Bizim Bəkir müəllim

Həcmcə çox da böyük olmayan bu yazının altından, tərəddüdsüz, “2005-2010” tarixlərini qoya bilərdim. 2005-ci ildə təzə-təzə məskunlaşmağa başladığım Varşavada çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığının və ədəbi tənqidimizin ən tanınmış nümayəndələrindən biri – akademik Bəkir Nəbiyevin anadan olmasının 75 illiyi barəsində xəbəri mətbuatdan oxuyan kimi ilk öncə keçmiş müəllimimə zəng etmək, yaxud təbrik teleqramı göndərmək barədə düşündüm.

Sonra fikirləşdim ki, zəng də, təbrik teleqramı da daha çox şəxsi xarakter daşıyır.

Mətbuat isə istənilən məsələni, istənilən münasibəti ictimailəşdirir. Eyni zamanda, tarixin yaddaşına köçürür və sənədləşdirir.

Həm də sürpriz etmək istəyirdim. Adətən yubiley yazıları sifarişlə yazılır. Yubilyar elə də sanballı adam deyilsə, özü ona-buna minnətçi düşür. Əksinə, sanballı, iş keçən adamdırsa, yazı yazmaq istəyənlər özləri bəri başdan xidmətdə bulunmaq arzularını dilə gətirirlər.

Xoşbəxtlikdən, Bəkir müəllimlə münasibətlərimiz heç zaman bu qəliblərin heç birinə uyğun gəlməyib.

Ona görə də sadəcə, ağsaqqal qələm dostumu xoş bir şəkildə təəccübləndirməyi düşünürdüm. Məsələn, Bəkir müəllim səhər-səhər “Ədəbiyyat qəzetini” açır və nəinki Azərbaycandan, həm də ədəbi aləmdən uzaq düşmüş saydığı keçmiş həmkarının, tələbəsinin yazısını görür.

Amma təəssüf ki, işlərin çoxluğu, ən başlıcası isə yeni mühitə uyğunlaşmağın və təzədən yazı-pozuya qayıtmağın çətinlikləri o zaman niyyətimi həyata keçirməyə imkan vermədi.

“Məqsədim heç də, ənənəvi yubiley məqaləsi yazmaq deyil. Yəqin ki, bunu zəhmətsevərliyi, tükənməz yaradıcılıq enerjisi, daimi nikbinliyi və tükənməz həyat eşqi ilə əslində ədəbi-elmi ictimaiyyətin məmnunluqla qeyd etdiyi 75 rəqəminin üzərinə bir şübhə və inamsızlıq kölgəsi salan Bəkir müəllimin növbəti yubileylərində reallaşdırmaq imkanı olacaq” – təxminən beş il əvvəl yazmağa başladığım məqalənin ilk cümləsi belə idi.

Beş il hiss olunmadan gəlib keçdi. Çox şadam ki, aradan ildırım sürəti ilə ötən illər Bəkir müəllimi istər daxilən, istərsə də zahirən əsla dəyişdirmədi, ədəbiyyatın, elmin, ictimai fikrin ön səngərindəki yerindən, mövqeyindən uzaqlaşdırmadı. O, növbəti yubileyini də həmişəki işgüzar, dinamik, xeyirxah, yazıb-yaratmaqdan və yaxşılıq etməkdən doymayan müdrik elm adamı, dost, ata, baba (bilmirəm, bəlkə də ulu baba?), ziyalı, ağsaqqal kimi kimi qarşılayır.

Ən başlıcası isə yaşının 80-ni haqladığı bir vaxtda layiq olduğu fəxri istirahətdə deyil, iş başındadır. Filologiya elmimizin flaqmanı sayılan Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru və çoxcildlik “Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinin” baş redaktorudur, müxtəlif elmi şuraların, ictimai təşkilatların, qəzet və jurnalların redaksiya heyətinin üzvüdür, ədəbi həyat faktlarına anında və həssaslıqla münasibət bildirən fəal mövqeli tənqidçi, ədəbiyyatşünas və ictimai xadimdir.

