Nurlu ömrün bədii salnaməsi

Görkəmli Azərbaycan ədibi, populyar roman və povestlərin müəllifi, ictimai xadim, Milli Məclisin deputatı Hüseynbala Mirələmovun “Zərifə Əliyeva” adlı nəfis kitabı baharın əlamətdar bir məqamında işıq üzü görüb. Məşhur Azərbaycan oftalmoloqu, Azərbaycan Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, çox-çox ümidini itirmişlərin gözlərinə öz şəfalı əllərilə işıq verən professor Zərifə xanım Əziz qızı Əliyeva aprel ayının 28-də, Azərbaycan baharının axar-baxarlı çağında bu dünyaya göz açmışdı.

Sözügedən kitab Azərbaycan ədəbiyyatının son 50 ildəki təcrübəsində analoqu olmayan bir trilogiyanın sonuncu əsəridir. Bu trilogiyanın hələ 2006-cı ildə nəşr olunmuş birinci əsəri müstəqil Azərbaycan dövlətini yaradan və onu çox mürəkkəb şəraitdə qoruyub saxlayan, dünyanın aparıcı dövlətləri sırasında ölkəmizə layiq olduğu nüfuzu qazandıran dahi siyasətçi, ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin parlaq xatirəsinə həsr olunmuşdu. Trilogiyanın 2007-ci ildə işıq üzü görmüş ikinci kitabı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti möhtərəm İlham Əliyev cənablarının dövlətçilik tariximizin əlamətdar bir mərhələsində Azərbaycan naminə fədakar fəaliyyətindən və məhz onun rəhbərliyi altında ölkəmizin, xalqımızın əldə etdiyi böyük beynəlxalq uğurlarımızdan bəhs edir.

400 səhifəlik həmin kitab sənəd zənginliyi və publisistika ilə bədiiliyin təbii hüdudlarında meydana gəlmişdi. Əlbəttə, ilk növbədə cənab Prezidentin özü, ailəsi, övladları, onu əhatə edən silahdaşları, əqidə və məslək yoldaşları, komandasının üzvləri haqqında, istər onun ölkə başçısı olduğu illərdə, istərsə də yaxın keçmişlərdə Azərbaycanda və xaricdə baş verib bizə də bu və ya digər dərəcədə aidiyyəti olan çox mühüm tarixi hadisələr bu əsərdə öz təbii, ürəkaçan əksini tapmışdır. Xüsusi səriştə ilə toplanıb sahmana salınmış faktlar, eləcə də bədiiliklə sənədliliyin həddi aşmayan tənasübü bu əsərə ayrıca bir inandırıcılıq haləsi vermişdir. Kitabı oxuyursan və yalnız ilk mənbələrdən alınan, bir-birinin davamı olub biri – digərini tamamlayan mötəbər faktlara, onların şərhinə bir daha inanırsan, bu faktların ümumiləşdirilməsindən çıxarılan obyektiv nəticələrə tapınırsan. Eyni zamanda görmək olur ki, təcrübəli yazıçı yeri gəldikcə, buna xüsusi ehtiyac duyduqca, maraqlı bədii vasitələrdən də faydalanmışdır. Məsələn kitabdakı fəsillərin adlarını götürək: “Odlar yurdu”, “Strasburqda döyüş”, “Əsrin çağırışları” və s. Miniatür oçerklərin adları, ruhu və mahiyyəti də bu fikrimizi təsdiq etməkdədir: “Sevginin adı Mehribandır”, “Üç dənizin əfsanə və həqiqətləri”, “Göylər ağlayırdı”, “Mən bir uşaq, sən bir ana”, “Yaqutun nuru” və s.

Ulu öndərin və onun ömür-gün yoldaşının öz əzizlərindən əbədilik ayrıldıqları və bütün Azərbaycan üçün ağır olan anların təsviri, eləcə də Əliyevlərin üçüncü nəslinin məhəbbəti, ailə qurmasının bəzi ibrətamiz təfərrüfatları bu baxımdan xüsusilə təsirlidir. Bu deyilənlər onsuz da oxunaqlı olan “İlham Əliyev” kitabının cazibədarlığını daha da qüvvətləndirmişdi.

Lakin hiss olunurdu ki, Ulu Öndər Heydər Əliyevin ömür-gün yoldaşı, övladlarının anası, fədakar həkim – alim Zərifə xanım haqqında daha zəngin faktlar əsasında, genişmiqyaslı ayrıca bir əsər yazmağa ehtiyac var. Bu da özünü çox gözlətmədi. Sözügedən kitabın ilk nüsxələri bir neçə gün bundan əvvəl onu səbirsizliklə gözləyən qədirbilən oxuculara çatdırıldı.

