YARIN BAXÇASINDA ÜÇ GÜL AÇILMIŞ...

ZƏLİMXAN YAQUB

Rəssamlıq nə gözəldir: rənglərə saf könüllə sığal çəkir. Memarlıq nə gözəldir: daşlara mahir əllə sığal çəkir. Şairlik nə gözəldir: sözlərə doğma dillə sığal çəkir. Rənglər könüllə, daşlar əllə, sözlər dillə sığallanır. Dilimizin çox şirin sözlərindən biri olan sığal sözündə ilahi bir yumşaqlıq, zəriflik və istilik var. Sevdiyin gözəlin tellərinə sığal çəkəndə dünya gözlərində cənnətə dönür. Məsum bir körpənin saçlarına sığal çəkəndə içərində bir ilahi zəriflik dünyası yaranır. Güllərə sığal çəkəndə ürəyində bir yaşıl çəmən çiçəklənir. Bu sığalların içində bir sığal da var: şair dilində sözün ilahi sığalı.

Haqqında böyük səmimiyyətlə söz açdığım şairə Allah üç qabiliyyəti birdən verib: rəssamlıq, memarlıq və şairlik. Hər üçündə səmimi, hər üçündə təvazökar!

Ustadımız Hüseyn Şəmkirli demiş:

Yarın baxçasında üç gül açılmış,

Ağ gül, qırmızı gül, bir də sarı gül.

Bu güllərin hər üçü müqəddəsdir, Tanrı sovqatı, ilahi vergisidir.

Əziz qələm dostum Məmməd Dəmirçioğlunun “Nurlan”nəşriyyatı tərəfindən nəfis və gözəl tərtibatla çapdan çıxmış “Səhra gülləri”ni oxuyanda çox kövrək hisslər keçirir, zərif duyğuların xumarlığında məst olurdum. Kitabın üz qabığındakı göylərin üzünü bəzəyən durna qatarı da, durna qatarına işıq salan Ay da, səhraların sirdaşı dəvə karvanı da, dolu sünbül dənəsi də, açılan lalələr də, şair dostumuzun eynəyi arxasından uzaqlara baxan mənalı baxışları da, həzrəti Mövlananın səma rəqsi də istər-istəməz məndə bir sual doğururdu: görəsən üzü gözəl olan kitabın sözü də gözəl olacaqmı? Çox şükür Allaha ki, “vəhdəti-vücud”parçalanmadı. Üzü gözəl olanın sözü də gözəl oldu. Həmişə ya onun zəngi gələndə, ya mən zəng edəndə “Koroğlu” dastanından bir bəndi çox böyük həvəslə salam əvəzi səsləndirirəm:

İgidlər yaralı gərək,

Qovğaya varalı gərək,

Dost dostdan aralı gərək,

Dəmirçioğlu, Dəmirçioğlu.

Bəli, Məmməd Dəmirçioğlu!

Mən sənin kitabını böyük sevgi və sayğılarla oxudum. İstər-istəməz Qazax mahalının İncə dərəsini və aşıq Avdının “İncəgülü” havasını xatırladım. İncə dərəsində yetişən şairlərin hamısının dili sazdan şirə çəkib, güllərdən bal çəkib, çiçəklərdən ətir çəkib. Adı İncə dərəsi olan yerdə doğulan şairin sözlə kobudcasına rəftarına Tanrı icazə verməz. “İncəgülü”havası adama qənim olar. Bu hava insanı pəltək danışmağa qoymaz.

Hərdən fikirləşirəm ki, əgər dilimizin qoşma, bayatı, divani ləngəri olmasaydı dilimiz də torpaqlarımız kimi çoxdan işğal olunardı. Sizin kimi halal dili olan şairlər bal kimi şirin olan Azərbaycan dilinin döyüş səngərində vuruşan əsgərləri, fədailəri, mücahidlərisiniz.

Dumbuzla dilmi bağlanar,

Çumbuzla selmi bağlanar,

Yığvala belmi bağlanar,

Yığvalı dönənin oğlu.

Çumbuzla dumbuzun, yığvalla belin poetikasına salam olsun!

“ Qan verən dan yeri, can verən qürub”. Təkcə bu misra öz ruhunda şairliyi və rəssamlığı qoşalaşdırıb

.

Baxçanızın ayağını, başını

Yarpız-yarpız öpüb gedən çay mənəm.

Bir beytini misal gətirdiyim bu etüd qoşmanın hər misrasında İncə dərəsində şırıl-şırıl axan suların ilahi səsini, qımqımasını, zümzüməsini eşidirəm.

