Zahid Oruc: “Parlament üzvləri də and içsinlər!”

MÜSAHİBİMİZ ANA VƏTƏN PARTİYASININ (AVP) SƏDR MÜAVİNİ ZAHİD ORUCDUR

– Zahid bəy, parlamentdəki çıxışlarınızdan birində ölkədə sosial amnistiyanın verilməsini nəzərdə tutan qanun layihəsinin hazırlanması və qəbul olunması təklifi ilə çıxış etmişdiniz . Sizcə, belə sənədin qəbulu cəmiyyət üçün nə verə bilər?

– Bu məsələni dilə gətirərkən ondan əvvəlki dövrdə nə qədər onun ictimai əhatə dairəsinə malik olduğunu, hansı xarakterdə sosial- iqtisadi məna daşıdığını görməkdəydim və heç şübhəsiz ki, ölkənin böyük bir quruculuq prosesi paralel fonda bu standartlara ayrı-ayrı məkanların, məskunlaşmanın uyğunlaşdırılmasını tələb edirsə, amma bu proses qanun və hüquq müstəvisində aparılmalıdır. Ona görə sosial amnistiya məsələsini dilə gətirdim və düşünürəm ki, bunun dövlətin ümumi siyasətilə də bir bağlantısı, üzvi əlaqəsi var idi. Bundan əvvəlki dövrdə biz ayrı-ayrı, fərdi olaraq, yəni, hansısa cinayət törətmiş şəxslərin əfvindən danışırdıq, bunu ciddi bir hüquqi amnistiya sayırdıq, o cümlədən, hansısa şəkildə enerji daşıyıcılarının borclarının bağışlanması da əhaliyə yönələn mühüm bir addım kimi dəyərləndirilə bilərdi. Sosial amnistiya isə bilavasitə əhalinin həyat şəraitindən doğan bir məsələydi. Nəzərə almalıyıq ki, bu məskunlaşmanın özünün təbii əsasları olub...

– Hansı əsaslardan söhbət gedir?

– Bilirsiniz, dəmir yolu kənarlarında, digər infrastruktura ərazilərdə əhalinin bəzən qanunsuz da məskunlaşması baş verib. Bu, minlərlə, onminlərlə deyil, bu, mənim bildiyim qədər 400 mindən artıq insanı əhatə edir. Odur ki, dövlət başçısı tərəfindən bu məsələyə mühüm önəm verilməsi şübhəsiz ki, kütləvi mühitdə, ictimai şüurda daha yüksək rəğbət yaratmış oldu. Çünki bu ötən illər ərzində onları ciddi şəkildə narahat etməkdəydi, onların hüquqi vəziyyətini, sosial durumunu təyin etməyə imkan vermirdi, o cümlədən, gələcək hüquqa hansısa xarakterdə addımlarını atmağa çətinlik yaradırdı. Həmin insanlara məxsus evlərin sökülməsı qərarı verilərkən də təbii ki,bu, o qədər sayda insanların problemlərinin dövlətin üzərinə qayıtması demək olardı. Belə olan halda, prezidentin məlum yanaşması nə deməkdir? Onların vəziyyəti təyin olunur, yəni, onlara bildiyim qədər, səhv etmirəmsə, 2010-cu ilə qədərki dövrdə bütün bu tikililərin hamısının vətəndaşların xeyrinə qanuniləşdirilməsi addımı atılacaq. Yeri gəlmişkən, bu göstərişdən sonra proseslər geniş vüsət alıb,amma paralel şəkildə demək lazımdır ki, hələ çətinliklər ortadadır...

– Məmur özbaşınalıqları yenə davam edir, yəni?..

– Bunu təkcə məmur özbaşınalığı kimi dəyərləndirməzdim. Hətta, o insanlar şəffaf bir idarəçiliyi istəyirlər, tutaq ki, istər reyestr idarəsində,istərsə icra hakimiyyətlərində, lakin proses özü hüquqi cəhətdən tam aydın olmadığından bu problemlər hələ də, bu günün özündə də ortadadır. Ona görə ki, məsələn, sərəncamın alınması, eskiz layihələrinin hazırlanması, digər texniki sənədlərin çıxarılması və sair, böyük prosedurlar deməkdir. Bunu hətta, qanuni formada etməyin özü də böyük zaman itkiləridir. Ona görə düşünürəm ki, dövlət başçısının bu məsələ ilə bağlı addımı, hüquqi cəhətdən qərarı ondan ibarət olacaq ki, vətəndaşlar bir sıra bu cür öhdəliklərdən azad olacaqlar, konkret olaraq, hansısa sənədləri, sərəncamları toplamaq vəzifəsi onların qarşısında qoyulmayacaq və bununla da dediyimiz həmin sosial amnistiya qərarı vətəndaşın xeyrinə işləyəcək.

