Türkiyə, mən sənin nəyini sevdim?!.

“İllər-düşüncələr” dəftərindən

Bu xatirələr-düşüncələr mənə çox əzizdir, həmişə xatırlayıram, hərdən yaxın adamlara danışıram və elə epizodlar yada düşür – danışanda maraqla dinlənilsə də çox vaxt aparır.

Ona görə bundan sonra danışmamaq üçün yazmaq qərarına gəldim.

Maraqlanan sağ olsun, – oxusun.

Maraqlanmayan sağ olsun, – oxumasın.

Və Tanrı hər ikisindən razı olsun.

(Əvvəli ötən saylarımızda)

Əlbəttə, Azərbaycana qayıdandan sonra yazdığım “Türkiyə, mən sənin nəyini gördüm?” şeirini xatırlamaya bilmərəm:

Türkiyə!

Mən sənin nəyini gördüm? –

Cavan Ankarada uca evlərin,

O alçaq evlərin – qoca evlərin.

Uzun körpülərin, xiyabanların,

Təzə güllərinin ilkin baharın...

Düzümündən özgə, gözündən özgə,

Əyrisindən özgə, düzündən özgə

Mən sənin nəyini gördüm?

Türkiyə!

Mən sənin nəyini gördüm? –

Hər addım başında bir bank cəftəsi,

Alış meydanları, satış həftəsi...

Zərgər dükanların alışıb-yanar,

Reklamlar başına pirtək dolanar.

Bilmədim kasıbsan, yoxsa varlısan,

Çeşmətək fağırsan, şah vüqarlısan?

Mən sənin nəyini gördüm?

Yamyaşıl Atatürk xiyabanını,

Beş yol ayrıcının gen meydanını

Gəzdim bələdçisiz

və həyəcansız,

Gəzdim doğma yurdtək şəksiz-gümansız.

Oğulların igid, dəyanətlidir,

Məsum gözəllərin ər qeyrətlidir –

Bir kəlmə kəsmədik, tanış olmadıq,

Bilmədik – doğmayıq, bilmədik yadıq?

Mən sənin nəyini gördüm?

Bir-iki muzeydən, beş-üç bağından,

Rahat “Evquran”ın bir otağından,

Səninlə göz-gözə qonuşmağımdan,

Özümlə vuruşub-barışmağımdan,

Bir-iki sərgidən, kitablarından,

Aprel günlərinin xoş baharından,

Ankaraya baxan ayından özgə,

Qonağa təbəssüm payından özgə

Mən sənin nəyini gördüm?

Gecəqonduların uzaqdaydılar,

Ata balaların qucaqdaydılar,

Bircə köyünə də ayaq basmadım,

Sazına, uduna qulaq asmadım.

Bir çiçək dərmədim Ağrı dağından,

Keçmədim yolların sərt sınağından.

Hansı tərəfdəydi Bursa – bilmədim.

Hansı yol uzanır Qarsa – bilmədim.

Boylandım göylərdən İstanbuluna,

Əl edə bilmədim Anadoluna...

Dağlarda açılan səhər görmədim,

Kişnər at görmədim, yəhər görmədim,

Mən sənin nəyini gördüm?

Çeşmən qəhət oldu – bir parç su içəm,

Bir çay tapılmadı – çırmanıb keçəm,

Ağac kölgəsində duz-çörək kəsəm,

Başsız küləklərə qoşulub əsəm...

Elə bil restoran görməmişdim heç...

Mən kimə söyləyim günahımdan keç?!

Gəldim, bir dağına baxa bilmədim,

Gəldim, Ankaradan çıxa bilmədim.

Mən sənin nəyini gördüm?

Ancaq bu şeir də birmənalı qarşılanmadı. “Azərbaycan” jurnalında dərc olunandan sonra “Azadlıq” radiosu şeirin müəllif mövqeyini düzgün tutmayaraq məni qınamaqdan, ittiham etməkdən çəkinmədi: “Niyə Bəxtiyar Vahabzadə gedib görür, Məmməd Aslan gedib görür, Hidayət görə bilmir, kimin günahıdır?” Bir həftədən də artıq efirdə belə mülahizələr səsləndi.

Moskva isə dərhal duydu: “Drujba narodov” jurnalına dərc olunmaq üçün təqdim olunan şeirlərimin içindən nəinki təkcə bu yazı götürüldü, hətta bütün “podborkanın” çapından imtina edildi: “Türkiyəyə böyük məhəbbət olduğu üçün”.

