YOL ROMANI
(Əvvəli ötən şənbə nömrələrində)
... Sonuncu dəfə
nə vaxt görmüşdüm? Sonu qoyaq bir tərəfə.
İlk dəfə nə vaxt rastlaşmışdım
Vurğunla? Məlum, adını eşitmişdim, qəzetlərdə
oxumuşdum, televizorda görmüşdüm. Hərəkat
illəri, ondan sonrakı azacıq bir dövr... Təhsil
sistemindəki dəyişmələr... Heç kimin xəyal
edə bilmədiyi, ağlının ucundan belə keçirə
bilməyəcəyi ali ünvanlarda oxumaq arzusunu həyata
keçirən şəxs. Çox cavan idi o zaman. Və o dəyişən
zaman hərəni bir səngərdə, cinahda birləşdirdi.
İndiyə qədər də çox arzulara açar olub həmin
dəyişmələr... Hamıya məlum, amma üstündən
sükutla keçilən...
HAŞİYƏ
2000-ci ilin
yazı. Bir müddətdi Bakıdakı Atatürk liseyinin
müdiri Hüseyn Adıgözəl atamgilə gəlib-gedir.
Hüseyn Adıgözəl xanımı ilə
birgə idarə edir bu məktəbi və Azərbaycana, onun
mədəniyyətinə, ədəbiyyatına böyük
sevgi ilə yanaşan bir insandı. Məqsəd lisey
şagirdləri ilə Şairin görüşünü təşkil
etməkdi. Nəhayət, razılaşırlar – aprel
ayının əvvəllərində baş tutmalıdı
bu görüş. Dəvətnamələr paylanıb,
önəmli şəxslərdən iznlər alınıb,
Mahnı Teatrında vaxt da təyin olunub.
2000-ci ilin aprelidi. Aprelin on birinci günü. Görüşə
həvəssiz gedirəm, xəstəhalam, ümumiyyətlə,
həyatımın çətin dövrlərini
yaşayıram. Heç kimlə
görüşmək istəmirəm, qələbəlik məni
sıxır, utandırır, qarışdırır,
ürküdür. Amma ailə ilə
birlikdə burdayam, salona göz gəzdirirəm, baxıram
dop-doludu. İlk baxışdan
gözümə görünən sadə, bəzəksiz-düzəksiz,
özünü dartıb dağ başına qoymayan insanlar
zümrəsi. Şairi sevənlər.
Bildiyim qədəri hamıya xəbər veriblər,
dəvətnamələr də göndərilib. Zatən iznsiz bu tədbirin baş tutması da
mümkünsüz. Yuxarıların lap
aşağıların da görmürəm burda. Amma müxalifət tam kadro burdadı.
Dalağım sancır... Hər nə isə deyirəm
özümə... Tədbir başlayır.
Kiçicik, körpəcik uşaqların
pafosla şeir deməsi məni riqqətə gətirir.
Fikirləşirəm ki, hətta mənasını anlamadan
şeir deyən bu cocuqlar çətin anlaşılan, amma
hamıya aid ola biləcək, ümumi
sözlər danışan böyüklərdən daha səmimidilər.
Nə qədər olar boğazdan yuxarı
danışmaq, çeynənmiş ifadələr işlətmək?
Cocuqlar öz səmimiliyində, böyüklər öz
saxtalığında...
Tədbir, tədbir
kimi... Ancaq şeir,söz,ədəbiyyat...
Dəvət olunub da gəlməyənlərdən
biri isə sonra aləmi qatır, donos-donos dalınca.
Allahım, sən bizi kiçiklər kinindən qoru... Anam məcbur olub görüşdən çəkilmiş
diskləri, kasetləri götürüb təhsil nazirinin
yanına gedir. Orda da hər şeyə
baxıb üzrxahlıq edirlər. Əslində
başçılıq elədiyi ərazidə yerləşən
binaya şəninə sığışdırıb gəlməyən,
hətta öz adından bir dəstə gül də göndərməyən
bu adam nəyə
çalışırdı görəsən? Və əgər
şairə sevgi xalqı birləşdirə bilirsə, bundan
yaxşı mənada istifadə etmək lazımdı...
