Neftlə yaradılan sənət möcüzələri

QEYRİ-ADİ YARADICILIQ ÜSULU İLƏ SEÇİLƏN RƏSSAM SABİR ÇOPUROĞLU ÖZÜNÜN NÖVBƏTİ FƏRDİ SƏRGİSİNƏ HAZIRLAŞIR

O, ömrünü kiçik emalatxanasında böyük əsərlər yaratmağa həsr edən, rəssamlıq tarixində yenilik yaradan bir Azərbaycan rəssamıdır. Onun haqqında bəzəkli sözlər işlətməyəcəm. “Qara qızıl” ı kətan üzərində danışdırması, düşünürəm ki, bu sənətkarın nə qədər peşəkar olmasından xəbər verir. Söhbət rəssam-monumentalist, Azərbaycan Rəssamlar Birliyinin üzvü, neftlə sənət möcüzələri yaradan Sabir Çopuroğludan gedir. O, 1956-cı ildə Gürcüstan Respublikasının Dumanisi rayonunda anadan olub. 12 yaşından rəngkarlıqla məşğul olan rəssam məşhur sənətkar Zurab Sereteli, Meraba və Eliquca Bertzeneşvili qardaşları, Zurab Nijaradze kimi ustadların tələbəsi olub. Öz rəngkarlıq və qrafika üslubu ilə seçilən Sabir Çopuroğlunun bir çox ölkələrdə fərdi sərgisi keçirilib. Rəssamın əsərləri ABŞ, Türkiyə, Quzey Kıbrıs, Fransa, Misir və digər ölkələrin şəxsi kolleksiyalarında saxlanılır. Sabir Çopuroğlunun milli koloritlə zəngin əsərləri ona bütün dünyada şöhrət qazandırıb. Əsərlərini nadir texnika ilə yaradır. Neftlə rəngləri kətan üzərinə barmaqları ilə çəkməklə, sözün əsl mənasında, möcüzə göstərir. Rəssam qədim İçərişəhəri, Abşeronu, Xəzərin sahillərini, Qarabağ xanlığının həyatını, qədim türkləri öz əsərlərində təsvir edib. Sabir Çopuroğlunun “Muğam”, “Qarabağın melodiyaları” əsərlərində sanki milli musiqimizin sədaları duyulur. “Ramana, neft buruqları”, “Balaxanı neft mədənləri”, “Borçalı” tabloları onun Azərbaycana bağlılığının ifadəsidir.