“Drujba narodov” jurnalına göndərilmiş şeirlərin çoxunu rus dilinə tanınmış Moskva şairləri (Mixail Sinelnikov, Yuri Stefanov, Vladimir Druk, Nataşa Orlova, Lev Yakovlev) tərcümə eləmişdilər, təkcə “Türkiyə, mən sənin nəyini gördüm?”ü – Səyavuş Məmmədzadə. “Podborka”nın çapından imtina olunmasının əsl səbəbi moskvalı tərcüməçilərə də aydın deyildi. Ancaq Mixail Sinelnikov “Türkiyə, mən sənin nəyini gördüm?”ü Səyavuşun tərcüməsində (“Stixi o Turçii” adıyla) oxuyandan sonra dediyi söz indiyəcən yadımdadır: “Bu şeirin adını “Türkiyə, mən sənin nəyini sevdim” qoysaydın, daha dəqiq, məntiqi olardı. Əlbəttə, onlar belə müəllifin şeirlərini dərc etməzlər... Adları “Drujba narodov” olsa da”. Bir qədər sonra Bakıda çap olunmuş “Ə tak jivu” kitabıma daxil olmuş həmin şeir bəzi “rusdilliləri” narahat etdi.

İllər keçəndən sonra, 1993-cü ilin payızında “Azadlıq” radiosunun baş redaktoru Mirzə Xəzər Prezident seçkilərində jurnalist-müşahidəçi kimi Bakıya gəldi. Ulu Öndərimiz Heydər Əlirzaoğlunun tapşırığı ilə onun səfərinin təşkilinə mən nəzarət edirdim. Səfəri vaxtı çox görüşlərimiz oldu, çox şeydən danışdıq və Mirzə xahiş edirdi ki, kitablarımdan birini ona bağışlayım. Bir axşam hoteldə ona kitab bağışlayarakən necə oldusa, o epizodu xatırladım və həmin şeiri oxudum.

– Bu şeiri haçan yazıbsınız? – soruşdu.

– 1986-cı ildə.

– O dövr üçün risklər var.

– Bəs “Azadlıq” məni ittiham edirdi.

Təfsilatı ilə danışdım.

– Təəssüf ki, elə hallar da olur... Axı, mən bütün materiallara əvvəldən-axıracan baxa bilmirəm. Bəzən elə olur, ilk dəfə studiyada canlı efirə oxuyuram.

Sonralar məlum oldu: sən demə, bu şeirin “Azadlıq” radiosunda tənqidinin “arğacı” bizlərdən keçib. O vaxtacan (və ondan sonra da!) “Azadlıq” yeri gəldikcə mənim o dövr üçün kəskin yazılarımdan, fikirlərimdən misallar gətirərək, Sovet üsul-idarəsini tənqid edir, beləcə dünyaya yeni dissident təqdim olunurdu. Bu da “bizlərdən” bəzilərində qısqanclıq yaradırdı. Ona görə də “Türkiyə, mən sənin nəyini gördüm”ü şeirin mahiyyəti, qayəsi ilə heç bir əlaqəsi olmayan, tamam başqa yozumda “Azadlığ”a sırıya bilmişdilər.

Mirzə Xəzər qayıdandan sonra həmin şeiri radioda yenidən oxudu və bir səmimi etiraf etdi.

Yeri gəlmişkən, hoteldə Mirzə Xəzər öz səhvlərini etiraf edəndə ona söylədim ki, bundan sonra belə hallara yol verilməməsi üçün Azərbaycan haqda olan materiallara diqqətlə baxılsın. Xarici maraqlara, daxili qrup niyyətlərinə xidmət edən verilişlərə, əsassız ittihamlara yer verilməsin. Vəd elədi, ancaq çox təəssüf, – əməl etmədi.

Doxsanıncı illərin ikinci yarısından başlayaraq bu radioda ölkəmiz haqqında əsassız tənqidi fikirlər səslənməyə başladı. 1997-ci ildə Mirzə Xəzər yenə Bakıya gəldi və bu dəfə görüş üçün dövlət adamlarından yalnız mənə müraciət etdi. Əslində mən Dövlət müşaviri kimi onu qəbul etməli deyildim. Amma yazıçı olduğumu və 20 Yanvar müsibətində fəaliyyətini nəzərə alıb görüşə razılıq verdim. Gəldi, saat yarımlıq söhbətimizdə bütün iradlarımı bildirdim. Söz verdi: “Nəzərə alacağam”. Əlavə etdi: “Radio bütün hallarda, heç olmasa, hər iki tərəfin mövqeyi əks etdirilməlidir”.

