Murad Rzayev fədakarlığı

AZƏRBAYCAN İNCƏSƏNƏTİNƏ MÜHÜM XİDMƏTLƏR GÖSTƏRMİŞ BU YORULMAZ MƏDƏNİYYƏT VƏ MAARİF XADİMİ HƏLƏ DƏ LAYİQLİ QİYMƏTİNİ ALMAYIB

Murad Rzayev qırx ildir müxtəlif psixologiyaya malik istedadlı uşaqların tapılıb üzə çıxması yolunda yorulmadan, usanmadan həvəslə çalışır.

İlk günlər görürsən ki, bir uşaq Yaradıcılıq Mərkəzinə utana-utana gəlir. Murad müəllim uşağı görən kimi onun qabında nə olduğun hiss edir. Əsas məsələ onun içində gizlənmiş istedadı üzə çıxarmaqdır. Ona görə də ansamblın hər bir üzvünə, hər bir ifaçı və solistə fərdi qaydada yanaşır. Uşaq psixologiyası çox qəribədir. Hərəsinin öz xüsusiyyəti var. Biri tez qavrayandır, biri çətin öyrənən, biri dözümlüdür, başqası küsəyən, biri söz götürəndir, o birisi tez inciyən... Ona görə gərək bunları nəzərə alasan. Bu yerdə təkcə musiqiçi, ansambl rəhbəri yox, həm də psixoloq olmaq lazımdır. Bəlkə də psixoloq olmaq daha öndə dayanmalıdır.

Beləcə qırx ildə minlərlə uşaq Murad müəllimdən musiqimizin, xalq mahnılarımızın, muğamlarımızın, təsniflərimizin sirlərini öyrəndi. Onun yanında ilk uğurlarını qazanıb, yetişib, püxtələşən yüzlərlə istedad bu gün Azərbaycan musiqi aləminin sənət korifeyləridir.

Əgər Murad Rzayev qırx illik fəaliyyəti dövründə heç bir iş görməsəydi belə, bu dörd nəfəri – Tacir Allahverdiyev, İlhamiz Paşayev, Nazim Zeynalov, Arzu Fərhadovu tapıb yetişdirdiyinə görə Azərbaycanın və eləcə də bəşəriyyətin musiqi mədəniyyəti tarixində öz yerini tapmış, bacarıqlı bir təşkilatçı kimi əbədiyaşarlıq hüququnu özü üçün təmin etmiş olardı.

Murad müəllimlə Ağdam rayon təhsil idarəsinin Uşaq Yaradıcılıq Mərkəzinin yerləşdiyi yarımzirzəmi otaqda üz-üzə əyləşmişik. Otaq deyəndə, Balıqçılıq İnstitutunun istifadə etmədiyi yer imiş. Murad müəllim öz əlləri ilə oranı təmir etdi, işləyib, məşq etmək üçün abadlaşdırdı.

Qırx ildir yol gələn bir karvanın sarvanı ilə söhbət edirik. Murad müəllim aramla ürəyini açıb danışır:

– “Qırx illik yaradıcılıq yoluma dönüb baxanda həm sevinirəm, həm də kədərlənirəm. Sevinirəm ki, yetirmələrim respublikanın xalq artistləri Nəzakət Teymurova, Aygün Bayramova, əməkdar artistlər Feruz Səxavət, Cabir Abdullayev, əməkdar mədəniyyət işçisi İlhamiz Paşayev, tanınmış musiqiçilər Teymur Əmrah, Sevinc Sarıyeva, Tacir Şahmalıoğlu, Arzum, Xatun və onlarla başqaları kimi sənətkarların yetişməyində əməyim olub. Son zamanlar “Yeni ulduz”, “Azəri star”, “Muğam” yarışmalarının bir çox iştirakçısı da mənim tələbələrimdir. Onlarla qürur duyur, fəxr edirəm. Bu gün səhnəmizin üç Leylisi mənim tələbəm olub. Kədərlənirəm ona görə ki, bəyənmədiyimiz Sovetlər Birliyi zamanı Moskvada, Bakıda bütün böyük tədbirlərin və bayram konsertlərində Rəşid Behbudov, Müslüm Maqomayev, Zeynəb Xanlarova kimi korifey sənətkarlarla bir yerdə “Qarabağ bülbülləri” ansamblı da çıxış edirdi. Bəzi konsertlər bizim çıxışımızla bağlanırdı. İndi yada düşüb, tədbirlərə dəvət olunmuruq. Qırx illik əməyim, zəhmətim dəyərləndirilməyib. Sağa-sola paylanan fəxri adlardan mənim payıma düşmür. Halbuki hələ yetmişinci illərdə SSRİ-nin qabaqcıl maarif xadimi adını almışam. Böyük şairimiz Məmməd Araz bu misraları elə bil mənim taleyimə yazıb:

