intizarla gözlədiyim, çox səviyyəli bir veriliş kimi ekran həyatı qazanacaq. Hər zaman öz qeyri-adi teleproqramları ilə seçilən, yadda qalan, fərqli məsələlərə, müxtəlif hadisələrə və şəxsiyyətlərə daima orijinal yanaşma tərzi sərgiləyən Mir Şahinin “Milli Metr” layihəsi bu ümidi tam mənada doğrultdu.

İlk öncə verilişin, məhz Mir Şahinə məxsus yaradıcı təfəkkürdən irəli gələn, onun fərdi dəsti-xəttini dərhal ortaya qoyan, maraqlı adı diqqətimi çəkdi – “Milli Metr”. Gəl, bu adla efirə gedən proqrama baxma görüm, necə baxmırsan... Müəllif və aparıcının öz sanbalı, üstəgəl, qonaqların daşıdığı imzaların nüfuzu, nəticədə efirə Metr fəaliyyəti, Ustad işi çıxır, yəni ANS-in “Milli Metr”i! Belə bir ustalıqla qurulmuş verilişdə, aydın məsələdir ki, müəllifin müsahibinə yanaşmasının kifayət qədər orijinal, qeyri-ənənəvi olacağına inanırdım. Qeyd etdiyim kimi, Mir Şahinin üslubuna onun başqa telelayihələrindən bələd olduğum üçün, “Milli Metr”in uğurlu alınacağına əmin idim. Amma etiraf edim ki, Mir Şahin öz “Milli Metr” ilə bu əminlik həddini bir qədər də yüksəltdi və böyük ehtimalla, bu, tək mənim yox, tamaşaçıların tam əksəriyyətinin ortaq qənaəti sayıla bilər.

İsa Muğanna ilə söhbət ilk dəqiqələrdəncə tamaşaçını öz aurasına doğru çəkərək, onu “Milli Metr”in cazibəsindən çıxmağa qoymadı. Mövzu maraqlı, suallar orijinal, cavablar səmimi və düşündürücü, format baxımlı... Bir teleproqramın uğuruna təminat verəcək ən önəmli cəhətlər bir aradaydı. Mir Şahin həmsöhbətinin necə fərqli və dərin təfəkkürə malik olduğunu izləyiciyə tam mənada çatdırmaq, müsahibini əhatəli tanıtmaq vasitəsi kimi hansısa kənar üsullara yox, öz suallarına bel bağlamışdı. Sualları ilə həm söhbətə gərəkli yön verir, həm də həmsöhbətinin düşüncə tərzinin tam açılmasına, tamaşaçıya çatdırılmasına nail olurdu. Bu təqdimatla biz yeni və daha böyük, daha parlaq İsa Muğanna obrazı gördük. Sualları dinlədikcə düşünürdüm ki, bunlar ətrafında, bunların cavablarını tapmaq üçün hər kəs, bizim hamımız zaman-zaman düşünməliyik. Tamaşaçını təccübləndirən, elə mənim özümü səksəndirən suallar da səsləndi: Misal üçün, İsa Muğannaya Salvador Dali və Albert Eynşteyni tanıyıb-tanımadığı barədə sual veriləndə, ilk anda çox təəccübləndim. Amma İsa Muğannayla digər iki dahi arasında ortaq nöqtələrin, bənzər cəhətlərin tapılması bu təəccübü xoş bir heyrət və məmnunluqla əvəzlədi. Bu məqamlar bir daha göstərdi ki, ekran əsl peşəkarın özünəməxsus dəsti-xəttindən xəbər verən proqramın – Mir Şahinin “Milli Metr”inin ixtiyarındadır və qonaq da çağdaş dünyamızın İsa Muğanna kimi qeyri-adi düşüncə və yaradıcılıq tərzinə malik ədibidir.

İndiyədək neçə-neçə jurnalistlə söhbətləşmiş, dünyanın gəliş-gedişini dərindən bilən İsa Muğanna kimi bir qələm sahibini öz sualları ilə düşündürmək, həyəcanlandırmaq, məncə, çox böyük uğurdur. Bu, bütün tamaşaçıları düşündürmək, onlara maraq və həyəcanla dolu bütöv bir zaman yaşatmaqdır. “Sizi təəccübləndirən təsadüf?...” – ilk baxışda, bir qədər mücərrəd görünən sualdı bəlkə. Amma bu sual məni (yəqin ki, diqqətli tamaşaçıların hər birini) özüm, yaşantılarım, həyat və onun mənası barədə uzun-uzun düşünməyə vadar etdi.

