Mediamızın mənzərəsi: boşluqlara problemlər dolur

ELEKTRON POÇTA MƏLUMAT AXINI

İnternetdə, onlayn rejimdə işləyən jurnalist kollektivlərinin bir ciddi problemi var: elektron poçta dayanmadan keyfiyyətsiz məlumat axır. Portalda çalışan jurnalist öz elektron poçtunu qapamır, tez-tez onu nəzərdən keçirir, bu isə gündə azı 150-200, bəzən bundan da artıq məlumatı nəzərdən keçirmək deməkdir. Bu məlumatların hətta bir dəfə açılıb-bağlanması az qala bir iş gününün yarısı deməkdir. Üstəlik, çoxunun bərbad gündə olması, yəni bir informasiya kimi zay tərtib edilməsi də ciddi başağrısına gətirir.

İnternet mediasının elektron ünvanlarına məlumat göndərən mənbələri bir neçə qrupa bölmək olar: dövlət strukturları; biznes sahəsi; QHT sektoru; siyasi partiyalar; diaspor təşkilatları; media qurumları və jurnalistlər; şikayətçilər; yazı göndərən müəlliflər.

Elektron poçta gələn məlumatlar müxtəlif formada olur: press-reliz, şikayət məktubu, spam, müəllif yazıları, reklam, tədbirə dəvət və s.

Dövlət strukturlarından press-reliz gəlir. Adətən bu press-relizlər iri həcmli olur, məlumatın məzmunu söz yığını içində itib-batır, adı çəkilən şəxslərin vəzifələri, titulları press-relizdə təkrar-təkrar göstərilir. Belə məlumatı alan jurnalist seçim qarşısındadır: ya qızıl kimi qiymətli vaxtını materialın ixtisarına, redaktəsinə sərf etməli, onu oxunaqlı hala salmalı, ya da imkanı yoxdursa, elə olduğu kimi verməlidir. Həmişə informasiya ötürməkdə birinciliyə can atan bəzi media strukturları elə belə də edir, press-relizləri dəyişmədən, ya da səthi düzəlişlərlə virtual məkana yerləşdirir. Bu məlumatın oxunub-oxunmaması başqa məsələdir, çünki internet oxucusu iri həcmli yazıları sevmir. Çox vaxt heç jurnalistin özünün anlamadığı materialı oxucu necə anlasın?

Dövlət idarələrindən press-relizlər bir qayda olaraq yalnız Azərbaycan dilində gəlir. Saytların isə əksərinin rus və ingilis dilində də versiyaları var. Onlar da xəbəri operativ verə bilmir, çünki tərcümə vaxt aparır, bəlkə də medianın xəbəri tərcümə etməyə nə vaxtı, nə də kifayət edəcək qüvvəsi var. Xəbərin yalnız ölkədaxili tələbatı ödəməsinə yönəlməsi hətta bəzi dövlət idarələrinin mahiyyətinə də ziddir. Məsələn, Diaspor Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsi, Xarici İşlər Nazirliyi. Bu strukturların Azərbaycan dilində hazırlayıb göndərdikləri press-relizlər peşəkarcasına tərtib edilir, amma fəaliyyəti bütün dünyada izlənən bu cür dövlət qurumlarının məlumatları niyə yalnız azərbaycanca olsun? Niyə bu qurumlara press-relizləri başqa dillərə çevirmək üçün tərcüməçi qrupları verilmir?

Böyük şirkətlər, biznes strukturları da elektron ünvanlara press-relizlər yollayırlar, ya şirkətin öz mətbuat və ya PR xidmətindən, ya da hər hansı müstəqil PR şirkətinin vasitəsilə. Bu press-relizlərin bir çoxu əslində ictimai əhəmiyyətli xəbər funksiyası daşımır, sadəcə, gizli reklamın bir formasıdır. Şirkət məlumatın pulsuz yayılmasında, mətbuat isə reklam müqaviləsinin bağlanmasında maraqlıdır.

