Oralarda kimlər var: Yazar ailələr

Müsəllim Həsənov – publisist, Şəhla Nağıyeva – pedaqoq-tərcüməçi

Bu işin müxtəlif tərəfləri var.Bir ailədə eyni sənət və eyni iş adamlarının öz aralarında dil tapması və sakit günlər yaşaması məncə bir o qədər də asan iş deyil.Çünki ayrı-ayrı sənət sahibləri olanda yanlışlar o saat aradan götürülə bilir.Vay o gündən ki, bizim bu günlərin yazar ailəri kimi olasan və işlərin də yağ kimi gedə.Ən azından mənəvi təsəlli tapmasınız da, maddi durum heç zaman yetər dərəcədə ola bilməyib məncə. Bunu mən apaydın bilirəm.Amma bir-birini başa düşmək baxımından bunun həm də zor tərəfləri də var.Xatırlayıram: dünyaca məhşur yazarlardan birindən soruşublar ki,sizin üçün ən acı,ən ağır olan nədir? Deyib: ən çox ona yanıram ki, mənim bu uzun ömrüm boyu nə işlə məşğul olduğumu anam bilmədi.Soruşublar niyə? Deyib : çünki mən ingilis dilində yazdım anam isə ingilis dilində heç bilmədi.

Şükürlər Allaha ki, mənim bu proyektimin sahibləri nə işlə məşğuldular özləri də bilirlər.Və düşünürəm ki, bu yazar ailələr həm də mehriban ailələrdir.Amma bunların da ən qorxulu tərəfi, birinin yazısını o birisi bəyənməməsi və inkarlığıdır.

Ailədə bir oğlan, iki qız böyüyür.

– Yuxarıdakı mənim təxminim olan “belə mehriban ailələrdən biri” ifadəsinə münasibətiniz?

Müsəllim: Ey böyük şair, ey böyük Tofiq Abdin! Sən uzun müddət Türkiyədə yaşayandan sonra azəri türkcəsində yazanda durğu işarələrinə qətiyyən əhəmiyyət vermirsən. Mən isə, bildiyin kimi, həmişə sənin bu adətinin əksinə olmuşam. Ona görə də sualdakı dırnaq işarəsini atmaqla həmin ifadənə münasibətim normaldır...

Şəhla: Problemlərlə dolu olan bu həyatda bu fikrin hər bir ailəyə aid edilməsini ürəkdən istəyirəm. Məncə, ailə elə mehriban olmalıdır.

– İlk dəfə harda və nə vaxt tanış olmusunuz?

Müsəllim: Biz, demək olar ki, gözümüzü açandan, adamları tanımağa başlayandan tanış olmuşuq. Zarafat bir yana, eyni kənddə, qonşu evlərdə doğulmuşuq. Bir məktəbdə oxumuşuq. Sadəcə, Şəhla xanım məndən bir neçə sinif aşağıda oxuyub. Yəni tanışlığımızın tarixi qədimdir. Amma bu tanışlığın ailə qurmaq səviyyəsinə qədər qalxması sonrakı illərə təsadüf eləyib.

Şəhla: Mən isə tanışlıq tariximizi bir neçə mərhələyə bölərdim: qonşu kimi gözümüzü dünyaya açandan, məktəb yoldaşı kimi Şiştəpə kənd orta məktəbinə gedəndən, həyat yoldaşı kimi isə iyirmi beş il öncə.

– Ailə quranda sizə mane olan vardımı?

Müsəllim: Yox, bizə mane olan olmayıb. Hər halda mən belə bilirəm, bəlkə də kimsə və ya kimlərsə mane olmağa cəhd göstərib, amma biz onu nə bilmişik, nə də hiss etmişik. Elə ona görə də 25 ilə yaxındır ki, bir yerdəyik.

Şəhla: Mənim də yaddaşımda bu məsələyə vaxtilə mənfi münasibət bəsləmiş bir kimsə yoxdur.

– Hər halda siz indiki həyat yoldaşınızla evlənəndə bilirdiniz ki, o da yazar dünyasının insanıdı və açığını deyək ki, jurnalist qadınlara baxış bir az ayrı cürdü. Ortama baxıb bu sualı verirəm. Məntiqsiz çıxırsa, üzr istəyirəm. Mənə elə gəlir, məni başa düşərsiz...