Sən kiminin,

kimi sənin çiynində,

Şöhrətini yaşadanlar

az yaşayır.

Vaxtilə böyük sənətkar Vaqif Mustafazadə təzyiqlərə dözmədi, haqsızlığın qurbanı oldu. Səhnəmizdə neçə-neçə obrazlar yaradan Səfurə İbrahimova evsizdir, böyük aktyor Hamlet Qurbanov öz qiymətini almadı. Xanım Qafarova onun-bunun evində yaşayır. Lütfiyyə Səfərova əməyinin qiyməti verilmədi. Bu siyahını uzatmaq da olar. Gəlin görək hamısımı belədir? Hansı yollasa dünən sənətə yamaq kimi gələn, heç kəsin yaddaşında bir ifası ilə yaşamayanlar xalq artisti, əməkdar artist, əməkdar incəsənət xadimi titulları daşıyır. Televiziya verilişlərində onların dəbdəbəli həyat şəraiti, üç mərtəbəli evlərini görəndə beş yaşından səhnədə sənət üçün can qoyan, bəzən yüksək hərarəti olsa belə, məşqdən getməsinə icazə vermədiyim, yüzlərlə mahnılar bəstələyən oğlum Fəriddən utanıb, xəcalət çəkirəm. Mən, qırx ildir sənətdə Fərhad kimi külüng çalan Murad Rzayev onun-bunun evində kirəkeş yaşayıram, aylarla kirəhaqqını ödəyə bilmirəm. Sənətdən xəbərsiz, musiqi duyumu olmayanlar böyük malikanələrdə yaşayır. Televiziya ekranlarında vanna otaqlarını, qiymətli daş-qaşlarını, bahalı maşınlarını nümayiş elətdirirlər. Onu da deyim ki, Seyid Şuşinski kimi dahi heç bir dəbdəbəli həyat tərzi keçirməyib. Halbuki toylarda qızıl onluğu onun başından sel kimi yağdırıblar. Xan Şuşinski, Əbülfət Əliyev, Yaqub Məmmədov, Rübabə Muradova cangüdənlə gəzməyiblər. Yaxın keçmişimizin bütün məşhur toylarını aparan Məmmədbağır Bağırzadə, Sədi Məmmədov çarhovuzlu evdə yaşamayıb, bahalı maşın sürməyiblər. Bəs dünən səhnəyə çıxan, özündənrazı xanımlarda bu cah-cəlal hardandır? Deməli, bunların imkanlı sponsorları var. Yaxşı olar ki, o imkanlı sponsorlar o xanımlara göstərdikləri qayğı və səxavətin 10 faizini də istedad sahiblərinə göstərsinlər. Bu, Allaha da xoş gedər, bəndəyə də.

Son zamanlar dəbdə olan bir çox telekanallardakı “qonaqlıq” verilişləridir. Bir-birini evinə gedirlər. Yeyirlər, içirlər, sonra da bir-birinə atmaca atır, az qalırlar, saçyoldusuna çıxsınlar.

Bu da adamın yadına dahi Üzeyir bəyin “Məşədi İbad” filmindəki nişan mərasimini salır. Kiminsə evinə gedib, çörəyini yeyib, ona lağ etmək heç bir əxlaq normasına sığışmır. Yenə bu verilişlərdə də öz evlərini, mebellərini, bahalı servizlərini nümayiş elətdirirlər.

