Dünyanın gizli tarixinin mükəmməl tədqiqat təşəbbüsü

(Conatan Blekin “Dünyanın gizli tarixi” kitabı barədə qeydlər)

Fövqəltəbii qüvvələrə fərqli prizmadan yanaşma

Tarixi tədqiq edənlər, araşdıranlar təkcə hadisələrə, şəxsiyyətlərin hərəkətlərinə və onların motivlərinə nüfuz etməklə kifayətlənməyib, həm də geoloji plastı andıran bir səviyyədə meydana çıxan digər növ süxurlara bənzər köməkçi mənzərə cəhətlərinə, ştrixlərə diqqət yetirməmiş qalmırlar. İnsan cəmiyyətinin, sivilizasiyanın tarixi indiyədək nə qədər diqqətlə öyrənilsə də, hər yeni nəsil öz araşdırmaları ilə ona nəsə daha bir şey əlavə edir, qızıl axtaranlar kimi böyük qum kütləsini arası kəsilmədən yumaqla orada hansısa qiymətli dənəcikləri tapmağa çalışır. Axı hər bir dövrün salnaməsi təkcə təsvir edilən həlledici hadisələrdən və görkəmli şəxsiyyətlərin fəaliyyətlərindən ibarət deyil, onları bir qayda olaraq çox sayda digər proseslər və həmçinin o qədər də məşhur olmayan iştirakçılar müşayiət edir. Bu hadisələr və onların meydana gəlmə motivləri çox vaxt sirlərdən hali olmur və baş vurduğumuz müəmmalar dənizində biz yalnız uzaqdan da gözəçarpan kiçik adaları və ya atolları seyr edirik, tarix adlanan okeanın təbiətinə aid olan cəhətlərə, ən azı su altında gizlənən mərcan riflərə o qədər də əhəmiyyət vermirik. Elmi, əsasən materialist baxışların aparıcı rol oynadığı bir vaxtda isə biz çox hallarda ruhla əlaqədar olan məsələlərə hətta istehza ilə yanaşırıq. İngilis yazıçısı Conatan Blekin “Dünyanın gizli tarixi” əsəri vaxtilə bestsellər (hərfi mənada “daha yaxşı satılan” mənasını versə də, daha çox oxunan ifadəsi kimi işlənir) kimi məşhurlaşsa da, iyirmi iki il sonra, 2010-cu ildə Londonda yenidən və bir sıra əlavələrlə nəşr edilib. Kitabda fövqəltəbii qüvvələrin mistik və məxfiliklərindən xəbər verən hadisələrin izahına cəhd edilmişdir. Müəllif gizli cəmiyyətlərin, guya ağılsız qoca adamların dünyanı idarə etmək qəsdindən başqa bir şey olmadığı barədəki cari ideyalardan uzaqlaşmağı bacarmış, əvəzində göstərməyə çalışmışdır ki, həmin qadınlar və kişilər, cavanlar və qocalar gizli spiritualizm (dünyanın mahiyyətinin ruhi başlanğıc olduğunu təsdiq edən, materiyaya ruhun, allahın yaratdığı kimi baxan fəlsəfi təlim) barədəki qədim cərəyanların mühafizəçiləri olmaqla, əslində bizə nəsə bir mühüm şeyi demək istəyib. Bu, materializm dalğasının geri dönməsi ilə əlaqədər olaraq indi mütəşəkki dinin (söhbət Xristian dinindən gedir) tənəzzülə uğradığı bir şəraitdə xüsusilə vacibdir. Gizli spiritualizmin müxtəlif cərəyanların hamısı, mümkün olduğu qədər bu yolla diqqəti cəlb edir.

