İşartı
Həqiqət bir kimsədən asılı
deyil. Sonsuzluğun da sonunda həqiqət var. Onsuz da o, nə
zamansa üzə çıxacaq. Bizim vəzifımiz öz imkanımız daxilində
həqiqətin mümkün
qədər tez üzə çıxmasına
xidmət etməkdi. Amma üzə çıxan həqiqət
adi bir qarışqanın
məhvinə səbəb
olacaqsa, mən o həqiqətə düşmənəm!
Bəzən insan ağlına elə qəribə fikirlər doluşur ki, onları ifadə etmək üçün mövcud olmayan, daha doğrusu qeyri-ənənəvi iki yoldan birini seçmək
lazım gəlir, ya ölüb yazmalı, ya da yazıb ölməlisən!
Ədəbiyyat portalına
elə şeir yerləşdirərəm ki,
yer kürəsinin
internet sistemi dağılar.
Amma abırlı düşünüb, abırlı
yaşamaq daha ləyaqətli deyilmi?
Əgər şair,
digər dilə tərcümə olunarkən
misralarının necə
səslənəcəyini düşünərək
yazırsa, artıq bu andan onun
yazdığı tərcümədir.
Ən dadlı
və xeyirli təam fizioloji yox, mənəvi toxluq verən təamdır.
Adam olmayan
yerdə nə mələk olur, nə iblis. Gərək adamlar bir yerə cəm
olsunlar ki, mələklər və iblislər zəhmət çəkib onların yanına təşrif buyursunlar.
Birdən elə olur ki, hər
şey mənə şeir kimi görünür, hətta
mətbəxin eyvanında
küləyin ehmal-ehmal
tərpətdiyi sarı
soğan qabığı
da...
Mən hamı
üçün yazıram...
Hamı susur... Axı niyə hamı susur? Axı mən hamı üçün yazıram...
Yaxşı yaxşıdı,
Faydalı yaxşı
daha yaxşıdı.
Elə adam tanıyıram; adam olmağıma adamdı, amma eşşək adamdı...
Elə tərcüməçi
tanıyıram; tərcüməsi
tərcümə deyil,
özü tərcümədi...
Elə adam tanıyıram; doğulub,
bilmir; hətta ölüb, onu da bilmir...
Səfər mənə
dedi:
– Baba, Allah hamıdan
göydədi!
– Necə
yəni? – istədim aydınlaşdırsın.
– Niyə
başa düşmürsən
ey... yəni Allah ən göydədi, ən göydə!..
Düz sözə
nə deyəsən?!
Ən yerdəki balaca Allahıma baxıb qəhərləndim...
Əsl həqiqətdə
adam qayanın yanından keçir.
Amma ki, sən keçəndə
qaya adamın yanından keçir sanki...
Heç nəyə
susayıb
həsəd aparma,
Hanı su mənbəyi
səndən yaxşısı?
Bulaq, çeşmə
deyib
qayalar yarma
Yaxşı sıx,
çıxacaq
candan yaxşı
su...
Fikir əsasdır.
Fikri ifadə etmək imkanı fikir qədər əsasdır. YENİ o zaman
yaranır ki, fikir fikri ifadə
etmək məharəti
ilə birləşir.
Ömrünün bitməyinə
beş dəqiqə qalanda da özünü
darıxdırma. Çalışıb
yaxşı əmələ
sahib olmaq üçün
dörd dəqiqə də yetər!
Canın-qanın bahasına
yaratdığın on sarayın
olsa da, gərəkli vaxtda əlin yetməyən evin bir kərpici
də sənin deyil.
Mənə demə
ki, tarix yaz! Mən özüm
tarixəm! Tarix necə tarix yaza bilər?
O qədər
danışır ki, ağzından min sözün
iyisi gəlir!
“Cırtdan”
nağılını kamil
saymaq olmaz. Çünki bu nağılda meşədə
azan uşaqların valideynlərinin
iztirabları yoxdur!
Həyatda bir dəfə yaşamaq çətindi!
...İkİ
dəfə yaşamaq
– mümkün deyil!
Gənc şair
qardaşım! Öyrən,
hər şeyi öyrən. Bəzən əlifba sırasını
və yaxud vurma cədvəlini əzbərdən bilməmək
də yazmağa mane olur.
Cümlənin sadəliyinə
baxma. Çox zaman onu yazmaq
üçün ömrün
bütün əzablarını
(lap olsun sevinclərini)
təkrar yaşamaq lazım gəlir.