“Sabitlik” kəlməsindən daha cox siyasi termin kimi istifadə edilir. Lakin o da həqiqətdir ki, təkcə ictimai-siyasi situasiyanın deyil, insanların, xüsusən də üzdə olan, tanınan, əfkari-ümumi tərəfindən qəbul edilən insanların sabitliyi cəmiyyət ücün ciddi mənəvi-əxlaqi dəyərlərdən biridir. Çünki cəmiyyətin sabitliyi də ayrı-ayrı fərdlərin fikir və əməllərinin ardıcıllığı, davamlılığı üzərində bərqərar olur.

Qırx ilə yaxın bir müddət ərzində tanıdığım Bəkir müəllim belə sabit, daha dəqiq desəm, sabitqədəm insanlardandır. Bu sabitlik onun elmə, dostlara, mənəvi və ictimai-siyasi dəyərlərə, yazılan və yazılmayan qanunlara münasibətində özünü aydın büruzə verir.

Lakin Bəkir müəllimin nümunəsində sabitlik heç bir halda dəyişməzlik, durğunluq deyil. Əksinə, o, son dərəcə mütəhərrik, canli insandır. Həmişə zamanla ayaqlaşmağa çalışıb, həmişə zamanın nəbzini tutub, sözün yaxşı mənasında dəyişməyi, inkişaf etməyi, irəliyə baxmağı və irəlidə getməyi bacarıb.

Tanışlığımızın, dediyim kimi, 40 ilə yaxın bir tarixi var. Səhv etmirəmsə, 1973-cü ildə o zamankı Azərbaycan KP MK-sı ədəbi tənqidin vəziyyəti və bu sahənin gələcək inkişafı ilə bağlı qərar qəbul etmişdi. Qərarda gənc ədəbi qüvvələrin, o cümlədən də tənqidçilərin yetişdirilməsinə diqqətin artırılması tələb olunurdu. Qərarın icrası məqsədi ilə tələbəsi olduğumuz Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsi özünün tədris proqramına təcili şəkildə “Ədəbi tənqid” kursu əlavə etmişdi.

İlk dəfə idi ki, filoloq-tələbələrə belə dərs keçiləcəkdi. Universitetin özündə də tanınmış ədəbiyyat tənqidçiləri olmasına baxmayaraq, nə proqramı, nə dərsliyi, nə də tədris ənənələri olan bu fənnin öyrədilməsi o dövr ədəbi tənqidinin ən parlaq və tanınmış simalarından biri sayılan Bəkir Nəbiyevə həvalə edilmişdi.

Həftədə bir dəfə biz – tənqidçi olmaq eşqinə düşmüş 6 nəfər tələbə Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyinə, bizimlə məşğələlər aparmağa razılıq vermiş Bəkir müəllimin yanına gedirdik.

Yəqin ki, pedaqogikanın ənənələrindən çıxış etsək, bu məşğələləri dərs, Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyinin direktorunu isə universitet professoru adlandırmaq o qədər də dəqiq olmazdı. Çünki elə ilk gündən Bəkir müəllimin təşəbbüsü ilə daha çox universitet auditoriyaları üçün səciyyəvi sayılan lüzumsuz formallıq və rəsmiyyət aradan qaldırıldı. Məşğələlərimiz canlı ünsiyyət, mübahisə, qarşılıqlı fikir mübadiləsi, hazırladığımız referatların, oxuduğumuz kitabların təhlili və müzakirəsi üzərində quruldu.

Qədim yunan filosofu Aristotelin tələbələrini “peripatetiklər” adlandırırdılar və bu söz də yunan dilində təxminən “gəzə-gəzə öyrənənlər” anlamını verirdi. Peripatetiklər müdrikliyin sirlərinə klassik ənənələr əsasında deyil, daha sərbəst və asudə şəkildə yiyələnirdilər.

Fikrim qətiyyən müəllimimizi Aristotelə, özümüzü isə onun davamçılarına bənzətmək deyil. Yaxşı bilirəm ki, hər cür analogiya nisbi, bəzən isə yanlışdır.

Lakin fakt faktlığında qalır və bizim “tənqidçi” peşəsinin sirlərinə yiyələnməyimizdə də həmin o “peripatetizmin” müəyyən ünsürləri vardı. Məşğələlərimiz həmin vaxta qədər gözümüzün və qulağımızın öyrəndiyindən tamamilə fərqli şəkildə, bizim üçün yeni, canlı və maraqlı bir tərzdə, ədəbiyyat aləminə və tənqidçilik peşəsinin sirlərinə maraqlı, yaddaqalan səyahətlər şəklində keçirdi.

