Təhsilimizdə
aparılan qiymətləndirmələr, mülahizələr
ABŞ-ın Montana Universitetində “Kurikulum hazırlığı” kursu üzrə təhsil alan kurikulum mütəxəssisi və kifayət qədər pedaqoji staja malik Azərbaycan dili və ədəbiyyatı, fizika müəllimləri kimi ölkəmizin təhsil sistemində aparılan qiymətləndirmələr barədə bu yazıda öz mülahizələrimizi sizinlə bölüşmək istəyirik.
Son zamanlar KİV-də təhsilin keyfiyyətindən bəhs edən çoxlu sayda yazılara rast gəlirik. Yazı müəllifləri təhsilin keyfiyyət parametrlərini, onun ölçülmə xüsusiyyətlərini təsvir edir, fərqli formalı və məzmunlu məsələləri müqayisə edərək nəticəyə gəlməyə çalışırlar.
Qeyd edək ki, təhsilin keyfiyyətinin müəyyən edilməsində qiymətləndirmənin nəticələrindən istifadə etmək üçün onun nə məqsədlə aparıldığını, kimin qiymətləndirildiyini və qiymətləndirmənin hansı meyarlarla keçirildiyini nəzərə almaq çox vacibdir.
Hazırda ölkəmizdə iki məqsədə görə mərkəzləşdirilmiş qaydada qiymətləndirmə aparılır: buraxılış və qəbul imtahanları. Nədənsə, KİV-də ölkəmizin ümumi təhsil sisteminin keyfiyyəti haqqında mühakimə yürütmək üçün yalnız qəbul imtahanlarının nəticələrindən istifadə edilməsi faktına rast gəlirik.
Bildiyimiz kimi, keyfiyyət öyrənilən hədəfin müəyyən olunmuş standartlara uyğunluğunu bildirir. Onun parametrləri standarta nə qədər uyğun olarsa, keyfiyyətin də bir o qədər yüksək olduğu müəyyən olunur. Bu baxımdan, şagirdlərin təlim nəticələrinin obyektiv qiymətləndirilməsi ilə əldə edilmiş məlumatlar da ümumi təhsilin keyfiyyətini müəyyən etmək üçün əsas mənbədir desək, yanılmarıq.
Bəs təhsilin keyfiyyətini müəyyən edən qiymətləndirmə hansı özünəməxsus xüsusiyyətlərə malik olmalıdır?
İlk növbədə onu qeyd edək ki, cəlb edilənlər eyni parametrlər üzrə eyni səviyyədə qiymətləndirilməlidir. Yəni ölkənin coğrafi ərazisi, şəhər və kənd məktəbləri, şagird kontingenti böyük və kiçik olan məktəblər eyni səviyyədə təmsil olunmalıdır.
Bu parametrləri nəzərə alsaq, qəbul imtahanlarının nəticələri əsasında təhsilin keyfiyyətinə qiymət verilməsinin birtərəfli yanaşma olduğunu görmək mümkündür. Çünki burada təhslin keyfiyyətinə qiymət vermək üçün vacib olan məsələyə kompleks yanaşma faktı kənarda qalır. Belə ki, təhsilin keyfiyyəti barədə söz demək üçün təhsil müəssisələrinin fəaliyyətindən tutmuş valideyn – məktəb əlaqələrinə qədər bütün məsələlər öyrənilməlidir.
TQDK-nın apardığı qəbul imtahanları yalnız müraciət edən abituriyentlərin bilik və bacarıqlarını qiymətləndirdiyinə görə ölkənin bütün coğrafi ərazilərinin və müxtəlif tipli məktəblərin təmsil olunmasından söhbət gedə bilməz. Belə ki, bir ildə hər hansı bir regiondan böyük sayda müraciətlər olduğu halda, bir neçə il sonra bu nisbət dəyişə bilər.
Deyilənlərə TQDK-nın müxtəlif fənlər üzrə qəbul imtahanları üçün hazırlanan test tapşırıqlarındakı müəyyən çatışmazlıqları və bu çatışmazlıqların abituriyentlər üçün yaratdığı çətinlikləri də əlavə etsək, təsvir etmək istədiyimiz mənzərə hamımız üçün aydın olar.