Uşaq ölümü
– işıq ölümü...
Siz necə
yazırsınız yazın,
mən ənənələrin
yolunda şəhid olacağam. Ədəbiyyat
qurban sevir!
Qorxma, gözün
kor olunca oxu, ayrı bir gözün açılacaq.
Özünə görə
hər kəsin anası əvəzedilməzdi!
Nə üçün?
Sualın bu dünyada olmuş, olan və olacaq
insanların sayı qədər cavabı var.
Həm də bu cavablar yüzdə-yüz
üst-üstə düşür.
Pəncərədən baxıram.
Qarşı yoldan bir qadın gəlir. Arvadıma bənzəyir. Amma o deyil. Çünki əlində yükü yoxdu.
Adam yadların
yadlığından, doğmaların
doğmalığından ölür...
Mən sağlığında
Allahına qovuşan yeganə şairəm, başqaları yalan deyir!..
Mən insanlara
nifrət edə bilmirəm. Çünki buna vaxtım yoxdu.
Ən böyük
fəlsəfə həyat
təcrübəsindədi. Sadəcə onu nəyəsə çevirmək
gərəkdi.
İstisnasız olaraq bütün fövqəladə
işlər fövqəladə
vəziyyətdə – iki
daşın arasında
görülür... Sadə
dillə desək, beşiklə məzarın
arasında...
Ağıllı fırçayla
sürtə-sürtə, arsız
gülə-gülə dişini
ağardır.
Elə də böyük fərq etməz ki, şahlar şairi və şairlər şahı Şeyx Nizami Gəncəvi bir fərd olaraq
milli mənsubiyyətcə
farsdır, yaxud türkdür...
Əsas olan budur ki, o, bütün
bəşəriyyət üçün
qənimət bir şəxsdir. Çünki
böyük ustad, dərin düşüncəli
Nizami Gəncəvi
DAHİDİR!
Nizami Gəncəvi
farsın olsa da, olmasa da
fars Nizami Gəncəvinindir...
Nizami Gəncəvi
türkün olsa da, olmasa da
türk Nizami Gəncəvinindir...
Bu söz
sıralamasını dünyada
mövcud olan bütün xalqların sayı qədər artırmaq olar.
Nizami Gəncəvi
elə böyükdür
ki, onun təfəkkürünün geniş
miqyaslı aynasında
əsasən fərasətli,
elə o qədər də fərasətsiz hökmdarların müdaxiləsi
ilə əmələ
gələn çoxsaylı
sınır təhrifləri,
sərhədləri haşiyələyən
girintilər, çıxıntılar,
kəsintilər... nəinki
dərhal ifşa olunur, həm də öz hökmünü, təsir
gücünü itirir.
Minlərlə səbəblər
içində həm
də buna görə nadir maddi, mədəni, mənəvi
və əlbəttə
ki, ədəbi hadisələr panoramasında
Nizami Gəncəvi ayrıca və çox əhəmiyyətli
bir hissədir.
Və nəhayət,
Nizami Gəncəvinin
milli mənsubiyyətinin
müəyyənləşdirilməsinə
sərf olunan enerji və dartışmalar onun sənətinin fövqəladə
qüdrətinin açılmasına,
bütün dillərdə
heç olmasa fars dilində olduğuna yaxın ifadəsinə sərf edilsəydi, onda biz zaman-zaman insanı ucaldan, kamilləşdirən
söz sənətinə
həqiqi xidmət etmiş olardıq. Nizami Gəncəvi elə böyükdür ki, onu təkbaşına
hər hansı bir xalq çəkib
apara bilməz. Nizami nə farsın, nə türkün övladıdır,
Nizami Yer planetinin övladıdır.
Elə buna görə də bu tükənməz xəzinədən Yer planetində yaşayan hər bir kəsə
pay düşür.
Hər ömrün
bir
yaz vaxtı
var;
qonşuluqda
qız vaxtı
var.
Hər ömrün
bir
yay vaxtı
var;
al Günəşə
tay vaxtı
var.
Hər ömrün
payız vaxtı
var;
saçların
bəyaz vaxtı
var.
Hər ömrün
bir
qış vaxtı
var;
Haydı,
yır-yığış vaxtı
var...
Vaqif BƏHMƏNLİ
525-ci qəzet.- 2010.- 1 may.- S.20.