Fərəhruzi qonaq

Biri mənə söylədi ki, bəs Mansur kişi sənin şəklini böyütdürərək çərçivəyə salıb və emalatxanasının divarında görünən yerdən asıb. Düşündüm ki, bir vaxtlar yadigar kimi ona bağışladığım gənclik illərimin şəkli olar. Və elə o şəkildəki yaşımdan sənətinin mahir ustası, sözünün və öz dünyasının ağası olan Mansur ustanın emalatxanasında bir iş günündə gördüyü işləri seyr etməyə başladım...

...Səhərlərinin çoxunu çəkic sədaları ilə üfüqdən boylanan günəşi salamlamaqla açan usta Mansur o gün də adətinə uyğun olaraq açıq həyəti dolaşıb meyvələri təzə-təzə sulanmaqda olan heyva ağacının böyründən keçdi və gününün çoxunu içərisində keçirtdiyi emalatxanasının qabağına gəldi. Rəzəni qaldıraraq qapını açdı, asta, ağır addımlarla emalatxanaya keçdi. İçəridə, divar boyu düzülmüş kömür kisələrindən birini manqala boşaldıb alışdırdı. Körüyü də yoxladı. Hava çəkən yeri yox idi, piləyirdi. Xeyli dəmir-dümür seçib səliqə ilə atəşxanaya və ətrafına yerləşdirdi. Yaxşı bilirdi ki, təsərrüfat işlərinin qızğın çağı olduğundan bu gün də işi çox olacaq. Divarın dibindəki taxta qutularda, divarboyu düzülmüş rəflərdə çinlədiyi at nallarını, kəsilmiş mıxları, iy, oraq, qəzovuc – bir sözlə, hər an gərəyi ola biləcək əşyaları bir də gözdən keçirdi. Tələsik işi olanları yola salmağa, dəməndə qalanlara kömək üçün xeyli ehtiyatı var idi. Müxtəlif çəkidə, işin tələb etdiyi gücə uyğun istifadə etdiyi irili-xırdalı çəkiclərin ağırını qaldırıb əvvəl sağ, sonra isə sol əli ilə illərdən bəri dostluq etdiyi soyuq zindana bir neçə zərbə endirdi. Sanki qarşıdakı ağır iş günü ərəfəsində qolunun, biləyinin gücünü, zindanın dözümünü yoxlayırdı. Zərbə də yerində idi, zindanın əks-sədası da. Əhvalı yaxşılaşdı, şuxlaşdı. Həyətə çıxıb bu gün görəcəyi işləri ürəyində vəravürd etməyə başladı. Qonşu həyətdən eşidilən qəfil öskürək səsi onu düşüncələrindən ayırdı. Qonşusu Baləli boynunu çiyninə qısaraq qapı-bacada ora-bura vurnuxur, arabir kəsik-kəsik öskürürdü.

Mansur usta: – Sabahın xeyir, ay qonşu, nə olub belə səmə-səmə gəzib həyəti dörd dolanırsan, olmaya gecəni yatmamısan? – deyə səsləndi.