İstər Bəkir müəllimin, istərsə də Bakı Universitetində bizi məsuliyyət və fədakarlıqla Azərbaycan dilinin və ədəbiyyatının zənginlikləri ilə tanış edən digər müəllimlərin zəhməti üzərinə qətiyyən kölgə salmadan deyə bilərəm ki, ümumiyyətlə yaradıcılığı, yazmağı öyrətmək mümkün deyil. İnsan ya yaza bilir, ya da yaza bilmir. Hər bir yaradıcılıq növü müəyyən mənada vergidir. Lakin bulağın gözünü açmağa ehtiyac olduğu kimi istedadı da cilalamağı bacarmaq lazımdır. Bu mənada yaxşı müəllimlər öz yetirmələrində yaradıcı başlanğıcı püxtələşdirir, ona istiqamət verir, geniş yola çıxmasına imkan yaradırlar.

Bəkir müəllimin yanına gedib-gəldiyimiz bir semestr müddətində ən azı Nizami Muzeyi vasitəsi ilə ədəbiyyatımızın keçdiyi tarixi yolu əyani şəkildə izləyə, hətta deyə bilərəm ki, çoxsaylı eksponatların və onlara verilən geniş və əhatəli şərhlərin sayəsində gözümüzlə “görə” bilmişdik.

Çünki Bəkir müəllim bizimlə ədəbiyyat söhbətlərini təkcə öz iş otağında deyil, daha çox muzey ekspozisiyaları arasında, sənədlərin və faktların fonunda aparırdı. Bilmirəm, bəlkə də elə bunun nəticəsi idi ki, həmin məşğələlərə çağdaş ədəbi proseslə məşğul olmaq niyyəti ilə getdiyim halda sonralar ədəbiyyatşünaslıq və ədəbiyyat tarixçiliyi ilə daha çox maraqlanmağa başladım.

Bir sözlə, həmin o uzaq 1973-cü ildə bizdən təxminən 20 yaş böyük olan Bəkir müəllimdə əxz etməyə layiq çox keyfiyyətlər – yüksək mədəniyyət, intizam, dəqiqlik, səliqə-sahman, məsuliyyət hissi, yersiz rəsmiyyətçilikdən uzaqlıq və səmimiyyət, sadəlik, vətəndaşlıq və vətənpərvərlik duyğusu, yaxşı mənada peşə təəssübkeşliyi, ədəbiyyat, sənət yanğısı gördük və bu baxımdan o, bizə universitetdəki ştatlı, “rəsmi” müəllimlərimizin bəzilərindən daha böyük təsir bağışladı.

Hələ onu demirəm ki, Bəkir müəllimin imtahanından kəsilmək, yaxud ondan “zaçot” ala bilməmək qorxusu da yerli-dibli yox idi. Amma məhz səmimiliyi və yaratdığı etimad mühiti nəticəsində biz də borclu qalmaq istəmədiyimiz Bəkir müəllimin əslində fakültətiv xarakterli məşğələlərinə imtahanlı-yoxlamalı dərslərdən daha ciddi yanaşırdıq.

Onun təşəbbüsü ilə hər birimiz maraqlandığımız məsələlərlə bağlı bir-iki məqalə də yazmışdıq. Həmin yazıların çapı ilə bağlı real imkan olmasa da, məşğələlər zamanı onları oxuyub geniş müzakirə açmış, Bəkir müəllimin həm xoş sözlərini, həm də tənqidi mülahizə və iradlarını dinləmişdik.

Ədəbiyyat Muzeyindəki bu faydalı ünsiyyətdən ilk “universitet tənqidçiləri desantının” nələri əxz edə bildiyini isə həmin o 6 nəfərin sonrakı fəaliyyəti göstərdi. Onların ən azı üç nəfərinin bu gün mətbuat səhifələrində görünmələri, namizədlik və doktorluq dissertasiyaları müdafiə etmələri, kitab və monoqrafiya müəllifləri olmaları, bu səviyyəyə çatmağımız üçün əziyyət çəkən digər universitet müəllimləri ilə birlikdə, Bəkir Nəbiyevin də zəhmətinin hədər getmədiyini göstərir.