Biznes-media münasibətlərinin hələ də dəqiq formalaşmaması əslində hər ikisinin maraqlarına ziyan vurur. Böyük şirkətlər əsas reklam vəsaitini televiziyalara yönəldir, sürətlə inkişaf edən internet mediası hələ də iş adamlarının diqqətindən kənardadır. Adətən bu sahəyə çox cüzi maliyyə ayrılır, bir balaca bazarda təsdiqlənən şirkət internetdə reklam bannerlərinin və press-relizlərin yerləşdirilməsinə marağını itirir. Sovet sistemindən çıxmış mətbuat da üzünü biznesdən uzaq tutur, maraqlarını anlamır, onu sevmir. Qəzetçilikdən internet mediasına gələn jurnalistin tədbir keçirən şirkətə münasibətini darıxan simasından və sonra redaksiyasına təqdim etdiyi formal yazısından aydın hiss etmək olar.

Qərbdə təhsil almış, marketinq, menecment haqda biliklərlə silahlanmış, ingilis, rus dillərini tum kimi çırtlayan orta səviyyəli şirkət işçisi elektron ünvanlara yolladığı press-relizlərin nə qədər bərbad olduğunu duymur, çünki Azərbaycan dilini mükəmməl bilmir. Məlumatlarda uzunçuluq və yaradıcı potensialın işlədilməməsi adi hala çevrilib.

QHT sektoru, siyasi partiya, diaspor təşkilatları, media qurumları və jurnalistlərin göndərdiyi məlumatlar da eyni qüsurla doludur, çünki öz maraqlarını oxucu və mətbu orqanın marağından üstün tuturlar. Xəbərin yığcam və qısa verilməsini qısqanclıqla qarşılayır, etiraz bildirirlər.

İnternet mediasına yazı göndərən müəlliflərin bir çoxu hələ də qəzetlə saytın fərqinə varmır. İnternet oxucusu 500 işarəlik məlumatı güclə oxuyur, 25-30 minlik mətni oxuyarmı? Uzun-uzadı başlanğıca ehtiyac yoxdur, elə birinci cümlədən məsələnin mahiyyətindən yazılsa, oxucunu cəlb etmək şansı çoxalar.

Medianın elektron ünvanlarına lazımsız kommersiya, reklam xarakterli xüsusi proqramlarla yollanan fayllar da çox gəlir. Buna spam deyilir. Spamla bütün internet istifadəçiləri bacardığı kimi mübarizə aparır, lakin hələ ki, effektiv yollar tapılmayıb.

İnternet jurnalisti gündəlik praktikasında maraqlı hallarla çox rastlaşır. Məsələn, hər hansı dəvət bəzən tədbir başlayandan sonra gəlir və ya məlumat məktuba qoşmada yox, elə birbaşa poçta yazılırsa, oxunması mümkün olmayan cızma-qara şəklində görünür. Sadəcə, “Mail.ru” ünvanında qeydiyyatda olan istifadəçi Azərbaycan şriftindən istifadə etməməlidir, bunlar oxunmur, xüsusilə – ə, ö, ü, ş, ğ hərfləri. Bu sistemin bütün dillərdəki işarələri oxumaq imkanı olan unikod kodlaşdırma standartı yoxdur. Məlumat göndərən istifadəçi bunu bilməlidir. Bəzi sistemlər rus şrifti ilə yazılan məlumatı da oxumur.

Gülməli hadisələr də olur, elektron ünvana dalbadal kimlərinsə yazışması gəlir. Bu, necə baş verir? Hansısa bir elektron ünvandan birdən-birə 50-100 ünvana məlumat yollanır, sonra kimsə bu məktuba cavab yazarsa, iki cavab variantından səhvən “Reply” əvəzinə “Reply all” seçir. Yəni hamıya cavab vermək. Beləliklə, kimlərinsə yazışması hamının ünvanına göndərilmiş olur.

