“Qərbin hər zaman ehtiyat variantı olub”

ELÇİN AĞAMALI: “AZƏRBAYCANIN TÜRKİYƏ İLƏ VİZA REJİMİNİN LƏĞVİNDƏN İMTİNA ETMƏSİNİN SƏBƏBİ BUDUR...”

Ana Vətən Partiyasının Beynəlxalq məsələlər üzrə sədr müavini Elçin Ağamalının “Qafqazinfo”ya müsahibəsi

– Partiyanın beynəlxalq əlaqələrinə məsul şəxs kimi Yaxın Şərqdə baş verən proseslərə münasibətiniz necədir?

– Yaxın Şərq regionu və Şimali Afrika ölkələri hazırda dünyanın inkişafına təkan verən ən mühüm regionlardan biridir. Bu da həmin ölkələrdə mövcud olan böyük neft ehtiyatları ilə əlaqədardır. Neft ehtiyatları dünyada inkişafa təkan versə də təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki, həmin ölkələr neft satışından əldə olunan vəsaitləri öz xalqlarının güzəranının yaxşılaşdırılması üçün səmərəli istifadə edə bilməyiblər. Bu ölkələrdə, xüsusən Şimali Afrika ölkələrində keçən əsrin 50-ci illərindən sonra dəyişən geopolitik maraqları nəzər alsaq, sözügedən ölkələr, əsasən Fransanın maraq dairəsinə daxil idi. Bu günədək Fransanın maraqları xüsusilə Əlcəzair və Tunis kimi ölkələrdə özünü daha aydın göstərirdi. Hüsnü Mübarəkin Misirdə hakimiyyətə gəlməsindən sonra isə bu ölkə daha çox Amerika maraqlarının təhkim olunduğu ölkəyə çevirilmişdi. 1969-cu ildə Liviyadakı çevrilişdən sonra hakimiyyətə gələn Qəddafi Sovet İttifaqı ilə geniş əlaqələr qurmağa başlayaraq, Fransa və ümumiyyətlə Qərb maraqlarının Şimali Afrikada təmin olunmasına qarşı inadla çıxış etməyə başlamışdı. Faktiki olaraq, neftdən gələn gəlirlər keçən əsrin 80-ci illərindən əsasən dünyadakı terrorist qruplarının maliyyələşməsinə xərclənmiş və hakmiyyətdə olan qüvvələrin şəxsi vəsaitinə çevrilmişdi. Vəsaitin bu cür öz xalqının rifah halının yaxşılaşdırılmasına deyil, digər istiqamətlərdə xərclənməsi təbii ki, uzun illər ərzində insanların narazılığının artmasına, üst-üstə toplanmasına və sonra bu cür partlayışlara səbəb olmuşdu. Eyni sözləri qonşu ölkələrdə də Yəmən, Tunis, Misirdə gedən proseslərə aid etmək olar.

– Bu çaxnaşmaları Qərbin başlatdığını demək doğru olarmı?

– Sırf Liviyadakı prosesləri deyirsinizsə 2003-cü ildə İraqda baş verən hadisələrdən sonra Qəddafi Amerika ilə, ümumiyyətlə Qərb aləmi ilə münasibətlərinin düzəldilməsinə çalışmışdı. Bir çox Liviya vətəndaşları tərəfindən törədilən, birbaşa Qəddafinin əlinin olduğu iddia edilən terror aktlarında ölən Qərb vətəndaşlarına kompensasiyaların verilməsinə başlanmış, ölkə sərhədləri açılmış, xarici şirkətlər ölkəyə buraxılmışdı. İstər Amerika olsun, istər digər böyük Qərb ölkələri, onlar hər zaman iqtidarla yanaşı, müxalifətlə də geniş əməkdaşlıq edirlər. İqtidardan sonra hakimiyyətə gəlmək ehtimalı olan bütün qüvvələrə istər maddi, istərsə də mənəvi dəstək verirlər. Bunun ən bariz nümunələrindən biri vaxtilə həm Tunis, həm Liviya, həm də Misirdən xaricə qaçmaq məcburiyyətində qalmış siyasi partiya nümayəndələri və liderlərin əksəriyyəti həmin Qərb bölgələrində sığınacaq tapmış və öz ölkələrinin rəhbərlərinə qarşı mübarizələrini davam etdirmişlər. Amma Tunis, eləcə də Misirin devrilmiş rəhbərlərinin Fransa, Amerika ilə geniş əlaqələri olub. Qərb ölkələrinin isə hər zaman ehtiyat variantları olub. Yəni, bu hakimiyyətdən sonra hakimiyyətə kimlər gələ bilər. Bu çaxnaşmaların sırf Qərb tərəfdən qızışdırıldığını və başlandığını sanmıram. Hesab edirəm ki, bu uzun illər boyu toplanmış, neçə illərdir həll olunmayan problemlərin sonunda baş verən bir sosial partlayışdır.