İlk olaraq imtahanqabağı hazırlıq keçən abituriyentlərin istifadə etdiyi ədəbiyyatlardan danışmaq istərdik. Məlumdur ki, seçim və müsabiqə yolu ilə keçirilən qəbul imtahanlarına hazırlaşan abituriyentlər üçün dərsliklər əsas mənbə sayılsa da, onlar digər köməkçi vəsaitlərdən də istifadə edirlər. Qeyd etməliyik ki, abituriyentlərin müraciət etdiyi həmin vəsaitlərdə dərslikdə olmayan, həm abituriyent, həm də müəllim üçün anlaşılmazlıq yaradan, elm sahəsində mübahisə doğuran məsələlərin öz əksini tapması təəssüf doğurmaya bilmir. Belə hallara TQDK-nın hazırladığı müxtəlif fənlər üzrə vəsaitlərdə rast gəlinir. Bunlardan bir neçəsini diqqətinizə çatdırmaq istəyirik.
Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 07.04.2005-ci il tarixli, 227 nömrəli əmri ilə təsdiq edilən və 2009-cu ildə təkrar nəşr olunan ümumtəhsil məktəblərinin 10-cu sinfi üçün ədəbiyyat dərsliyinin 65-ci səhifəsində yazılır:
“Nəsimi Şərq şeirinin məsnəvi, qəsidə, qəzəl, tuyuq, müstəzad, tərcibənd, müləmmə kimi şəkillərindən öz yaradıcılığında istifadə etmişdir”. Yəni, başqa sözlə desək, Nəsiminin yalnız əruz vəznində yazdığı nəzərə çatdırılır.
Lakin TQDK-nın “ədəbiyyat fənni üzrə vəsait”ində Nəsiminin əruz vəzni ilə yanaşı, heca vəzninin varsağı janrında da yazdığı qeyd olunur:
“...Lakin Nəsiminin heca vəznli şeirləri də vardır. Onun türkcə divanında təsadüf edilən heca vəznli şeirləri varsağı formasındadır” (TQDK, “Ədəbiyyat fənni üzrə vəsait”, 2010, səh.120).
Görəsən, abituriyent hansı faktı düzgün qəbul etsin?! Axı dərslikdə olmayan, akademik səviyyədə hələ də öz həllini tapmayan subyektiv mühakimənin, faktın vəsaitə gətirilməsi nə dərəcədə doğrudur?!
Eyni faktlarla TQDK-nın Azərbaycan dili fənni üzrə hazırladığı vəsaitdə də qarşılaşırıq.
TQDK-nın “Azərbaycan dili fənni üzrə vəsait”ində dərslikdə olmayan anlayışların işlədilməsi (dodaq və damaq ahəngi, omonimlərin cinas qafiyəsi yaratması, dublet, mütləq və nisbi sinonimlik anlayışları, morfemika və s.), fonetika bəhsində müşahidə olunan böyük bir sistemsizlik, bəzi sözlərin orfoepiyasına ikili münasibət (məsələn, səhifə 571-də ağac sözünün [ağaç], ağacdələn sözünün [ağaçdələn] şəklində yazılmasına baxmayaraq, eyni sözlər 572-ci səhifədə müvafiq olaraq, [ağaş] və [ağaşdələn] formasında yazılmışdır.) nəinki abituriyent, eyni zamanda müəllim üçün də çətinlik yaradır.
Dərslikdən məlumdur ki, əvəzlik bütün əsas nitq hissələrini əvəz edir. TQDK-nın “Azərbaycan dili fənni üzrə vəsait”ində isə, subyektiv mühakimənin nəticəsi kimi qeyd olunur ki, əvəzlik fel istisna olmaqla, digər əsas nitq hissələrini əvəz edir:
“Əsas nitq hissələrinin sualları (fel istisna olmaqla) sual əvəzliklərinə daxil olur” (TQDK, Azərbaycan dili fənni üzrə vəsait, 2010, səh.173).
Tabelilik əlaqəsi sayılan idarə əlaqəsinin ancaq müstəqil leksik mənalı sözlər arasında mövcud olması danılmaz elmi faktdır. TQDK-nın Azərbaycan dili fənni üzrə hazırladığı vəsaitdə isə qoşmaların da özlərindən əvvəlki sözü idarə etdiyi, yəni həmin sözlə idarə əlaqəsində olduğu yazılır:
“Qoşmalar da özündən əvvəlki sözləri idarə edə bilir” (TQDK, Azərbaycan dili fənni üzrə vəsaiti, 2010, səh. 323). Bəs qoşmanın tərifində nə deyilir?!
