MUXTAR KİŞİNİN VƏ GÖY GÖYƏRÇİNİN NAĞILI

“Nağıllar” silsiləsindən

Yaraşıqlı gödək dayaqların üstündəki nikel zəncirlə dairəyə alınmış o Zeytun Ağacı kollu-koslu səhralıqda tək ağac idi və alimlərin son tədqiqatları sübut etmişdi ki, o Zeytun Ağacının yaşı üç min ili keçib. Onun qarşısında yerə basdırılmış dirəyin üstündəki kiçik mərmər lövhədə yazılmışdı: Yaşı 3000 ildən çox olan bu zeytun ağacı milli sərvət olaraq, dövlət tərəfindən qorunur.

Qış çağlarında bu səhralıq tamam bomboş olurdu, yeganə yaşıllıq – o Zeytun Ağacının yuxuya getmiş yarpaqları idi və elə ki, hərdən qar yağırdı, o yarpaqlar elə yuxudaca üşüyürdü. Belə vaxtlarda zeytun ağacı çox dərinlərə gedib çıxmış kökləri ilə torpağın altından istini içinə çəkib, yay-qış yamyaşıl olan yarpaqlarını qızdırırdı, amma qışda Zeytun Ağacını ən çox rahatsız edən – bu tərəflərdə tez-tez əsən küləklər idi, çünki zeytun ağacı qorxurdu ki, külək yarpaqları yuxudan vaxtsız oyadar. Sonra yaz gəlirdi, kol-kos yavaş-yavaş cücərirdi və o zaman Zeytun Ağacının da yarpaqları yuxudan oyanırdı, hər biri bir yaşlı ağac yoğunluğunda olan budaqları qışın soyuğundan sonra günün altında qızınırdı. Zeytun Ağacının nəhəng gövdəsi isə qışın, yaxud yayın fərqində deyildi, çünki artıq neçə yüzillər idi ki, nə soyuq ona təsir edə bilirdi, nə də yayın istisi onu hövsələdən çıxarırdı.

Yayda o Zeytun Ağacı üç min il bundan əvvəl olduğu kimi bar gətirirdi və səhər açılana qədər onun yamyaşıl təzə-tər meyvələrini – zeytun dənələrini sərin şeh bürüyürdü, payızda isə o meyvələr dəyərək, qapqara qaralıb yerə tökülürdü, çünki uzaq olduğu üçün o zeytun ağacının yanına alimlərdən başqa heç kim gəlmirdi, heç kim zeytunu yığıb aparmırdı.

Göy Göyərçinin isə yuvası uzaqda idi və Göy Göyərçin hələ yumurtadan çıxıb yuvasından boylandığı çağlarda o uzaq tənha ağacı görmüşdü, elə o vaxtdan da o ağac həmişə onun düşüncələrində idi. Göy Göyərçin yuvasının ətrafındakı ilk uçuşunda da o ağaca baxa-baxa fikirləşmişdi ki, görəsən haçansa onun yanınadək uça biləcəkmi?

Və o zaman ki, Göy Göyərçin uzaqlara uçmağa başladı, uçub, gəlib, o Zeytun Ağacının yarpaqları arasında nazik bir budağa qondu və o nəhəng gövdəyə, bir-birinə dolaşmış o böyük budaqlara baxa-baxa heyrətə gəldi: bu nəhənglikdə ağac olar? Və Göy Göyərçin eləcə heyrətlə də soruşdu:

– Sənin... sənin adın nədir?

O tənha ağacın cavabı da heyrətamiz oldu:

– Mənim adım Muxtar kişidir! Göy Göyərçin budaqdan aşağı uçub nikel zəncirin üstünə qondu və fikirləşdi ki, görəsən, bu adı ona kim verib? Zeytun Ağacı dedi:

– Özüm! Zeytun Ağacı quşların fikrindən keçəni də oxuyurdu? Onun adının mənası nə idi? Muxtar kişi dedi: – Muxtar ərəbcə müstəqil deməkdir. Göy Göyərçin Muxtar kişinin fəhminə də, savadına da heyrət etdi.

– Sən başqa dilləri də bilirsən? Muxtar kişi qart səsi ilə:

– Mən latınca fikirləşirəm...- dedi. Göy Göyərçin bunu rəfiqələrinə, tanış göyərçinlərə desəydi, heç biri inanmazdı, inanmazdı ki, o uzaq tənha ağac latınca fikirləşir, ərəbcə bilir...

