BDU muzeyləri – keçmişlə
bugün arasında körpü kimi
Bəzən
“Yüksək texnologiyalar və internet dövründə
muzeylər nə üçün lazımdır?”, “Muzeylərə
yalnız məcburi şəkildə müəllimlərin rəhbərliyi
altında getmişəm?”- deyənlərin
az olmadığını düşünsək bu reportajla
onların sayını azaltmağa
çalışacağıq.
Bəzi
araşdırmalara görə, muzeylərə
könüllü olaraq gedən şəxslər tarix və
incəsənətlə maraqlanan, keçmişlərini
unutmayan, Tanrı tərəfindən seçilmiş şəxslər
tərəfindən yaradılanları görmək istəyən
çox mədəniyyətli insanlar sayılırlar. “Şəxsən
mən belə bir insan olmaq istəyirəmmi?” sualını
özümüzə verək və Bakı Dövlət
Universitetinin nəzdində fəaliyyət göstərən
muzeylərindən yazını izləyək.
Heydər Əliyev muzeyi
Qapıları hamının
üzünə açıq olan Heydər Əliyev muzeyində
BDU-nun dünya şöhrətli məzunu,
xalqımızın ümummilli lideri, bu ali
təhsil ocağının fəxri doktoru və
qayğıkeşi olmuş dahi şəxsiyyət barədə
tarixi sənədlər və materiallar toplanmışdır.
Həmin sənədlər universitetdə oxuyan
hər bir tələbə üçün örnəkdir və
son dərəcə böyük tərbiyəvi əhəmiyyətə
malikdir.
“Mən fəxr edirəm ki,
Bakı Dövlət Universitetinin məzunuyam”, deyən
ümummilli liderimizin orta və ali məktəb
məzunu olduğuna dair diplomunun surətinə baxırıq.
Bütün tələblərin arzu etdikləri
əla qiymətlər onu göstərir ki, tanınmış
şəxsiyyət olmaq üçün, ilk növbədə,
yaxış oxumaq, əlaçı olmaq lazımdır.
Bir tələbədən dünya şöhrətli liderə
qədər gedən yolu əks etdirən tarixi sənədlər,
gənclərimiz üçün həyat amalı ola bilər. Bizimlə söhbətində
muzeyin direktoru Zəkiyyə Kərimova da eyni məsələyə
toxunur. Muzeyi ziyarət edən xarici
qonaqların, müəllim və tələbələrin
yüksək təəssürat və zövqlə
ayrıldığını bildirir. Muzeyin
xatirə kitabını vərəqləyirik. Dünyanın tanınmış ictimai, siyasi, elm və
müxtəlif peşə sahiblərinin ulu öndərlə
bağlı fikirlərini oxuyur və həqiqətən də
azərbaycanlı olmağımızla fəxr edirik.
Lövhədə Tarix
fakültəsinin tələbəsi Heydər Əliyevə
tarixdən verdiyi imtahanda düşdüyü 14-cü biletin
suallarına baxdıq:
1. Yemelyan Puqaçyovun
başçılığı altında kəndlilərin
müharibəsi,
2. Antantanın
yaradılması,
3. Ölkənin sosialist sənayeləşdirilməsinin
başlanğıcı.
Bu imtahandan əla
qiymət aldığından əmin idik və bunu təsdiqləyən
sənədli sübutu da gördük.
Ulu öndərimizin
universitetin Tarix fakültəsinə daxil olmaq
üçün Universitetin 1950-1954-cü illərdə rektoru
olan C.Z.Hacıyevə gözəl xətlə
yazdığı ərizəsi, qəbul imtahan vərəqəsi
diqqətimizi cəlb etdi. Görəsən bizim ulu babamız
hansı imtahanları vermiş və hansı qiymətlər
almışdır:
1. SSRİ tarixi – əla
2. Azərbaycan dili və ədəbiyyatı (yazılı) – əla
3. Azərbaycan dili və ədəbiyyatı (şifahi) – əla
4. Rus dili və ədəbiyyatı (yazılı) – əla
5. Rus dili və ədəbiyyatı (şifahi) – əla
6. Coğrafiya – əla
7. Xarici dil (alman dili) –
yaxşı.