Vaqif Bayatlı ilə söhbəti seyr edəndə gördüm ki, “Milli Metr” mükəmməlləşmə yolundadır. Proqramın hər detalı, hər anı bir qədər də təkmilləşib, dolğunlaşıb. Vaqif Bayatlının həyata, dünyaya, insanlara qeyri-adi münasibəti yazdığı şeirlərdən oxucularına bəllidir. Odur ki, bir saatlıq verilişdə Mir Şahin Vaqif Bayatlı ilə daha çox sırf nəzəri ədəbiyyat məsələlərindən deyil, onun özündən, həyatdan, Allahdan, ölümdən, yaradılışın sirlərindən danışdı, onun bu yöndəki orijinal baxışlarını alıb, tamaşaçıya çatdırdı. Bu, sanki bir sehriydi, elə bir ortada tilsim vardı. Mir Şahinin bəzən çox qısa sualları da müsahibinin ətraflı danışması, fikirlərini geniş şəkildə dilə gətirməsi üçün kifayət edirdi. Mənim nəzərimdə, bu verilişin ən maraqlı məqamlarından biri ədəbi-ictimai fikrimizdə Sabir Rüstəmxanlının adıyla bağlanan “qan yaddaşı” anlayışı ilə Vaqif Bayatlının “ruh yaddaşı” məfhumunun qarşılaşdırılması, tutuşdurulması oldu. V.Bayatlının ruh yaddaşını daha qədim hesab etməsi, bəzi həyat hadisələrini məhz bu yaddaşın mövcudluğu ilə əlaqələndirməsi həqiqətən düşündürücü idi. Söhbətin “ölüm və ölümsüzlük” mövzusuna doğru yönəldilməsi də təsadüfi deyildi, məncə. Mir Şahinin həmsöhbəti bu qədər dərin məqamları incələdikcə mən gözlərindəki mənanı, əllərinin təsirli hərəkətlərini iri planda görmək istərdim. Bu da hədsiz marağın bir təzahürüydü, yəqin ki. V.Bayatlı danışarkən mövzuyla bağlı kadrların fonda təqdimatı, məncə, xeyli effektli alındı.

Bütün söhbət boyu ruhuma doğma, düşüncələrimə yaxın məqamlar çox oldu. Təbii ki, qadının Allahla müqayisəsi, sevən adamların dahi adlandırılması tamaşaçının Vaqif Bayatlını məhz olduğu kimi, bütün fikir palitrası ilə tanımasına şərait yaratdı. Bu detallara işıq salınması da Mir Şahinin xüsusi müəllif yanaşmasının nəticəsi idi.

İsa Muğanna ilə müsahibənin sonunda müəllifin onunla bağlı yekun sözləri həmin söhbətin uğurlu məntiqi sonluğu idi. Müəllif həm İsa Muğanna haqqında öz fikirlərini yığcam halda tamaşaçıya çatdırdı, həm də müsahibinin mənəvi portretini tamamlamış oldu. Xüsusən, burada işlənən “Muğanna janrı” ifadəsi öz orijinallığı ilə yaddaşıma həkk olundu. Amma heyf ki, Vaqif Bayatlı ilə söhbətin sonunda Mir Şahinin yekun qənaətini eşitmədim, məncə, bu da kifayət qədər maraqlı olardı.

Haqqında böyük məmnunluqla söz açdığım proqramın bundan sonra da öz ruh və ahəngində qalması, ancaq mükəmməllik yolunda durmadan irəliləməsi, mənimlə bərabər, yüzminlərlə tamaşaçının könül arzusudur. Ən azı ona görə ki, sürətlə adiləşən maraq dünyamıza, solğun və miskin hala gəlmiş efir məkanımıza rəng qatan, canlılıq gətirən proqramdır Mir Şahinin “Milli Metr”i.

PƏRVİN

525-ci qəzet.- 2010.- 13 mart.- S. 25.