Adı dünya tibb elminin ən görkəmli nümayəndələri arasında özünə məxsus şərəfli yer tutan akademik Zərifə xanım Əliyeva təzə kitabın səhifələrində yüksək amallarla yaşayan və işləyən vətənpərvər Azərbaycan ziyalısı, ictimai xadim, təvazökar xeyriyyəçi, həssas qəlbli ana, nəcib təbiətli insan kimi canlanmaqdadır. Özəlliklə də uzun illər ümummilli liderimiz Heydər Əliyevlə çiyin-çiyinə addımlayaraq ölkəmizin bütün sahələrinin həmahəng inkişafında öz imkanları dairəsində yaxından iştirak edən əsl vətəndaş kimi Zərifə xanımın işıqlı obrazı, bütün yönləri ilə oxucuda böyük rəğbət və məhəbbət doğurur.

Zərifə xanımla Heydər Əliyevin qarşılıqlı məhəbbətinə, ailə idilliyasına, ən mürəkkəb vəziyyətlərdə belə onların bir-birini yaxşıca duyub başa düşdüklərinə dair yazıçının onlarla mənbələrdən toplayıb öyrəndiyi, sistemə saldığı çox qiymətli məqamlardan tək bircəciyini hörmətli oxucuların nəzərində canlandırmağa çalışacağam.

Məlumdur ki, 1982-ci ilin sonlarında, o zaman Azərbaycana rəhbərlik edən Heydər Əliyevin böyük təşkilatçılıq istedadını və zəngin təcrübəsini, yüksək mənəvi keyfiyyətlərini əsas götürən ölkə rəhbərliyi onu Sov. İKP MK Siyasi Bürosunun üzvü – SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsinə irəli çəkmişdi. Bu, əlbəttə, Heydər Əliyevin timsalında bütün ölkəmizə, Azərbaycan xalqına başucalığı gətirən böyük tarixi hadisə idi. Mərhum xalq şairimiz Nəbi Xəzri həmin hadisəni əsərlərindən birində çox yaxşı mənalandırmışdı. O yazmışdı:

Elə ucaldıq ki, ucaldıq ki, biz –

Siyasi Bürodan gəldi səsimiz!

Bəs o zaman bizim hamımızda böyük iftixar duyğusu oyadan bu hadisə sözügedən kitabın qəhrəmanı Zərifə xanımın qəlbində hansı həyəcanları, təlatümləri oyatmışdı?

Zərifə xanımla ulu öndərin kitabın 168-ci səhifəsində təsvir olunan yüksək dərəcədə səmimi həsbi-halında bu baxımdan çox təsirli anlar öz əksini tapmışdır:

U nee prervalosğ dıxanie. Ona vpervıe tak razvolnovalasğ. On molça sluşal ee, izredka potiraə ladonğö lob.

– ...İ poçemu Narimanova pereveli v Moskvu? – prodoljila Zarifa xanum. – Deskatğ, povısili v doljnosti. Da, povısili v doljnosti. A vposledstvii potixonğku ubrali...potomu çto Narimanov vsem suhestvom svoim radel ob Azerbaydjane. Da, politiçeskaə deətelğnostğ, bioqrafiə Narimanova ehe ne osvehenı s vısotı vremeni. No ə verö, çto politiçeskie vzqlədı Narimanova, da i mnoqix istoriçeskix fiqur Azerbaydjana ehe budut issledovanı. Uj i ne znaö, kak obcəsnitğ, no çto-to ne po duşe mne tvoy perevod v Moskvu, v Politböro. Serdüe moe jenskoe, materinskoe podskazıvaet... trevojitsə. Vedğ tı zdesğ, v Azerbaydjane, verşişğ dlə svoey stranı kuda bolğşie dela. Sdaetsə mne, potomu-to Moskva i zovet tebə v svoi “obcətiə”...

lll

Azərbaycan istedadlar məkanıdır. Qadınlarımız arasında elmin ən müxtəlif sahələrini layiqincə təmsil edən akademiklərimiz də var. Amma yazıçının indicə gətirdiyim nümunədə də böyük həssaslıqla bizə təqdim etdiyi kimi, Zərifə Əliyevanın bir ailə xanımı, bir ana kimi ən böyük, taleyüklü, tarixi missiyası onda özünü bütün əzəməti ilə göstərmişdir ki, o, öz sevimli ərinə həmişə mötəbər hayan olmuş, xalqımıza İlham Əliyev kimi oğul bəxş etmiş, ulu öndərimiz Heydər Əliyevlə birlikdə yüksək tərbiyə və təhsil vermiş, bütün varlığı ilə xalqına xidmət edən vətənpərvər, vətəndaş bir övlad kimi yetişdirmişdir. Bu gün biz məhz dünya miqyaslı siyasətçi, Prezidentimiz İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycanımızın istisnasız olaraq bütün sahələrdə əldə etdiyi tarixi uğurların şahidi və iştirakçısıyıq.