Ancaq sonra da heç nə dəyişmədi.

Və o görüş bizim son ünsiyyətimiz oldu.

Sənət – hansı növü olur-olsun (jurnalistika da içi qarışıq – o sırada!) siyasiləşəndə və ya ideologiyalaşanda öz əsas mahiyyətini və dəyərini itirir. “Azadlıq” da uzun illər belə mövqe tutdu...

...Aprelin 27-də Ankaradan ayrıldım. Təyyarəmiz İstanbula eniş etdi və salon moskvalı uşaqlarla doldu, hamısının üzündə təbəssüm, xoş əhval. Onlar İstanbul məktəblilərinin qonağı olmuş, həmyaşıdlarının evlərində qonaq qalmışdılar. Soruşdum, təəssüratınız necədir? Çox məmnun idilər, türk uşaqları, onların ailələri barədə çox yüksək fikirlər söyləyirdilər.

lll

Moskvada, SSRİ Dövlətnəşrkomunda məni “Aydan gəlmiş adam” kimi qarşıladılar. Tatyanadan başlamış Marat Şışiqinə (kollegiya üzvü, Nəşriyyatlar İdarəsinin rəisi), Pastuxovacan. “Oranı necə gördünüz?”, “Bizə münasibətləri?”... Az qala soruşacaqdılar: “Onlar havaxt kommunist-sosialist ölkəsi olacaqlar”... Mən münasibətimi sakitcə bildirirdim. Gördüyüm, hiss etdiyim hörmətdən, məhəbbətdən, humanizmdən, inkişaf etmiş məmləkət olduğundan danışırdım. Orada mədəniyyətin, ədəbiyyatın ideologiyalaşmadığını, Türkiyədə rus ədəbiyyatı nəşrini xüsusilə geniş açıqlayırdım. Rus və “Sovet xalqları” ədəbiyyatının türk dilində nəşrlərini göstərirdim.

Tərəf müqabillərim heyrətlənirlər.

Tatyana da, Şışiqin də dedi ki, Boris Nikolayeviç Sizi qəbul edəcək.

Sədrin qəbulundan öncə bəzi xırda texniki işləri gördüm. Xidmət pasportumu həmin tipik “kekebeşnik”ə təqdim etdim. Üzündəki donuq ifadələr həminkiydi. Məni həvəssiz də olsa, nəzakətlə qarşılamağa, yola salmağa cəhd eləsə də, alınmırdı, içinin acıqla dolu olduğunu gizləyə bilmirdi, bəlkə də artıq uzaqlarda qalmış əyyamın həsrətini çəkirdi: “Kaş 37-ci il olaydı, onda gör səni...”

Elə həmin mərtəbənin o biri başında maliyyə idarəsiydi və mənə verilən o dövr üçün xeyli (qədərini unutmuşam) funt-sterlinqin qalığını (məbləği az deyildi) ora qaytarmalı, hesabat xarakterli kağızları imzalamalıydım. Lakin haqq-hesab çəkən rəis “yoldaş” tələsmir, sanki məndən “ayrılmaq istəmirdi”, ancaq hiss edirəm ki, diqqəti çötkədə deyil, fikri tamam başqa yerdədir. Eyni rəqəmləri çötkədə şaqqıldada-şaqqıldada bir neçə dəfə hesablayır, təbəssümlə mənə baxır, nə umur, nə gözləyirdi? Mən özümü saxlaya bilməyib əsəbiləşdim:

– Nə üçün qurtarmırsınız? Nə qədər vaxtımı alacaqsınız?

Pərt oldu. Heç nə demədi. Və... dərhal “qurtardı”.

(Əyri adamlar düz adamlardan qorxub həmişə!)

Əvvəlcə mənə aydın deyildi bu “çək-çevirin” məqsədi. Sonra anladım, düşünürmüş ki, sadəlövh insan bu qədər pulu nə üçün qaytarır xəzinəyə? O, məndən təklif gözləyirmiş: “Bu qədər sənə, bu qədər mənə, yarıbayarı”.

Mənsə bu barədə düşünsəydim – Ankarada edərdim və bunu heç o maliyyəçi rəis də bilməzdi.

Bir nazirliyin eyni mərtəbəsinin bir qolunda tipik “kekebeşnik” sənə mənasız kağızları zorla oxutdurub imzaladır ki, orda belə davran, o biri qolunda maliyyəçi maddım-maddım sənə baxır, az qala yalvarır: “Yarısı sənin, yarısı mənim”.