– Azərbaycanın dəyişiklik baş verən ölkələrin risk qruplarına aid edilməsi fikrinə münasibətiniz necədir?

– Bu fikirlə qətiyyən razı deyiləm. Birinci ona görə ki, həmin ölkənin rəhbərləri ilə bizim ölkənin rəhbəri arasında fərq böyükdür. Azərbaycan iqtidarı istər neft gəlirlərini, istər digər gəlirləri insanların sosial rifahlarının yaxşılaşdırılmasına sərf edir. Həmin dövlətlərdən fərqli olaraq, Azərbaycan çox gənc dövlətdir. Ancaq buna baxmayaraq, bu gün Azərbaycanda turizm, regionların sosial-iqtisadi, inkişafı insanların həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi ilə bağlı, sosial müdafiəyə ehtiyacı olan insanların sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılması ilə əlaqədar, həmçinin təhsillə bağlı böyük layihələr həyata keçirilir. Mən bu gün Azərbaycanda belə bir riski, kütləvi narazılıq olduğunu təsəvvür etmirəm. Bu gün Azərbaycanı həmin risk qrupuna daxil edən şəxslərin siyasi vəziyyəti kifayət qədər düzgün analiz etməsinə, həmin ölkələrdə baş verən hadisələri köklü bilmələrinə şübhə ilə yanaşıram. Bu fikirləri irəli sürənlər sadəcə olaraq, hansısa bir analizə əsaslanmır, eyforiya ilə danışırlar.

– Azərbaycanda bir qrup müxalif partiyalar etiraz aksiyalarına hazırlaşırlar. Bu barədə nə deyə bilərsiniz?

– Azərbaycan demokratik bir ölkədir. Zaman-zaman müxalif qüvvələr öz fikirlərini ifadə etmək üçün dəfələrlə mitinqlər keçiriblər. Dövlətimiz də o mitinqlərin keçirilməsi üçün geniş meydanlar ayırıb. Müxalifət nümayəndələrinin keçirdikləri mitinqlər hamıya bəllidir. Həmin mitinqlərə bir neçə min nəfərdən artıq adam toplaşmayıb. Mitinqlərə gələn adamların sosial bazasını hamımız bilirik. Onlar vaxtilə hakimiyyətdə olmuş, sonra hakimiyyətdən getmiş və həmin hakimiyyətə qayıdış arzusundadırlar. Mən həmin mitinqlərin böyük bir auditoriya yığacağına inanmıram. Bu mitinqlər də həmin müxalifət nümayəndələrinin öncə təşkil etdiyi mitinqlərdən fərqlənməyəcək. Bir neçə min insan toplayıb, öz fikirlərini səsləndirib dağılışacaqlar. Bu mitinqlərdən qorxmağa, çəkinməyə ehtiyac yoxdur. Azərbaycan demokratik ölkədir. Hər bir siyasi qüvvə öz maraqlarını ifadə etmək üçün bu cür mitinqlər keçirə bilər. Azərbaycan iqtidarı da buna yetərincə şərait yaradır.

– İnqilab baş verən ölkələrdə əsas rolu sosial şəbəkələr oynadı. Bir neçə müddətdir ki, Azərbaycanda da sosial şəbəkələrdə mitinqlə bağlı çağırışlar edilir. Bizdə bu əhaliyə nə qədər təsir edə bilər?

– Doğrudur, Şimali Afrika ölkələrində baş verən hadisələrin qaynağı sosial internet şəbəkələri vasitəsilə olub. Səbəbi odur ki, həmin ölkələrdə müxalifət və müxalifət qəzetləri yox idi. Eləcə də onlar öz fikirlərini azad şəkildə ifadə edə bilmirdi. Ona görə də, onlar sosial şəbəkələrdən istifadə edib, insanları mitinqlərə dəvət edirdilər. Azərbaycanda bu gün müxalifət partiyaları var, fəaliyyət göstərirlər. Özlərinin xeyli sayda qəzetləri var. İstədiklərini yazırlar, öz fikirlərini ifadə edirlər. Orda baş verən hadisələrlə Azərbaycanın durumunu müqayisə etmək qətiyyən düz deyil. Hadisələrin kökünü analiz etmədən burda da “kopyalama işi” ilə məşğul olmağa çalışırlar. Bunu, artıq yenidən onların iflasa uğramasının göstəricisi kimi qeyd etmək olar. Sosial şəbəkələrdən istifadə edilməsinin səbəbini bilmədən burda da eyni şeylərə cəhd etmək Azərbaycanda müxalifət nümayəndələrinin fantaziyasının kasadlığından xəbər verir. Onlar sərbəst fəaliyyət göstərirlər, az da olsa rayon və şəhər təşkilatları var. Və belə bir şəraitdə sosial şəbəkələrdən istifadə edilməsini anlamaq çətindir.