Görüşü lisey şagirdləri
hazırlayıblar. Aparıcılığı
da onlar edir, şeir deyən də, rəqs edən də,
oxuyan da onlardı. Arada böyükləri
dəvət edirlər səhnəyə. Uşaqları
izləmək, seyr eləmək daha xoşdu, nəinki növbətçi
nitqləri. Və bu arada tədbiri idarə edən cocuq
yeni çıxışçını elan edir: Filologiya
elmləri namizədi Vurğun Əyyub...
VURĞUN
Ağırlığına uyğun gəlməyən
ağırlıqla, ləngərlə, bir az
da özündən razı yerişlə yaxınlaşır
kürsüyə və danışmağa başlayır. Başımı aşağı salıb dinləməyə
başlayıram. Hiss edirəm ki, deyəsən mənim
siyasət aləmindəki insanlar haqqında fikirlərim
alt-üst olur. İndiyə qədər
atamın ətrafında sevgi etirafında bulunan insanların
siyahısında onu görməmişəm. Amma burda deyəndə ki, “Məmməd Arazın onu
misra-misra əzbər bilən bir oxucusu da mənəm –
Vurğun Əyyub” təəccüblənirəm. Və o danışdıqca nə qədər
duyğusal və hissiyyatlı olduğunu görürəm.
Həyəcandan dili-dodağı quruyan natiqin
danışmağından da belə anlayıram ki, sevgi
etirafları etməyi bacarmır bu adam. Sevgisini göstərməyi bacarmır. Amma indi deyəsən içindən gələn
seli saxlamaq istəmir və mən heyrətlə qulaq
asıram. Çoxdandı Şairin
yaradıcılığı haqqında belə dolğun,
izahlı, həm elmi, həm də hər kəs
üçün anlaşılan sözlər eşitməmişəm.
Poetik kəşflər, Şairin dilə gətirdiyi zənginliklər,
qafiyə sistemi, istiqlala gələn yolda bu poeziyanın
işığı.. Tamam
yeni baxışdı. Sakit dinləyirəm
və arada işlətdiyi nümunələr içimdə titrədir
məni. Mart qasırğasından dərs almaq istəməyən
Badam ağacı... El üçün ağlayan... Axır səni
düzdə qoydu bu düzlük... Yaddaşımın
işıqlı bir yerində qalır bu adam...
Həm də yadımdadı ki, heç birimiz
heç quru sağ ol da demədik ona. Amma sonra, həmin
o görüşdən yeddi il keçəndən
sonra bizim ailəyə, Şairin
yaradıcılığına diqqətlə, həssaslıqla
yanaşan televiziya kanallarından biri Şairin
yaradıcılıq gecəsini təşkil edir və məndən
soruşurlar:
– Kimi görmək istəyirsiniz söz deyənlərin
arasında?
Ağlıma ilk gələn Vurğun Əyyub
olur və həm də ehtiyatla deyirəm, mümkündümü
? Əlbəttə, deyirlər, ədəbiyyatdan,
sözdən danışacaq da... Zəng edib dəvət
edirlər onu proqrama...və olan bundan sonra olur. Hansısa Kiçik yenə donos yazır yəqin –
OLMAZ deyirlər. Əsəbimdən bilmirəm nə
edim, “niyə əvvəldən demədiniz” deyirəm, “belə
niyə olsun” deyirəm, “axı dəvət olunub” deyirəm,
“mən də gəlməyəcəm” deyirəm. Sonra televiziyanın birinci şəxsi işə
qarışır və yoluna qoyulur hər şey. Proqram canlı yayınlanır,
çıxışçılar səhnədə oturublar,
mən aşağıda birinci sırada
tamaşaçıların arasındayam. Məlum, hər
yayının bir vaxt sürəsi var, hər natiq öz nitqini
edəndən, hər müğənni mahnısını
oxuyandan, hər aktyor şeirini deyəndən sonra həyəcanım
bir az da artır. Ay aman, nə iş
gördüm mən, niyə onun adın çəkdim?..İndi vaxt bitəcək... Söz verilmir,
amma... Və sona lap az qalmış elan edirlər: –
Çıxış edir Vurğun Əyyub .