Kitab məhz mistik və fövqəltəbii məxfilikləri təsvir etməyə çalışır və dünyanın elə bir tarixidir ki, müəyyən sirli cəmiyyətlərdə əsrlər boyu öyrənilib. Müəllif göstərməyə çalışır ki, kosmosun başlanğıcı, onun tarixi və gələcəyi- yaradıcı allahların və ruhların, maqların və baş çıxaranların, böyük tarixi şəxsiyyətlərin ulduzlar tərəfindən idarə olunması və mələklər tərəfindən ilhamlandırılması barədəki mistik təxəyüllərlə yanaşı, güman ki, tarixdə iqtisadi və dar siyasi məsələlərdən savayı daha dərin, daha zəngin nümunələr olub. Bu nümunələr bir qayda olaraq düşüncələrdə fövqəltəbii kimi qəbul olunur və əgər elm hər şeyin mövcudluğunu ifadə edirsə, deməli, onda bunlar heç bir vəchlə baş verməməli idi. Əsərdə ənənəvi olaraq bir-birindən şübhələnən qrupların-frimasionların, antroposofistlərin, katolik mistiklərin, rəssamların, alimlərin baxışlarına müraciət edilir. Onların hamısını isə, ümumilikdə daim can atdıqları ruhi təcrübə aparmaq arzusu birləşdirirdi. Həqiqi spiritual təcrübələr belə uzağa gedirsə, deməli adamlardan bəziləri vergi ilə doğulub. Əgər bəzi adamlar öz baxışlarını realizə etmək üçün kifayət qədər təxəyyülə malikdirsə, bu təxəyyülün özü real olan şeyləri görmək vasitəsidir. Güman etmək olar ki, təxəyyül həmçinin elə görmə orqanıdır ki, o məşq edilə, təkmilləşə bilər. Bu tarixin özəyindəki qüdrətli və mükafatlandırılmış SİRR Mariya Maqdalinada, Leanardo da Vinçidə, Tereza Avillalıda, Uilyam Şekspirdə, Corc Vaşinqtonda və tarixi yaradan çox adamlarda var idi. Dünyanın belə tarixi müxtəlif epoxalarda mövcud olmuş həqiqi gizli cəmiyyətlərin öyrənilməsindən ibarətdir. Bugünkü baxışlar nöqteyi-nəzərindən deyilənlər tam səfeh bir iş kimi görünə bilər, lakin qeyri-adi adamların böyük bir hissəsi tarixi yaratmaqla yanaşı, həm də inanc subyektləri olub. Qədim dünyanın tarixçiləri, Misir sivilizasiyasının başlanğıcından Romanın tənəzzülünə qədər, Fiva, Elois və Efes kimi yerlərdə keşişlərlə əhatə olunmuş ictimai məbədlərin belə gizli cəmiyyətlərlə bağlı olmasından bizə söhbət açırlar. Siyasi və mədəni elita meditasiya texnikasına öyrədilirdi. Hazırlıq işlərindən sonra Platon, Esxil, Böyük Aleksandr, Avqust, Tsitseron və digərləri gizli fəlsəfədən hali idilər. Müxtəlif dövrlərdə bu “məktəblər” tərəfindən istifadə edilən vasitələrə həmçinin sensor məhrumiyyətlər, nəfəs alma təcrübələri, müqəddəs rəqs, drama, hallusinasiya dərmanları və digər eksperiment metodları daxil edildi. Çox sayda məşhur adamlar təəccüblü şəkildə ezoterik fəlsəfəni müstəsna olaraq həsr edilənlər üçün nəzərdə tutulan sirli, qapalı təlim kimi, mistik vəziyyəti isə gizli cəmiyyətlərdə gizli qaydada öyrədirdilər. İsaak Nyuton, heç şübhəsiz, yaşlı ömrü boyu əlkimya ilə məşğul olmuşdu və bunu özü üçün daha mühüm iş kimi qiymətləndirirdi. Corc Vaşinqton onun adını daşıyacaq paytaxt şəhərinin əsasını qoyarkən göydəki böyük ruhu köməyə çağırmışdı. Napaleon deyəndəki ona ulduzlar bələdçilik edir, bu heç də nitqi gözəlləşdirən obraz əlavəsi deyildi.