Bu günlər ölkəmizdə Azərbaycan Respublikasının 2010-cu il üçün Dövlət mükafatlarını almaq məqsədilə namizədlər irəli sürülür. Bu münasibətlə artıq elm, ədəbiyyat, incəsənət sahəsində son zamanlarda nəşr olunmuş bir sıra elmi, ədəbi, incəsənət əsərləri, onların müəllifləri 2010-cu ilin Dövlət mükafatını almaq üçün namizəd kimi irəli sürülmüşdür. Bu proses, əsasnaməyə görə, hələ davam edəcəkdir. Mən belə hesab edirəm ki, yazıçı Hüseynbala Mirələmov Moskvanın “Molodaya qvardiya” nəşriyyatında “Görkəmli adamların həyatı” seriyasından buraxılmış “Zərifə Əliyeva” kitabı üçün 2010-cu ilin Azərbaycan Respublikasının Dövlət Mükafatını almağa tam layiqdir.

lll

Əsl yaradıcı təfəkkür sahibi kimi tanıdığımız Hüseynbala Mirələmov öz sənətkar təbiəti ilə dinclik və rahatlıq nə olduğunu bilməyən bir ədibdir. O, həmişə ədəbi axtarışda olan sənətkar kimi həm öz yaradıcılığını, həm də ədəbiyyatımızı yeni əsərlərilə müntəzəm olaraq zənginləşdirir. “Heydər Əliyev” və “İlham Əliyev” kitabları Azərbaycanda və bəzi xarici ölkələrdə böyük rəğbət və məhəbbətlə qarşılandığı çağlarda, belə günlərin birində, ürəyindən qopan amiranə bir səs yazıçıya deyibdir ki,bu böyük mövzunu dilogiya ilə bitirmək olmaz. Onu trilogiya kimi davam etdirmək lazımdır.

Beləliklə də vicdanının səsinə qulaq asan Hüseynbala Mirələmov XX əsr Azərbaycanı üçün, elə bugünkü nəsillərimiz üçün də öz nümunəvi həyatı, parlaq əməlləri, müdrik elmi fikirləri, zərif duyğuları, müqəddəs ailə şərəfi ilə həmişə başucalığı gətirən Zərifə xanım Əliyeva haqqında eyniadlı kitabı yüksək səviyyədə yazıb meydana qoydu və yaxşı dizaynla onu 3 min nüsxə tirajla Moskva şəhərində nəşr etdirdi. Bunun üçün mən bir oxucusu və qələm yoldaşı kimi görkəmli ədibimizə öz dərin minnətdarlığımı bildirirəm. İndi mənim bir arzum da var. Ədəbi və elmi yaradıcılıq sahəsində qədim yunanlardan gəlmə monoqrafiya, dilogiya, trilogiya kimi bir – tetralogiya janrı da mövcuddur və ana dilimizdə bu söz dördlük deməkdir. Mövzusu və materialı, mötivləri, izlədiyi ali məqsədi etibarilə bir-biri ilə səsləşən, biri-digərini izah edən, biri o birisinin fikir və qənaətlərini daha da möhkəmləndirən dörd müstəqil əsər mənasına gəlir.

Mən bütün varlığımla inanıram ki, Hüseynbala müəllim XX əsrin ikinci yarısının, XXI əsrin ilk onilliyinin əsilli-köklü, milli kaloritli, bütün reytinqləri aşıb keçən beynəlxalq nüfuzlu, ən görkəmli, ən nümunəvi Azərbaycan ailəsi kimi tarixə düşmüş Əliyevlər haqqında böyük ruh yüksəkliyi ilə təzə bir kitab da yazıb öz tetralogiyasını (dördlüyünü) müvəffəqiyyətlə tamamlayacaqdır. Və biz bu dördüncü kitabda Azərbaycan Respublikasının Birinci xanımı, Heydər Əliyev Fondunun Prezidenti, YUNESKO və İSESKO-nun xoş məramlı elçisi, Millət vəkili Mehriban xanım Əliyevanın hamımız üçün doğma və əziz olan parlaq obrazını görəcək, onun nəcib və xeyirxah əməlləri ilə ətraflı tanış olacaq, onu əvvəlkindən daha çox sevəcəyik, Azərbaycan mədəniyyətinin, incəsənətinin, səhiyyəsinin, təhsilinin inkişaf edib, daha geniş üfüqlər fəth etməsi naminə Mehriban xanıma, onun yeni-yeni layihələrinə, onun hər bir təzə təşəbbüsünə bütün varlığımızla dəstək verəcəyik!

28 aprel 2010-cu il

Bəkir NƏBİYEV,

Akademik

525-ci qəzet.- 2010.- 1 may.- S.15.