Dərindən bir nəfəs
alıram, pərtliyim, əsəbim qarışıb bir-birinə. Heç nə danışdığına qulaq
asacaq durumda da deyiləm. Gözümdən yaş sel
kimi axır...
İndi bizi qarşılayan, heç vaxt
üzbəüz iki kəlmə kəsmədiyim Vurğuna
baxıb fikirləşirəm ki, sənə görə
ağlamışam –e mən... Hirsimdən...
lll
İndi çox məşhurların
gəzib dolandığı bu şəhri-Qarsda bələdçimiz
Vurğun olacaq. Hər halda boynuna qoymuşuq,
insafla danışsam o da deyəsən taleyi ilə
barışmış kimi görünür. Yəni durumdan narazı deyil – təbii mənim kimi
dahi yazarı bir də nə vaxt görə biləcək
buralarda? Düzdü, bizdən əvvəl başqa bir
dahi də görünüb şəhərin üfüqlərində
– Günel Mövlud... Əşi Günel uşaqdı...
Mən bunu aksiom kimi deyirəm, arxayınam yəni.
Amma teorem də var yanımda – Aqil Abbas... Çox
tez-tez isbat edir teoremi. Yazıq Vurğun, bu qədər
dahinin arasında baş çıxarmalıdı. Hələ
özü haqqında düşüncələrini heç
bir riyazi terminlə adlandırmasa da...
... Əşyalarımızı
yerbəyer edəndən sonra baxıram ətrafa. Dağların arasıyla yol gəlmişik nə qədər.
İndi o dağlar uzaqdan görünür.
Şəhər ovalıqdadı. Universitet isə şəhər mərkəzindən
aralıdı. Şəhər içində
şəhər. Çox xoşuma gəlir,
səliqə-sahmanı ilə. Qonaq Evi isə
üçmərtəbəli mütəvazi bir binadı.
Birinci mərtəbəsində restoranı,
lokalı, resepsionu. İkinci,
üçüncü qatları isə qonaqların qalması
üçündü. Bizim kimi təsadüfi
qonaqları da olur, uzunsürəliləri də...
Yolun tozun-pasın üstümdən
atıb aşağı enirəm. Kişilər
bayaqdan ordadılar, çay içirlər. Mən də çay istəyirəm, qoşuluram bu
məclisə. Daha bir azərbaycanlı alim də var
çay masası arxasında, professor Qabil
Yaqubov, riyaziyyatçı. Nə qədər
yaxınıq, qardaşıq, dostuq desək də evdən kənar
hər yer qürbətdi. Söhbətləri
dinməz-söyləməz dinləyirəm.Bu adamların hərəsi
bir səbəbdən burdadı. Təbii ki, bizim alimlərin
kənarda vətəni təmsil etməsi yaxşı da, iyi də...
Amma bu insanlar əziyyət çəkirlər.
Və aksiom kimi yox, israr kimi də yox,
müşahidələrimə əsaslanaraq deyim. Mental
olaraq bizim ailələrdə oğlan uşağına diqqət , qayğı, sevgi daha artıq olur. Həmişə
“can” kəlməsi ilə əhatə olunurlar. Xüsusən
qadın qohumları tərəfindən və bu bir
ömür boyu davam edir. Ona görə həmişə
böyük uşaq olaraq qalırlar. İndi
nə qədər rahat olduqlarını desələr də,
mən onların gözlərində bunu görürəm.
Qadın mehrinə ehtiyac... Bu yaşda kişilərin hardasa
ailədən kənar yaşamları çətin məsələdi...