Elektron ünvana məlumat göndərməklə vətəndaşlar medianın xəbər siyasətində mühüm vasitəyə çevrilirlər. Sayt ünvanına dünyanın hər yerindən məlumat gəlir, internet də bu xəbərlərin dəqiqləşdirilməsi, ictimailəşdirilməsində mühüm vasitədir. Poçta gələn şikayət məktublarının araşdırılması da xəbər departamentinin əsas işidir.

İnternet xəbər mediası hələ inkişafdadır, gərgin rejimdə çalışır. Elektron poçtlara göndərilən məlumatların keyfiyyətli olmasına ehtiyac var.

TELEAPARICILARIN “BAXMAYIN!” VƏ “DİNLƏMƏYİN!” SİQNALLARI

Azərbaycan teleaparıcısı, telejurnalisti, müəllif proqramının aparıcısı hansı dildə danışır? Onun danışıq tərzi və tempi tamaşaçını qane edirmi? Yabançı dillərin bizim aparıcılara təsiri nə dərəcədə güclüdür?

Azərbaycanda teleaparıcıların orta yaş həddi, fikrimizcə, 25-35 yaş arasındadır. Xanım aparıcıların sayı nisbətən çoxdur. Haradasa, aparıcıların 60 faizi xanımlardır. Bu nisbətin xanımların xeyrinə dəyişməsi sovet quruluşunun dağılmasından sonraya təsadüf edir.

Kişi aparıcılar daha təmkinli, ciddi və konservativ təsir bağışlayırlar, dəyişikliklərə cətin uyğunlaşırlar. Ancaq bu, onların nitqini qüsurlardan da qoruyur.

Xanım aparıcılarda nitq problemi daha ciddi və qabarıqdır. Onlar verilişlərinin rəngarəng olmasını istəyir, ən çox buna fikir verirlər və nitqin səlisliyi məsələsini yaddan çıxarırlar.

Azərbaycanda telekanallara çıxan aparıcıları Azərbaycan dilinə münasibətdə iki qrupa bölmək olar: dili mükəmməl bilənlər və bilməyənlər.

Dövlət dilini dərinliyinə qədər bilən və ekrandan qüsursuz danışan aparıcılarımız əsasən xəbər proqramlarında görünürlər.

Dili bilməyənlər deyəndə təbii ki, Azərbaycan dilini tam bilməyən, orfoepiya normalarını pozan, səlis nitqi olmayan aparıcıları nəzərdə tuturuq. Onların yol verdiyi kobud səhvlər milli şüura təsir edəcək qədər ciddi və təhlükəlidir.

Qüsurlu nitqin əsas səbəbləri sırasında rus dilinin, Azərbaycan dialektlərinin və Türkiyə türkcəsinin təsirlərini, ümumi nitq savadının aşağı olmasını və bu sahədə nəzarətin yoxluğunu göstərmək olar.

Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi qazanmasından artıq 16 il ötür. Amma belə deyək, rus dilini ana dili kimi qəbul edən, Azərbaycan dilini bilməyən və ya bu dildə çətin danışan insanlar hələ də çoxdur və onlardan bəzisi aparıcı kimi də fəaliyyət göstərir. Aparıcının hıqqana-hıqqana danışmasını cəmiyyətin sakit qarşılaması, buna ictimai təhdidin olmaması belə televiziya “mütəxəssislərini” daha da həvəsləndirir.

Sovet televiziyasında olan ciddi nəzarət filtrlərinin yoxa çıxması ilə müxtəlif şivələr, dialektlər teleməkana yol tapıb. Dialektləri telekanallara dilin zənginliyindən xəbərdar olanlar yox, məhz dili bilməyənlər gətirir.

Türkiyə türkcəsinin efirimizə təsiri göz qabağındadır. Aparıcılarımızın bir qismi, xüsusilə də bir müddət Türkiyədə yaşayıb fəaliyyət göstərənlər sanki Azərbaycanın ədəbi dil qaydalarının Azərbaycan xalqına lazım olmadığı qənaətinə gəliblər.