Sabir Çopuroğlu 10 ildir ki, nefti tablolara köçürdür, neftlə əsərlər yaradır. Rəssam doğma Azərbaycanımızın tükənməz sərvəti olan neftlə işləməyi çox sevdiyini deyir: “Mənim üçün fərqi yoxdur. Mən yağlı boya ilə də asan işləyirəm. Qara çalarlarla rəsm çəkməyi sevirəm, neftlə işləmək mənə xüsusi bir zövq verir. Mən uşaq olanda evimizin bacasını təmizləyəndə əllərim hisə bulaşırdı. Mən də əllərimi divarlara sürtərək müxtəlif rəsmlər çəkirdim. Baxırdım ki, maraqlı alınır. O vaxtdan beynimdə rəssamlıq fikri yarandı. Sonralar mən dünya şöhrətli rəssamlardan Zurab Sereteli, Meraba və Eliquca Bertzeneşvili qardaşlarının yanında bu sənətin sirrlərini öyrənməyə başladım, onların emalatxanalarında təcrübə keçdim”. Sənətkar əsl rəssam olmaq üçün müvafiq təhsil almağın vacib olmadığını düşünür. “Rəssamlıq Allah vergisidir” – deyən Sabir Çopuroğlu bu sənətin özülünün istedad və həvəs olduğunu qeyd edir: “Rəssamlıq o demək deyil ki, mütləq Akademiya bitirəsən. Rəssamlıq insanın daxilində yaranan həvəs, Tanrı tərəfindən verilən bir vergidir. Təbii ki, bir pedaqoq kimi çalışmaq üçün məktəb keçmək lazımdır. Amma əgər həvəs, fitri istadad yoxdursa, yaxşı rəssam olmaq olmaz. Ümumiyyətlə hər bir rəssam müstəqil bir yol axtarmalıdır, öz yolu olmalıdır. Fərdi dəsti-xəttilə seçilməlidir”. Sabir Çopuroğlunun da öz yolu var. İstedadlı monumentalist olan sənətkar əsasən milli janrda əsərlər yaradır, xalqımızı, vətənimizi, yaşadığımız ağrılı və fərəhli günləri tablolara nəqş edir: “Xalqımızın keçmişi və gələcəyi məni çox maraqlandıran mövzulardır. Bizim tariximizi, az da olsa, öz əsərlərimdə dünyaya çatdırmağa çalışıram. Azərbaycan müharibə şəraitində olan bir dövlətdir. Müəyyən qədər xalqımızın yaşadığı müsibətləri təsvir etməyə nail olmuşam. Bizim həm də çox gözəl qəhrəmanlıq dastanları ilə zəngin bir tariximiz var. Bunlar da mənim əsərlərimdə öz əksini tapır”. Sənətkar bu qeyri-adi rəsm çəkmə üsulunu yalnız oğluna öyrədir. Özündən sonra davamçısı kimi onu görür: “Mənə elə gəlir ki, bu sənəti ancaq oğlum davam etdirə bilər. Çünki bu çox çətin bir üsuldur. Bir neçə tələbəm oldu, ancaq öyrənmə qabiliyyətləri yetərli olmadığı üçün davam etdirə bilmədilər. Ancaq oğlumun bu sənətə çox böyük marağı və lazımi qabiliyyəti var. Düşünürəm ki, gələcəkdə bu sahədə oğlum mənim yerimi tuta bilər”. “Sənətdən pul qazanmaq üçün istifadə etmək istəyəndən əsl sənətkar çıxmaz” – deyir Sabir Çopuroğlu. Çətin güzəran keçirsə də, heç zaman sənətindən bezmir: “Biz rəssamlar azad insanlarıq. Yaradıcı insanın beyni başqa işlərlə məşğul olsa, istədiyi əsəri yarada bilməz. Rəssamlar arasında pedaqoq kimi fəaliyyət göstərənlər də var. Onlar maaşla dolanırlar. Ancaq mənim əsərlərimdən başqa gəlir yerim yoxdur. Əlbəttə, mənim üçün də asan deyil. Ayda-ildə bir əsər satmaqla dolanmaq indiki zamanda çox çətindir. Lakin mən sənətimi çox sevirəm, odur ki, heç vaxt bu çətinliklər məni ruhdan salmır”. Öz üslubuyla işləməyə başlayanda çoxları ona “bu kimin nəyinə lazımdır” deyib. Ancaq bu gün onun üslubu dünyanın öndə gedən ölkələrində maraqla qarşılanır. Vətənimizə gələn turistlər bu tablolara böyük əhəmiyyət verirlər. Neftlə həyat verdiyi tablolar dünya şöhrətli rəssamların əsərləri sırasında yer alıb.

Rəssamın işlədiyi ən yeni əsər ümummilli lider Heydər Əliyevin neftlə çəkilmiş portretidir. O bu mövzuda uzun müddət düşündükdən sonra H.Əliyevin portretini çəkmək qərarına gəlib: “Mən ümumilli liderimizin portretini çəkmək haqqında beş ildir ki, düşünürdüm. Neft kontraktlarının çoxuna imza atan, Azərbaycanı bütün dünyaya tanıdan ulu öndərin portretini uğurla yaratmaq üçün ilk öncə bu əsəri beynimdə yaratdım. Sonra kətana köçürməyə qərar verdim. Onun adına, özünə, fəaliyyətinə layiq bir əsər yaratmağa çalışmışam”.

Əsl sənətkarlar heç zaman öz işlərindən tam məmnun qalmırlar. Sabir Çopuroğlu da böyük əsərlərini “balaca iş” adlandıracaq qədər təvazökar bir rəssamdır. Əsərlərinin əksəriyyəti neft buruqları, qədim Bakı mövzusunda olan rəssamın tablolarından ona aid iç dünyanı görmək mümkündür. Neftin kəskin qoxusu altında saatlarla işləyən rəssam: “Hər yaradıcı insanın öz dünyası var, mənim də dünyam neftdir. Neft bizim sərvətimizdir. Çox dövlətlərin üstündə müharibə apardığı, qanlar tökdüyü qara qızılı mən də öz aləmimə uyğunlaşdırıb, nələrsə yaratmağa çalışıram” – deyir. 2009-cu ildə Qazaxıstanın Aktau şəhərində Azərbaycan Respublika Gününə həsr edilmiş sərgisi uğurla keçirilən rəssam indi yeni yaradıcılıq bayramına hazırlaşır: Oktyabr ayının 1-də Muğam Mərkəzində rəssam Sabir Çopuroğlunun fərdi sərgisi açılacaq.

Günel CABİRQIZI

525-ci qəzet.- 2010.- 29 sentyabr.-S.7.