Məlum ki, o
dövrdə Heydər Əliyevin onu “tapşevat” edən nə
dayısı, nə də əmisi yox idi. Ulu öndərimizin
həyatdakı nailiyyətlərinin yalnız öz fövqəladə
çalışqanlığı nəticəsində əldə
edildiyini göstərən sənədli sübutları
saxlayan bu muzey ulu babamıza olan hörmət və sevgimizi
daha da artırdı.
BDU-nun Tarixi muzeyi
1980-ci ildən fəaliyyətə
başlayan BDU-nun tarixi muzeyi tələbələri
universitetin keçdiyi tarixi inkişaf yolu ilə
Muzeyin
ekspozisiyalarında universitet təhsilinin beşiyində duran və
adları bu qocaman elm və təhsil ocağı ilə
bağlı olan görkəmli ictimai-siyasi xadimlər, alimlər
haqqında sənədlər, foto və video materiallar yer
almışdır.
Muzeydə, eləcə
də, tanınmış dövlət və elm xadimləri tərəfindən
Bakı Dövlət Universitetinə verilən hədiyyələr
də var. Eksponatlar arasında qızıl heykəl diqqətimizi
cəlb edir.
Öyrənirik ki, heykəl Biologiya fakültəsinin Bitki
fiziologiyası kafedrasının müdiri Neymət Qasımova
Böyük Britaniyanın Kembric Universitetindən, Qasımovun
dünyanın tanınmış 2000 adamı siyahısına
düşməsi münasibətilə verilib.
Dəyərli
eksponatlar arasında 1919-cu ildə qurulan Bakı Dövlət
Universitetinin ilk nizamnaməsi, xeyli sayda nadir hədiyyələr
və tarixi sənədlər, o cümlədən İhsan
Dogramacının heykəli də yer almışdır. Tarix muzeyinin
direktoru Sövdəyar Muradov doğma övladı kimi əzizlədiyi
muzeyin hər bir eksponatının dəyərli, tarixi
baxımdan əhəmiyyətli olduğunu xüsusilə
vurğulayır.
Velosiped İdman muzeyi
Velosiped və
Velosiped İdmanı Muzeyi 40 ilə yaxındır fəaliyyət
göstərir. Velosiped muzeyinin yaradıcısı Ələddin
Hacı – Ağa oğlu Şabanovdur. BDU-da
professor əvəzi vəzifəsində
çalışır, pedaqoji elmlər namizədi, idman
ustasıdır, Azərbaycan Velosiped İdmanı
Federasiyasının vitse-prezidenti, Milli Olimpiya Komitəsinin
üzvüdür. Ələddin müəllim
Velosiped yarışlarında dünya, Avropa
çempionatlarında, super velomarafonlarda 50-dən artıq
ölkələrdə Azərbaycanı təmsil edib.
1997-ci ildə “Ekoloji təmizlik uğrunda mübarizə”
adlı marafonda Çernobıl kimi faciələrin qarşısını
almaq məqsədi uğrunda mübarizədə Avropanın
27 ölkəsini, 144 şəhərini 6 ay müddətində
qət edərək Vatikanda Roma papası Joann Pavel II tərəfindən
mükafatlandırılıb. Vətənə
qayıdan zaman ümummilli lider Heydər Əliyevə bu barədə
hesabat edilib. Muzeyin səyyar sərgisi Milli
Olimpiya Komitəsində prezident İlham Əliyevə göstərilib.
Muzeyin qonaqları universitetin tələbələri,
şəhərimizin sakinləri, məktəblilər,
idmançılar, xarici qonaqlar və s-dir. Velosiped muzeyinin
ekspozisiyaları günü-gündən artır, yeni
materiallarla zənginləşir. Muzeyin rəy
kitablarında dünya və Olimpiya çempionlarının,
beynəlxalq velosiped idmanı üzrə rəhbərlərin,
universitetə gələn qonaqların və bir çox şəxsiyyətlərin
ürək sözləri ifa olunub.
Azərbaycanın Faydalı Qazıntılar muzeyi
Geologiya-coğrafiya
fakültəsi yarandığı gündən (1943-cü ildə
yaradılmışdır, 1991-ci ildə 2 müstəqil
fakültəyə çevrilmişdir) etibarən
M.Qaşqayın böyük fədakarlığı ilə
çox eksponatlı faydalı qazıntılar muzeyi təşkil
edilib. İlk dövrlərdə 500-ə yaxın
eksponatı olan bu muzeydə hazırda muzey əşyalarının
sayı 6000 vahidi keçib.
