ORALARDA KİMLƏR VAR: AZƏR ABDULLA –3

Yazar dostum Azər Abdulla mənim suallarıma cavab verəndən sonra müsahibənin bir az çox alındığını təkrar-təkrar mənə dedi və təkrar-təkrar arzuladı ki,Allahı sevərsən Rəşad bəydən də ( baş redaktordan) xahiş elə mümkünsə onu necə var eləcə çap etsin, sənə də toxunmuşam, o yerlərə də dəymə.Əlavə elədi: mən bilən birinci dəfədi ki,belə uzun bir hekayət alınıb. Mən də sevimli Rəşad Məcidin əfvinə sığınıb Azər dostumuzun və gözəl yazarımızın cavablarına müdaxilə etmədən (heç adətim də deyil) oxuculara təqdim edirəm.

–Tamam, sənin ədalətli olmağını çoxdan bilirik... –İroniya lazım deyil... –Yox canım, gerçək sözümdü, ancaq sualıma cavab vermədin. –Soruşursan Vətənə bağlılığın nə qədərdi. Ürəyimə yatmayan sorğuna bəyənməyəcəyin cavabı verəcəm. Vətənə bağlılığım sənnən çoxdu. –Hansı ölçüyə, hansı məntiqə görə bu qərara gəlmisən? –89-90-ci illərdə elədiyimiz söhbətə qayıtmağa məcburam. Vətənin o qanlı-qadalı illərində, bircə dəfə də meydan hərəkatında iştirak eləmədin. Bunu sənə irad tutanda o vaxtlar da, son zamanlar da mənə sataşıb deyirdin. Mən sıra nəfəri deyiləm meydana gəlim, kiminsə əmriylə oturum durum. Millətimizin o vaxtkı birliyinə, həmrəyliyinə göz yumur, təkcə oturub-durma hadisəsini qabardırsan. Mən də deyirdim Aydın Məmmədov, Sabir Rüstəmxanlı, Vaqif Səmədoğlu, Ələkbər Salahzadə... nə bilim kimlər bəyəm sıra nəfərləridi. Vətənin taleyi müəmmalı olan o dövrdə çaxnaşmadan uzaq olmaq üçün ailəni də götürüb Türkiyəyə getdin... Mən Türkiyəyə gemədim.Çox qərib bir təsadüf məni o yerlərə götürdü.Mən göndərildiyim o günlərdə 1993-cü ildə artıq Vətəndə bir sakitilik vardı.Bunu bir çox sorğularımda demişəm.Təkrara ehtiyac yox.Amma kişi kimi de, sənin şansın olsaydı getməzdin? –Uzun illər həsrətini çəkdiyimiz İstanbulda yaşamaq hər bir türkün arzusu ola bilər. Bundan başqa doğma övladlarının Türkiyədə təhsil alması məsələsi ələ düşməz fürsətdi. Bu məqamda səni qınamaq nadanlıq olardı. Ancaq səni çoxlarına nisbətən daha dərindən tanıyan adam kimi bu fikirdəyəm ki, getməyinin başlıca səbəbi Vətəni bürüyən xaos və sənin canındakı vahimə-qorxuyla bağlıydı. Bunu qabaqlar boynyna almırdın, sonralar nəşr olunmuş “Dövlət çevrilişi” kitabında və o kitabınla bağlı qəzetlərə verdiyin müsahibələrdə qorxaqlığını kişi kimi boynuna aldın.Yeri gəlmişkən, o kitabın haqqında... İndi dəb düşüb, orta səviyyəli yazarlar özlərinə ermənilərəxas gələcək üçün saxta, uydurma tarix düzəldirlər. Sənin “Dövlət çevrilişi” kitabında da uydurma məqamlar çoxdu. (???????????? Suallar mənimdi T.A.) Cavanlar o kitabı tərifləyib göyə qaldırdılar. Yetmişini haqlayanacan özünü qoruyub saxlamış Tofiq Abdinin sınıb əyildiyini, ustalıqla yarındığını və gəncliyi aldatdığını görəndə bilirsən nə qədər sinirləndim... Bəlkə, artıq bu dünyada olmayan Vidadi Məmmədovun, Şahmar Hüseynovun, Natiq Səfərovun, Tanqonun... qınağına, ironiyalı gülüşlərinə rast gəlməyəcəyini düşünərək cürətlənib o məzmunda kitab yazdın. Ömrümüzə nə qalıb ki. Gərək biraz da dözəydin, Tofiq. Sabir Əhmədli, Azad Mirzəcanzadə, Ələkbər Salahzadə, Əli Həsənli, Elman Mustafa, Məmməd İsmayıl, Ramiz Rövşən, Vaqif