Və Göy Göyərçin nikel zəncirin üstü ilə gəzə-gəzə Muxtar kişinin ətrafında dövrə vurub, yenə sual vermək istədi:

– Sən...

Amma bu dəfə Muxtar kişi acıqla onun sözünü kəsdi:

– Mənə mane olma! Göy Göyərçin soruşdu: – Sən nə edirsən ki?

– Mən söhbət edirəm! Göy Göyərçin təəccüblə o tərəf-bu tərəfə baxdı:

– Sən kiminlə söhbət edirsən?

– Özümlə!

Göy Göyərçin təkcə rəfiqələrinə, tanışlarına, başqa göyərçinlərə yox, bütün quşlara demək istəyirdi ki, baxın, o uzaq tənha ağacın adı Muxtar kişidir, bu adı o, özü özünə verib və ona mane olmaq olmaz, çünki o, öz-özü ilə çox ciddi söhbətlər edir. Ancaq Göy Göyərçin heç bir quşa heç nə demirdi, təkcə ona görə yox ki, quşlar buna inanmazdı... həm də ona görə ki... ona görə ki, Göy Göyərçin istəmirdi... istəmirdi ki, ondan başqa da hansı bir quş isə bunu bilsin ki, üç min ildən artıq yaşı olan o zeytun ağacının adı Muxtar kişidir və o, latınca fikirləşir, ərəbcə bilir, yüz illərdi ki, öz-özü ilə söhbət edir. Bu, Göy Göyərçinin məxsusi sirri idi və Göy Göyərçin yaşlaşdıqca tamam əmin olurdu ki, bu dünyada gərək heç olmasa bir sirrin, bir gizli bilgin olsun ki, həyat tam bir bozluq içində keçməsin...

Göy Göyərçin hər dəfə uça-uça Muxtar kişiyə yaxınlaşanda və dostunu dövrəyə almış nikel zəncirlərə yuxarıdan baxanda fəxr edirdi ki, onu, yəni Muxtar kişini bu cür qalın, möhkəm, tərtəmiz, ləkəsiz nikel zəncir dövrəyə alıb. General poqonları insanları necə nüfuzlu, mötəbər və qəhrəman edirdisə, Göy Göyərçinin təsəvvüründə o nikel zəncirlər də Muxtar kişini eləcə nüfuzlu, mötəbər və qəhrəman edirdi. Bəzən nikel zəncir gün işığında par-par parıldayırdı və o zaman Göy Göyərçin də möhtəşəm dostu ilə daha artıq fəxr edirdi. Bəzən də payız ayları yetişərək ağacın dibinə tökülmüş zeytun dənələrini görəndə, Göy Göyərçin fikirləşirdi ki, Muxtar kişi bəlkə elə bu barədə – yerə tökülüb, gərəksiz məhv olan barları barədə öz-özü ilə söhbət edir? Ancaq bunu kim bilirdi?

Zaman keçdi, Göy Göyərçin sağlam və yaraşıqlı bir erkək göyərçin ilə tapışdı, onlar bir-birini sevdilər, ailə qurdular, bir müddətdən sonra Göy Göyərçin yumurtladı, balaları o yumurtaları deşib bizim bu dünyaya təşrif buyurdu, o cücələr də böyüdü, sonra o cücələrin də balaları oldu...

... Muxtar kişi isə eləcə tək-tənha öz-özü ilə söhbət edirdi...

Hər gün sübh tezdən günəş çıxmağa başlayanda, quşların səsi ətrafa yayılanda Göy Göyərçin yuvasından başını qaldırıb Muxtar kişiyə tərəf baxırdı: əvvəlcə Muxtar kişinin qaraltısı görünürdü, hava get-gedə işıqlandıqca Muxtar kişinin də o uzaq qaraltısı göz işlədikcə uzanan səhrada tənha ağaca çevrilirdi. Göyərçinlərin gözü iti olur və səmanın aydın çağlarında Göy Göyərçin gün şüalarının altında parıldayan o nikel zəncirin işıltısını da görürdü və bu işıltı bir sevinc dalğasına çönüb Göy Göyərçinin bütün içinə yayılırdı. Muxtar kişini dövrəyə almış o ağır, təmiz, par-par parıldayan nikel zəncirin uzaq işıltısı Göy Göyərçinin yuvasına da bir hərarət gətirirdi. Və hər dəfə də sübh tezdən Göy Göyərçin ürəyində Muxtar kişi ilə salamlaşırdı, ən başlıcası isə bu idi ki, Göy Göyərçin tamam əmin idi: Muxtar kişi də onu eşidir və bu salamı qəbul edir.