Ümumiyyətlə, Azərbaycan aparıcısı demək olar ki, ekstremal vəziyyətdə fəaliyyət göstərir. Efirə qonaq qismində dəvət alan bir sıra şəxslərin danışığı da bizim acı reallığı özündə əks etdirir. Aparıcılar rusdilli və ya türkdilli (Anadolu türkcəsi nəzərdə tutulur) qonaqların nitqinə uyğunlaşmalı olur, beləliklə, bəzən məcburiyyətdən ədəbi dil qaydalarını pozurlar.

Teleməkana nəzarət funksiyalarını həyata keçirən qurumun rəhbəri Nuşirəvan Məhərrəmli də müsahibələrinin birində “milli dilimizin teleefirdəki vəziyyəti ilə razısınızmı” sualına “Biz özümüz özümüzə hörmət etmirik. Bu məsələdə qeyri-normal vəziyyət hökm sürür” cavabını verib. Milli Televiziya və Radio Şurasının sədri son zamanlar ingilis dilində verilişlərin artmasını da bir problem kimi qeyd edib və bildirib ki, bizdə dünya praktikasına zidd olaraq belə hallarda ekranın aşağısından subtitrlər verilmir.

Təhsil səviyyəsinin aşağı düşməsi, telekanallarda aparıcı işləməyin professional hazırlıqdan çox başqa nüanslardan asılı olması aparıcıda öz işinə etinasız münasibət formalaşdırır. Verilişinə sponsor tapan şəxs fərli-başlı nitqi olmadan da efirə çıxacağına əmindir.

Aparıcıların nitq qüsuru danışıq tempinə də aiddir. Çox vaxt teleaparıcı mətni elə sürətlə oxuyur ki, məlumatı başa düşmək olmur. Bu təkcə aparıcının günahı deyil, müəyyən vaxt ərzində, tutalım, 20-25 saniyəyə mətn oxunmalıdır. Ola bilsin, eyni mətni xarici dildə eyni müddətə oxuyanda qeyri-adi heç nə baş vermir. Amma bunu “dünya standartı” kimi qəbul etmək olmaz. Bizim dilin öz xüsusiyyəti, hər dilin öz tempi var. İngilis dili öz tempinə görə rus dilindən iki dəfə, fransız dili bundan da çox sürətlidir. İngilisdilli kanalın efirindən qısa vaxtda daha çox informasiya çatdırmaq olar. Həm də ingilis dilində xeyli ixtisardan istifadə olunur ki, bu, vaxta bir az da qənaət etməyə imkan yaradır.

Aparıcının öz işinə biganəliyinin başqa səbəbləri də var. Müstəqil olmağımıza baxmayaraq hələ sovet sistemindən miras qalmış inzibati idarə formaları bu gün də telekanallarda hökm sürür. Aparıcılar cüzi məvaciblə, demək olar, katorqa şəraitində işləyirlər. Bəzi kanallarda hətta 5-10 dəqiqə işə gecikən jurnalistin məvacibindən cəza kimi 10-20 manat tutulur. Aparıcının gecə-gündüz, işdən sonra qalıb işləməsi isə “nəzərdən qaçır”. Bir kanalı tərk edib digərində işə düzəlmək də qəliz məsələdir. Məkan balaca, imkanlar dardır. Belə vəziyyət aparıcının yaradıcı həvəsi üçün öldürücüdür. Azərbaycan teleaparıcısının qüsurlu nitqi əslində hər şeydən əvvəl iki məqamla bağlıdır: Azərbaycan televiziyasının milli inkişaf konsepsiyasının və bundan doğan qanuni nəzarətin yoxluğuyla.

Azərbaycan teleaparıcısının zahiri görünüşü, geyimi və bunların studiyanın tərtibatına uyğunlaşdırılması qənaətbəxş sayıla bilərmi? Aparıcılarımızın tamaşaçını cəlb etmə qabiliyyəti nə səviyyədədir?

Kanallarımıza baxarkən bir faktı tam aydın görürük: vizual baxımdan aparıcıların seçimində hansısa bir standart yoxdur, hər bir kanal kadrları öz rəhbərliyinin zövqünə uyğun seçir. Aparıcıları zahiri görünüşünə görə seçmək vacibdirmi və bu zərurət nədən doğur?