Baləli: – Aqibətin xeyir, ay usta, canından uzaq, bir az nasazam, ey nasaz. Yayın bu cırhacırında, deyəsən, özümü bərk soyuğa vermişəm,- dedi. Usta: – Hə, belə de! Allah şəfa versin, – deyə evlərinə sarı döndü. Çıxacaqdakı əlüzyuyanda üz-gözünə su vurub dəsmalla qurulandı və ikinci mərtəbəsi qırmızıya çalan şabalıdyarpaq qalın palıd taxtalarından tikilmiş üstü kirəmidli evin eyvanına qalxdı. Açıq eyvanda yerdən salınmış xalçanın üstündə bardaş qurub oturdu. Uşaqlar gözə dəymirdi. Balacalar hələ də yatır, böyüklər isə dan yeri söküləndən qalxıb qoyun-quzunu, mal-qaranı örüşə ötürmüş, meşəyə – odun, çır-çırpı gətirməyə getmişdilər. Mansur arvadı Pakizənin xalçanın üstündə sərdiyi süfrənin təmiz, ağ, nazik örtüyünü qaldırdı, yeməklərə göz gəzdirdi. Süfrəyə səhər yeməyi üçün lazım olan təamlar düzülmüşdü. Pəhləvan cüssəli Mansur kişi “Bisimillah” dedi və iştahla yeməyə girişdi. Bolluq idi. Piyalə dolusu balı qaşıqlayıb yarıladı.. Yağ, qaymaq, motal pendiri ilə bütöv bir pencəkeş çörəyini yeyib örtüyü səliqə ilə yeməklərin üstünə çəkdi. “İlahi, şükür”, –deyərək süfrədən qalxdı. Açıq eyvanda o baş-bu başa var-gəl edib kəndi, kəndin əyri-üyrü döngələrini, xırda təpələri fırlanaraq sağa, sola keçib gedən yollarını seyr etməyə başladı. ...Pakizə qoltuğuna vurub həyətə düşürtdüyü kilimi emalatxananın qabağındakı qollu-budaqlı nəhəng tut ağacının altındakı taxta ləmin üstünə sərməklə məşğul idi. Bir azdan gəlib kilimin üstünə düzmək üçün döşəkçələri də aparacaqdı. Təpələrin arxasından boy göstərən yay günəşi həyət-bacadakı kölgəni qovmuşdu və indi yaxın-uzaq kəndlərdən gələn müştərilər nallatdırmaq üçün gətirdikləri atları emalatxananın arxasındakı mıxlara bağlamaqda idilər. Mansur eyvandan həyətə endi. Müştəriləri ilə salamlaşıb dil-ağız elədi. Ömrünün illərindən yoğurub özü ilə yaşıd etdiyi emalatxanasına girdi. Əlini çəkicinə atdı və həvəslə işləməyə başladı. Xırman vaxtı olduğundan əlimyandıda qalan işlər çox idi. Səhər açılandan emalatxanya gəlib hazır diləyini götürüb aparanlar da var idi, intizar və heyranlıqla durub işinin başa gəlməsini gözləyənlər də. ...Tunc sifətində puçur-puçur tər damcıları bərq vuran usta atlıların da ikisini yola salmış, indi də leytili Sübhanın kəhər yabısını nallayırdı... Günortaya iki saat qalmışdı ki, həyətə bir atlı daxil oldu. Gələn adam elə atın üstündən: – Salaməleyküm, ə, kişilər, xoş gördük, – deyərək salam verdi. Ustanın əli işdə olsa da, qulaqları ətrafdan gələn səs-sədaya həssas idi. Bu çəkic-zindan zərbələrinin hay-həşiri içində belə, gələn adamı səsindən tanıdı. Atlı el-oba içində xətir-hörmət sahibi olan darnohurlu Meybulla kişi idi. Usta əlini işdən saxladı. Nallamaqda olduğu atın ayağını buraxdı. Qəddini düzəldib irəli – təzə gələn qonağa tərəf gedərək:

– Əleyküməssalam, ay Meybulla kişi. Xoş gəlmisən – deyə dəsmalla sürtüb ovxaladığı, silib təmizləməkdə olduğu əlini Meybullanın ona tərəf uzanan əlinə tərəf aparıb:

– Bağışla, əl-ayağım bulaşıqdır, – deyib təzə gələn qonaqla, daha doğrusu yeni “müştəri”si ilə görüşdü. Meybulla kişi:

– Sənin əlinin tozuna da qurban, necəsən, nə var nə yox, ay Mansur? – deyə usta ilə dil-tavaza etməyə, ürəkdən əhvallaşmağa başladı. At nallatmaq, qəzovuç, təndir şişi, maşa, iy, oraq – bir sözlə, kəndçinin, kənd evinin digər çox vacib məişət əşyalarını düzəltdirmək üçün səhərdən növbə gözləyənlər də ayağa qalxıb ehtiramla Meybulla kişi ilə görüşdülər. Cavanlardan biri irəli çıxıb atın cilovunu kişinin əlindən aldı. Kənara çəkib oturduqları yerdən bir az aralı, həyətin sol tərəfindəki uzun tövlənin kölgəsində dirəyə bağladı. Meybulla cavan oğlana:

– Bacıoğlu, çox uzağa aparma, məni yubadarsan ha! – deyə eyhamla dilləndi. Elə bil, bununla da ustanın onun işini qabağa salacağına işarə edirdi. Usta Meybullaya tut ağacının altındakı taxta ləmi göstərib: – Ayaq üstə qalma, keç əyləş, yol gəlmisən, – dedi. – Hələ bir nəfəsini dər, inşallah, səni də yola salarıq. Meybulla ləmə yaxınlaşıb kilimin üstündəki döşəkçələrdən birini rahatlayıb altına çəkdi. Bayaq gələndə qalxıb onunla görüşənlər də qayıdıb yerlərində oturdular. Usta isə yarımçıq qoyduğu işinin üstünə döndü. Əli, diqqəti işdə, dili isə təzə gələn qonaqda, uzun zaman hörmətlə, ehtiramla qarşılanmağa öyrəşmiş, bir vaxt bu yerlərin ortabab vəzifəlilərindən olan Meybulla ilə söhbətdə idi. Usta indi nalladığı atın sahibi Sübhana tərəf dönərək:

– Yazıq heyvanı o qədər qaranal işlətmisən ki... Kəndiniz də daş-qayadır, çəng etmisən atı. Dırnaqları da tökülüb, yaxşı baxmamısan, – deyə onu məzəmmət edir, iradını bildirirdi. Sübhan: – Hə, usta, düz deyirsən, canım sənə qurban, çatdıra bilmirəm, vaxt edə bilmirəm, bütün işim-gücüm də bu heyvanın boynunadı,- söylədi. Sonra başını döndərib tut ağacının kölgəsində oturan Meybulla kişiyə tərəf baxaraq davam etdi:

– Usta, mən o bəxtəvərlərdən deyiləm ki, atın nalı boşalıb səs edən kimi bəy naharı edib, günün dalınca özümü sənə yetirim... Mansur usta onun sözünün fərqinə varmayıb Meybullaya: – Siz tərəflərdə nə var, nə yox? Nəvələr bu yayı da yanındadılarmı? Gəliblərmi, – deyə xəbər aldı. – Xatirin əziz olsun. Mansur, hamısı yaxşıdırlar. Hə, yanımdadılar. Elə onların lilinə düşüb bu istidə iki çay keçmişəm, it ləhlədən o yoxuşu qalxıb Qayalıya, sənin yanına gəlmişəm. Nəvələr od-yalovdurlar. Gözümü oğurlayan kimi atı minib çapırlar. Suvarmağa, otarmağa aparmaq adına yortub əldən salıblar. İndi də könüllərinə yaylaq düşüb. Bir həftədir məni dəng ediblər ki, bizi yaylağa apar. Könüllərinə “Kükürdlü” bulaqda kabab yemək düşüb. Mən də fikirləşdim ki, bu at boşalmış, taqqıldayan nalla daşlı, çınqıllı o boyda yolu gedib-gələ bilməz. Sürüb gəldim yanına. Sonra da ətrafda oturanları gözdən keçirib: – Bilirəm, inşallah, məni tez yola salarsan, – deyə bir az arxayın, həm də ərklə sözünə əlavə etdi. Kişinin səsinin ahəngindən, eyhamından səhərdən durub növbə gözləyənlərin, deyəsən, xoşu gəlmədi. Çünki bir neçəsi bir-biri ilə altdan-altdan baxışaraq könülsüz-köhülsüz öskürdülər...

... Meybulla kişi yanılmışdı. Usta Mansur kimi elə oturanların da hörmət saxladıqları bu köhnə “qulluqçu” “məni tez yola salarsan” sözünü deyəndə gərək onları da saya salaydı, əvvəlcə elə onlardan başlayaydı və rüsxəti də onlardan alaydı. Usta durumu anlayıb müştərilərinə:

– Günorta vaxtıdır. Səhərdən heç nəfəsimi bir hovur da dərməmişəm. Elə siz də ac olarsınız. Gəlin əvvəlcə bir tikə çörək yeyək, sonrasına baxarıq. Sonra da üzünü Meybulla kişiyə tutub:

– Uşaqlar da çoxdan gözləyirlər, zənnimcə etiraz etməzlər, səni də bir təhər yola verərik, – deyərək divardan asılmış əlüzyuyanın qabağına keçdi, qollarını çırmalayıb əllərini sabunlaya-sabunlaya evə tərəf səsləndi. –Ehey, ay adam, kim var orda? Pakizə, nəyiniz var, gətirin görək, acından əldən getdik. Evin sahibəsi Pakizə də:

– Mansur, kartoflu ayran aşı bişirmişəm, – deyə cavab verdi. Sonra uşaqlarla köməkləşib süfrəni, çörəyi, qab-qacağı və pıqhapıqla qaynayan yekə mis qazanı ocağın üstündən götürüb həyətə, emalatxananın qabağındakı iri tut ağacının altındakı ləmə daşımağa başladılar. Pakizə süfrəni sərib çörək tığını ortaya qoydu. Yekə nimçədə qırmızı baş soğan da gətirdi. Ayran aşının qablara çəkilməsinə səbri çatmayanlar ortaya qoyulanlardan, süfrədə olanlardan iştahla yeməyə başladılar. Meybulla isə durub baxırdı. Hələ ki, süfrəyə əl uzatmırdı. Pakizə ayran aşını belə yeməklər üçün nəzərdə tutulmuş dərin, böyük boşqablarda oturanların qabağındakı süfrəyə düzdü. Qaşıq cingiltiləri acmış adamların “həyat simfoniyası”nı səsləndirməyə başladı. Bəziləri isti aşı qaşıqla götürür, dodağına yaxınlaşdıraraq üfürür, soyudaraq içirdi. Boşqablarındakı aşa çörək doğrayıb yeyənlər də var idi. Usta isə ayran aşını qədim taxta qaşığıyla içirdi. Bu gün qismətlərinə bu süfrə düşən “fərəhruzi” adamlar ayran aşından içdikcə “bəh-bəh” deyib tərifləyir, ustanın ömür-gün yoldaşına: – Süfrəniz ruzulu, əlləriniz var olsun, – deyə dua-səna edirdilər. Meybullanın süfrəyə əl uzatmadığını, qismətindən qaçdığını görən Mansur kişi başını qaldırdı və qonağına tərəf dönərək:

– Meybulla, Vallah, çox ləzzətli ayran aşıdı, – dedi. – Yaxşı da ədviyyat vurulub. Ye, a kişi, bir dadına bax, yol gəlmisən, ac olarsan. Meybulla oturduğu yerdə, altındakı döşəkçəni yırğalayıb, bir qədər də rişxəndqarışıq əda ilə:

– Görürəm, bərk girişibsiz, – dedi. Sözünə azca ara verib: – Allah heç düşmənimə də ayran aşını qismət eləməsin, – deyə oturduğu yerdə bir də qurcalandı... Usta karıxdı. Bu köntöy sözdən tutuldu, nəzərləri bir anlıq Meybullanın üzünə sancılıb qaldı. Birdən-birə qaşıqların səsləndirdiyi simfoniyanın da ahəngi pozuldu. Ustanın qaşığı əlində quruyub qalmış, tikəsi boğazında ilişmişdi. Nə geri, nə də irəli gedirdi. Bu nə söz idi? Düşündü ki, görünür, hörmət etdiyi, elə də bəd adam sayılmayan bu kişinin vəzifəli günlərində qonaq gedəndə hələ heç evə girməmiş az qala hələ həyətdə qabağına gətirilən qablıplovun ab-havası başından çıxmayıb. Ya da ki, sabah gedəcəyi yaylaqda, “Kükürdlü” bulaqda yeyəcəyi kababın havasında “uçur”. Dərindən nəfəs alıb boğazında ilişib qalan tikəsini bir təhər uddu. Usta Mansur: – Hə?..., eləmi, – deyib süfrəyə baxdı. Ayran aşını taxta qaşıqla qarışdırdı, qarışdırdı... Bir də dərindən nəfəs alıb aşını içməyə davam etdi. İki baş qırmızı soğanı da yumruğu ilə əzərək dabandöyməsi edib pencəkəş çörəklə yedi və “İlahi, şükür”, – edib oturduğu yerdə qəddini düzəltdi. Su, çay sonranın işi idi. Ayran aşı bir az uzaqlaşmalıydı... Süfrəni yığışdıran Pakizə qonaqların qabağındakı əl vurulmamış boşqabı götürüb: – Meybulla dayı heç nə yeməyib ki, – deyə sual dolu nəzərlərlə ərinə tərəf baxdı... – Kişiyə qonağı işarə edərək; – Bəlkə başqa bir şey hazırlayım?... Mansurun dillənmədiyini görüb: – Bir azdan acıxacaqsan, yemək istəyəcəksən, nə hazırlayım? Mansur arvadına: – Əlli olsana! – çımxırdı. Pakizə Mansurun belə məqamlarda acı sözdən betər kəsən sərt tanış nəzərlərini üzərində hiss edib, kişinin “əlli olsana!” çımxırmasına əlavə kəlmə kəsmədən qab-qacağı yığışdırıb tələsik evə yollandı. Usta ayağa qalxıb emalatxananın qarşısına gəldi. A Səftər bala, atını irəli çək. Ayaqlarını tutub qaldırmağa gücün çatacaq? Tez tərpən, – deyib çevik hərəkətlə əlini çəkicə atıb işə girişdi. İndi ustanın nəfəs yolları da atəşxanada qızdırdığı dəmirə hava piləyən körüyü ilə həmahəng fısıldayırdı... O, nal düzəltmək üçün odda qıpqırmızı qızaran dəmirin bir tərəfindən maşa ilə tutub zindanın üstünə qoydu, sonra da ağır çəkiclə döyməyə başladı. Biləyinin qüvvəti və çəkicin ağırlığı ilə birləşən güclü zərbələri pul kimi qızaran dəmiri xamır kimi özdələyir, fəsəli kimi burum-burum edib fətir kimi yastılayırdı.

