ORALARDA KİMLƏR VAR : HAKAN ARSLANBƏNZƏR

DƏRGİLƏR ARASINDA KEÇƏN ÖMÜR-2

Hakan Arslanbənzər kimdir? Şair.1971-ci ildə Qarsda doğulub. Anadolu lisəsi məzunu. İşlətmə və ingiliscə müəllimlik kursunda təhsil alıb,amma sona qədər davam etməyib.

“Dərgah” dərgisində başladığı nəşriyyat həyatını 1997-ci ildən bu tərəfə İcabi Akçaoğlu ilə birlikdə davam etdirib. “Şəhrəngiz” və 2000-2001-ci illərdə təkbaşına çıxardığı “Atlılar”da çalışıb. Sonra Erən Safiylə birlikdə “Huruç” dərgisini yaradıb. Neo-epik şeirin yaradıcılarından hesab olunur. Hal-hazırda “Yas yazısı” adını verdiyi şeir nədir antologiyası ilə məşğuldur.

İstanbulda yaşayır, şəxsi saytı var. Evlidir, iki oğlu var. 1994-ci ildən bəri şeirləri, 96-cı ildən bu yana müxtəlif janrlarda yazıları yayımlanır. “Dərgah” və “Klavuz”dan başqa,özünün bir vaxtlar çıxardığı “Şəhrəngiz”, “Atlılar” dərgilərində yazdı. 2005-ci ildən bu yana “Fayrap” dərgisini çap edir.Şeirdə, siyasətdə və mədəniyyətdə populizmin tərəfdarıdır.Şeir kitabları: “ÇOX ÜZGÜNƏM”.

Tənqid üzrə kitabı : “İMGƏNİN ÖLÜMÜ”.

KİNO İLƏ DOĞRUDAN ƏLAQƏMİZ YOX

“Fayrap”ın son üz qabığı-qapaq işləmlərində Türk kinosunun unudulmaz xarakterlərindən istifadə edirsiniz.Dərginizin bu surətləri yada salmasının və onlara önəm verməsinin ayrıca bir anlamı varmı?

Bu sadəcə bizim xüsusi bir mövzumuzdur. Kinoyla heç bir əlaqəmiz yoxdur.Bu barədə heç düşünmürük də. Bir həvəskar kimi qalarıq bu sahəyə üz tutsaq. Bizi türkçülük, unudulmaz xarakterlər və xarakter- qəhrəman mövzusu maraqlandırır. “Orkun”un yazılarında söhbət edilən məsələ Tatar Ramazan, məsələn, qəhrəman sadəcə film xarakterləri,obrazları deyildir.Pərdədən çıxıb bizlərdən biri olmuşdur,çünki xalqın və həqiqətin içindən çıxmış xarakterlərdir.Bir az da onlarla yaşayırıq. Cəmil gələcək, sonra inşallah, Yaşar Usta gələcək, Akad və Güney filmlərinin qəhrəmanları gələcək, Şaban gələcək.

“Şəhrəngiz” bir gənclik təcrübəsiydi.

Çapına başçılıq etdiyiniz öncəki dərgi təcrübələrinizi də diqqətə alsaq “Fayrap”ın bu öncəki dərgilərinizdən bəlli fərqləri təbii ki, diqqəti çəkir.Bunlar nələrdir?