“İsmin adlıq, yiyəlik, yönlük və çıxışlıq halında olan sözlərə qoşularaq müəyyən məna çaları yaradan köməkçi nitq hissəsinə qoşma deyilir”(Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 23.03.2008-ci il tarixli, 357 nömrəli əmri ilə təsdiq edilmiş ümumtəhsil məktəblərinin VII sinfi üçün Azərbaycan dili dərsliyi, 2011, səh.114). Yəni söz hallanır, sonra qoşma ona qoşulur.
Deməliyik ki, hər bir müəllifin istənilən bir məsələyə öz baxışı ola bilər. Amma abituriyentin imtahanlara hazırlaşması üçün nəzərdə tutulan hər hansı bir vəsait heç bir halda fikir mübadiləsi poliqonuna çevrilə bilməz!
Yuxarıda sadaladığımız nəzəri səhvlərlə yanaşı, TQDK-nın Azərbaycan dili və ədəbiyyat fənni üzrə vəsaitlərindəki test tapşırıqlarının bəzisinin, sanki tələsik yazıldığından iki düzgün cavabla və ya, ümumiyyətlə, düzgün cavab qeyd olunmadan tərtib olunması tələbə qəbulu kimi mühüm, strateji bir prosesi həyata keçirən qurum üçün mənfi hal sayılır.
Bu vəsaitlər qəbul imtahanlarına hazırlaşan abituriyentlər üçün ədəbiyyat siyahısına salındığından, onların həmin vəsaitlərdən istifadə etməsi icbari xarakter daşıyır. Bu mənada abituriyentlərin başqa yolu da yoxdur.
TQDK-nın qəbul imtahanları üçün hazırladığı test nümunələrində də müəyyən çatışmazlıqlarla qarşılaşırıq.
Məsələn, 03.07.2011-ci il tarixində III qruplar üçün istifadə olunan test kitabçasının B variantında olan, aşağıda verilmiş test tapşırığını nəzərdən keçirək.
“Yarıq, yaralı, yarğan” sözləri haqqında doğru olmayan fikirləri müəyyən edin.
1.“Yar” felindən yaranmış eyniköklü sözlərdir.
2.Sözlərin kökü isimlə omonimdir.
3.Sözlərin üçü də feldən yaranmışdır.
4.Sözlər morfoloji üsulla yaranmışdır.
5.Bu sözlər sxeminə uyğundur.
A)1,3,4
B) 1,2 C) 2,4,5 D) 3,5 E) 1,4,5
Bu test
tapşırığında D variantı düzgün cavab
kimi qəbul olunub. Həqiqətən də,
sözlərin hər üçü feldən düzəlməmişdir
və hər üçünün tərkibi kök və bir
leksik şəkilçidən ibarət deyil. Lakin I bənddəki fikir də doğru olmayandır.
Çünki sözlər eyniköklü olsa
da, hər üçü feldən yaranmamışdır.
Yarıq və yarğan sözlərindən fərqli
olaraq yaralı sözü isimdən düzəlmiş sifətdir.
Belə çıxır ki, test
tapşırığında verilən bəndlərdən
ikisi deyil, üçü səhvdir. Lakin
düzgün cavab kimi belə bir variant yoxdur. Əslində I bənddəki fikir kökü “yar”
feli olan eyniköklü sözlərdir şəklində
verilsə idi, doğru olardı. Göründüyü
kimi bu fakt şərhsiz elmi səhv olduğundan həm
şagirdin çaşqınlığına, həm də
müəllimin şagird qarşısında
çıxılmaz vəziyyətdə qalmasına gətirib
çıxarır.
Aşağıda
baxacağınız başqa bir nümunə isə ədəbi
dilin normaları və onların pozulması ilə
bağlı olan test tapşırığıdır.
(22.07.2011, II qrup test kitabçası, A
variantı, test 5).
Nümunədə ədəbi dilin hansı norması
pozulmuşdur?
“Dəniz
sevinirdi gəlişimizə,
Dalğalar dikəlib bizə baxırdı.” (N.Kəsəmənli)
A) fonetik və qrammatik
B) leksik və fonetik
C) leksik və qrammatik
D) qrammatik
E) fonetik
Bu test
tapşırığında düzgün cavab kimi D
variantı qəbul olunub. Yəni şeirdə inversiya baş
verdiyindən qrammatik norma pozulmuşdur.