Müsəllim: Biz evlənəndə Şəhla xanım yazar dünyasının insanı deyildi. O, orta məktəbdə ingilis dilindən dərs deyirdi. Amma ingilis dilindən Azərbaycan dilinə və əksinə ədəbi nümunələr tərcümə etdiyindən xəbərim var idi. Ona görə də mən o vaxtlar ona yazar qadın kimi yox, savadlı qadın kimi baxırdım. Sonralar, biz evlənəndən sonra tərcümə sahəsində elmi tədqiqat apardı, dissertasiya müdafiə elədi və ədəbi tərcüməyə bir az da yaxınlaşdı. Yəni əgər o, bu gün yazar qadındırsa, onun da “günahkarı” özüm olduğum üçün inciməyə və günahkar axtarmağa dəyməz. Amma hər halda tərcümə işi yaradıcılığın digər sahələrindən fərqli olaraq qadını evdən çox da uzaqlaşdırmır...

Şəhla: Biz ailə quranda hələ mən yazı-pozu adamının problemlərindən xəbərsiz idim. Jurnalistin qəzet çap olunan günlərdə evə gec gəlmələrinə isə yavaş-yavaş alışmalı oldum.

– İlk uşağınız olana qədərki dövrlə, uşaq doğulandan sonrakı vaxt nə ilə fərqlənir?

Müsəllim: Bizdə bu məsələ çoxdan, lap çoxdan olduğu üçün çox şeyi xatırlamıram. Amma hər halda fərq böyük idi, səhv etmirəmsə. Bir fakt yadımdadır ki, cavan vaxtı stolun üstündə ya yarımçıq yazı vərəqlərim qalırdı, ya da sonradan oxuyacağım, atılması məsləhət bilinməyən qəzetlərim. Anaları belə kağızların mənim üçün çox vacib olduğunu və toxunulmazlığını uşaqlara balaca yaşlarından anlatmışdı. Ona görə də hələ dil açıb normal danışa bilmədikləri halda hər cür kağızı atmazdan, cırmazdan əvvəl mənə göstərirdilər ki, bunu atmaq olarmı? Bu da yazı-pozudan başı çıxan xanımın uşaq tərbiyəsindəki fövqəladə rolundan xəbər verir, məncə.

– Çox vaxt siz ikiniz də evdə olmursunuz. Belə vaxtlarda uşağınıza kim baxır və vaxtı necə bölürsünüz?

Müsəllim: Bu da bizim üçün keçilmiş mərhələdir. Amma uşaqlar balaca olanda yadımdadır ki, o vaxtkı – sovet uşaq bağçaları dadımıza çatırdı.

Şəhla: Uşaqların tərbiyəsində valideyn kimi səhvimiz olmadığını da demək olmaz. Onların hər birinin musiqi və rəsmə böyük marağı olmasına baxmayaraq biz vaxt tapıb onları dərnəklərə apara bilməmişik. Hətta bəzən kiçik yaşda olsalar da, onları bir-birinin qayğısına etibar edib evdə tək qoyduğumuz vaxtlar da olub. Bu anlarda Allah onların yardımçısı olub.

– Ən çox incik gününüz nə vaxt olub? Nə üstündə? Küsəndə necə barışırsınız?

Müsəllim: Bir məşhur televiziya tamaşasında deyildiyi kimi, “mən belə provakasion suala cavab verməyəjəm”...

Şəhla: Belə hallar qaçılmazdır. Küsüşməyimizin və barışmağımızın konkret tarixi və səbəbi yadımda deyil. Hər halda səbəbindən və şəraitindən asılı olaraq gah mən, gah da həyat yoldaşım barışıq üçün addım atmışıq və atırıq. Ən azından ailədə əhval-ruhiyyənin korlanmaması və uşaqların tərbiyəsi xatirinə.

– Yaradıcılıq və uşaqlarınızın tərbiyə məsələsini necə qurmusunuz? Uşaqlarınızla çoxmu vaxt keçirirsiniz?

Müsəllim: İndi uşaqlar, maşallah, böyük olduqlarından bu suala da keçmiş zaman formasında cavab verəcəyəm. Uşaqların tərbiyə məsələsini onlar lap uşaq olandan Şəhla xanım öz üzərinə götürmüşdü. O, müəllim və pedaqoq idi axı! Ona görə də belə məsul işi qəzet işində işlədiyinə görə adətən evə gec gələn qeyri-pedaqoqa etibar etməməkdə çox düzgün iş görüb. Amma mən də evə çox vaxt gec gəlməyimə baxmayaraq uşaqlar yuxarı siniflərdə oxuyanda rusların məşhur “Çto? Qde? Koqda?” intellektual oyununun nisbətən sadə suallarını toplayıb evə gətirirdim və evdə yarış təşkil edirdim. Ona görə də oğlum və böyük qızım ali təhsilli mütəxəssis kimi məsul işlərdə çalışsalar da boş vaxtlarını hələ də belə intellektual yarışlara sərf etməkdən ləzzət alırlar.