Əslində aparıcıları zahirinə görə seçərkən onların televiziyanın hansı departamentində çalışmasının əhəmiyyəti var, yəni xəbər aparıcısı ilə şou proqramının aparıcısı bir ölçüdə seçilə bilməz. Hər birinin öz formatı var, xəbər aparıcısına qarşı tələblər daha ciddidir.

Simaların seçimi baxımından postsovet məkanında ən uğurlu kanallardan biri keçmiş ORT, indi “Birinci kanal” adlanan Rusiya televiziyasıdır. Bu kanalın xəbərlərini efirdən yayan aparıcılar müəyyən bir standarta uyğundurlar. Yekaterina Andreyeva, Janna Aqalakova, Olqa Kokorekina kimi ulduz aparıcılar zahirən müxtəlif olsalar da, onların bənzərliyi aydın hiss edilir. Bu gözəl, zərif xanımlar həmişə səliqəli, zövqlü geyimləri, düzgün makiyajları ilə seçilirlər. Onlar hündür boya, mənalı və canlı gözlərə malikdirlər. Özü də bütün bunlar studiya ilə həmişə harmoniya təşkil edir. Xəbərləri dinləyənlər sakitləşdirici dizaynla bəzədilmiş studiya, intellektual və incə xanımların səlis danışığı ilə qarşılaşırlar.

Bu aparıcıların zahirini soyuq yunan antik gözəlliyinə aid etmək olar, tamaşaçının diqqəti aparıcının simasında yox, məhz xəbərlərdə cəmlənir.

Bizim xəbərlərdə yumrusifət, bol makiyajdan istifadə edən, Şərq mentallığına uyğun simalar üstünlük təşkil edir. Aparıcının geyimi və siması ilə studiyanın dizaynı arasında çox vaxt kəskin ziddiyyət seçilir. Parlaq gözəllər-aparıcılar tamaşaçının fikrini xəbərlərdən yayındırır. Simalarda, geyimlərdə ümumi fikir xətti olmadığındın studiyanı hansısa bir formatda bəzəmək olmur. Bu qarmaqarışıqlıq tamaşaçının əsəblərini gərildir. Ümumiyyətlə, belə bir fikir var ki, xəbər aparıcısı çox gözəl ola bilməz, əsas məsələ informasiyanı ötürməkdir. Xəbər aparıcısının simasında hər bir elementin – məsələn, eynəyin, qol saatının, gözlərinin rənginin də böyük əhəmiyyəti var.

Əgər hər kanal xəbər aparıcısının zahiri görünüşünü öz təsəvvürünə uyğun və peşəkarlıqdan uzaq quracaqsa, bu halda ötürülən xəbərlərin böyük faizi sadəcə ünvana çatmayacaq. Yəni bəzi hallarda tamaşaçı heç özü də bilmədən xoşuna gəlmədiyi aparıcını görən kimi kanalı dəyişəcək.

Səhər verilişlərinin aparıcılarının seçimində də problemlər var. Efirdən uzun illər dəyişməyən cansız, maraqsız və sönük simaları müşahidə edirik. Adətən səhər proqramları bir neçə, bəzənsə bir-birini əvəzləyən iki aparıcıdan ibarət olur. Təbii ki, ildən-ilə eyni formatda günbəgün efirə çıxmaq aparıcını yorur, onların simaları darıxdırıcı və yorğun görünür. Makiyaj və geyim də əhəmiyyət kəsb etmir.

Vaxtilə Rusiyanın “Birinci kanal”ı səhər proqramlarını canlandırmaqçün maraqlı ideyadan istifadə edib, efiri hər gün bir aparıcı və ya aparıcı cütlünə tapşırıblar. Müxtəlif zamanlarda bu kanalı hər gün bir-birindən maraqlı simalar – Arina Şarapova, Larisa Krivsova, Larisa Verbitskaya, Yekaterina və Aleksandr Strijenovlar və s. təmsil ediblər. Yəqin ki, onların uğuru həftədə bir günlük iş rejimi və elə buna görə də efirə xüsusi təmtəraqla hazırlaşmaları ilə bağlıdır.

