Xəlil Rzanın Cavid ömrü və irsi ilə bağlı fikirləri bir topluda

Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, mənzum dramaturgiyamızın banisi Hüseyn Cavid haqqında Xəlil Rza Ulutürkün gündəliyindən seçmələr əsasında hazırlanmış “Mənim tanrım gözəllikdir” adlı kitab çapdan çıxıb. Kitaba Xəlil Rzanın Cavid haqqında müxtəlif illərdə yazdığı, onun yaşadığı dövr, sənətə olan vurğunluğu barədə qeydlər, həmçinin müasirlərinin sənətkara ithaf etdikləri fikirləri daxildir. Əlyazmalar toplusu içərisində o dövrün ədəbiyyatşünaslıq- tənqid məsələlərinə aid qeydlər də var. Kitabda təkcə xatirələr deyil, eyni zamanda Xəlil Rzanın yazdığı elmi məqalələri də öz əksini tapıb. Həmin məqalələrdə onun Hüseyn Cavid barədəki fikirləri və Cavid irsi ilə bağlı aparılmış tədqiqatlara verdiyi rəylər də yer alıb. Onun “ İki qüdrət əl-ələ” məqaləsi teatr tənqidinə yönəlib. Xəlil Rza bu yazını görkəmli incəsənət xadimi Mehdi Məmmədov “ İblis” faciəsini tamaşaya hazırlayarkən yazıb, Hüseyn Cavidlə Mehdi Məmmədovu “iki qüdrət” adlandırıb. 1982-ci ildə H. Cavidin nəşinin Uzaq Sibirdən Vətənə gətirilməsi ilə bağlı “Nur heykəli Cavidimiz” adlı yazı da xüsusi maraq doğurur. Belə ki, şair həmin vaxt Cavidin nəşini Bakıya gətirən Həmid Cəfərov, Telman Əliyev və Zakir Nəsirovdan bu barədə bəzi mühüm faktları və sənədləri əldə edə bilib. Şairin həyat yoldaşı Firəngiz Ulutürk həmin materialları şairin arxivindən çıxararaq bu kitaba daxil edib.

Topluya daxil edilən qeydlərdə M.Müşfiq, Ə.Cəfər, R.Təhmasib, R. Zəka və başqaları haqqında dəyərli fikir və xatirələr də öz əksini tapıb. Xəlil Rzanın R. Hüseynovun “Vaxtdan uca” , R.Zəkanın “Cavid sənəti” kitabları barədə fikirləri, Cavidlər ailəsi, onların ədəbiyyata və sənətə olan münasibəti ilə əlaqəli düşüncələri də bu topludadır.

Toplunun tərtib edilib ərsəyə gəlməsi şairin həyat yoldaşı Firəngiz Ulutürkün zəhməti sayəsində mümkün olub.

Günel MUSAYEVA

525-ci qəzet.- 2010.- 22 yanvar.- S.7.