“2011-ci il Azərbaycan-Türkiyə münasibətləri baxımından əlamətdar bir il oldu”

NİZAMİ ZÖHRABİ: “ AZƏRBAYCANLA TÜRKİYƏNİN MƏDƏNİ ƏLAQƏLƏRİNİN TARİXİ SİYASİ, İQTİSADİ MÜNASİBƏTLƏRDƏN DAHA QƏDİMDİR ”

Bir neçə gündən sonra başa çatacaq 2011-ci il Azərbaycan Türkiyə münasibətləri baxımından bir sıra əlamətdar hadisələrlə yadda qalacaq. Bu il iki qardaş ölkə arasında ən müxtəlif sahələrdə dinamik inkişaf qeydə alınıb. Müsahibimiz Türkiyənin Azərbaycandakı səfirliyinin Mədəniyyət və Tanıtma Müşavirliyinin əməkdaşı Nizami Zöhrabi bu barədə daha ətraflı danışıb.

– Nizami müəllim, 2011-ci il Azərbaycan-Türkiyə mədəni münasibətlərinin inkişafı baxımından nələrlə yadda qalacaq? Türkiyə səfirliyinin Mədəniyyət və Tanıtma Müşavirliyi iki ölkə arasında mədəni əlaqələrin inkişafı üçün hansı işləri görür?

– Məlumdur ki, Azərbaycanla Türkiyənin mədəni əlaqələrinin tarixi siyasi, iqtisadi münasibətlərdən daha qədimdir. Çünki xalqlarımızı hər şeydən öncə ortaq mədəniyyət, dil, birgə soy-kök birləşdirir. Əslində, ortaq olmayan heç nəyimiz yoxdur, dərdimiz də ortaqdır, sevincimiz də, qazancımız da ortaqdır, itirdiyimiz də. Elə buna görə də, ölkələrimiz arasındakı mədəni münasibətlərdə ildən-ilə yaxınlıq daha çox hiss edilməkdədir. Təbii ki, biz səfirliyin mədəniyyət müşavirliyi olaraq Türkiyənin Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təlimatlarını həyata keçiririk. Türkiyə mədəniyyətinin Azərbaycanda daha geniş tanıdılması, bu sahədə müxtəlif tədbirlərin, birgə layihələrin təşkili bizim ümdə vəzifəmizdir. Eyni zamanda, Azərbaycanın mədəniyyət, elm, sənət adamlarının Türkiyədə tanıdılmasına töhfə verməyə çalışırıq. Azərbaycan yazıçılarının əsərlərinin Türkiyədə çap olunması, sənətçilərin konsertlərinin keçirilməsi, Azərbaycan filmlərinin Türkiyə festivallarına qatılması və s. işlərdə əlimizdən gələn köməyi göstərmişik.

İki ölkə mədəniyyət sahəsində uğurlarını, nailiyyətlərini birgə bayram edir. Təbii ki, bu il ərzində sadaladığım istiqamətlər üzrə fəaliyyətimizi davam etdirmişik. Bu il “Eurovision” müsabiqəsində Azərbaycanın qalib gəlməsi əslində bütün türk dünyasının qələbəsi idi. Azərbaycanlı gənc ifaçıların Azərbaycan və Türkiyə bayrağını dalğalandırması bu qardaşlığın gözəl nümunəsi idi.

– Azərbaycanlı turistlərin dincəlmək üçün üz tutduqları ölkələr arasında Türkiyə ilk sıralardadır. Turizm əlaqələri barədə nə deyə bilərsiniz?

– Əvvəlcə deyim ki, turizm sahəsində əlaqələrimizin artması iki qardaş ölkə arasındakı işbirliyinin nəticəsidir. 2011-ci il bizim üçün çox əlamətdar bir il oldu. Apreldə Bakıda keçirilən AİTF – Azərbaycan Turizm və Səyahətlər Sərgisinə Türkiyə 2010-cu ildə olduğu kimi tərəfdaş ölkə statusunda qatıldı. Türkiyənin Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, bir sıra turizm şirkətləri bu sərgidə iştirak etdi. 2012-ci ildə növbəti dəfə Bakıda keçiriləcək sərgiyə daha böyük, 110 kvadratmetrlik sahədə yenə də tərəfdaş ölkə kimi qatılacağıq. Gələn il daha çox turizm şirkətinin sərgidə iştirakıyla bağlı müraciətlərini almışıq.

Bundan başqa məlumdur ki, 2011-ci il Azərbaycanda “Turizm ili” elan edilib və Türkiyə dünya turizmində özünəməxsus yeri olan bir dövlət kimi Azərbaycana bu sahədə görülən işlərə yardımçı olur. İki ölkənin mədəniyyət və turizm nazirlikləri arasında əldə olunan razılığa əsasən bu ilin may-iyun və noyabr aylarında türkiyəli mütəxəssislər tərəfindən Azərbaycanın turizm sektorunda çalışan 380 nəfərə turizm təlimi keçdilər və onlara sertifikatlar verildi. Məncə, bu “Eurovision 2012” yarışmasına ev sahibliyi edəcək Azərbaycana Türkiyə Kültür və Turizm Bakanlığının layiqli qatqısıdır.