Lakin diqqət etsək, görərik ki, ikinci misrada nöqtə
səhvən dırnağın içində
yazıldığından fonetik norma da
pozulmuşdur. Deməli, doğru cavab əslində A variantıdır.
Başqa
bir nümunə (22.07.2011, II qruplar üçün test
kitabçası, B variantı, test10 ):
Nümunədə ədəbi dilin hansı norması
pozulmuşdur?
“Axşamdır.
Titrəyir
günəşin sarı telləri”
A)fonetik
və qrammatik
B)leksik
və qrammatik
C)leksik
və fonetik
D)fonetik
E)qrammatik
Verilmiş
şeir nümunəsində inversiya baş verdiyindən həm
qrammatik norma pozulmuş, eyni zamanda ikinci
misranın sonunda nöqtədən istifadə
olunmadığı üçün fonetik norma da
pozulmuşdur. Lakin testin düz cavabı kimi E
variantı qəbul edilmişdir. Əslində,
əsas durğu işarəsi olan nöqtənin cümlədə
işlənməməsi və ya səhv yerdə istifadə
olunması fonetik normanın pozulması sayılmalıdır.
Şagirdlərin
köməkçi nitq hissələri üzrə bilik səviyyəsini
yoxlamağa xidmət edən bir tapşırığa nəzər
yetirək (03.07.2011, III qruplar üzrə test
kitabçası, B variantı, test10):
Aşağıdakı bağlayıcının
növünü və sinonimini müəyyənləşdirin.
“Ya ağaclar kəsilir, ya da başqa sahə
seçilirdi”.
A) inkar; nə, nə də
B) aydınlaşdırma; yəni
C) qarşılaşdırma; amma
D) iştirak; həm, həm də
E) bölüşdürmə; gah, gah da
Yuxarıdakı
test tapşırığının cavabı E qəbul
olunmuşdur.
Azərbaycan dilçilik elmindən məlumdur ki, ya, ya
da bağlayıcıları iştirak edən cümlədə
iki işdən birinin mümkünlüyü ifadə edilir. Gah, gah da
bağlayıcılarının işləndiyi cümlələrdə
isə hadisələr bir-birini əvəz edir. Bu yanaşmanı, fikri əsas tutaraq həmin
bağlayıcıların bir-birinə sinonim
bağlayıcı kimi götürülməsi nə dərəcədə
doğrudur?! Düzdür, sinonim olmaq
sözlərin eyni mənanı verməsi anlamına gəlmir.
Lakin məsələ burasındadır ki,
bölüşdürmə adı altında
qruplaşdırılmasına baxmayaraq, ya, ya da və gah, gah
da bağlayıcıları heç yaxın mənalı
sözlər də sayıla bilmir.
Tez-tez qarşılaşdığımız mənfi məqamlardan
biri də orfoepiya və ya orfoqrafiyasına görə
mübahisəli sözlərin test
tapşırıqlarında istifadə olunmasıdır.
Ə.
Əfəndizadənin 1989-cu ildə nəşr olunmuş
“Orfoqrafiya-orfoepiya lüğəti” 2009-cu ildə yenidən
çap olunmuşdur. Təzə nəşrdə
bəzi sözlərin yazılışı və ya tələffüzü
əvvəlki nəşrdən fərqlənir. Lakin bu yeniliklər və təkmilləşmə
barədə yeni nəşrdə heç bir məlumat verilməmişdir.
Görəsən, ayrı-ayrı nəşrlərdə
müxtəlif cür yazılan və ya tələffüz
olunan sözlərlə qarşılaşan abituriyent nəyə
əsaslanaraq hansı variantın doğru olması qənaətinə
gələ bilər?! Bəlkə, bu tip testlərin
abituriyentlərə təqdim olunmasında hansısa bir zərurət
var?!
Tələffüz və yazılışı fərqli,
müxtəlif formalarda verilmiş sözlər orfoepik təhlil
məqsədilə test tapşırıqlarında istifadə
edilməməlidir. Bu priyom test sualının çətinliyinə deyil,
şagirdin çaşdırılmasına və
hüquqlarının pozulmasına xidmət edir.