Bütün bunlar, təbii ki, sonranın işi idi. Həmin dövrdəki ən böyük qazancımız, heç şübhəsiz, bizə yeni, tamamilə fərqli bir insan kimi görünən və şəxsiyyətinin xoş aurası ilə bir neçə nəfər ədəbiyyat maraqlısı olan gənci müəyyən mənada dəyişməyə, müsbət dəyərlərə yiyələnməyə təşviq edən Bəkir müəllimlə ünsiyyətimiz olmuşdu.

Təbii ki, sovet şəraitində görülən avral xarakterli işlərin əksəriyyəti kimi Mərkəzi Komitənin qərarı da mövsümi xarakter daşıdığından cox tezliklə unuduldu. Bizə qalan Bəkir müəllimlə tanışlıq və ünsiyyətimiz oldu. Həmin vaxtdan, harada çalışmağımızdan, nə iş görməyimizdən asılı olmayaraq Bəkir müəllimin diqqətindən uzaq düşmədik. Biz onun simasında bir semestrlik məşğələlərini başa çatdırandan sonra tələbələrlə həmişəlik vidalaşan rəsmiyyətçi müəllim deyil, xeyirxah insan və məsləhətçi tapmışdıq. Odur ki, müxtəlif tədbirlərdə, toplantılarda, teatr tamaşalarında ərklə Bəkir müəllimə yaxınlaşa, onunla səmimiyyətlə görüşüb-söhbətləşə bilirdik. 18-19 yaşlı tələbələr üçün bu, həmin illərdə yaddaqalan bir hadisə, bəzən hətta özünəməxsus qürur mənbəyi, kimlərlə “oturub-durduğunu” nümayiş etdirmək istəyi idi. Bəlkə də indi inkarçılıq duyğusu, keçmişi bəyənməzlik ədası çox yayıldığından bu hisslər çağdaş gənclərə o qədər də aydın, anlaşıqlı görünməyə bilər.

Bir semestr başa çatdı və Nizami muzeyindəki xüsusi həvəslə getdiyimiz məşğələlərə də son qoyuldu. Amma əvvəlki kimi nizamlı olmasa da, ara-sıra yenə Bəkir müəllimi ziyarət edirdik. O da öz növbəsidə diqqətini, xeyirxah məsləhətlərini əsirgəmirdi.

MEA Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun aspirantı olandan sonra həm özümün, həm də elm yolunu tutmuş digər həmyaşıdlarımın taleyində akademik Bəkir Nəbiyebin qayğı və xeyirxahlığını dönə-dönə hiss etdim. O, təbiətindən və tərbiyəsindən irəli gələn bir nəcibliklə hamının, ilk növbədə isə keçmiş tələbələrinin uğurlarına sevinirdi, gücü və imkanı çatdığı hər məqamda məmnuniyyətlə onlara yardım əli uzadırdı.

Namizədlik dissertasiyamın müdafiəsində ən səmimi söz söyləyənlərdən biri Bəkir müəllim oldu. 1985-ci ildə o zaman “SSRİ Yazıçılar İttifaqı” kimi möhtəşəm ad daşıyan yaradıcılıq qurumuna üzvlük üçün mənə zəmanət verdi. Doktorluq dissertasiyası müdafiə edəndə də Bəkir müəllimin xeyirxahlıq və qayğıkeşliyini gördüm. Rus dilində nəşr olunan “Rusiya şərqşünaslığında Azərbaycan məktəbi” monoqrafiyamın elmi redaktorluğunu öz üzərinə götürdü. Birlikdə səfərlərdə, ədəbi tədbir və yığıncaqlarda, xeyir və şər məclislərində olduq. Bəzən sıx ünsiyyət saxlamaq, tez-tez hal-əhval tutmaq imkanları azalsa da, düşünürəm ki, aradan keçən illər bir şəxsiyyət və insan kimi Bəkir müəllimə bəslədiyim yüksək hörmət və ehtiramı daha da artırıb.