Bizim kanallar belə ideyaları həyata keçirməyə nə psixoloji, nə də maddi cəhətdən hazırdılar. Çox heyf ki, Azərbaycan tamaşaçısı bu cür vəziyyətə dözmək məcburiyyətindədir.

Teleməkanda müəllif və şou proqramlarının aparıcılarının zahiri də elə qənaətbəxş deyil, sadəcə bu istiqamətlərdə yaradıcılıq imkanları çox, standart təsəvvürlərsə azdır. Bu elə özü də ayrı bir yazının mövzusudur.

Aparıcıların zahirindən də vacib daha bir gərəkli məqamı telekanallar, demək olar, nəzərə almırlar. Bu xüsusiyyət onun şəxsi cazibəsinin, başqa sözlə desək, xarizmasıyla bağlıdır. Xarizma deyilən anlayış haqqında müxtəlif təsəvvürlər olsa da, bu, çox hallarda siyasi liderlərə, dini rəhbərlərə, güclü şəxsiyyətlərə xas olan bir xüsusiyyətdir. Xarizmatik insanların adamları valeh etmə, bir neçə sözü ilə böyük bir kütləni arxasınca aparmaq imkanları çox vaxt Allah vergisi kimi başa düşülür.

Telekanalların beyinlərə təsirini gücləndirmək vasitəsi kimi xarizmatik aparıcılardan istifadə etmək ideyası yeni deyil. Kanalı seyr edən tamaşaçı çox vaxt həmin bu cazibəyə malik olmayan aparıcının sözlərini ciddi qəbul etmir, onun dediklərini qulaqardına vurur.

Yuxarıda adı çəkilən “Birinci kanal” öz müvəffəqiyyətinin çox hissəsinə görə məhz aparıcılarının xarizmatik şəxsiyyətlər olmasına borcludur. Belə aparıcılar kanalda illərlə çıxış etmələrinə baxmayaraq tamaşaçını bezdirmirlər. “Birinci kanal”da Rusiyanın məşhur müğənnisi, 70-ci illərin bütün gənclərinin sevimlisi, sadə və hamıya aydın olan meyarların tərənnümçüsü Andrey Makareviç düz 13 il mətbəx verilişi “Smak”ın dəyişməz aparıcısı olub. Elə düşünmək olardı ki, bu amplua müğənni üçün ağır bir imtahan ola bilər, lakin A.Makareviç öz şəxsi xarizması və işıqlı aurası hesabına verilişi milyonlarla insan üçün cazibəli edib.

Uzun illər mitropolit Kirilin apardığı “Pastorun sözü” yüksək reytinqli verilişlərin sırasında məhz aparıcının şəxsi keyfiyyətlərinə görə yer ala bilib. Son dərəcə baxımlı “Fazenda” layihəsi öz uğurunun yarısına görə aktyor Sergey Kolesnikova borcludur. Bütün veriliş boyu bu insanın şəxsi cazibəsindən, intellektindən, gözlərdəki işıqdan doymaq olmur. Aktyorun dediyinə görə, bu iş ona gəlirdən əlavə həm də sevinc hissi gətirir.

Xarizmatik şəxsiyyət tamaşaçını həm də qeyri-adi səsi ilə də cəzb edə bilər. Məsələn, 2-ci dünya müharibəsi zamanı SSRİ məkanında Levitan adlı radioaparıcısı səsiylə möcüzələr yaradıb və insanlara çox böyük emosional təsir etmək imkanlarına malik olub. Qarabağ müharibəsi zamanı Azərbaycanda çox uğurlu Şəmistan Əlizamanlı nümunəsi də vardı.