Ailə böyüdükcə qayğılarının da artmasına, işinin çox olmasına baxmayaraq, Göy Göyərçin hərdən vaxt tapıb, uçub, gəlib, Muxtar kişinin gənc budaqlarından birinə qonurdu və az qala pıçıltı ilə:

– Salam...- deyirdi. Muxtar kişi də qart səsi ilə onun salamını alırdı:

– Salam!..

– və Göy Göyərçin bu qart səsdə get-gedə artan bir mehribanlıq hiss edirdi, amma daha heç nə demirdi, bilirdi ki, Muxtar kişi öz-özü ilə söhbət edir və Muxtar kişiyə mane olmaq olmaz. Göy Göyərçinin ürəyində çox suallar var idi, dünyanın işləri barədə Muxtar kişiyə çox suallar vermək istəyirdi, ancaq nə etmək olardı? – Muxtar kişinin vaxtını almaq olmazdı. Göy Göyərçin bir müddət qonduğu budağın üstündə eləcə sükut içində dayanıb, Muxtar kişinin nəhəng gövdəsinə, qocaman budaqlarına, yaşıl yarpaqlarına, bar vaxtı olanda təzə-tər meyvələrinə baxırdı, sonra Muxtar kişinin diqqətini yayındırmamaq üçün bərkdən yox, ürəyində “Sağ ol!”- deyib, uçub gedirdi.

Muxtar kişi min illər boyu öz-özü ilə nə barədə söhbət edirdi?

– Göy Göyərçin bunu bilmirdi və orasını da çox gözəl başa düşürdü ki, heç vaxt da bunu bilməyəcək.

Və bir gün Göy Göyərçin xəstələndi, o qədər zəiflədi ki, başını qaldırıb, yuvasından Muxtar kişiyə baxa da bilmədi və başa düşdü ki, artıq vaxtdır, bu dünyadan haqq dünyasına köçməyin məqamı yetişib...

Axı yer üzündəki bütün canlılar üç min il, üç min ildən də artıq yaşaya bilməzdi ki! Belə bir uzun ömür, Allah kimi seçmişdisə, onun qisməti idi.

Və doğrudan da son an gəlib çatdı və Göy Göyərçin gözlərini güclə açaraq, üşüyə-üşüyə:

– Mən gedirəm...- dedi, sonra yuvasından başını qaldırıb, Muxtar Kişini son dəfə görmək, Muxtar kişini dövrəyə almış o nikel zəncirin işıltısındakı hərarəti artıq soyuyan vücudunda duymaq istədi, amma dikələ bilmədi və güclə eşidilən zəif səsi ilə balalarından soruşdu:

– Muxtar kişini görürsüz? Balaları Göy Göyərçinin bu sözlərindən heç nə başa düşmədi – onlar nəyi görməli idilər? Muxtar kişi kim idi, nə idi?

– və ağlaya-ağlaya elə bildilər ki, sevimli ana göyərçinləri – Göy Göyərçin bu axır məqamda sayıqlamağa başlayıb. Sonra Göy Göyərçin gözlərini həmişəlik yumdu və Muxtar kişiyə vermək istədiyi sualları da özü ilə apardı.

Muxtar kişi isə eləcə tək-tənha öz-özü ilə söhbət edirdi və Muxtar kişi Göy Göyərçinin ölümündən xəbər tutdumu, tutmadımı – bunu kim bilir? – bir də ki, Muxtar kişi ömrü boyu o qədər göy göyərçinlər görmüşdü ki... Bu dünyadakı üç min ildən artıq həyatında Muxtar kişini darıxdıran bir şey yox idi, təkcə yaraşıqlı gödək dayaqlara bərkidilərək, onu dövrəyə almış o nikel zəncirdən başqa.

O nikel zəncir Muxtar kişinin fikirlərinə, öz-özü ilə söhbətlərinə mane olurdu, onu rahatsız edirdi və Muxtar kişi bunun da fərqində idi ki, o rahatsızlıq hissi get-gedə artır. 14 avqust 2009. Rəis Paşa. Bodrum.

ELÇİN

525-ci qəzet.- 2011.- 2 aprel.- S.21.