O, tələbələrinin, aspirantlarının çoxu kimi mənim də təkcə elmi fəaliyyətimdə deyil, şəxsi həyatımda da çox xeyirxah və yaddaqalan rol oynayıb. Xoşbəxt və səmimi ailə qurmağımın əsas səbəbkarlarından birinin də Bəkir müəllim olduğunu desəm, qətiyyən mübaliğəyə yol vermərəm. Mərhum qaynanam Cahan Vəzirova 60-cı illərdə onunla birlikdə “Kommunist” qəzetində işləmişdi. Mənim “məsələm” ortaya çıxanda ana narahatlığı ilə, birincilər sırasında Bəkir müəllimə üz tutmuş, rəyi ilə maraqlanmışdı. Bəkir müəllim isə, sonradan öyrəndiyim kimi, haqqımda çoxlu xoş sözlər söyləmiş və öz tərəfindən bu işə xeyir-dua vermişdi.

1991-ci ildə həyatımda çox faciəli bir hadisə baş verəndə dərhal öz yardımını təklif edən, ağsaqqallıq missiyasını üzərinə götürən nəcib və etibarlı dostların sırasında Bəkir müəllim birincilərdən idi...

Bəkir Nəbiyevin “Ədəbiyyat qəzeti”ndə ilk məqaləsi 1951-ci ildə çap olunub. Və həmin vaxtdan ötən altmış il ərzində o, yorulmadan, yüksək peşəkarlıq və məsuliyyət hissi ilə taleyinə yazılmış bu şərəfli ədəbiyyat marafonunu davam etdirib.

Bu gün özü ədəbi tənqid və ədəbiyyatşünaslığımızın nüfuzlu, mötəbər ağsaqqalı kimi haqlı şöhrət qazanan Bəkir müəllimin ilk tədqiqat əsəri Azərbaycanda bu işin “baniyi-karı” kimi tanınan böyük alim və böyük vətəndaş Firudin bəy Köçərliyə həsr olunmuşdu. Düşünürəm ki, burada adi təsadüfdən daha çox bir qanunauyğunluq var. Çünki istəyə və iradəyə əsaslanan həmin seçim bir tərəfdən Bəkir müəllimin təbiəti üçün çox səciyyəvi olan qədirşünaslığı, o biri tərəfdən isə görkəmli alimimizin hansı irs, hansı ənənələr üzərində kök atdığını göstərir.

Kökdən, əsl-nəcabətdən söz düşmüşkən, Bəkir Nəbiyevin XX əsrin əvvəlləri baxımından yalnız doğulub-böyüdüyü Ağdaş üçün deyil, ümumən Azərbaycan üçün ziyalı meyarına tam cavab verən nəsil-şəcərə kökləri də onun gələcəyin humanist alimi və ziyalısı olaraq yetişməsində mühüm rol oynamışdı. 1937-ci ilin “böyük terroru” ölkəmizdəki minlərlə ailə ocağı kimi Nəbiyevlər soyunu da üzərində boy atdığı ənənələrdən qoparmağa, nəsillər və mədəniyyətlər arasındakı bağı birdəfəlik qoparıb atmağa çalışmışdı. Bəkir Nəbiyevin – yeddi yaşından “xalq düşməninin oğlu” kimi kədərli və perspektivsiz gələcəyə məhkum edilmiş arxasız gəncin vətəndaş hünəri bütün digər keyfiyyətləri ilə yanaşı bir də onun əvvəlcədən cızılmış bu tale ilə, nəslinə və xalqına çıxarılmış qəddar hökmlə barışmamasında idi. Nəticədə o, təkcə qırılan ailə ənənələrini bərpa etmədi, “dağılan tifaqı” yenidən qurmadı, həm də üzərində ucaldığı ailə-ocaq ənənələrinə əsaslanaraq mənsub olduğu millətin elm və mədəniyyət xəzinəsinə özünün layiqli töhfələrini verdi.