O, deyirdi ki, böyük ruh ona öz taleyini göstərmişdi və bir şəxs kimi onu uğurlu və bəxti gətirən edib. Qədim dünyanın ikonoqrafiyasında və heykəltəraşlığında Zaratustra dövründən başlayaraq Sirli Məktəblərin gizli göstərişlərini bilmək, əldə lülə şəklində bükülmüş kağızı tutmaq qaydasında ifadə olunurdu. Bu ənənə müasir dövrdə də davam etməkdədir və bu gün dünyanın bir çox şəhərlərindəki ictimai heykəllər bu qaydanın təsirinin necə geniş yayıldığını nümayiş etdirir. Heç də çox uzaqlara səyahət etmək lazım gəlmir ki, gizli kultların okkult (okkultizm dünyada elmi cəhətdən dərk olunmayan, yalnız “seçilmişlər”, “həsr edilmişlər” tərəfindən dərk edilən sirrli, fövqəltəbii qüvvələr haqqında guya mövhumatçı hesab edilən anlayışlar sistemidir) simvollarını tapmaq mümkün olsun. Gizli cəmiyyətlərin daha çox məxfiliyi öyrətməsi yalnız şifahi yolla baş verirdi. Digər hissələr qəsdən aydın olmayan şəkildə yazılırdı ki, kənar adamların onları başa düşməsi qeyri-mümkün olsun. Bütün dünyada mövcud olan müxtəlif ənənələr biri digərlərini işıqlandırırdı. Lakin ezoterik (gizli) təlimlər daha çox Qərb ölkələrində gizlədilirdi. Ənənələr arasında potensonal münaqişələr də yox deyildir. Məsələn, sufi ənənəsi ilə müqayisədə hind ənənəsində reinkarnasiyanın – yenidən doğulmanın vurğulanması daha geniş yer tuturdu. Fikir məktəbləri və gizli cəmiyyətlər həqiqi ənənədən meydana gəlirdi. Beləliklə, Kabala, tərkidünya, Sufizm, Tampliyerlər, ezoterik frimasonluq, Martinizm, Madam Blavatskaya teosofiyası və antroposofiya, onların tərkib hissəsi hesab olunmalıdır. “Frimasonlar və ya masonlar hərfi mənada “azad bənnalar” deməkdir, dini-etik cəmiyyətin üzvləri olub, onlar mənəvi xüsusi öztəkmilləşməni moizə etməklə yanaşı, xüsusi məralimləri keçirir və məxfilikləri ilə seçilirdilər. Teosofiya insan ruhunun ilahiliklə birləşməsi barədə din-mistik təlimdir. Antroposofiya teosofiyanın növlərindən biridir). “Əbədi fəlsəfənin” əvvəlki cəhdləri bayağı, şit olanların, – “bizim hamımız eyni dərinin “altındayıq”, “Məhəbbət özünün mükafatıdır” kimi düşüncələrin müəyyənləşməsinə, tanınmasına meyl edirdi. Bütün dünyadan olan Sirli məktəblərin və gizli cəmiyyətlərin tanınmasının öyrənilməsi hələ də çoxlarını hiddətləndirir və onlar ümumi düşüncəyə təhlükə hesab edilir. Bu gün alimlər deyə bilərmi ki, ən böyük ağrı anlarında ürəyinin dərinliklərindəkini ifadə etməklə göylərə yalvarmağın əhəmiyyəti yoxdur, çünki sən oradan heç bir cavab almayacaqsan. İnsanın borcu böyüməkdir, yaşa dolmaqdır, bu laqeydlik şəraitlərinə gəlməyə öyrənməkdir. Kainat isə müxtəlifdir, çünki onu bəşəriyyət öz ağlında düzəldib. Bu tarixdə kainat antroposentrikdir (bu təminə görə insan Kainatın mərkəzidir və bütün dünyanın son məqsədidir), onun hər bir sadə təcrübəsi düzləndirilərək bəşəriyyətə doğru istiqamətlənib. Bu kainat bizi min illər ərzində qidalandırmış, həm də unikal olan bir şeyə kömək edib ki, bu da insan şüurudur. Şüur bizim hər birimizi fərd olaraq inkişaf etdirir və həyatımızdakı ən böyük anlara doğru irəli aparır. Nəzərə alın ki, siz qışqıranda kainat rəğbətlə sizə doğru çevriləcək. Siz həyatınızdakı yol ayrıcına gəlib çıxanda, bütöv kainat öz nəfəsini dayandıracaq, görsün ki, siz hansı yolu seçirsiniz.