Bayatlı... dözdüyü kimi. Yadındamı, bu yaxınlarda nəşriyyatdan çıxıb gedəndə söhbətimizin bir yerində dedin, mənə heç vaxt prezident təqaüdü verməzlər, mən soruşanda niyə, qayıtdın ki, mən xalqıma xidmət eləməmişəm. Gülməkdən uğunub getdim. Mən, sənin qədər çox yazan kimdi, yazmaqdan barmaqların qabar olub deyəndə – Mən axı yuxarılara təriflər yazmamışam- söylədin. O həqiqətinə gərə səni bağrıma basmaq istədim. Sonrasa o kitabın işıq üzü gördü. Gileylənib deyirsən, pulsuzluqdan nə toylara gedə bilirəm, nə də nəvəmin doğum günündə bir hədiyyə ala bilirəm... Tofiq, Vəzir Surxayoğlu adlı milli qəhrəmanımız var. Onunla Tərtərdə, döyüş bölgəsində tanış olmuşdum. Yeri gəlmişkən, beş dəfə müharibə bölgələrində olmuşam, yazılar yazmışam. Vəziri tanımadığına görə səni qınamıram. O vaxt sən İstanbulda yaşayırdın, birdə ki, giydirmə xalq artistləri, məğlub ölkənin qondarma generalları kimi saxta qəhrəmanlarımızın da sayı hesabı yoxdur. Rəhmətlik Vəzir Ağdərə döyüşlərində igidcəsinə vuruşmuş, ağır yaralanmışdı, bir babat özünə gəlcək yenə vuruşmaq istəyirdi. Nəcməddin Sadıxov onu vuruşmağa buraxmaq istəmir, deyirdi sən qədərincə savaşmısan. Milli qəhrəman adı verilməsi üçün sənədləri hazırlanırdı, ancaq Vəzir Surxayoğlu yeddi yaşlı oğlunu evdə qoyub yenə savaşmağa getdi və şəhid oldu. Ölümündən sonra qəhrəman adına layiq görüldü. Bir var istəsən də, istəməsən də əmrə əsasən vuruşmalı olursan, bir də var Vəzir kimi, Mübariz İbrahimov kimi könüllü vuruşa gedəsən. Bunlarla müqayisədə bizlər Vətən üçün nə etmişik, yazılar yazmışıq, Orxan Vəli demişkən nitq söyləmişik... Tofiq, elə bilmə sənin prezident təqaüdü almağını istəmirəm. O təqaüdə sən layiqsən, ancaq istəməzdim onu sənə minnətlə verib gözüqıpıq eləsinlər...Qayıdıram sənin sualına, axı yenə də sən sualı düzgün qoymursan. Soruşursan Vətəndən sənin bir umacağın varmı. Ay Tofiq, Vətənimiz qədər zəngin, səxavətli, gözəl hansı məmləkət ola bilər. Vətən, xalq neyləsin ki, bu var-dövlətin içində müəllimi, həkimi, yazarı, aydını, təqaüdçüsü zəlil, dilənçi, həm də bir qorxu içində yaşayır. Vətənə bağlılığımı soruşursan... Bir CİPim, benzin pulum, lap çoxlu pulum da olsaydı, yenə də parça-parça qoparılıb bir qırığı qalmış Vətənimizin rayonlarını, kəndlərini qarış-qarış gəzərdim... Vətən neyləsin ki, onu idarə edənlər, Allah onların insafını artırsın, ehtiyac içində əzilən xalqının qara qəlbini işıqlandırmaq, bozarmış tutqun sifətini ağartmaq əvəzinə, qamarlayıb taladığı var-dövlətinin cüzi bir hissəsi ilə gözdən pərdə asmaq üçün ancaq binaların üzünü ağardır. –Əzizim Azər, keçən ilin yay aylarında, tam doğum günümə yaxın tarixlərdə mən çox təhlükəli bir xəstəliklə çarpışanda sənin mənə bir ata nəvazişini hiss etdim. Xüsusiylə yataqdan qalxa bilmədiyim günlərdə sən bizə gəldin və mənim əlimi əllərinə aldın ( bu məqamda bir ata nəvazişi vardı, mən belə duyurdum, yaşıd olsaq da). Mən o anı, o məqamı heç zaman unudan deyiləm. O anı təsvir etmək də çox zordur. O mübhəm və çətin anlarda sən yenə də öz istiliyini göstərdin, baxmayaraq ki, həmişə didişirik. Nəydi səni mənim evimə sürükləyib gətirən? Mənim üçün yaşadığın can ağrıları? Dözülməz