Ölkələrimiz arasında turist mübadiləsinə gəlincə, onu deyə bilərəm ki, 2011-ci ilin 10 ayında Azərbaycandan Türkiyəyə gedən turistlərin sayında keçən ilin eyni dönəminə görə böyük artım olub. Əgər keçən ilin yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycandan 400660 turist getmişdisə, 2011-ci ilin 10 ayında 496265 turist gedib, artım faizi 23,86 olub. Bunun da bir sıra səbəbləri var. İlk növbədə bu Türkiyənin öz mədəniyyətini və turizmini Azərbaycanda tanıtmaq üçün lazımınca iş gördüyünün göstəricisidir. Bu ilin mart-aprelində Türkiyədə 40 gün, 40 gecə “İstanbul Alış-Veriş Festivalı” keçirildi. Türkiyənin Azərbaycandakı səfirliyi tərəfindən bu festivalın Bakıda təqdimatı keçirildi. Novruz tətillərindən istifadə edən insanlar ucuz alış-veriş üçün İstanbula üz tutdular. Müqayisə üçün deyim ki, 2011-ci ildə əvvəlki illə müqayisədə Azərbaycandan Türkiyəyə gedən turist sayında artım mart ayında 68,28%, aprel ayında 50,56% oldu. Onu da deyim ki, İstanbul Şoppinq Festivalı hər il olacaq. 2012-ci ildə də bu festivalın Azərbaycanda tanıtımını keçirmək niyyətindəyik. İnsanlar bir-birini gördükcə, yaxınlaşdıqca münasibətlər daha sıx olur. Bu ilin sonuna qədər Azərbaycandan Türkiyəyə gedən turist sayının 550000-in üzərində olacağını kəsinliklə söyləmək olar. Ancaq bu artımın 2012-ci ildə daha çox olması üçün ciddi çalışmaya ehtiyac var.

Hər il Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin hazırladığı tanıtım reklamları Azərbaycanda yayımlanır. Bu fəaliyyət gələn il üçün də planlaşdırılır. Əvvəlki illərdən fərqli olaraq 2012-ci ildə Türkiyənin sağlıq turizminin və qış turizminin tanıtımına yönəlik bəzi layihələr də gerçəkləşdiriləcək. Böyük turizm ölkəsi olan Türkiyə, sadəcə, isti dəniz sahillərini əhatə edən yay turizminin tanıtımı ilə kifayətlənməyəcək, Hitit, Rum və Türk mədəniyyəti nümunələrinin iç-içə yer aldığı İç Anadolu və bənzərsiz qış turizmi imkanlarına sahib olan Şimal-şərqi Anadolunun turizm potensialının tanıtımına yönəlik böyük işlər görmək üçün ciddi çalışmalar yürüdəcəkdir. Düşünürük ki, bu çalışmalar müsbət nəticələrə gətirib çıxaracaq.

– Türkiyə və Azərbaycanın Mədəniyyət və Turizm Nazirlikləri arasında müştərək filmlərin çəkilməsi haqqında razılaşma imzalanıb. Bu sahədə birgə layihələr reallaşdırılırmı? Ümumiyyətlə, ölkələrimiz arasında kino və teatr sahəsində mübadilə ilə bağlı hansı tədbirlər keçirilir?

–Azərbaycanda düzənlənən beynəlxalq film festivallarına Türkiyə sinemaçılarının, Türkiyədə düzənlənən beynəlxalq film festivallarına Azərbaycan sinemaçılarının qatılması artıq ənənə halını alıb. Bu il Türkiyənin Antalya şəhərində keçirilən ənənəvi “Altın Portağal” kinofestivalında Azərbaycan filmləri də geniş yer aldı. Teatr sahəsində əməkdaşlığa gəlincə, hər il Azərbaycan teatrlarının Türkiyəyə qastrol səfərləri olur və bu davam edəcək. Çünki Azərbaycan teatrları ilə Türkiyə teatrları arasında mübadilənin olması çox önəmlidir. Bu zamana qədər Türkiyə Böyükelçiliyinin dəstəyi ilə Azərbaycan Akademik Dram Teatrı, Gənc Tamaşaçılar Teatrı və s. dəfələrlə Türkiyədə çıxış ediblər. Bu ilin noyabr ayında Bakıda düzənlənən Beynəlxalq Kukla Teatrları Festivalında Ankara Kukla Teatrının iştirak etməsi mədəni mübadiləyə çox böyük fayda verdi. Hazırda Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrında türkiyəli yazar Sadıq Şendilin “Qanlı Nigar” əsəri oynanılır. Eyni zamanda iki ölkənin mədəniyyət və turizm nazirlikləri arasında imzalanan protokola görə, ortaq film çəkilişləri start götürüb. İlk birgə film yazıçı Elçinin “Mahmud və Məryəm” əsəri əsasında çəkilir. Hazırda Türkiyədə çəkilən filmdə Azərbaycan sənətçiləri də yer alıb. Bu filmlə hər iki tərəfin ortaya qoyacağı müştərək bir əsər yaranacaq.