“Şəhrəngiz” çox sürətlə çap edilib və qapanmış bir gənclik həvəsi idi. Bilgilərimiz əksikdi, təcrübəmiz yoxdu,istəklərimiz qarışıqdı və şeirlərimiz bir dolğunluq almaq aşamasında idi.Sonradan müxtəlif həyat təcrübəsi olan və müxtəlif xarakterli dörd yoldaş idik: İcabi Akçaoğlu, mən, Hakan Şarkdəmir və Murat Menteş. “Şəhrəngiz”in bağlanmasıyla “Atlılar”ın işıq üzü görməsi arasında keçən iki illik vaxtda mən hardasa kitabxanalarda yaşadım.Sanki bir məzarlığa girdim və oxuya biləcəyim hər şeyi oxudum.Türkcə və ingiliscə olaraq o qədər çox şeylər oxudum ki,danışığım belə dəyişdi.Lap elə oxuduğum kitablar kimi danışırdım insanlarla və bu nə qədər sıxıcı olursa- olsun 90-cı illər nəslini əzilməkdən qurtarmışdır bir mənada. Bax “Atlılar” mənim çox ciddi axtarışlarımın bəhrəsi olaraq meydana çıxdı.Dərgi çıxarmaq üçün normal bir ortam yox, mənə kömək eləyən dostlar da bir tərəfliydi,bilgiləri az idi,mənim fikrimcə yetərli məlumatları yoxdu.Amma hər kəs qeyrətli idi, inad və dözüm vardı.Gizli bir qapını zorla açmaq kimi bir istək idi bu. Yaxud bir qapını sındırmaq kimi hal idi.Bir yandan da bizə qarşı etirazların və bizim ortamı təmizləmə məqsədimizin olduğu bir gəlişmə vardı. Avropalı, amerikalı nəzəriyyəçilərin səviyyəsində fikirlər yürüdürdük, sonra itlə pişiyin davasına bənzər bir dava ilə üz-üzə qalırdıq. “Atlılar” öz içində belə iki qrupa bölünmüşdü.İstanbulda yaşayan dostlarımız dünyanı daha yaxşı təqib edirdilər,çoxu xarici dili bilirdi, ayrıca olaraq onlar başqa-başqa məktəbləri bitirmişdilər,bu sənətin içində deyildilər, tamamilə başqa işdə çalışırdılar.Ankaradakılar isə tam təkmil məmurdu, əsasən sağ düşüncəli camia içindən çıxmışdılar və yabançı dil bilməsələr də, öz istəklərinin ardınca inadla gedən gənclər idilər.Birlikdə hərəkət etməsi mümkün olmayan bu iki qrupun aşağı-yuxarı üç il birlikdə çalışması üçün mən bütün gücümü sərf elədim və baxanda da özümə heyrət edirdim. Mənim nəslimin ədəbiyyatla bağlılığı o qədər yüksək idi ki, hər kəs mənə çox böyük hörmətlə yanaşır və bu da bir çoxlarının diqqətini çəkirdi və hətta qısqananlar da olurdu. “Atlılar” bu sahədə haqqında danışdığım məsələlərdə daha çox iş gördü və bir iki çatışmazlıq olsa da qarşısına qoyduğu proqramı yerinə yetirib, işini bitirdi. “Atlılar”ın ikinci dönəmdə çıxan 10-15 nömrəsi “Fayrap”ın hazırlıq dönəmiydi,daha çevik və daha gənc yazarların ortaya çıxmasına kömək edən bir vasitə idi. “Huruç” isə Eren Safiylə başlatdığımız vaxtdan cəmi iki nömrəsi çıxsa da, adıyla siyasi hərəkət idi. Bacara bildikmi,bacara bilmədikmi, ədəbiyyat adına bir iş oldumu, bir şeylər qaldımı mən deyə bilmərəm. “Huruç” bu vaxta qədər çap etdiyim dərgilər arasında ən təsirli və ən yadda qalan dərgidir məncə. “Fayrap”a gəlincəyə qədər hər gün sabah başlayıb gecə yarısına qədər davam edən və bəzən 24 saat işləməyi qarşımıza qoyan bir mübarizənin içindəydik. “Atlılar”ın ikinci dönəmiylə birlikdə bu durum yavaş-yavaş ortadan qalxdı və manevra eləməyi arxa plana keçirib, əsas məqsədimizə doğru addımladıq. “Fayrap” sağlam düşüncəli bir dərgidir, təbii deyil, “Fayrap” bir jurnal olaraq məsələn, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterinin dəvətiylə Çankaya köşkünə çıxan yazarlar arasında yer alarkən, artıq heyrətlənmir və kimsəni də heyrətləndirmirdi.Biz bütün ortmadan ayrılıb öz yerimizi tapdıq sonunda. “Fayrap” iki illik və ya iki saylıq bir proqramla çıxmış bir dərgi deyil, uzun yol yolçusu olmağa namizəd bir dərgidir. “Fayrap” bir tərəfdən yaxşı , güclü, önəmli dərgilər içində önəmli və böyük dərgidir, amma eyni zamanda bir çox qarşı durmalarla üz-üzə gəlib çətinliklərlə mübarizə edərək sifətini tapan bir dərgidir.Müəyyən yaşa dolmuş, müəyyən təcrübə qazanmış dərgilər içində ən gəncidir.Çankayada mənim olduğum kimi. Amma sadəcə gənc də deyildir.

Sizin fikrinizcə çağdaş Türk şeirinin, ədəbiyyatının təməl məsələləri nələrdir və “Fayrap”ın bu məsələlərdə yeri hardadır?