– Bəs AXCP fəallarından olan Cabbar Savalanı niyə həbs ediblər?

– Biz əgər Qərb dəyərlərindən danışırıqsa, ilk öncə qanuna hörmət etməkdən başlamalıyıq.

– Adını çəkdiyim gənci narkotikə görə həbs ediblər. Partiya isə iddia edir ki, gənci siyasi fəaliyyətinə görə həbs edilib.

– Mən o, şəxsin siyasi arenada, müxalifət nümayəndələri arasındakı siyasi çəkisini bilmirəm. Mənim üçün yeni addır. Əgər iqtidar hansısa müxalifət nümayəndəsi ilə mübarizə aparmaq istəyirsə, onun birinci, ikinci, üçüncü, beşinci dərəcəli funksionerləri dura-dura hansısa bir sıravi üzvünü narkotik adı ilə həbs etdirməsi ona heç nə verməz. Ona görə də mən bu iddia ilə razılaşmıram. Bu, radikal müxalifətin çoxdankı peşəsidir. Müxalifət daim hər hansı bir cinayət əməllərində, hüquq pozmalarında həbs olunmuş üzvlərinin siyasi baxışlarına görə həbs olunduğunu iddia edir. Dəfələrlə televiziyadan izlədiyimiz müxalifətin ermənilərlə əməkdaşlıq etmək istəyən üzvü Ruslan Bəşirlini misal kimi xatırlatmaq istəyirəm. Bu gün onun siyasi baxışlarına görə həbs olunduğunu deyirlər. Əlahəzrət fakt isə başqa şərh verir. Ənənəvi tendensiyalarla radikal müxalifət qərbdə özünə rəğbət və dayaq yaratmaq məqsdədi güdür.

Ümumiyyətlə, Azərbaycanda siyasi baxışlarına görə həbslərin olması fikrinin tamamilə əleyhinəyəm. Çünki müxalifət partiyalarının sədrləri, müavinləri, məclis üzvləri rayon təşkilatının sədrləri, hətta kənd təşkilatı sədrləri belə həbsdə yox, siyasi fəaliyyətlərini davam etdirmək üçün sərbəstdirlər. .

– Partiyanızda dünyada baş verən hadisələri müzakirə edirsiniz?

– Partiya sədri ilə, digər müavinlərlə də daim müzakirələrimiz olub, fikir mübadiləsi aparmışıq.

– Yəqin ki, bu proseslərin Azərbaycanda baş verməyəcəyi qərarına gəlibsiniz.

– Əlbəttə. Həmin ölkələrdə baş verən proseslər bu günlə bağlı proseslər deyil. Hadisələrin baş verdiyi ölkələr diqqət edin, birində prezident 30 il, birində 40 ildir hakimiyyətdədir. Onların artıq öz xalqlarına bir şey vermək üçün potensialı və imkanları yoxdur.

– Yəni, Azərbaycanda da iqtidar tutaq ki 40 il hakimiyyətdə olarsa, o hadisələrin baş verə bilər?

– Azərbaycanda o hadisələrin baş verməsi üçün gərək şərtlər mövcud olsun. Siyasi, sosial, iqtisadi şərtlər olmadıqdan sonra hansısa bir ərəb ölkələrində baş verən hadisələri mütləq biz də bir müsəlmanıq deyə, bizə də aidiyyəti var demək düzgün yanaşma deyil. Digər tərəfdən söhbət fərdlərdən gedir, siyasi komandadan yox.

– Azərbaycan Türkiyə ilə viza rejimini lğv etməkdən imtina edib. Siz bunu necə qiymətləndirirsiniz?

– Bu gün Azərbaycan qonşu dövlətlə münaqişə vəziyyətindədir. Azərbaycanın bu məsələyə yox deməsi sırf dövlətçilik, təhlükəsizlik maraqlarından irəli gəlir. Bilirsiniz ki, istər Türkiyə olsun, istərsə də digər ölkələrdə çoxlu sayda soyadlarını dəyişmiş ermənilər yaşayır. Viza rejiminin ortadan qalxması ilə onların çox sərbəst şəkildə hərəkət etmək imkanları olacaq. Bu məsələyə hələlik yox deyilməsinin iki qardaş xalq və ölkə arasında münasibətlərin sərinləşməsi kimi deyil, sadəcə olaraq təhlükəsizliklə əlaqələndirmək daha düzgün olardı. Sadəcə olaraq yox cavabının verilməsini mən təhlükəsizliklə bağlı məsələlərlə əlaqələndirirəm. Hesab edirəm ki, vizanın verilməsi də uzun çəkən proses deyil. Türkiyə vətəndaşları Azərbaycana gəldikdə asanlıqla müəyyən proseduru keçməklə viza əldə edə bilirlər.

ELÇİN AĞAMALI

525-ci qəzet.- 2011.- 5 mart.- S.9.