İndi bir mahnı bəstələmək də dəb düşüb. Yerindən duran deyir ki, onlarla mahnı bəstələmişəm. Halbuki onların çoxunun ümumiyyətlə notdan xəbəri yoxdur. Əcəba, bəs bu mahnını necə bəstələyir? Mikayıl Müşfiq demiş:

Şairəm söyləyir

yerindən duran,

Adamın üzərində

həya gərəkdir.

İndi Azərbaycanda bəstəkarların, səhnə ulduzlarının sayı göydəki ulduzlardan çoxdur. Hərə özünə bəstəkar deyir. Barı Üzeyir bəyin ruhundan utanıb, həya etsinlər. Onsuz da Şuşa ermənilərin işğalı altında olduğuna görə Üzeyir bəyin də, Xan əminin də ruhu narahatdır. Siz də bir tərəfdən narahat etməyin. Hər demi çəkən özünü Xan əmi kimi hiss edir. Onlar unutmasın ki, Xan əminin ayaqqabısını geymək olar, amma onun yerişini yerimək olmaz.

Məni çox narahat edən bir məsələ də odur ki, incəsənət və idman sahələri üzrə ali məktəblərə qəbulun test üsulu ilə aparılması düzgün deyil. Bu gətirib ora çıxarır ki, çox istedadlı, qabiliyyətli uşaqlar qalar kənarda, təsadüfi adamlar 150-200 bal toplayıb ali məktəblərə qəbul olunurlar. Burada əsas qabiliyyət nəzərə alınmalıdır.

Mən dəfələrlə “Qarabağ bülbülləri” ansamblının kiçik və orta yaş qrupunun üzvləri ilə ön cəbhədə, əsgərlər qarşısında, qarlı-yağışlı havada konsertlər vermişəm. Əsgərlərlə səngərlərdə görüşmüşük. Bunların hamısını reklam xatirinə yox, xalqımıza xidmət xatirinə etmişik.

Bir məsələni də xatırladım ki, 12 aprel 1993-cü ildə Təhsil Nazirliyinin Kollegiya iclasında 264 saylı əmrdə qeyd edilib ki, mənə Respublikanın Əməkdar İncəsənət Xadimi fəxri adı verilməsi üçün Ali Sovetə təqdimat göndərilsin. Hələ də bu qərar icra edilməyib.

Bəs görəsən nə vaxtsa Vətən onun yolunda hər zəhmətə qatlaşıb, əziyyət çəkən, onun şöhrətini yaşadan övladlarının qədrini biləcəkmi? Çox saylı müraciətlərimizə Mədəniyyət və Təhsil nazirlikləri müsbət cavab verəcəkmi?”

Şair Cabir Novruzun belə bir dəyərli misrası var: “Sağlığında qiymət verin insanlara”. Prometey odu oğurlayıb insanlara verdi, özü oddan məhrum oldu. Murad müəllimin yetişdirdiyi onlarla ifaçı müxtəlif titullar, fəxri adlar alıb, özü hələ də heç bir titul sahibi deyil.

Biz isə öz növbəmizdə bu dəyərli sənətkarımıza üz tutub deyirik ki, darıxma, Murad müəllim, ölkəmizin rəhbərliyinin, Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü, diqqəti sayəsində indi sənət adamlarına hərtərəfli qayğı göstərilir, onların həyat və yaradıcılıq imkanları genişlənir, şəraitləri yaxşılaşdırılır, milli musiqimizin dünyada tanınması üçün böyük işlər görülür. İnanır və ümid edirik ki, bu diqqət və qayğıdan sizə də pay düşəcək, Azərbaycan incəsənətinə verdiyiniz töhfələr müqabilində layiqli qiymətinizi ala biləcəksiniz!

Surxay ƏLİBƏYLİ

525-ci qəzet.- 2010.- 8 may.- S.25.