Məsələn,
10.07.2011-ci il tarixində I qruplar üçün test
kitabçasının B variantında təqdim olunmuş 2
nömrəli test tapşırığında istifadə
olunan “Portret” sözünün tələffüz forması lüğətin
1989-cu il nəşrində [partret] , 2009 –cu il nəşrində
isə, [partiret] şəkilində yazılmışdır. Görəsən, belə mübahisə doğuran
testlərdən istifadə olunması nə məqsəd
güdür?! Çətin sual
anlayışını bu tipli testlərlə ifadə etmək
də kökündən səhvdir. Çətin
səviyyəli test proqramdankənar fakt əsasında deyil,
daha düşündürücü şəkildə, lakin
abituriyentin mənimsədiyi və ya mənimsəyə biləcəyi
biliklər səviyyəsində tərtib olunmalıdır.
Ədəbiyyat
üzrə test tapşırıqlarında istifadə olunan,
sadəcə hafizənin yoxlanılmasına xidmət edən
bir test tapşırığına diqqət edək
(03.07.2011, III qruplar üçün test kitabçası, A variantı, test 48):
M.Füzulinin “Leyli və Məcnun” poemasından
verilmiş nümunə hansı epizoda aiddir?
...dedi: “ Ey vəfalı yarım!
Qəm mərhələsində qəmgüsarım.
Adətcə
görünməz ixtilatın,
Hər günküyə bənzəməz
nişatın.
Noldu sənə, söylə, zar olubsan?
Bitaqətü biqərar olubsan?
Qandan bu küdurət oldu hasil?
Noldu səbəbi məlahəti-dil?”
A) Məcnunun
atasının elçilikdən qayıtması
B) İbn
Səlama ərə gedəndən sonra Məcnunun Leyliyə məktub
göndərməsi
C) Məcnunun
Novfəllə görüşməsi
D)
Atasının Məcnunu səhradan evlərinə
qaytarması
E) Məcnunun
Leylinin İbn Səlama nikah edilməsindən xəbərdar
olması
Yuxarıdakı
test çalışmasının doğru cavabını qeyd
etmək üçün “Leyli və Məcnun”
poemasını əzbərdən bilmək əsas şərtdir.
Axı verilən materialı əzbərdən
bilmək, güclü zehnə malik olmaq savadın göstəricisi
olmadığından bu tipli test tapşırıqları da
biliyin qiymətləndirilməsi üçün əsas
götürülə bilməz. Deməliyik
ki, haqlı olaraq, bu tipli test tapşırıqları həm
müəllim, həm də şagirdlər tərəfindən
normal qarşılanmır. Hər hansı
bir əsərdən müəyyən bir hissə verməklə
həmin nümunə əsasında ədəbiyyat nəzəriyyəsi
üzrə bilikləri yoxlamaq, əsəri təhlil etmək
cəhətdən testlər tərtib etmək daha məqsədəuyğun
sayıla bilər.
Ədəbiyyat fənninə aid bəzi test
tapşırıqlarında tarixi xronologiyanın
ağırlığı o qədərdir ki, həmin
tapşırıqlar tarix fənni üzrə testlərdən
heç də fərqlənmir. Bəzi test
tapşırıqlarının, o cümlədən
yuxarıda verilmiş nümunənin təkcə oxunuşuna
bir dəqiqə vaxt sərf olunur. Ümumilikdə 120 sualı
cavablandırmaq üçün abituriyentə 180 dəqiqə
vaxt verilir, bu da orta hesabla hər suala verilən maksimum 1,5 dəqiqə deməkdir. Nəzərə
almaq lazımdır ki, sual kitabçasında qeyd etdiyi nəticələri
cavab kartına köçürmək də abituriyentdən
müəyyən vaxt tələb edir.
Həmçinin TQDK-nın riyaziyyatdan I qrup üzrə
test tapşırıqlarında da müəyyən
çatışmazlıqlara rast gəlinir.
I qruplar
üçün hazırlanmış test
kitabçasının C variantında (10.07.2011-ci il) 112-ci test tapşırığının
şərti anlaşılmazdır.
112. Dairənin
mərkəzindən uzunluğu 8 sm olan perpendikulyar
qaldırılmışdır. Dairənin sahəsi 225 ? sm olarsa,
perpendikulyarların üç nöqtəsi ilə çevrənin
nöqtələri arasındakı məsafəni tapın.
Məsələnin şərtindən ilk anda heç nə
başa düşülmür. Məsələnin şərtinin bu
cür verilməsi nə məqsəd daşıyır....
Məsələni
bu cür vermək daha yaxşı olardı:
Dairənin mərkəzindən onun müstəvisinə
uzunluğu 8 sm olan perpendikulyar qaldırılmışdır. Dairənin sahəsi 225 ? sm olarsa,
perpendikulyarın üç nöqtəsi ilə çevrənin
nöqtələri arasındakı məsafəni tapın.