Şəhla: Təəssüf ki, uşaqlar balaca olanda onlara çox vaxt ayırmağa imkanımız olmurdu. Amma onların sabahkı dərsə hazırlıq məsələsini yoxlamaq mənim üzərimə düşürdü...

– Həyat yoldaşınızdan bir valideyn və bir qələm sahibi kimi razısızmı?

Müsəllim: Təbii ki!

Şəhla: Müsəllimin qələminin gücünə dünyada hər şeydən çox inanıram. Elə buna görə də yazılarımı kənar oxucu gözü ilə oxumaq üçün ona verəndə böyük məsuliyyət hiss edirəm.

– Ailə qayğılarınızı necə bölürsüz?

Müsəllim: Evin əsas texniki işləri, eləcə də çöl-bayırla bağlı problemləri mənim çiynimdədir. Qalan bütün məsələlər – məsələn, uşaqların hardan gəlib hara getməsindən tutmuş xörək bişirilməsinə qədər bütün “daxili problemlər” xanımın səlahiyyətindədir.

Şəhla: Zahiri baxımdan bu qayğıları bölüşsək də, hər cür qayğını hər ikimiz hiss edirik və birlikdə həll etməyə çalışırıq.

– İkili imza ilə yazınız çıxıbmı və bu yazı nə yazıdı?

Müsəllim: 2006-cı ildə “Adi və qeyri-adi Amerika” adlı kitabımız ikili imza ilə nəşr olunub. Bu kitab bizim Amerika Birləşmiş Ştatlarına birgə səfərimizin məhsuludur. Qısa məzmunu “Okeanın o tayındakı həyat tərzinə Azərbaycanlı baxışı” olan bu kitab Təhsil Nazirliyi Elmi-Metodik Şurasının qərarı ilə tədris vəsaiti kimi nəşr edilib. Bu isə o deməkdir ki, həmin kitabdan ali məktəblərin Amerikanşünaslıq ixtisasının tələbələri bəhrələnə bilirlər. Birgə işimizə belə tədris vəsaiti statusu verilməsi, təbii ki, Azərbaycan Dillər Universitetinin dosenti kimi xanımın xidmətidir...

Şəhla: Ötən il yenidən dörd ay Amerika Birləşmiş Ştatlarında yaşamışıq. Ola bilsin ki, kitabın yeni və geniş variantını çapa hazırladıq...

– Ailəvi bayramlarınız hansılardı və onu kimlərlə keçirirsiniz?

Müsəllim: Övladlarımızın ad günləri bizim daimi ailəvi bayramımız sayılır və həmin bayramları çox azsaylı dairədə – bir neçə dost ailə ilə birlikdə qeyd edirik. Hətta o dostlarda həmin günə hər hansı tədbir düşürsə ad gününü bir-iki gün irəli-geri çəkməklə dostlarla qeyd etməyi üstün tuturuq. Bir də uşaqların hər hansı uğuru – hansısa yarışmada qalibiyyəti və ya hansısa imtahandan uğurlu nəticə göstərməsi həmişə bizim ailəvi bayramımız olub.

Şəhla: Mən də bu fikirlərlə razıyam.

– Xanım əfəndi, siz həyat yoldaşınızdan nə soruşmaq istərdiniz?

Şəhla: İyirmi beş illik ailə həyatımızda hələ ki, cavabsız qalan və soruşulmamış sual qalmayıb və bundan sonrakı həyatımızda yaranacaq sualların da cavabının olacağını əminliklə deyə bilərəm.

– Bəy əfəndi, siz xanımınızdan nə soruşmaq istərdiz?

Müsəllim: Ey böyük şair, vallah indi heç nə soruşmaq fikrim yoxdur. Amma suallar olur və onları hələ ki, xanımdan çəkinmədən soruşa bilirəm...

lll

NOT: Olanı bu.Əlimdəki şəxsiyyət vəsiqəsinə görə yaxınlarda yetmiş yaşım olur.Bütün tay-tuşlara,həmkarlara bu yaşı arzu edirəm.Və ən önəmlisi 70 yaşın ilk təbriki sevimli Xalq şairimiz, əski Millət vəkili,xalqımızın sevimlsi ZƏLİMXAN YAQUB bəy əfəndidən gəldi.Çox dəyərli bir təbrik.İlahidən hörmətli şairimizə cansağlığı,can sağlığı və yenə də cansağlığı arzu edirəm.

Tofiq ABDİN

525-ci qəzet.- 2011.- 6 avqust.- S. 23.