...Meybulla kişi kəsif payız dumanı kimi qaş-qabağını sallamışdı. Çaşqın bir vəziyyətdə idi. Ayran aşını bəyənməmişdi. Özlüyündə onun gəlişinə xüsusi ehtiram göstəriləcəyini zənn edirdi. Qonaq həm də ona məxsusi bir xörək veriləcəyini umurdu, elə buna görə də ayran aşından imtina etməsinə daxilən haqq qazandırmağa çalışırdı. Usta da pərt olmuşdu. Bu ayıq-sayıq, mötəbər kişi onun süfrəsini bəyənməmişdi. Rəngini zəlf bilib çörəyinə əl uzatmamışdı. İndi bu adamla necə rəftar etsin? “Dur çıx get desin!” – bu da olmazdı. Atını nallayıb tez də yola salsınmı? Bu da heç baş tutan iş deyildi. Beləcə götür-qoy edə-edə ürəyində: “Qoy gözləsin” – qərarına gəlib, pərtliyini, acığını gördüyü işdən, dəmirlə çəkicdən çıxarırdı.

... Usta Mansur əlində tutduğu sınmış, dağılmış mühərriki yerə qoymadan gəlib emalatxananın qabağında məlul-müşkül durub baxan Həmdullaya: – Yenə harasını sındırıb gətirmisən, ay xalası göyçək, indi harasını düzəldim, – deyərək dağılmış vintli diski oğlanın əlindən alıb baxdı. Sən bu rusun köhnə kombaynını mənə yenidən icad elətdirəcəksən, ay Həmdulla, – dedi. Tez də emalatxanaya keçib sınmış diski təmir etməyə başladı. Həmdulla da ustaya kömək edir, gah körüyü basır, lazım gələndə dəmiri maşa ilə ustanın zindanının üstünə qoyur, tutub saxlayırdı. Mənsur usta sifətini saqqal basmış, halın-əhvalın təkcə baxan gözlərindən təyin etmək mümkün olan, sürtkü yağlarından, dizel yanacağı ilə yuyulmaqdan əllərinin dərisi də nöyüt rəngində olan mexanizatora – Həmidullaya baxaraq soruşdu:

– Kombaynın bundan sonra neçə il işləyə bilər? Həmidulla: – Nə bilim usta, yəqin bir müddət işləyəcək də, – dedi. Usta cilaladığı detalı ona uzadaraq:

– Apar bağla yerinə, xatircəm ol. Kombayının son nəfəsinədək bu hissəsi işləyəcək. Sonra da yuxarı tərəfi, evini göstərərək: – Qalx ora, Allah verəndən nə var al, ye. Yubanma, yeri, işinə tələs, fağır-füqəranın çörəyini yerdə qoyma, əlli ol, – deyərək yenə işinin başına döndü. lll Meybulla səssəz-səmirsiz oturmuşdu. Dinib danışmırdı. Durub atını çəkib getməyi də özünə sığışdırmırdı. Gözləyirdi, dözürdü. Durub gedə bilməzdi, getməyəcəkdi də... ... Çəpərsiz həyətin o başından gələn qadın evin qabağındakı taxtın qırağında sıra ilə oturanlara salam verib emalatxanaya yaxınlaşdı. Emalatxanadakı çəkicin, zindanın sədasını nəzərə alaraq atəş püskürən kürə ilə əlləşən ustaya doğru gedib bərkdən: – Mansur qardaş, günortan xeyir, – deyə salam verdi. Usta əlini döydüyü dəmirdən bir anlıq çəkib: – Hər vaxtın xeyir, Arəstə. Sənsən, yəqin oraq üçün gəlmisən. Çəkicini zindanın böyründə sütuna söykəyib qapının girişinə, qadının durduğu yerə yaxınlaşdı. Divar boyunca yerləşən rəfdəki cürbəcür əşyaların arasından bir orağı seçib götürdü. Baxdı və qadına uzatdı. Sonra da: – Bax, gör dəstəyi də xoşuna gəlirmi? – deyə xəbər aldı.