Bu iki məqam üzərində nə üçün dayandım – hər ikisi o dövr üçün çox xarakterik idi və hər ikisi nəhəng imperiyanı çökdürmüşdü – korrupsiya, rüşvətxorluq, dövlətin nəyi varsa – hiyləylə talamaq, riya, yalan ayaq tutub yeriyir, baş alıb gedirdi.

O quruluşun bir disidenti, təmiz və pak bir insanı “yenidənqurma” illərində eyhamla, həm də məmnunluqla deyirdi: “Allah rüşvət alanlardan razı olsun, onlar ilk baxışda “topdağıtmaz “ görünən bu quruluşu tez dağıtdılar”.

Dünyanın sonuncu şər imperiyası – Sovetlər Birliyi belə dağılırdı.

Sədrə səfərlə bağlı söhbətimiz bir saata yaxın çəkdi: Təyyarədən-təyyarəyəcən gördüklərimi, duyduqlarımı, hətta düşündüklərimi ümumi şəkildə ona çatdırdım. Diqqətlə qulaq asırdı, hərdən sifətində ifadələr azacıq da olsa, dəyişirdi, sözümü kəsmirdi. Mənim “monoloqum” bitəndən sonra iki-üç sual verdi. Cavablandıran kimi mənim suallarım başladı:

– Boris Nikolayeviç, bəs biz nə üçün türk ədəbiyyatını nəşr etməyək? Zəngin folkloru, böyük klassik ədəbiyyatı, maraqlı çağdaş poeziyası, nəsri, dramaturgiyası var. Türk ədəbiyyatı yalnız Nazim Hikmətdən, Əziz Nesindən (hər ikisini maraqla oxusam da, Nazimi isə hədsiz sevsəm də) ibarət deyil. İki qonşu ölkə arasında süni yaradılmış bu streotiplər nəyə lazımdır, kimə xidmət edir? Biz gözləyirik ki, Türkiyə kommunist-sosialist dövləti olsun? Orda kommunistlər də var, sosialistlər də. Siyasi arenada da görünürlər. Ancaq Türkiyə heç vaxt kommunist-sosialist dövləti olmayacaq! Onda biz qərinələr boyu qonşu ölkənin ədəbiyyatına, mədəniyyətinə qadağalar tətbiq edəcəyik?

Əlbəttə, Sədr “Türkiyə heç vaxt kommunist-sosialist ölkəsi olmayacaq!” nidasını eşidəndə pörtdü, bir az da rahatsız oldu, ancaq üzə vurmamağa çalışdı.

– Mən prinsip etibarilə Sizin dediklərinizlə razıyam, – söylədi.

– Mən istəyirəm Türkiyəyə dost ölkə kimi baxaq, – dedim, – bunun da yolu mədəniyyətlərin, ədəbiyyatların mübadiləsindən, tanışlığından keçir, – əlavə etdim.

Daha sözüm qurtarmışdı. Sədrə təşəkkür edib, ayağa qalxmağa hazırlaşırdım. Sədr türk dilində nəşr olunmuş rus klassiklərinin kitablarına baxır, poliqrafik icrasına nəzər yetirirdi. Ayağa qalxmağa hazırlaşdığımı hiss edəndə işarə etdi ki, hələ sözü var:

– Siz Bakıya qayıdandan sonra Ankaraya səfəriniz, təəssüratınız və təkliflərinizi yazıb mənə göndərin. Türk ədəbiyyatı nəşri məsələsini də qeyd edin. Mən Sizi dəstəkləyirəm.

– Mənim imzamla? Bəlkə Azərbaycan Dövlətnəşrkomunun sədrinin imzasıyla?

– Yox, Siz imzalayın, – təbəssümlə, yarızarafatla, yarıciddi tərzdə, – Dövlətnəşrkomda bilməsələr yaxşıdır, – əlavə etdi.

– Böyük etimada görə təşəkkür edirəm.

O illərdə belə ciddi problemli məsələ barədə nəşriyyatın baş redaktorunun Ümumittifaq nazirinə (özü də nazirin öz tövsiyəsi ilə!) yazılı müraciət etməsinə çox nadir hallarda təsadüf edilə bilərdi.

Sədr ayağa qalxdı, uzun kabinetinin qapısınacan gəldi, mənlə xudafizləşdi.

... Bakıya döndüm.