50-yə yaxın kitab, yüzlərlə məqalə, onlarla namizədlik və doktorluq dissertasiyasına rəhbərlik, neçə-neçə beynəlxalq elmi toplantılarda iştirak... Bunlar Bəkir müəlimin gördüyü genişmiqyaslı işlərin yalnız bir hissəsidir. Şübhəsiz, bura orta məktəblər üçün yüksək səriştə və zövqlə hazırlanmış ədəbiyyat dərsliklərini, tərtib və tərcümə kitablarını, muzey bələdçilərini, tematik müntəxəbatları da əlavə etmək lazımdır. Bu kitabların yalnız Azərbaycanda deyil, Rusiyada, Türkiyədə, İranda nəşr olunması, ayrı-ayrı elmi məqalələrin müxtəlif dünya dillərinə çevrilməsi akademik Bəkir Nəbiyev yaradıcılığının coğrafiyası və milli mədəniyyətimizi tanıtma arealının genişliyi haqqında təsəvvür yaradır. Nəhayət, alim həmkarımın yaradıcılığının coğrafi genişliyi və janr-üslub zənginliyi ilə bir sırada tarixi dərinliyi və əhatə dairəsi də ayrıca vurğulanmalıdır.

XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatında çox az tanınmış sima var ki, Bəkir müəllim onun yaradıcılığı haqqında fikir bildirməsin, şəxsiyyəti və ömür yolunu araşdırmasın. Firudin bəy Köçərlidən başlanan bu estafet sonralar “Sovet dövrü ədəbiyyatı” kimi tanınan 1920-1990-cı illər ədəbiyyatının mövzu, şəxsiyyət və problemlərinə münasibətdə ardıcıllıqla davam etdirildi. İlk dəfə akademik Bəkir Nəbiyev milli ədəbiyyatşünaslıqda “müharibə və ədəbiyyat” kimi qlobal bir mövzunun tədqiqinə girişdi, İkinci Dünya müharibəsinin Azərbaycan ədəbiyyatında inikasına həsr olunmuş sanballı tədqiqat əsəri meydana qoydu.

Mədəni irsimizin Firudin bəy Köçərli qədər nakam sayıla biləcək Əhməd Cavad, Almas İldırım kimi görkəmli nümayəndələri haqqında Bəkir müəllimin son illərdə çap etdirdiyi kitablar onun yarım əsr bundan əvvəl başladığı qədrşünaslıq missiyasını indi də davam etdirdiyini göstərir. Belə tədqiqatların dövrün ruhuna, siyasi və mənəvi ab-havasına dərindən bələd olan, bəzi faciələri öz şəxsi bioqrafiyasında yaşayan müdrik və təcrübəli elm adamı tərəfindən qələmə alınması onların dəyərini daha da artırır.

Ədəbi tənqidin çox dar bir dairə içərisində çapaladığı, tənqidi fikrə polemika ilə, qarşı fikirlə deyil, müxtəlif instansiyalara yazılmış şikayət ərizələri, bəzən hətta donoslarla cavab verildiyi dövrlərdə də Bəkir müəllim öz yaradıcılıq kredosuna sadiq qalmışdı. Yəni inandığı həqiqətlərə tapınmışdı, ondan gözləniləni deyil, ürəyinin diqtə etdiyini, ağlının daha düzgün və məqbul saydığını yazmışdı. Məncə, onun yalnız fiziki deyil, ədəbi uzunömürlülüyünün sirlərindən biri də elə bundadır.

Azərbaycan ədəbiyyatının ilk tarixçisi kimi şöhrət qazanmış Firudin bəy Köçərlinin tədqiqatçısı akademik Bəkir Nəbiyevin də üzərinə bu gün oxşar missiya düşüb – o, XXI əsrdə işıq üzü görəcək ilk çoxcildlik ədəbiyyat tariximizin əsas müəlliflərindən biri və baş redaktorudur. Şübhəsiz, bu çox ağır, amma eyni dərəcədə də şərəfli işdir. Şübhə yoxdur ki, iqdam etdiyi bütün işlər kimi bu böyük vəzifə də Bəkir müəllimin yüngül əli və ağır zəhməti ilə özünün layiqli həllinin tapacaqdır.