Bəziləri “ən böyük şairimiz kimdir” kimi boş şeylərlə məşğuldur.Birisi ordan qalxır ki,məsələn, Gültən Akın.Birisi burdan qalxır ki, məsələn, Sezai Karakoç. Sağcı marjinal birisi bu nəticəyə gəlmiş: ən böyük şairimiz İsmət Özəldir. Bütün bunlar uşaq-muşaq oyunlarıdı, sanki birinci sinif dərsləridi. Mənim babam sənin babanı döyər kimi bir şey. Şeir salnamələri çıxır: mənim çıxardığım dərgi-salnamə sənin çıxardığın dərgi-salnaməni vurub keçib.Mənim də bir salnaməm və adım bu boş-boş şeylərə qarışır.Hakan Arslanbənzər öz salnaməsindəki yazılarda ədalətli deyil, deyirlər. Hətta namuslu deyilmiş kimi danışıqlar da var.Solçulara sağçılardan daha çox yer verir, deyirlər.Və yaxud əksinə.Ahmet Hakan, Mehmet Akif “Türk şeirinə nə isə soxdu!”, Orhan Vəli “Türk şeirinə ziyili soxdu!”, Namık Kemalın, Əşrəfin, Nəfinin söyüş kimi səslənən fikirlərini ortaya atdığı kimi tənqidlərin insafsız olduğu gün kimi hamıya aydındır.Bütün bu fikirlərin fonunda həm də bunlara öz gözüylə yanaşan böyük bir insan dəstəsi var. Sevəkmi, sevməyəkmi? Sevgili dostlar şeirlə yaşayın “Fayrap” axtarışlarında heç zaman bunları diqqətə soxmadı.Tarixdən gəlməyən, məlum bir keçmişi olmayan heç bir dartışmanın içinə girmədi.Biz daha çox bunları soruşuruq: məşrutiyyətlə, 60-cılarla və bu günün bir bağlılığı varmı? Yenidən populist bir şeir yazıla bilirmi? Şeir cəmiyyət hadisələrini və Türkiyənin getdiyi yönü təkrar canlandıra bilirmi? Siyasi ədəbiyyat nə dərəcədə mümkündür? Günümüzün və yaxın keçmişin vaz keçilməz yazarları və əsərləri nədir, kimlərdir? Xaricə məftun olmayan, öz mübahisələrini, öz əsərlərini, öz yaşadığı mövzu və məsələlərdən çıxara biləcək, məhəlləlikdən qaçaraq, bir ədəbiyyat necə yarana bilir? Modern estetik, yəni Kantsayağı estetika, təmiz, mükəmməl, ideal, sürpriz və heyrətə salan estetik şeir şeirdən başqa bir şeyə dönüşmədən necə tərk edilə bilir? Bunlar çətin suallar və hazır cavabları yox. “Fayrap” bunların hissə-hissə cavablarını tapmağa çalışaraq, bir araşdırma eləyərək bir yol axtardı və uzun,incə bir yol olduğu da ortada.Hər gün yeni bir şeylər tampaq istəyirik. 2009-cu il çalışma proqramımızda Məşrutiyyət Dövrü Ədəbiyyatı əsas mövzularımızdan biri oldu və hələ diqqətimizdə qalmaqdadır. 2010-cu il çalışma proqramımızda 60-cıların dünyası diqqətimizdə olacaq. 60-cıların siyasəti, musiqisi,ədəbiyyatı, 60-larda dünya, 60-larda Türkiyə... Çətin, son dərəcə zəngin və geniş, toxunulmayan bir sahə. Gəmiçilər dalğalarda mübarizəsini və üzməyini davam etdirəcək, biz də Allahın izniylə və inayətiylə buna davam edəcəyik...

HAKAN ARSLANBƏNZƏRdən bir şeir

Bütün evliliklər bir gün bitəcək

Sizə bunu bildirməyi bir borc bilirəm

Bütün kəlməsinə yaraşmayan

Hər nə anlamı varsa evliliyin

Bütün mebel dəstləriylə birlikdə

Bütün “ah canım orda oturma burda” oturlar

Gözəl qadın çirkin qadın

Xəstəlik və hamiləlik

Hamısı bitəcək.

Tüllər də, pərdələr də

Gündüz və gecə qəfil sönəcək

Bəlkə aranızdan biri

ilk sabahın bitməməsini istər

İlk sabah heç bitməyəcəkdir

Mən bunu qəsd etməmişdim.

Mən bunu qəsd etməmişdim

İlk sabah heç bitməyəcək

Quşların uğultulu qanad çalmaları

Yaxud

Qəfil ilk öpüşmə

İlk çocuk və ilk günaydın

İlk soyuq baxışlar

küskünlük

şillə-şapalaq

Dırnağların birlikdə kəsilişi

Hörgüsü hörüləcək qədər uzun bir saçın

dalğası

Çaydan bir qurtum içmək

Gözucu qəzetələrə baxmaq

Evliykən televizorda

İlk davanı-dalaşı izləmək

Bunlar bəli bunlar

nə dərəcədə soylu

necə də istəyərək

alaraq

Yaşanmış olursa olsun

Bir gün bitəcək

Fəqət ilk sabah heç bitməyəcəkdir

Bunu daha öncə də söyləmişdim

son

Tofiq ABDİN

525-ci qəzet.- 2010.- 23 oktyabr.- S.23.