Alimlər Sirlər haqqında danışa bilər və kainatla hər bir sadə hissəciyin digər hissəciklə əlaqədə olması ilə maraqlana bilərlər. Elmdə kainat cisimi ağıldan qabaq gəlir. Ağıl cisimin macərasıdır, bir alim o qədər uzağa gedir ki, onu “cisimin xəstəliyi” kimi təsvir edir. Bu bir faktdır ki, bəzi aparıcı alimlər kosmosa qədim baxış yolunun mümkünlüyünü yenidən, artıq rəğbət əlaməti altında görməyə başladı. Baxmayaraq ki, yeni hissiyat metafizikaya (dialektikaya əks olan idrak metodu) azacıq dözümlülük göstərir, ancaq qədim dünyanın kosmoqoniyası (astronomiyanın göy cisimlərinin və onların sistemlərinin mənşəyinə və inkişafına həsr olunmuş fəsili) bəzi tarixçilərin mümkün saydıqları kimi, ideyaların düzgün, gözəl fəlsəfi maşınıdır. Bu sistemlər arasındakı fərqlərin açarı ondadır ki, onlar başqa-başqa şeyləri təsvir edirlər. Qədim fəlsəfə kainat barədə təcrübəmizin bilavasitə baş verdiyi kimi bizə gəlib çatdığını ifadə edir. Elm üçün ifadə edilən böyük möcüzə fiziki kainatdır. Ezoterik fəlsəfə üçün böyük möcüzə isə insan şüurudur. Bir qədər geniş prizmadan yanaşdıqda idealizmin və materializmin vəhdəti çox güclü şeydir və işləməyə qadirdir. Alimlər adətən amillərin müxtəlif qoyuluşları arasındakı tarazlıqların qeyri-adi seriyalarına aludə olurlar, bu amillər isə güman ki, yer üzərindəki həyatı qurmaq naminə zəruridir. Burada soyuq və isti, rütubətlə quraqlıq arasında, Yerin Günəşdən bu qədər uzaq olması və Günəş evolyusiyasının xüsusi səhnəsində qərar tutması (nə istidir, nə də soyuqdur) kimi tarazlıqar terminləri barədə söhbət gedir. Daha fundamental səviyyədə materiya öz qaydasında dərk edilməlidir, cazibə qüvvələrinin və elektromaqnetizmin hər biri xüsusi dərəcədə olmalıdır. Allahlara, mələklərə və ruhlara, onlar böyük kosmik zəkadan, başqa sözlə Fikir-Varlıqdan əmələ gəldiklərinə görə inanılmalı idi. Bu böyük Fikir – Varlıqlar özlərini xalq vasitəsi ilə ifadə edirdi. Sonralar göründüyü kimi, allahlar, mələklər və ruhlar millətlərin talelərində böyük dəyişikliklərin baş verməsi yaxınlaşan bir vaxtda gələ bilərdi. Bunların gözə çarpması əksər hallarda fərdi qaydada olurdu. Misal üçün, Böyük Aleksandr və ya Napoleon böyük ruh üçün vasitə idilər. Heç kəs onlara əks çıxmağı bacarmadı və ruh onları tərk edənə qədər nə edirdilərsə, hər şeydə uğur qazanırdılar.

(Ardı var.)

Telman ORUCOV

525-ci qəzet.- 2011.- 7 may.- S.22.