Bizim teleməkanda belə qeyri-adi potensialı olan aparıcılara çox nadir hallarda rast gəlinir. Bəlkə də televiziyalarımızda hələ də mövcud olan inzibati idarə üsulu maraqlı və cazibədar insanları həzm etmir. Üstəlik, Azərbaycanda hazırkı teatr məktəbinin zəifliyi, xarizmatik aktyorların tədricən yoxa çıxması da belə insanların televiziyada istifadəsini mümkünsüz edir. Vaxtilə bütün Azərbaycan teatr məktəbinin nümayəndələri xarizmatik səsə malik olublar, biz hələ də o səsləri köhnə filmlər və tamaşalarda eşidirik. Yəqin ki, bu yerdə səsinin emosional gücü ilə seçilən Hamlet Xanızadəni və onun Topal Teymur obrazını yada salmaq yerində olardı.

Aparıcını ekranda cazibəli edən bir faktor da onun iştirak etdiyi layihəni sevməsidir. Məsələn, əgər aparıcı hansısa milli dəyərləri əks etdirən layihədə iştirak edirsə və bu dəyərlərə şəxsən özü yuxarıdan aşağı baxırsa, bu halda layihənin uğursuzluğu bəri başdan aydındır.

Rusiyanın “Birinci kanal”ı aparıcıları seçərkən ilk növbədə onların məhz artistizm imkanını nəzərə alır. Bütün xarizmatik xüsusiyyətlərə malik və siyasi səhnədə öz rollarını məharətlə ifa edən siyasi liderlər kütlələrə güclü təsir göstərə biliblər. Hitler, Mussolini, Lenin, Trotski qeyri-adi ustalıqla və uzunmüddətli məşqlər nəticəsində cilaladıqları həmin bu artistizmi milyonlarla insanın qarşısında nümayiş etdirməklə onları şəxsi cazibələrində saxlayıblar. Aktyorluq imkanları xüsusi qabarıq olan siyasətçi Vladimir Jirinovski Rusiya kanallarının həm siyasi, həm də şou proqramlarının daimi qonağıdır.

Xarizmatik insanlar bəzən hətta tamaşaçıları gözlərinin quruluşu ilə də cəzb edə bilirlər. Kinorejissor Ayaz Salayevin fikrincə, sovet sistemindən çıxmış azərbaycanlı aktyorların arasında mənalı baxışa malik insanlara nadir hallarda rast gəlinir. Rejissorun fikrincə, bizim insanların baxışında nəsə bir günah kompleksi var. Televiziyalarımızda da ifadəli baxışı ilə seçilən aparıcıların qıtlığı hiss edilir. Sönük və qorxu əks etdirən aparıcı gözləri boldur.

Aparıcının xarizması bəzən özünü yüksək intellektdə əks etdirir və bununla da tamaşaçı rəğbətini qazanır. Yaxşı xatırladığımız “Haqqın dərgahı” verilişini uzun illər AzTV-də akademik, şərqşünas Vasim Məmmədəliyev aparıb. Gözəl səs, yüksək intellekt V.Məmmədəliyevi bir aparıcı kimi sevdirib. Rusiya kanalları alimlər və müxtəlif peşə sahiblərini daim öz sahələrinə uyğun layihələrdə uğurla istifadə edə biliblər. Kanallarımız öz sənətinə vurğun, maraqlı və xarizmatik şəxsiyyətlərin teleməkana çıxması haqda çox az düşünürlər.

İnformasiya ötürən aparıcının şəxsiyyəti tamaşaçıda hörmət doğurmursa, onun xarizması yoxdursa, tutqun səs, sönük gözlər və depressiv simalar heç bir tamaşaçını ekran qarşısında saxlaya bilmir, dövlətin və reklam verən şirkətlərin vəsaitləri boş-boşuna xərclənir.

Güclü səsi, yüksək intellekti, maraqlı baxışı, daxili cazibəsi olan aparıcı əslində orduya bərabər bir qüvvədir. Milləti birləşdirə bilən, ruhuna təsir edən edən bir qüvvə. Müharibə şəraitində yaşayan ölkədə belə bir qüvvəyə ehtiyac var.

İsmayıl İSMAYILOV

525-ci qəzet.- 2011.- 20 oktyabr.- S.6.