Səhər doğulunca gecə can verir,

Üfüqün qırmızı tül körpüsündə.

Sabaha salamat çıxan ümidlər

Şeh olub titrəşir gül körpüsündə.

Yunis İmrə havasında sözü belə deyənlərə, gözəlliyi belə duyanlara, sözün şəkilini belə çəkənlərə bir də salam olsun!

Xalqımızın gözəl bir deyimi var:”Ağa kərəmsiz, qul xatasız olmaz”. Görün Dəmirçioğlu bu fikri necə gözəl oynadıb:

Yazdığım şeirlər Qul xatasıymış,

Allah,kərəm eylə, Qulların yazıq.

Qulağıma tarixdən səslər gəlir. Xətainin xətası yadıma düşür.

Yazdıqlarım varaqlarda ağladı,

Yazmadığım yanağımda yaş oldu.

Vidadi ruhu çiçəklənir bu qəmli misralarda. O Vidadi ki, onun dil zirvəsinə hər şair çata bilməz.

Mən İncə dərəsini bir saza bənzədirəm. Qoltuq və cürə saza yox, tavar saza bənzədirəm. O sazın heç vaxt susmayan, həmişə şirin və həzin nəğmələr oxuyan telləri o yurdun şairləridir. Pərdəsi dağ cığırları, təzənəsi küləklər olan o sazın gur səsli bir teli də Məmməd Dəmirçioğludur!

Nə nazlı mələkdi açılan səhər,

Çəkilib qaraca tül camalına.

Hər quş öz dilində salam söyləyir,

Açılan sabahın gül camalına.

“Peyğəmbərlərin gül camalına salavat”deyimini çox eşitmişik. Açılan sabahın gül camalına salam vermək üçün rəssam ürəkli şair, şair ürəkli rəssam olasan ki, çoxlarının görə bilmədiyini sən görə və göstərə biləsən.

Məmməd Dəmirçioğlunun əsas xoşbəxtliyi ondan ibarətdir ki, şifahi xalq ədəbiyyatından, irfan dünyasından, ruhumuzun saz-söz qatından çox incəliklə, ustalıqla faydalana, qidalana bilir. Onun yazdıqlarını həssas bir düşüncə ilə araşdırmağı bacaran oxucu görür və duyur ki, onun hər gəraylısı, hər qoşması, hər təcnisi özündən əvvəl deyilənlərin əqli qidalanma yolu ilə yenidən çəkilmiş və ancaq Məmməd Dəmirçioğluna məxsus olan şəkildi.

Məmmədin:

Ey eşq əhli, dərviş könül,

əhli hala baş endir,

Uy gözəllər sevdasına,

bir halala baş endir.

–beyti ilə başlanan divanisi ruhumuzun ulu Dədəsi aşıq Ələsgərin “Baş endir” divanisinin mənəvi və məntiqi davamı deyilmi?

Belə misallardan çox çəkmək olar. Məmməd Dəmirçioğlunun şəxsiyyətinə yaradıcılığından , yaradıcılığına şəxsiyyətindən gələn bir irfani kamillik , ağırlıq və dədə kişilərə məxsus bir ləngər, çəki var. Onun şəxsiyyətindəki təmkin və ağayana görkəm Hacı Əfəndi ocağından mayalanan irfani dünyanın çeşməsindən su içir.

Gön varağa, daş kitaba düzüldüm,

Sözdən – sozə, dildən –dilə

yol gəldim.

Puçur – puçur,qönçə- qönçə dərildim,

Çöldən – çölə, güldən – gülə

yol gəldim.

Bu yol Əhməd Yəsəvidən, Dədə Qorquddan bu günə qədər gələn, bizdən sonra da davam eyləyən sözün mərifətdən, həqiqətə doğru gedən yolu deyilmi? Məmməd Dəmirçioğlu rəssamlığında da, memarlığında da, şairliyində də bax bu yolun, mürşidi – kamillərin yolunun davamçısıdır.

Ləpirlər düzülür zərxana kimi,

Gedəcək nəfəsi darıxana kimi.

Yığıb dərdlərimi barxana kimi ,

Haraya yol gedir dəvə karvanı?!

