O yerlər...

 

KEÇDİ DOST KARVANI...

 

Martın 19-da, neçə illik ənənəni pozmadan, Azərbaycan yenə uzun-uzadı bir Novruz tətilinə çıxdı. Qəzetlər, nəşriyyatlar işi dayandırdı. Dost-tanış, külfəti götürübən, dədə-baba yurdlarına, böyüklərin əlini öpməyə getdi. Mən isə pulum olmadığından Bakıda qalası oldum.

Əvvəl-əvvəl tonqalnan, şəkərbura-paxlavaynan başımı qatmaq istəsəm , ikicə gün sonra darıxmağa başladım: hər gün görüşüb dərdləşdiyin adamlar səndən min ağac uzaqda, sən dönmüsən qum üstə balığa. Əl yazıya yatmır, göz kitaba. qədər evdə televizyonun qarşısına keçib kanalları vərəqləmək, məhlədəki internet-kluba düşüb, tanışlıq saytlarında gəzinə-gəzinə, qarmağa gələsi səy qızlar axtarmaq olar? (hər dəfəsində uğursuzluğa düçar olmaq şərtilə).

Bax, belə bir vaxtda şair dostum Fərhad Amur zəng vurub, mənə birlikdə Gəncəyə getməyi təklif elədi.Ayə, a Fərhad məsələdir? Niyə gedirik Gəncəyə?” Bəlli oldu ki, Fərhadın Gəncədə balaca bir görüşməsi var. O da məni özünə yol yoldaşı seçib. Axşam saat beş üçün Bakı avtovağzalında görüşməyi qətiləşdirdik. “Deməli, Gəncəyə gedirəm, – düşündüm, – Uşaqlığımın Şəhərinə...”

...Hər Aşurada nənəm biziİmamzadə”yə aparardı. Qara çadralı qadınlar, sinə döyüb baş yaran cavanlar, yanğılı səslə nohə-mərsiyə deyənlər, qola bağlamaq üçün qara parça satan uşaqlar, şərbət paylayanlar, ehsan halvası üstündə dalaşan qaraçılar... İmamzadəindiyədək gördüyüm ən mistik yerlərdəndir.

Göyərçin saxladığım vaxtlarda da tez-tez gedirdim Gəncəyə. Gəncə quşbazları ilə bazarlığın ayrı ləzzəti var.

“- Bunları neçəyə verirsən?

Hansını deyirsən ağəli, , sinəsi çil-çil olanlarmı?

Yox, ağqənəd- qaraquyruq...

Qadan alım, cütünə 50 manat ver, apar.

Bahadı. 35 manat saya bilərəm.

baha, ağəli, səkkiz saat uçurlar. O günü Ucar uşaqları gəlmişdilər. Quşları görüb havalandılar. Bu göyərçinlərdən...”

Belə yerdə mütləq quşbaz dostumuzun sözünü kəsir, “yox ee, bahadıdeyib uzaqlaşırdıq. Amma üçüncü addımı atmamış bizi səsləyirdilər:

Aləm, sən deyən olsun, mən deyən- 40 manat ver, apar”.

Gəncədən aldığımız göyərçinləri gətirib, Bakı kəndlərindəNovxanı, Balaxanı, Maştağa quşbazlarına cütünü 60-70 manata satırdıq.

Ayaqlarındakı rezinşəpşəpi”dən, dodaqlarının üstünə qara qələmlə çəkilmiş xətt kimi nazik bığdan, beş-altı cüt göyərçindən özlərinə balaca bir dünya quran həmin dünyanı tinlərdə dartdıqları nəşə ilə gözəlləşdirəncayılyana qərdeş”lərimiz ciblərinin pulunu çox böyük həvəslə sayırdılar bu göyərçinlərə...

...Həddindən artıq dəqiq adam olduğumdan (ay maşallah) Fərhadla vədələşdiyimiz vaxtda deyilən yerdə oldum. Fərhad on-on beş dəqiqə gecikdi.

Təxminən beş saat yarımdan sonra Gəncədəydik. Biz şəhərə çatanda hava qaralmışdı. Narın, çiskin yağış şəhərin hüznünü artırırdı. Taksi sürücüləri ayağımızı avtobusdan yerə qoymamış başladılar:

Taksi lazımdımı?

Rahat taksi var, ağəli!

– Hara gedəsisən, qadan alım!

Taksi var, aləm!

Biziüç-dörd manatkimi görən sürücülərdən birtəhər canımızı qurtardıq. Bir kənara çəkilib qərarlaşdırdıq ki, Fərhad getsin görüşəcəyi adamların yanına. İşini yekunlaşdıranda mənə zəng eləsin. O vaxta kimi mən bir az təmiz havada gəzişim.

Qulaqlarımda Alim Qasımovun sehrli-əsrarlı avazıyla bu sözlər titrəşirdi:

 

Bu yerlərdən müşki-ənbər qoxuyur,

Nazlı yarım gəzən yerdi bu yerlər.

Səyrəğiblər aralıqda toxuyur,

Əlim yardan üzən yerdi bu yerlər...

 

Getdikcə yağış güclənir, şəhərdə aşağı-yuxarı şütüyən maşınlar azalır, binaların pəncərəsindən gələn işıqlar sönürdü. Ara-sıra tindən-dalandan burulan taksilər gecənin qaranlığına sarı kart göstərirdilər.

Əl-ayaq yığışıb şəhər səssizləşdikcə, ayaqqabımın dabanı asfalta dəyib səs eləyirdi:

Tak, Tak, Tak, Tak...