Muzeyin
başlıca vəzifəsi ölkəmizdə indiyədək
kəşf edilmiş yataqlardan əyani, elmi və mineraloji
material toplamaq, elmi bilikləri təbliğ etmək və Azərbaycan
geologiya elminin nailiyyətlərini geniş yaymaqdır.
Orijinal tematik
strukturu olan Azərbaycanın faydalı qazıntıları
muzeyi geologiya fakültəsinin kafedraları ilə təmasda
işləyir.
Tələbələrin
geologiya ixtisaslarına dərindən yiyələnməsi
üçün muzeydə mineralogiya, kristalloqrafiya, petroqrafiya,
faydalı qazıntılar və digər fənlər üzrə
zəngin kolleksiyalar, tematik sərgilər və ekspozisiyalar təşkil
edilir.
Muzeydə 1997-ci ildən
akademik M.Əliyev adına kabinet fəaliyyət
göstərir. Kabinet alimin şəxsi
kitabları hesabına zəngin kitabxana fondu ilə təmin
edilmişdir. Muzeyin direktoru Dilarə Ələsgərovadır.
Təkamül-Təlimi muzeyi
BDU-nun biologiya fakültəsinin ilk məzunlarından sayılan biologiya elmləri doktoru, professor, əməkdar elm xadimi Mirəli Axundov 1937-ci ildə Respublikamızda ilk dəfə olaraq genetika kafedrası təşkil etmiş və ömrünün son illərinədək həmin kafedraya rəhbərlik etmişdir. Respublikamızda biologiya elmi biliklərinin yayılmasında Mirəli Axundovun xidmətləri əvəzsizdir. O, Respublikamızda yeganə olan təkamül-təlimi tədris muzeyinin yaradıcısıdır. Onun təşəbbüskarlığı ilə yaradılan muzeyin əsas məqsədi – üzvi aləmin təkamülünün real bir proses olduğunu nümayiş etdirməkdir. Muzeydə təkamülü sübut edən embrioloji və paleontoloji dəlillərə, müqayisəli-anatomiya dəlilərinə və digər materiallara istinad edilir.
Zaqafqaziyada yeganə təkamül-təlimi muzeyi vəhşi heyvanların yaşadığı nağıl aləmini xatırladır. Heyvan müqəvvaları, elə bil ki, canlı idilər və onların gözləri burada illər boyu bir vəziyyətdə durmaqdan yorulduqlarını deyirdi. Şüşə arxasında dişlərini qıcırdadan pələngi görəndə isə, bir an, üstümüzə hücum edəcəyindən qorxduq.
Hazırda muzeyə rəhbərlik edən Səidə Cəfərova bu pələngin 40 ildən artıqdır ki, burada saxlandığını dedi. Sən demə, bu pələng vaxtilə zooparkdan qaçıbmış. Sonradan o Daxili İşlər Nazirliyinin işçiləri tərəfindən tutularaq universitetə təqdim olunub. Həmin dövrdə burada işləyən alman araşdırmacısı Reyj Vilqelm Qermonoviç tərəfindən müqəvva edilərək saxlanılıb.
Diqqətimizi cəlb edən ikibaşlı quzunun, vaxtilə tələbələr tərəfindən Abşeronda tapılıb universitetə gətirilərək müqəvva edildiyini öyrəndik. Heyvanlar müqəvvaları arasında hətta uzaq Antarktidadan gətirilən pinqvin da var idi.
Muzeydə şüşə qablarda insan, donuz və siçovul embrionlarının müxtəlif inkişaf mərhələlərini əks etdirən eksponatlar da saxlanılır.
Belə... Bakı Dövlət Universitetinin muzeylərində gördüyümüzü sizlərə, dəyərli oxuyucularımıza çatdırmağa çalışdıq. Lakin, necə deyərlər, yüz dəfə eşitməkdənsə, bir dəfə görmək yaxşıdır.
Sevinc QARAYEVA
525-ci qəzet.- 2011.- 18 iyun.- S.15.