– Uşaqlar tut ağacından yonublar. Tiyəsini də poladdan döyüb ovxarlamışam. Götür apar. Xeyrə işlədəsiniz, taxılınız da bərəkətli olsun! Usta Mənsur orağı qadına uzadıb tez də yarımçıq qoyduğu işinin üstünə qayıtdı. Arəstə ustaya dua-sənə edib, minnətdarlığını bildirdi. Həyətdə oturanlarla sağollaşıb gəldiyi kimi də çıxıb getdi. Usta isə işində idi. Endirdiyi çəkic zərbələri ilə zindanın üstündə yaratdığı cingiltili musiqi Arəstənin də, dünyanın da gözünü o üz-bu üz çevirə-çevirə oturub əsnəyən bu kişinin də səsini artıq eşidilməz etmişdi... ...Mansur əlini yaxalayıb dəsmalı mıxdan asdı. Gəlib taxtın qırağında, döşəkçənin üstündə oturdu. Ucadan evə tərəf səsləndi: – Pakizə, yeməyə nəyiniz var? Tez gətirsənə, acımdan belim qırıldı. Pakizə açıq eyvandan həyətə baxaraq: – Mansur, bayaqkı ayran aşından qalıb, gətirim? Özün qoymadın başqa yemək hazırlayım. Mansur: – Gətir, əlli ol. “Kuəzingin” nağllını danışma, tərpən. Eləcə soyuq-soyuq gətir, – dedi. Mansur Pakizənin süfrəyə, qabağına qoyduğu ayran aşını taxta qaşığı ilə hortulladaraq içir, təndir çörəyinə yavanlıq edirdi. Usta ona diqqətlə baxan, bir kəlmə belə kəsməyən, burun pərləri gərgin vəziyyətdə qalxıb enən darnohurlu qonağına: – Meybulla, acmısansa, deyim sənə də gətirsinlər, – deyə təklif etdi. Meybulla himə bəndmiş kimi, elə oturduğu yerdə altındakı döşəkçə ilə fırlanıb cəld süfrəyə tərəf döndü: – Nənəm qurban, ayran aşını yaradana. Ölmürəm bəs ayran aşı üçün? Soruş, gör qalıbsa mənimçün də gətirsinlər, – deyərək təndir çörəyinə əl atıb böyük bir tikə kəsdi. Mansur əlini yeməkdən saxlayıb: – Pakizə, tez ol, Meybulla kişiyə də bir qab ayran aşı gətir. Haydı, əlli ol, – deyə evdəkiləri tələsdirdi. Meybulla kişi ayran aşını iştahla içir, tərifləməyi də əsirgəmirdi. ... Artıq gərginliyi ötmüş, əhvalı yerinə qayıdan Mansur arvadına: – Pakizə, cəld ol, iki dənə beçə tut, cığırtma bişir, üstünə də beş-altı yumurta vur. Soğanını da bol elə,- deyə tapşırıq verdi. Bir az kənarda dayanmış cavan oğlana çığırışan beçələri nişan verib dedi: –Ay bala, üz onların başını,-dedi və üzünü təkrarən arvadına sarı tutub uca səslə: – Əlli ol, ay arvad, qonağın yanında biabır olduq, kişini ayran aşı yudu apardı. –Sonra da dərindən köks ötürüb Meybulla kişiyə: – Allah sənə insaf versin, ay Meybulla, acından öldürmüşdün ki bizi, – deyib, – ay uşaq, kişinin atını tez bura çəkin, – deyə çəkicinə əl atdı. Meybulla kişi də söz altında qalmadı: – Mən fərəhruzi adamam, Mənsur! Nə versən yeyəcəyəm. Narahat olma... lll Mansur kişinin, dəməndəyə dəstgir olan emalatxanasından bax beləcə ayrıldım. Ancaq özlüyümdə çox düşünürəm və hələ ki sona qədər dəqiqləşdirə bilmirəm. Bilmirəm ki, şiş qayalara söykənən dağlarda, yamaclarda, vadilərdə lövbər salmış, meşə ətəklərində, yayla başında binə-bölgə bağlamış, elə bu dağların özü qədər qədim kəndlərdə yaşayan dünya görmüş ahıllar daha çox aqildir, yoxsa qolunun gücünə, barmaqlarının incəliyinə güvənən sənətkarlar, yaxud məktəb oxumuşlar, kitabdan, dəftərdən xəbərdar olanlar?...

Novruz NƏCƏFOĞLU

525-ci qəzet.- 2010.- 23 oktyabr.- S.29.