Amma dedim ki, israr eləmirəm. Müşahidələrimi
deyirəm... Və həm də düşünürəm ki,
igid adamlardı, tab gətirə bilirlər...
... – Gedəkmi?- deyirəm
– Vaxtımızı boşa xərcləməyək.
– Birinci hara gedək? – deyir
bələdçimiz. Sonra məlum olacaq ki,
şəhərə o qədər də bələd deyil.
– Qalaya baxaq, sonra yemək yeyərik.
Vurğun bizi qarşılamaq
münasibətilə geyindiyi rəsmi paltarını dəyişmək
üçün odasına qalxır. Az
sonra qayıdır və biz Şəhri – Qarsın dar,
üslub qarışıqlığı olan küçələri
ilə Qalaya yol alırıq.
... Üslub
qarışıqlığı. Yəqin səhər
buralara diqqətlə baxmaq imkanım olacaq, hələlik isə
içimdə fikirləşirəm ki, bu biçarə şəhər
az vaxtda nə qədər əldən-ələ
keçib. İz qoyub da bu əllər
simasında şəhərin. Cırmaq kimi də,
sığal kimi də...
– Ucubə heykəli burdaydı – deyir
Vurğun.
– Bəs Qala hanı?-
deyirəm, çünki bayaqdan küçələri
fırlanırıq, soruşuruq doğru-düzgün bir yol
göstərən yoxdu. Sürücüm ilk gəlişində
hansısa körpünün üstündən keçib
Qalaya getdiyini xatırlayır. Sayın millət vəkili
üçüncü dəfədi ki, burdadı, şəhəri
beş barmağı kimi tanıyır yəni.
Bir dəfə “Ucubə”yə qarşı etiraz
kampaniyası çərçivəsində yemək-içməyə
gəlib, ikinci dəfə də Qarsa təyyarə reysi
açılanda. Yadımdadı o vaxt israr
etdim ki, Ceyhun Musaoğlunu da özüylə aparsın,
heç təyyarəyə minmədiyini deyirdi uşaq. Necə güclü heyətlə getmişdilərsə
reys bağlandı.)))))))
... Bir tərəfi göstərirlər
bizə. Ora yaxınlaşırıq, amma
qalanın elə qapısıdı ki, pilləkənlərlə
qalxmaq lazımdı. Yooox, bu yorğunluqla
mümkünsüz bir şeydi. Qalanın
bir neçə qapısı olmalıdı. Nəhayət,
bir yola çıxırıq, kiçicik körpü var
burda...
– Bax, burdan getmişdik – deyir sürücüm
və çox mənzərəli, yamyaşıl bir yolla
qalaya qalxırıq. Mənzərəlidi, amma
sürücünün hündürlük qorxusunu nəzərə
alsaq, dar-dolama yolla harasa getmək onunçün necə məşəqqətdi,
bilirəm. Vurğun əlbəttə
özünün xidmətini təklif edir, amma Aqil Abbas
sükanı kimsəyə vermək niyyətində deyil.
Qalanın darvazasına azca qalmış
saxlayır maşını.
– Buranı özümüz qalxaq- deyir- Ta
qorxuram.
Qala doğrudan da lap dağın kəlləsindədi,
bir tərəfi uçuruma yönəlik .
Dolama yolları qalxa-qalxa bürclərinə,
mazqallarına baxıram, surlarına baxıram. Möhtəşəm bir tikilidi. Belə
qalanı fəth eləmək...
BİR QALANIN
SİRRİ
– Olmaz, kapatıyorum- deyir
qapıçı.
Aha, vaxt bitib deyəsən, axşam
düşüb axı. Qala-muzeyin qapanma
zamanıdı. Etmə-eləmə deyirlər
qapıçıya – Millət vəkili gəlib Qalanı görməyə.
