Məryəm Əlizadə: “Aktyor, rejissor işləmirsə, Bədii Şura neyləyə bilər?”

– Akademik Milli Dram Teatrında yaradılan Bədii Şurada Siz də təmsil olunursunuz...

– Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrında Bədii Şuranın fəaliyyəti adət etdiyimiz kimi olmayacaq. Əvvəlki kimi olmaq o deməkdir ki, heç nə olmayacaq. Gərək biz bir az yeniliyi qəbul edək. Zaman dəyişir, Azərbaycanın bir nömrəli teatrı zamandan qopmuş vəziyyətdə qalıb. Bu gün artıq teatrımız bütün dünyada gedən teatr prosesinə qoşulmalıdır. Ölkə başçısının bununla bağlı sərəncamı da var ki, Azərbaycan teatrı dünya teatr məkanına inteqrasiya etməlidir. Amma gəlin görək gedirmi bu inteqrasiya prosesi? Teatra yeni təyin olunmuş direktor həmin bu inteqrasiyaya gedən yola doğru gedir. O istəyir ki, Azərbaycan teatrının dünyada bir balaca yeri olsun. Gedin, görün harada Azərbaycan teatrının adını çəksəniz, teatrı tanıyan birinə rast gələcəksinizmi? Oturmuşuq burada, hər şey elə məhəlli, qapalı xarakter daşıyır və bizə elə gəlir ki, bizdən böyüyü yoxdur. Sözsüz ki, yaxşı ənənəni yaşatmaq lazımdır. Dünyanın bir çox teatrlarında bu gün Bədii Şura yoxdur, amma Rusiyanın, Moskvanın, Sankt-Peterburqun bəzi teatrlarında Bədii Şura bu gün də var.

– Bədii Şuranın iş üsulu hansı formada qurulacaq?

– Çoxsaylı Bədii Şura artıq aradan qalxıb. Bu gün Bədii Şuranın üzvlərinin sayı azdır. Bədii Şuranın sədri, teatrın rəhbəri İsrafil İsrafilov, üzvləri isə teatrın ədəbi hissə müdiri Atababa Hacıbabayev, teatrın baş rəssamı Nazim Bəykişiyev, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin teatr sektorunun müdiri Naidə İsmayılzadə, Teatr Xadimləri İttifaqının sədri Azərpaşa Nemətov, bəstəkar Siyavuş Kərimi və mənəm. Bizim hər birimizin məqsədi bu teatrı həm dövlətin, həm xalqın, həm də sənətkarların mənafeyi naminə düzgün yola salmaqdır.

– Onu da eşitmişik ki, teatrdakı tamaşalar Bədii Şuranın razılığı əsasında hazırlanacaq?

– Tamaşaların Bədii Şuranın icazəsi ilə hazırlanmasında təəccüblü heç bir şey yoxdur. Bəli, tamaşaların hazırlanmasında Bədii Şura öz rəyini irəli sürəcək. Təklif olunan əsər Bədii Şuranın hər bir üzvünə veriləcək və oxuyub fikrimizi deyəcəyik. Eyni zamanda tamaşa hazırlananda gedib fikrimizi bəyan edəcəyik. Bizim də xoşbəxt anlarımız o zaman olur, axı həyatımızı bu sənətə həsr etmişik. “Teatr ölüb” və ya “tamaşaçı gəlmir” kimi fikirlərə, söhbətlərə son qoymaq lazımdır. Gəlsinlər baxsınlar ki, tamaşaçı necə bilet alıb teatra gəlir. Teatr niyə ölür ki? İnsandır görürsən xəstələnib və sonra sağalır. Bu da canlı bir orqanizmdir. Ümumiyyətlə, teatr adamları niyə bu sözü yayır ki, teatr ölüb? Bu nə sözdür axı belə?! Teatr ölübsə, sən deməli su içdiyin quyuya tüpürürsən. Teatr ölübsə, o zaman sən kimsən? İnsan hansı quyudan su içirsə, ona hörmət etməlidir.

– Məryəm xanım, əgər Bədii Şura üzvlərinin bir qismi razı, digər yarısı isə narazı olsa, o zaman qərar necə veriləcək? Bu təqdirdə şura sədrinin fikri əsas götürəcək?