Voznesenski olsaydı, addım səslərinin ritmini tutub şeir yazardı” – düşündüm. Qaranlıqda, üç ildir görmədiyim şəhərin dəyişib-dəyişmədiyini sezə bilmirdim. Təxminən bir saat əlicibində gəzdim Gəncənin göz-gözü görməyən küçələrini. Alim Qasımov isə yenə öz ilahi mənşəli işindəydi:

 

Əzəl başdan qara yazılıb yazım,

Bir ah çəksəm, ərşə qalxar avazım.

Tuti dilli, sərv boylu şahbazım,

Xumar gözün süzən yerdi bu yerlər...

 

...Fərhaddan zəng gəldi.

Hardasan?

Heç özüm bilmirəm. Gəzirəm bayaqdan. Avtovağzaldan xeyli uzaqlaşmışam.

Bir taksiyə otur, denən sürsünGəncəmehmanxanasına.

Fərhad işini tamamlamışdı. Gecənin gec saatlarına qədər yeyib-içib, dərdləşdik. Fərhad Fransadan (Lionda təhsil alıb.) Mən 7-ci Mikrorayondan (orada yaşayıram) danışa-danışa ayıldıq ki, saatın əqrəbləri gecənin 4-nü göstərir...

...Səhər Murad Köhnəqalanın zənginə oyandıq. Vulkanik istedadlı qələm dostumuz bizi doğma TovuzaKöhnəqala kəndinə çağırırdı. Düşündüm ki, yaxşı oldu elə, ordan da Qazaxa gedərəm. Fərhad da razılaşdı Köhnəqalaya getməyə. Beləliklə, Gəncəni əməlli-başlı görüb-gəzməmiş, Köhnəqalaya gedəsi olduq. Gəncədən üzü Tovuza sarı yol alanda da Alim Qasımovun tilsimli səsi vardı:

 

Mən Kərəməm, Gəncə mənim bağlarım,

Duman gəldi, çiskin aldı dağlarım.

kağız əlimdə, yaman çağlarım,

Dərdim deyib yazan yerdi bu yerlər...  

 

Köhnəqala Tovuzun dağətəyi kəndlərindəndir. Gözəl təbiəti var. Bir ayağı Rusiyada olan Köhnəqala başıpapaqlıları hər il sezonda qonşu ölkəyə çörəkpulu dalınca gedirlər. Kənd camaatı çox baməzədir. Hər zarafatları bir yumor dastanıdır. Azacıq müşahidəsi olan adam Köhnəqaladan Şukşin mövzuları ilə qayıda bilər. Getdiyimiz gün Murad biziMamırtıdağına apardı. Murad, Fərhad, Mən, Muradın kəndçiləri Rəhim, Zahid... Bəh-bəh-bəh. Dağların zirvəsində qalan qarda, üstünə çökən qara buludlarda, dağaşağı əsən ayazlı mehdə Ələsgər havası duydum:

 

Sərdara söz deməz, şaha baş əyməz

Qüdrətdən səngərli, qalalı dağlar.

 

Muradgilin atadanqalma xudmani evi var. Şairin uzun illərdir Rusiyada yaşayan qardaşı Novruz ailəsi ilə birlikdə birdəfəlik dədə-baba yurdlarına qayıdıb. Novruzun həyat yoldaşı rusdur. Amma Olya xanım Azərbaycan yeməklərini bişirməkdə, evə gələn qonaqlara həssaslıq göstərməkdə heç bir Azərbaycan qadınına uduzmaz. Novruzun qız balaları da, göz dəyməsin, çox dərrakəli, işıqlı uşaqlardır. Muradın anası Xurda xanım bizə böyük qonaqpərvərlik göstərdi. Özümüzü bir an da qonaq kimi hiss eləmədik. Axşam Muradın bacısıkənd məktəbində müəllimə işləyən Kəmalə xanım gəldi. Söhbət əsnasında bəlli oldu ki, ara-sıra yazıb çap olunduğum “525-ci qəzetKöhnəqala kəndində maraqla oxunur. Kəmalə müəllimə mənim başqa həmkarlarımın yazıları barədə xoş sözlər dedi. İlahi! Zövqlü, saf qəlbli insanların oxuduğu, bəyəndiyi yazıları yazmaq qədər gözəldir?!

Həmin gün gecədən keçənə kimi Köhnəqalalı dostlarla maraqlı söhbətlər elədik. Bir qəribə hala şahidlik elədim ki, həmkəndliləri Muradın nəinki irfan fəlsəfəsi üstündə yazdığı qoşmalarını, hətta son illər sərbəstdə qələmə aldığı postmodernist tipli şeirlərini maraqla oxuyur, qəbul eləyirlər. Bakının tən ortasında bardaş qurub, özünü “21-ci əsrin insanısanan şairlər belə, bu maraqlı poetik nümunələr barədəMurad oyunbazlıq edirdediyi halda, ucqar bir kənddə bu cür zövqlü insanlar səviyyəli yanaşma görmək adamın ürəyini dağa döndərir. Səhəri gün Muradla Fərhad Bakıya, mənsə Qazaxa getmək üçün Köhnəqalalı dostlarla vidalaşdıq. Qovlar qəsəbəsində dostları Bakı avtobusu ilə yola salıb yolun o üzünə keçdim... Pir Sultan Abdalı andım:

 

Pir Sultan Abdalım, dağlar aşarım,

Aşarım da dost ellərə düşərim.

Çox əkməyin yedim, helallaşalım,

Keçdi dost karvanı, əyləmə bəni.

 

Beş-on dəqiqə sonra mən avtobusdaydım. ... Qazaxa, birbaş Qazaxa!...

 

 

Mövlud MÖVLUD

 

525-ci qəzet.- 2011.- 2 aprel.- S.18.