– İki ölkə arasında nəzərdə tutulan layihələrdən biri də Bakıda Türkiyənin Kitab Satış Mərkəzinin yaradılmasıdır. Hazırda bu layihənin reallaşdırılması istiqamətində hansı işlər görülür?

– Türkiyə tərəfin Bakıda Kitab Satış Mərkəzi açmaq təklifi Azərbaycanın əlaqədar qurumları tərəfindən müsbət dəyərləndirilib. Bununla bağlı müəyyən yerlər təklif olunub, indi onlar nəzərdən keçirilir. Kitab mübadiləsinə gəlincə, bu istiqamətdə də əməkdaşlıq var. Məsələn, sentyabrda Bakıda II Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkası keçirildi. Türkiyədən 2 yayın evi sərgiyə qatılmışdı. Türkiyə Milli Kitabxanası da ayrıca stendlə təmsil olunurdu. Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Kitabxanalar və Yayınlar Baş Direktorluğunun da ayrıca stendi vardı. Sərgiyə çox nəfis tərtibatlı kitablar gətirilmişdi və oxucular, mütəxəssislər tərəfindən yüksək qiymətləndirildi. Sərgi sona çatdıqdan sonra Sayın Böyükelçimiz Hulusi Kılıçın təlimatına əsasən çox sayda kitab AMEA Elmi Kitabxanasına, Bakı Dövlət Universitetinə, Azərbaycan Turizm İnstitutuna, Qafqaz Universitetinə, Gəncliyə Yardım Fonduna və s. hədiyyə edildi.

Eyni zamanda istərdik ki, Azərbaycanda keçirilən şeir bayramlarına Türkiyədən şairlər dəvət olunsunlar. Azərbaycanlı rəssamlar tez-tez Türkiyədə sərgilərinin keçirilməsi ilə bağlı müraciət edirlər. Biz səfirliyin mədəniyyət müşavirliyi olaraq onlara imkan daxilində dəstək veririk. Belə tədbirlər iki ölkənin sənət adamlarının bir araya gəlməsinə və həm də ortaq mənəvi dəyərlərimizin inkişafına xidmət edir.

Mədəni mübadiləyə daha bir nümunə kimi Aşıq Ələsgərin 190 illik yubileyinə Türkiyəli aşıqların qatılmasını, Bakıda keçirilən III Beynəlxalq Uşaq Muğam Festivalında Türkiyəli ifaçıların iştirakını və mükafata layiq yer tutmalarını qeyd edə bilərik. Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin dəstəyi ilə Azərbaycan aşıq sənəti və Anadolu aşıq sənətinin qarşılıqlı müqayisəsi və təhlili üzərində işlər aparılır. Əlbəttə, bütün bunlar iki ölkənin xalq musiqisinin öyrənilməsi baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bundan əlavə, TÜRKSOY proqramı çərçivəsində Azərbaycan və Türkiyə musiqisi bu il Amerikada və Avropanın bir çox şəhərlərində səsləndi.

– Ölkələrimizin beynəlxalq arenada birgə çıxış etməsi üçün mədəniyyətin hansı sahəsində əməkdaşlığa daha böyük üstünlük vermək lazımdır?

– Qeyd etdiyim kimi, mədəniyyətin demək olar ki, bütün sahələrində sıx əməkdaşlığımız var. Amma beynəlxalq arenada birgə əməkdaşlığa gəlincə, Türkiyə ilə müştərək filmlərin çəkilməsinə diqqət ayrılsa, yaxşı olardı. Çünki Türkiyədə artıq kino sahəsi bir sənaye halına gəlib və ölkə büdcəsinə böyük gəlir gətirir. Biz istərdik ki, bu təcrübədən Azərbaycan da faydalansın. Azərbaycanda iqtisadi inkişaf tempi yüksəkdir, Türkiyənin isə bu sahədə bəlli bir təcrübəsi var. Bunları bir-biri ilə birləşdirib müştərək filmlər çəkmək və dünya bazarına çıxarmaq faydalı olar. Artıq bu sahədə işlərin getdiyini biraz öncə söylədik. Bunları dəyərləndirə bilən iş adamlarının var olması da bizi sevindirir. İctimai televiziyanın ekranlarından yayınlanan “Qaranlıqlar çiçəyi” bu arzular bağçasında açan ilk çiçəkdir, neçə-neçə ideyalar hələ qönçə halındadır. O gün olsun ki, bu qönçələr də açılsın.

P.SULTANOVA

525-ci qəzet.- 2011.- 22 dekabr.- S.4.