I qruplar
üçün hazırlanmış test
kitabçasının C variantında (10.07.2011-ci il) 116-cı test
tapşırığının cavabında isə səhvə
yol verilmişdir.
Tast tapşırığı belədır:
116. tənliyinin kökləri hasilini tapın.
A) 6 B) 4
C) D) 9 E) 3
Tənliyin
4 kökü var: –9, 9, –, . Bunların
hasili isə 27-yə bərabərdir. Düzgün
cavab yoxdur.
Fizika fənnindən
IV qruplar üçün hazırlanmış test
kitabçasının B variantında 26-cı test
tapşırığında (16.07.2011-ci il)
deyilir: Müstəvi kondensator sabit gərginlik mənbəyinə
qoşulmuşdur. Kondensatorun lövhələri
arasına dielektrik daxil etdikdə onun elektrik tutumu (C) və
yükü (q) necə dəyişir?
İlk baxışda tapşırığın mətnində hər şeyin sanki doğru təqdim edildiyi görünsə də, nəzərdən qaçırılan məqam nədən ibarətdir?
Bizcə, tapşırıq belə təqdim edilməli idi: Hava qatı ilə ayrılmış sabit gərginlikli müstəvi kondensatoru ( və ya hava kondensatorunun) lövhələri arasına dielektrik daxil etdikdə onun elektrik tutumu (C) və yükü (q) necə dəyişər?
Bizim belə düşünməyimizin səbəbi nədir?
Birincisi, hesab etsək ki, kondensatorun lövhələri arasında vakuumdur (çünki tapşırığın mətnində bu haqda heç bir qeyd yoxdur), o halda düşünmək olar ki, dielektrik kimi lövhələrin arasına qaz da (məsələn, hava) daxil etmək olar. Digər tərəfdən də məlumdur ki, qazların dielektrik kimi nüfuzluğu vahidə yaxındır və dərslikdə qeyd olunur ki, qazlarda elektrik sahəsi elə vakuumdakı kimidir(bax: IX sinif fizika dərsliyi 2009-cu il, səh.27). Deməli, testə verilən cavab da belə ola bilər: tutum və yük dəyişmir( baxmayaraq ki, cavablar içərisində beləsi yoxdur, lakin bu testin mətnində buraxılan diqqətsizliyi sığortalamır, çünki abituriyent doğru cavab yoxdur fikrinə gələ bilər və ya digər cavabların doğruluğunu yoxlamaq üçün əlavə vaxt itirməli də olar).
İkincisi, hesab etsək ki, tapşırığın mətnində qazların dielektrik nüfuzluğunun elə vakuumdakı kimi sayılaraq dielektrik kimi qazları nəzərdə tutulmayıb (halbuki, bu kökündən səhvdir), onda da test tapşırığının şərti belə olmalı idi: Müstəvi kondensator sabit gərginlik mənbəyinə qoşulmuşdur. Kondensatorun lövhələri arasına bərk və ya maye dielektrik daxil etdikdə onun elektrik tutumu (C) və yükü (q) necə dəyişər?
Çünki dərslikdən məlumdur ki, qazlardan fərqli olaraq bərk və maye halda olan dielektrik mühitlərin dielektrik nüfuzluğu vahiddən xeyli böyükdür.
Göstərilən amillərin abituriyentin nəticələrinə təsiri ilə bağlı əlavə şərh vermək istəmirik. Biz yalnız həlli vacib olan məsələlərə münasibətimizi bildirməyə çalışdıq. İnanırıq ki, yuxarıda sadaladığımız çatışmazlıqlar tezliklə aradan qaldırılacaq və abituriyentlərin nəticələrinə təsir edən ən xırda məsələlər belə gələcək qiymətləndirmələrdə nəzərə alınacaq.
Nəzakət
MEHDİYEVA
Təhsil
Sektorunun İnkişafı üzrə İkinci layihə Milli
qiymətləndirmə proqramının rəhbəri,
Nizami AĞAYEV
Əməkdar
müəllim, fizika riyaziyyat elmləri üzrə fəlsəfə
doktoru
Sədaqət
MƏMMƏDOVA,
Azərbaycan dili
və ədəbiyyatı
müəllimi
525-ci qəzet.-
2011.- 27 dekabr.- S.6.