Əzizim, Məmməd ! Elə sən özündə yükünlə, çəkinlə, qayğılarına bir dəvə karvanına bənzəyirsən. Qoşul səhradakı dəvə karvanlarına, qoşul göy üzündə Vaqifin, Vidadinin şeirlərinə ölümsüzlük gətirən durna qatarına, qoşul çöllərdə küləklərə, sularda balıqlara, hərəkətdə və bərəkətdə ol !Yaz, yarat ! Gözün ilahi rənglərdən, əlin xınalı daşlardan, dilin ilahi sözlərdən ayrılmasın!

Yarın bağçasında üç gül açılmış,

Ağ gül, qırmızı gül, bir də sarı gül ...

Dərin ehtiramla səni sevən və sənin sevdiyin

Zəlimxan Yaqub

03.10.2010

Məmməd DƏMİRÇİOĞLU

HƏVƏS

Yovşan nəfəsli atın düşmüşəm

yəhərindən,

Səhraların qumları tökülür qaş-

gözümdən.

Pas bağlayıb gözlərim dünyanın

qəhərindən,

Sap-sarı göz yaşlarım süzülür daş

gözümdən.

Uçur ahım göylərə dönür aya, ulduza,

Nəfəsimlə dərilir Allahın ahı mənə.

Sevgilər həsrət doğur,

həsrət yalanır duza,

Cənnət həzzi gətirir ölüm günahı mənə.

Qənşərimdə can verir,qürub alatoranı,

Bu dünyaya səsləyən görən

məni nə səsdi.

Hər dəfə gəlişimdə eyni gördüm

dünyanı,

Yaşamaq olum-ölüm, gəlim-gedim

həvəsdi.

Üç yarpaq

1-ci yarpaq

İlahi, qürbət fanidə,

Haçandan yalqız qalmışam?...

Gözlərimi bu dünyaya

Açandan yalqız qalmışam.

Yarpaq oldum küləklərə,

Qoşuldum ağ lələklərə.

Arı gözüm çiçəklərə,

Uçandan yalqız qalmışam.

Tapammadım o ahumu,

Xəzan döydü gül ahımı.

Mələk bilib günahımı,

Qucandan yalqız qalmışam.

2-ci yarpaq

Bu söz köhnə, bu səs qədim,

Səsimi sözə söykədim.

Paramı sözlə söylədim,

Sözlə paramı gizlədim.

Şərbətdə ağı güldürdüm,

Sinəmdə dağı güldürdüm.

Ağladım, yağı güldürdüm,

Güldüm yaramı gizlədim.

Bir səs, bir ündüm dünyada,

Oduydum, söndüm dünyada.

Gəldim, göründüm dünyada,

Ölüb, haramı gizlədim.

3-cü yarpaq

Ömrü ilmə-ilmə toxuya bildim,

Oxuya bilmədim o son nəğməni.

Dünyada hamıya salam söylədim,

Bir adam görmədim tanısın məni.

Verdim kürəyimi bu yer üzünə,

Göy üzü açıldı, bağlandı göz-göz.

Sinəmin üstündə bir ağ varaq var,

Köksümün altında yazılmamış söz.

Darıxdım bir ömrün, içində Allah,

Bir məkan tapmadım daldalanım mən.

Almağı,satmağı bacarmıramsa,

O, qəbir yerini hardan alım mən.

Köksümün altında yazılmamış söz,

Yazsam günahkaram,yazmasam günah...

Düşüb aranıza, qoşulub sizə,

Hələ yaşayıram, Allaha pənah.

GÜL

Eşq əhli olar, gül qoxuyub, şehli solanlar,

Bir ney səsidi mey içib,dərd əhli olanlar.

Rişxənd ilə gülməz bizə

mərd əhli olanlar,

Xoş ətri ilə dərdimə biganə gülən gül.

Ya hu deyən ahu səsidi fanidə fani,

Min dərd ola, min həzz ola,

bu fanidə- fani.

Gördün ki də, heç olmadı bu fani də fani,

Fanilərə bel bağlama, biganə gülən, gül.

O can dediyin ruhuna bir qara bəzəkdi,

Sinəsindən vurulan ərlərə

o yara bəzəkdi.

İblis torudu, geydiyin al-xara bəzəkdi,

Ey al geyinib, səfilə, üryana gülən, gül.

Bir quş olub, o son nəfəsin aha qovuşdu,

Ömür- gecə, ölüm deyilən

maha qovuşdu.

O Leyli mələk eşq idi, Allaha qovuşdu,

Məcnunluq edib,

səhrada divanə gülən, gül.

ZƏLİMXAN YAQUB,

Xalq şairi

525-ci qəzet.- 2010.- 9 oktyabr.- S.28.