– Necə hesab edirsiniz, gələcəkdə sosial amnistiyadan maliyyə amnistiyasına keçilə, daha doğrusu, ölkədə maliyyə amnistiyası verilə bilərmi?

– Siz çox güman ki, çirkli pulların leqallaşdırılması məsələsini nəzərdə tutursunuz. Yeri gəlmişkən deyim ki, bu,2000- 2005-ci illər parlament dönəmində bir çox həmkarlarımızın da ümumi mövqeyini ifadə edirdi, yəni, söhbət ondan gedirdi ki, hər hansı vasitələrlə bu pullar əldə olunub, ancaq başlıca məqsəd onları ölkədən qaçırmaq deyil, əsas vəzifə o olmalıdır ki, həmin vəsaitlər ölkənin ümumi sosial- iqtisadi həyatına yönəldilsin və qeyd edim ki, bu da bir sıra ölkələrin həyatında baş verib. Ancaq açığını deyim ki, o dövrdə də, indiki zamanda da parlamentin Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu komitəsinin məsələyə spesifik və çox da ciddi əsaslara dayanan arqumentləri var idi. Onlar belə hesab edirdilər ki, bu, gələcəkdə də ayrı-ayrı qanunsuz pulların qazanılmasına, çirkli maliyyənin əldə olunmasına stimul ola bilər.Yəni, kimlərsə düşünər ki, bu vəsaitləri qazanmaq gələcəkdə hər hansı bir hüquqi təqibə səbəb olmur, o səbəbdən də bunun qazanılmasından daşınmazlar. Ona görə açıq deyim ki, hazırkı gerçəklikdə həmin çirkli vəsaitlərə qanuni bir imtiyazın verilməsi mövqeyini fəal şəkildə ortaya qoymuruq. Amma inkarolunmazdır ki, bu məsələ hələ ki ortadadır və çirkli maliyyənin də qazanıldığını təkzib edə bilmərik. Dövlət başçısının da antikorrupsiya siyasətinin mühüm bir hissəsi zənn edirəm ki, eyni zamanda, həmin pulların leqallaşdırılması təşkil etməlidir. Bir çoxları buna bolşevikcəsinə yanaşaraq, ayrı-ayrı şəxslərin həbsə atılması və bu fonda eyni zamanda,onların bütün mülklərinin, əmlaklarının, vəsaitlərinin əlindən alınmasını tələb edirlər. Əlbəttə, bu düzgün yanaşma olmazdı və hesab edirəm ki, bu, həmin vəsaitləri ölkədən çıxarardı, bu, iqtisadiyyat üçün itki olardı. Pulun fəlsəfəsi var ki, özünə təhlükə hiss edən kimi, həmin təhlükə məkanını tərk edir. Odur ki, biz bu məsələdə optimal bir mexanizm tapmalıyıq. Əgər leqallaşdırma qərarı vermiriksə, amma nə etməliyik ki, o vəsaitlər dövriyyədə olsun, istifadə olunsun və Azərbaycanın xeyrinə işləsin.

– Siz həm də deputatların and içməsini təklif edirsiniz...

– Bu, çox mühüm məsələdir və başa düşə bilmirəm ki, buna nədən parlament sədarətindən qarşı çıxıldı? Parlament üzvlərinin and içməsi dövlət quruculuğu sistemində təmsil olunanların, konkret, dövlət qulluqçularının, ümumiyyətlə, hakimiyyət qollarının mühüm bir atributu, ritualına çevrilib. Dünyanın əksər ölkələrində belədir, elə bir ölkə tapmazsınız ki, orada parlament üzvləri and içməsinlər. Doğrusu, mən onların adlarını da çəkməyə çətinlik çəkirəm. Hətta, postsovet ölkələrində də bu praktika mövcuddur. Azərbaycanda dövlət qulluqçularının əksəriyyəti and içir, o cümlədən, məhkəmələr və sair. Belə olan halda, nədən parlament üzvləri də and içməsinlər?!

Kamil HƏMZƏOĞLU

525-ci qəzet.- 2011.- 12 aprel.- S.4.