dəqiqələrin yaşantısına necə dözdün? Bəlkə mən bir az şişirdirəm. Yeri gəlmişkən, o çətin günlərdə mənə son dərəcə həssaslıq göstərən şair dostumuz Əjdər Ola da sonsuz minnətdaram.Dəfələrlə telefonla arayan Rəşad Məcidə minnətdaram,Bilgəhdə müalicə olunanda yanıma gələn şair Babək Arusluya və gözəl tədqiqatçı-yazar Şəmistan Nəzərliyə minnətdaram.Rayondan məni dəfələrlə arayan şair dostumuz Tofiq Hüseynə minnətdaram.Təbii ki, xanım əfəndiliyi ilə seçilən İradə xanım Tuncayın məlhəm dolu zəngləri heç unudulmaz. Ayrıca olaraq Mərkəzi Klinikanın psixoloq-nevropotoloqu, evimə qədər zəhmət çəkib gələn və indinin özündə də hər zaman məsləhətlər aldığım İradə xanım Ramazanovaya sonsuz minnətdaram. Məhz bu gözəl həkim xanımını və yuxarıda adlarını çəkdiyim insanların sayəsində də bu gün bu söhbəti eləyirik. Əslində gözləmədiyim bir ortamla baş-başa qaldım. –Tofiq, o günlərin, o anların dözülməzliyini cəkdiyin əzabı şişirdib eləmirsən, xatırladığın o anlarda sənin son dərəcə həssas, hissiyyatlı olduğunu bir daha gördüm. Ancaq o anları gərək yada salmayaydın. Deyirsən səni hansı hiss, hansı duyğu çəkib gətirdi bizə. Sizə gəlməmişdən bir ay öncəki telefon danışıqlarımızda sənin rahatsız, qorxulu anlar yaşadığını duyurdum, ancaq sizdə olarkən üzündə, gözündə, bütün görkəmində gördüyüm o təlaşı, qorxunu, vahiməni, keçirdiyin dözülməz böhranı ağlıma gətirmirdim. Deyirdim İlahi, bu boyda qorxu Tofiqin balaca gözlərinə necə sığışıb. Sən üfürülən, getdikcə böyüyüb şişən şarın hər an partlama həddindəydin. Deyirdim, bəlkə Tofiq məni tanımır, bu an ayağa qalxıb qolundan yapışaraq darta-darta dar ağacına, cəllad kötüyünə aparan soyuqqanlı, qəddar cəllad sanır məni. Qəribə də olsa, civə kimi yerində oynayan qanlı baxışların o an Van Qoqu da xatırlatdı mənə. Təpədən dırnağacan səni bürümüş o QORXU, həm də canlı bir varlıq kimi gəlirdi mənə. Elə bilirdim o canlı varlıq sənin qolundan tutub doğmalarından və məndən ayırıb biryolluq gedər-gəlməzə aparır. Sən getmək istəməsən də qorxudan ona ehtiraz da edəmmirdin. Oturduğum stuldan ehmalca qalxıb sənə yaxınlaşanda, dediyim kimi baxışlarında bir dəlilik hiss edirdim, adama yovuşmaz qaplana, vaşaqa bənzəyirdin, elə bilirdim ya üstümə atılıb məni dişləyib cırmaqlayacaqsan, ya da insana yovuşmaz çöl pişiyi kimi götürülüb özünü pəncərədən atacaqsan. Görkəmimə səni istədiyimdən qat-qat artıq doğma, məhrəm ifadə verərək gülümsünə-gülümsünə yaxınlaşıb ehtiyatla yanında oturdum, əlini bir əlimə alb o biri əlimlə yavaş-yavaş tumarlayıb sığallayaraq, səndəki halın mənasız, keçəri olduğunu inamla danışıb ağlına yeritməyə başladım. Əlli ildən bəri tanıdığım haylı-küylü, çılğın Tofiq, dediyin kimi çox vaxt bir-birimizlə dartışıb höcətləşsək, didişsək də, dəqiqələr ötsə də əlini məndən çəkmirdin, o anlar elə bilirdim sən mənim üçün üç-dörd yaşlı körpə qardaşım, doğmaca balamsan, üzümə baxmadan sakitcə dayanıb, məni dinləməyindən canına, ruhuna bir dinclik, rahatlıq axdığını duyaraq mən daha inamla, sevgiylə belə demək mümkünsə, prosiduramı davam edirdim... Allah o günləri bir daha göstərməsin... Son

Tofiq ABDİN

525-ci qəzet.- 2011.- 5 fevral.- S.23.