– Heç yerdə sədr təkbaşına heç nəyi həll eləmir. Hər şey kollegial həll olunacaq. Sədr özü də teatr işini çox dərindən bilən bir adamdır, sədr o teatrda böyüyüb, indi bilmirəm niyə İsrafil İsrafilov haqqında nağıllar, uydurmalar danışılır. Teatrın bugünkü rəhbəri Akademik Milli Dram Teatrında, Tofiq Kazımovun yanında böyüyüb. İsrafil müəllim teatr sahəsinin bilicisidir, görkəmli teatrşünas alim-professordur. O məgər yad adamdır ki, gəlib orada oturub? Teatrdakı insanlar anlamalıdırlar ki, direktor aktyorların, rejissorların işləməsi üçün lazım olan şəraitin yaradılması uğrunda çalışır. O istəyir ki, bizim teatr bu çərçivədən çıxsın, getsin və özünü Avropada göstərsin. Bu vaxta kimi Avropaya gediş olub, ancaq passiv gediş olub. Milli Dram Teatrında istedadlı adamlar çoxdur. Bədii Şura üzvləri gündəlik olaraq teatra gedib gəlməyəcək, ancaq lazım olan vaxtlarda teatra gedəcəyik.

– Bədii Şuranın səlahiyyətlərini bilmək istərdik. Tamaşalarda rol bölgüsü də Bədii Şura üzvləri tərəfindən aparılacaq?

– Bədii Şuranın heç bir vaxt rol bölgüsünü aparmaq səlahiyyəti olmayıb. Bu gün Bədii Şurada təmsil olunan insanlar çox müasir düşüncəyə sahibdirlər, teatr işini də dərindən bilirlər. Rol bölgüsünü teatrda yalnız və yalnız rejissor apara bilər. Ordan-burdan eşidirəm ki, müsahibələrdə bildirirlər ki, guya İsrafil müəllim rol bölür, kimlərəsə rol verir, guya müəyyən tamaşaların qurulmasında iştirak edir. Bunların hamısı yalan bir iftiradır. Bir və ya iki nəfərdən başqa kim təsdiqləyə bilər bunu? Tamaşa elə bir-iki nəfərlə hazırlanmır ki? Bir tamaşanın hazırlanmasında nə qədər insan iştirak edir. Bu, ortalığa atılmış nadan bir fikirdir. Bu gün o truppanın 80 faizi çox dəyərli sənətkarlardır. 20 faiz də məcburdur ki, onlara qoşulsun. Bu gün teatrın işıqlı dünyaya keçməsi üçün yollar axtarılır. Görün necə müqavilələr bağlanılır, necə böyük sənətkarlarla əməkdaşlıq nəzərdə tutulur. Teatrda da bu gün təbii bir proses gedir və bu söz-söhbəti ortaya atanlar teatrın irəliyə getməsini istəməyənlərdir. İşsiz adamın həyatı bulanıq suda çox rahat olur, işləyən adamlara mane olurlar. Bədii Şuranın funksiyaları maddə-maddə müəyyənləşib. Kimin ixtiyarı var ki, o maddələri pozsun? Qanunlar var axı... İndi bu sahənin yiyələri var və o yiyələr icazə verməyəcəklər ki, işləməyən adamlar burada pis ab-hava yarada bilsinlər. Ağılları varsa quruculuq, yaradıcılıq prosesinə qoşulsunlar və onlar da həmin adamlardan biri olsunlar.

– Bədii Şuranın səlahiyyətləri hansı qurum tərəfindən müəyyənləşdirilib? Sizcə, Bədii Şuranın fəaliyyəti teatrda yaranan söz-söhbətə son qoya biləcəkmi?

– Şuranın bütün səlahiyyətlərini Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi təsdiq edib. Kim o Bədii Şuraya üzv olmaq istəyirsə, mən öz yerimi verirəm ona. Bu tam səmimiyyətlə bəyan edirəm. Kim istəyirsə, kim buna can atırsa, gedim ərizə yazım və yerimi verirəm ona. Bədii Şura niyə onları maraqlandırır belə? Yaradıcılıq olandan sonra bu, Bədii Şuranın fəxri, sevincidir. Aktyor, rejissor işləmirsə, Bədii Şura neyləyə bilər? Mən çağırıram onları gəlsinlər, qoşulsunlar yaradıcılıq prosesinə. Onlar hamısı bizim əzizlərimizdir. Teatrda cəbhələşmə yarada bilməzlər, bunun üçün əsas yoxdur. Gəlsinlər işləsinlər, çıxsınlar öz sözlərini səhnədə desinlər.

525-ci qəzet.- 2011.- 29 aprel.- S.7.