Aprelin son günüydü, sonra – 1 May bayramı. Elə bayram günlərində məktubu hazırladım. Rus dilində olduğu üçün çox vaxt apardı. Poçtla – “s uvidemleniyem”lə Moskvaya, SSRİ Dövlətnəşrkomunun sədrinin adına göndərdim və bu barədə nəşriyyatda, ümumiyyətlə, Bakıda məndən və rəsmi məktubu qeydiyyata alıb nömrə qoyan xanım əməkdaşdan başqa kimsə bilmədi.

Məktubu göndərdim və cavabı barədə fikirləşməyə başladım. (Mən məktubu göndərəndən sonra Tatyana Marat Şışiqinin tapşırığı ilə iki dəfə mənə telefon açıb bəzi faktları və məqamları dəqiqləşdirmişdi). Düşündüm ki, uzaqbaşı Şışiqinin imzasıyla bizim nəşriyyata (bəlkə türk respublikalarının uşaq-gənclər ədəbiyyatı çap edən nəşriyyatlarına da?) məktub gələ bilər. Məzmunu da: “Mütərəqqi türk ədəbiyyatını (Sovet leksikonunda “mütərəqqi ədəbiyyat” ifadəsini tez-tez eşidirik və bu ifadələr hər dəfə məndə istehza, hətta ikrah hissi doğururdu: ədəbiyyat necə mürtəce ola bilər?) nəşr etməyə etiraz etmirik”dən o yana keçməz. Ancaq yanılmışdım.

SSRİ Dövlətnəşrkomunun kollegiyasının gözlənilməz dərəcədə sanballı qərarı gəldi. Sənədin preambula hissəsi, demək olar, bütünlüklə Ankara sərgisində mənim SSRİ Dövlətnəşrkomunun təmsilçisi kimi səfərim barədə təqdim etdiyim məktubda dediklərim əks olunmuşdu. SSRİ-nin təmsilçisi kimi sərgidə mənim iştirakım və Dövlətnəşrkomun sədrinə “məruzəm” də qeyd edilirdi. Sevincimdən qərar hissəsini bir neçə dəfə oxudum. Bütün SSRİ nəşriyyatlarına tövsiyə olunurdu ki, “mütərəqqi” türk ədəbiyyatını nəşr etsinlər.

Üzə vurmasalar da Azərbaycanın Dövlətnəşrkomunda da bu qərardan çox heyrətləndilər, nəşriyyatlarda da, hətta bizim “Gənclik”də də...

Artıq yaşıl işıq yanmışdı. İşə başlamaq vaxtıydı. Türk ədəbiyyatının yaxşı bilicisi Məmməd Aslanla birlikdə qardaş xalqın folklorundan, qədim poeziyasından başlamış çağdaş şairlərinin, nasirlərinin əsərlərindən ibarət antologiya üzərində işləməyə başladıq. Məqsədimiz zəngin türk ədəbiyyatını bütövlükdə təqdim etmək idi. Bu, həm çox maraqlı, həm də çox çətin iş idi. Ona görə çətindi ki, təəccüblü olsa da, o vaxtacan türk dilində belə antologiya çap olunmamışdı. Neçə-neçə kitab nəzərdən keçirildi, nəhayət, sanballı “Gözəllik suyu” antologiyası yarandı. Bu irihəcmli antologiya otuz min tiracla nəşr olundu və mağaza piştaxtalarında çox qısa vaxt qaldı. Sonra Bahəddin Ögəlin “Böyük Hun imperiyası” kitabı, sonra Türkiyədə hazırlanmış və çap edilmiş “Yuxu yozumları” ensiklopediyası...

Bunlar yalnız “Gənclik” nəşriyyatının nəşrləri idi. Kollegiyanın qərarı isə nəhəng imperiyanın bütün nəşriyyatları üçün verilmişdi.