Bu gün Bəkir müəllim həm yaş, həm təcrübə, həm də gördüyü işlər və tutduğu vəzifə etibarı ilə Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığının və ədəbi tənqidinin ağsaqqalıdır. Ona görə bu amillərin hamısını birlikdə sadalayıram ki, yalnız yaşın çoxluğu hələ ağsaqqallığa dəlalət etmir. Yaşı çox olanlar uzunömürlülərdir. Ağsaqqallar isə insanların taleyində iz qoyan, lazımi anda məsuliyyət yükünü öz çiyinlərinə götürən, yaxşılıq etməyi,yol göstərməyi bacaran nəcib, xeyirxah, zəngin daxili dünyası və böyük ürəyi olan insanlardır. Ağsaqqallıq missiyasını yalnız yaşın gətirdiyi siqlətlə deyil, hələ cavanlıq illərindən öz çiyninə götürən Bəkir müəllim də belə insandır.

Uzun ömrün sirri nədədir? Bunu genetika ilə, insanın həyat şərtləri ilə və başqa amillərlə əlaqələndirirlər. Məncə, başqa, çox mühüm amillər də var: bu da insanın sevdiyi, qəlbən bağlandığı və zövq aldığı işlə məşğul olmasıdır, hər bir şəxsin içərisindəki daxili işıqdır, təmizlikdir, xeyirxahlıq etmək bacarığıdır. Sevincə də, kədərə də şərik olmaq istedadıdır. Təkcə özün, ailən üçün deyil, hamı üçün yaşamaq istəyi və qabiliyyədir. Bəkir müəllim zəngin, mənalı ömrünün 80 ilini belə yaşayıb.

Və irəlidəki illəri də məhz belə yaşayacağı ilə bağlı hamıda möhkəm inam, ən başlıcası isə təmiz, mənalı ömür yolu, yaradıcılığı və əsərləri ilə əsaslı zəmin, təminat yaradıb.

Ümummilli lider, vaxtı ilə akademik Bəkir Nəbiyevi də yüksək uğurlarına və elmi-ictimai fəaliyyətinə görə “Şöhrət” ordeni ilə təltif edən mərhum Heydər Əliyev başqa bir tanınmış mədəniyyət işçisinə – Üzeyir Hacıbəylinin ev-muzeyinin direktoru Ramazan Xəlilova, anadan olmasının 95 illiyi münasibətilə, eyni ordeni təqdim edəndə dediyi sözlər indi də yadımdadır. Yubilyarın çoxillik fəaliyyətini yüksək qiymətləndirən H.Əliyev sonda dedi: “Mən bu gün, burada sizə çox ciddi bir tapşırıq verirəm: gərək yüz il yaşayasınız. Bilirsiniz ki, mən çox yubileylər keçirmişəm. Amma heç vaxt həyatda olan bir şəxsin yüz illiyini qeyd etməmişəm”.

Bəkir müəllimin gələcək yubileylərində, eləcə də, rusların ifadəsi ilə desəm, dağlar arxasında olmayan yüz illiyində iştirak etmək də onun nisbətən gənc dostlarının, keçmiş tələbələrinin arzusudur.

P.S. Bəkir müəllim haqqındakı yazını Varşavada tamamladım. Bakıya gələndən sonra, sadəcə maraq xatirinə, onun 75 illiyi münasibəti ilə nəfis şəkildə çap olunmuş “Akademik Bəkir Nəbiyev. Soraq kitabı” nəşrini gözdən keçirərkən Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyində uzun müddət birgə çalışdıqları ədəbiyyatşünas-alim Məhəbbət Mehdiyevanın da hələ beş il bundan əvvəl öz yazısını “Bizim Bəkir müəllim” adlandırdığı diqqətimi çəkdi. Düşünmürəm ki, kimsə məni ad plagiatlığında günahlandırsın. Əksinə, Bəkir müəllimi yaxından tanıyan iki nəfərin bir-birindən xəbərsiz onu “özününkü” hesab etməsi bir daha göstərir ki, 80-nin arxasını hünərlə yerə vurub, ömrünün doqquzuncu onilliyinə qədəm qoymaq ərəfəsində olan Bəkir müəllim hamımızın dostu, müəllimi, xeyirxahı, yolgöstərənidir, millətin mənəvi sərvət xəzinəsinə böyük töhfələr vermiş xoşbəxt yaradıcı şəxsiyyətdir.

Vilayət QULİYEV

525-ci qəzet.- 2010.- 20 mart.- S.24-25.