Milli Elmlər Akademiyasında akademik Bəkir Nəbiyevin 80 illiyi qeyd olunub

Dünən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Rəyasət Heyətində görkəmli ədəbiyyatşünas alim, akademik, AMEA Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun direktoruBəkir Nəbiyevin 80 illik yubileyinə həsr olunan tədbir keçirilib.

Tədbirdə AMEA-nın vitse-prezidenti Arif Həşimov, Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin sədri Şeyxülislam Hacı Allahşükür Paşazadə, millət vəkilləri, elm xadimləri, ziyalılar iştirak ediblər. Tədbiri giriş sözü ilə açan Arif Həşimov B.Nəbiyevin həyat və yaradıcılığı haqqında geniş məlumat verib. O bildirib ki, B.Nəbiyev həm ədəbiyyatşünas, həm də filologiya elmləri doktoru kimi ölkə ədəbiyyatında mühüm izlər salıb: “Bəkir Nəbiyev 1930-cu il avqustun 21-də Ağdaş rayonu Üçqovaq kəndində ziyalı ailəsində doğulub. ADU-nun filologiya fakültəsini bitirən B.Nəbiyev bir müddət qəzet redaksiyasında çalışıb. Sonra “Kommunist” qəzetinin Mədəniyyət şöbəsinin müdiri işləyib. 1060-cı ildə namizədlik, 1070-ci ildə doktorluq dissertasiyası müdafiə edib. Hazırda Bəkir müəllim AMEA Rəyasət Heyətinin üzvü və Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun direktorudur. “Çoxmillətli sovet ədəbiyyatı tarixi”nin, ikicildlik “Azərbaycan sovet ədəbiyyatı tarixi”nin müəlliflərindən və redaktorlarından biri, çoxcildlik “Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi”nin baş redaktorudur. 1958-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin, 1960-cı ildən Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvüdür. Ədəbiyyatşünaslıq elminin və ədəbi fikrin inkişafındakı xidmətlərinə görə “İstiqlal”, “Şöhrət” ordenləri və prezidentin Fəxri Diplomu ilə təltif edilib. O həmçinin müxtəlif illərdə “Hacı Zeynalabdin Tağıyev”, “Məmməd Araz” mükafatlarına, “Ustad” Ali mükafatına, Beynəlxalq TİKA mükafatına layiq görülüb. Azərbaycan Dövlət Mükafatı və “Qızıl qələm” mükafatı laureatıdır”. A.Haşımovun sözlərinə görə, Bəkir Nəbiyev fitri tədqiqatçı istedadına malikdir: “Alimin yaradıcılığı ilə maraqlananlar, müxtəlif elmi forumlarda onun çıxışlarını dinləmiş, məqalələrini oxumuş insanlar bunu yaxşı bilirlər. Belələri az deyil, amma hər halda, onun çoxcəhətli fəaliyyəti ilə, xüsusən çox mürəkkəb, ədəbiyyatın həmişə birinci dərəcəli rol oynadığı həyat yolu ilə tanış olmayanlar və ya az tanış olanlar daha çoxdur”.

Tədbirin davamında çıxış edən akademik İsa Həbibbəyli səbəbkarın yaradıcılığı onun ölkə ədəbiyyatında yaratdığı əsərlərini əks etdirən məruzə ilə çıxış edib. İ.Həbibbəyli bildirib ki, B.Nəbiyev klassik və müasir Azərbaycan ədəbiyyatının, ədəbi əlaqələrin tədqiqinə həsr olunan 50 kitab və bir neçə dərsliyin, 800-dən artıq məqalə, resenziyanın müəllifidir: “Bəkir müəllim 110 elmi və bədii kitabın redaktorudur. Akademik 30 cildlik “Türk Dünyası ədəbiyyatı”nın Azərbaycan üzrə əlaqələndiricisi və müəlliflərindən biri, 6 cildlik “Çoxmillətli sovet ədəbiyyatı tarixi”nin baş redaktorudur. Bəkir Nəbiyev müxtəlif illərdə Yunanıstan, Danimarka, İran, İraq, Türkiyə, Suriya, Səudiyyə Ərəbistanı, Rusiya, ABŞ, Çin, Yaponiya və sair ölkələrdə keçirilən beynəlxalq elmi konqreslərdə, ədəbi məclislərdə məruzə və çıxışlar edib. Onun kitab və məqalələri türk, rus, fars, ingilis, gürcü, çin dillərində nəşr edilib. Bəkir Nəbiyev Azərbaycanın birinci ədəbiyyat tarixçisi və peşəkar tənqidçisi Firidun bəy Köçərli haqqında ilk və hələlik yeganə mükəmməl monoqrafiya yazıb. Azərbaycan bədii fikrinin İkinci dünya müharibəsilə ilgili çox zəngin qaynaqları ilk dəfə onun kitablarında sistemə salınıb geniş elmi təhlilə cəlb edilib. Klassik irs, qarşılıqlı ədəbi əlaqələr, bədii yaradıcılığın özəl xüsusiyyətləri, poeziyada sənətkarlıq, fərdi üslub məsələləri alimin ardıcıl surətdə araşdırdığı, klassik irsin və canlı ədəbi prosesin zəngin faktları əsasında ümumiləşdirdiyi problemlərdəndir”. İ.Həbibbəylinin fikrincə, B.Nəbiyevin ən sanballı əsəri “Böyük Vətən müharibəsi və Azərbaycan ədəbiyyatı” monoqrafiyasıdır. Müharibə dövrü Azərbaycan ədəbiyyatı haqqında dəfələrlə söhbət açılıb. Bəkir Nəbiyev isə ondan milli bədii düşüncənin xüsusi mərhələsi kimi bəhs edir. Başqa tədqiqatçılardan fərqli olaraq, B.Nəbiyevin monoqrafiyasında bu mərhələnin ədəbiyyatı “bütün əsas tərəfləri və meylləri, ədəbi prosesin ümdə janrları ilə tədqiqini tapıb. Dövrün ədəbiyyatı janrlar üzrə – poeziya, nəsr və dramaturgiya üzrə təsnif və təhlil edilir: “Kitabda “Böyük Vətən müharibəsi və Azərbaycan ədəbiyyatı” monoqrafiyasının elmi məziyyətləri incəliklə araşdırılır. Məlumdur ki, bu monoqrafiyada müharibə dövründə yaranmış əsərlərlə bir sırada müharibədən sonra yaranıb, müharibəni əks etdirən əsərlər də geniş təhlil olunur. Həm müharibə dövründə, həm də müharibədən sonra yaranan lirik, epik və dramatik əsərlərin ideya-fəlsəfi məzmunu, bədii qəhrəmanı, sənətkarlıq xüsusiyyətləri haqqında Bəkir Nəbiyevin fikir və mülahizələrini sadəcə xatırlatmır, onların daxili mahiyyətini, elmi sanbalını və müasir əhəmiyyətini şərh edir. Bu şərhlər haqqında danışılan monoqrafiyanın ümumi məziyyətləri ilə bərabər onun müəllifinin ayrı-ayrı bədii nümunələrə dair orijinal mülahizələrini də aydınlaşdırır”.

Tədbirin davamında söz alan Qafqaz Müsəlmanlar İdarəsinin sədri, şeyxülislam Hacı Allahşükür Paşazadə yubilyarla bağlı fikir və arzularını söyləyib. Tədbir Bəkir Nəbiyevin fəaliyyətinə dair məruzələrlə davam etdirilib.

Sevinc QARAYEVA

525-ci qəzet.- 2010.- 23 sentyabr.- S.7.