Bir az irəli gedib demək yerinə düşər: 1987-ci ilin oktyabr ayında, əlamətdar kollegiya qərarından il yarım sonra SSRİ Dövlətnəşrkomunda Komsomolun Mərkəzi Komitəsi ilə birlikdə Belorusiyanın “Yunatstva” və Azərbaycanın “Gənclik” nəşriyyatlarının işinə həsr olunmuş konfrans keçirildi. Əsas məruzəçilərdən biri mən idim. O illərdə ölkədə qabaqcıl nəşriyyatların sırasında olan “Gənclik”in işi yüksək qiymətləndirilirdi. Konfransın davamı ertəsi gün “Molodaya Qvardiya” nəşriyyatında keçirilərkən bütün müzakirələr “Gənclik”in təcrübəsini öyrənməyə həsr olundu və mənə, təbii ki, çox suallar verildi. Heyrətlərini gizlədə bilmirdilər: “Gənclik” 50 cildlik “Dünya uşaq ədəbiyyatı”, 25 cildlik “Fantastika və macəra”, 15 cildlik “Azərbaycan folkloru” kitabxanalarını, sayı ondan çox olan maraqlı seriyaları necə nəşr edir? Həm də təəccüblənirdilər ki, kollegiyanın o sanballı qərarının alınmasına necə nail olmuşuq. Tənəffüslərdə, naharda türk respublikalarından olan nəşriyyat direktorları, baş redaktorları mənə yaxınlaşıb təşəkkür edirdilər. Xristian ölkələrindən olan naşirlərdən də o qərarı müsbət qarşılayanlar vardı. Hətta heyrətlərini gizlədə bilmirdilər.

Həm bir gün öncə SSRİ Dövlətnəşrkomdakı tədbirdə, həm də “Molodaya Qvardiya” nəşriyyatındakı görüşdə “Gənclik” nəşriyyatının fəaliyyəti əsas mövzu, müzakirə obyekti olduğundan belə formatda tədbirin gələn il (1998-ci ildə) Bakıda keçirilməsi arzu edildi və müvafiq qərar qəbul olundu. Mən tədbirin keçirilmə vaxtını da təklif etdim: mart ayının son dekadası – möhtəşəm, əziz Novruz Bayramı günləri.

Fəqət... Onda belə nikbin təkliflər veriləndə, uyğun qərarlar qəbul ediləndə Ermənistan təcavüzünün tez başlayacağı ağlımıza gəlmirdi və 1988-ci ilin fevralından başlayan müharibədən xəbərsiz idik.

Ancaq yetmiş illik sərt qadağadan sonra türk ədəbiyyatının yolu SSRİ nəşriyyatlarına açıldı və aradan iyirmi beş il keçsə də, o məqamları, o günləri dünən olmuş kimi xatırlayıram.

Boris Pastuxov diplomatik işə keçmişdi, nazir postuyla artıq vidalaşmışdı, SSRİ-nin Danimarkada səfiri təyin olunmuşdu.

Onu professional jurnalist Mixail Nenaşev əvəzləmişdi.

Ancaq aradan illər keçəndən sonra tale məni Pastuxovla dönə-dönə görüşdürdü. Diplomatik karyerasını Əfqanıstanda başa vurandan sonra Rusiya Federasiyası Xarici İşlər nazirinin müavini, birinci müavini, MDB işləri üzrə nazir, nəhayət, Dövlət Dumasında komissiya sədri oldu və biz Moskvada, Bakıda, xarici ölkələrdə dəfələrlə görüşdük. Mən ona həmin qərar üçün dönə-dönə təşəkkür etdim, hər görüşəndə köhnə dostları, tanışları yada salır, kitab nəşri problemlərindən danışırdıq.

O isə harda məni görürdüsə, ətrafdakılara uca səslə “bizim kadrdır, fəxr edirəm” deyirdi.

lll

Aradan illər keçdi...

Bu gün Azərbaycanda hər addımbaşı türk qardaş-bacılarımızla salamlaşa bilirik, Türkiyədə azərbaycanlı ayağı dəyməyən yer tapılmaz. Elə məqamlar, görüşlər olur – bilmirsən Bakıdasan, yoxsa Ankarada, İstanbulda. Mən özümüzün səksən altıncı ilin aprelindən sonra qardaş Türkiyəyə yolum neçə yol düşüb – azı 70-80 dəfə? Bir qismini unutmuşam. Xatırladıqlarım da az deyil: iki səfərdə Ulu Öndərimizi müşayiət etmək qismət olub mənə. Dəfələrlə yüksək tədbirlərdə Azərbaycanın təmsilçisi olmuşam, ancaq 1986-cı ilin aprel günlərinin saatları, məqamları, anları əbədilik həkk olunub yaddaşıma.

İlk sevgiydi. Unudulmur. Xəyalən təsəvvür etdiyin, haqqında oxuduğun, öyrəndiyin, nəhayət, dəlicəsinə sevdiyin, axır ki – görüşdüyün və... tezcə də ayrıldığın, fəqət... əbədi bağlandığın məhəbbət kimi.

2010-2011.

1. “Evquran” – Ankarada otel.

HİDAYƏT

525-ci qəzet.- 2011.- 2 dekabr.- S.4.