Nəsə ürəyi yumşalır və
bizi içəri buraxır. Urra! Fəth elədik
Qalanı! Bizi içəri buraxır, ancaq
özü də bizim dalımızca gəlir. Qalanın
surlarından bir panoram açılır ki... Dəhşət...
Və neçə dəhşətli gözlər
baxıb burdan şəhərə. Qəribə
bir tarixi var qalanın. Şəhərin
quzeyində dik bir təpənin üstündə tikilib Səlcuqlu
Sultanının əmri ilə 1153-cü ildə.
Əmir Teymur Anadolunu “fəth” deyim,
yoxsa “işğal” edəndə Qalanı yerlə-bir edib,
daşı-daş üstə qoymayıb. Qəribə
babalarımız olub bizim... İnsan kəllələrindən
divar hörürlərmiş, daş-divarı da
sökdürürlərmiş. 1579-da
Sultan III Muradın əmriylə yenidən bərpa olunub,
1606-cı ildə I Şah Abbas yenidən yıxıb, sonra
yenidən tikilib. Mənə çox
maraqlıdı e, yıxıb-dağıtdıqdan sonra o qədər
daşı neyniyirlərmiş? 1877-1878-ci
ildə Osmanlı-Rus savaşında da bir xeyli təxribata
uğrayıb. Yıxılıb-tikilə-tikilə
gəlib bu günümüzə çatıb. Yaxşı ki, çatıb, yoxsa mən indi hardan
baxıb zövq alacaqdım böylə?
...Mən zövq alıram, amma
sürücüm qalanın surlarına yerləşdirilmiş
toplarla maraqlanır. Mərmi-zad axtarır, belə
ölkələrdə millət vəkili olmanın
dadını çıxarmaq istəyir. Amma
Qalanın gözətçisi bizi gözdən qoymur, bizə
nəzarət etdiyindən də sivişib içəri girən
qızla-oğlanı görmür. Çox
romantik yerdi bura, hər halda günümüzdə. Və bu vaxt da ziyarətçilər demək olar
ki, yoxdu. Bəlkə vaxtilə qan
töküblər, baş kəsiblər, amma bu gün
sakitlikdi. Bu gənclər də yəqin
sakitlikdən istifadə etmək istəyirlər.
Qalanın iç hissələrində yerə kəsmə
daşlar düzüblər. Gəzmək
rahatdı. Beləcə gəzə-gəzə
divarlara, bürclərə yaxınlaşıram. Ovcumun içi kimi görünən şəhərə
baxıram. Hər tərəf apaydın
görünür. Yəqin ki, bu məkan
da məxsusi seçilib qala tikintisi üçün.
Qalanın dış tərəfindən baxanda isə uzaqda
Atatürkün məşhur siluet heykəli
görünür. Əslində bu məmləkətdə
deyəsən onun həm heykəlinin, həm də
ideyalarının da ancaq silueti qalıb. Bayaq dolama
yollarla qalxanda da , indi içərisində
gəzəndə də fikirləşirəm ki, doğrudan,
belə Qalanı almaq üçün nə qədər
ağıl və güc sərf etmək lazımmış...
– Puşkin yazıb da bu qalaya baxanda, necə
olub ki, biz bu qalanı ala bilmişik- deyir Vurğun. Hə, doğrudan “Ərzuruma səyahət” əsərində
buraların təsviri var axı. Rəhmətlik
Şamil Qurbanov bizə XIX əsrin rus ədəbiyyatını
elə maraqlı tədris edirdi ki, o zaman oxuduqlarımı
indiyə qədər xatırlayıram. Amma
nəsə bu əsərdən bəzi fraqmentlər qalıb
yadımda. Fazil xan Şeyda ilə
görüş, Qriboyedovun cənazəsi ilə
qarşılaşma, Tiflisdə qadın hamamında çimməsi
Puşkinin. Yaxşı təsviri vardı
hamamın.
Dəhşət şovinist əsərdi,
amma şairliyi də yazısında görünür,
qaça bilmir bundan. Halbuki bu səyahətnamənin
yazılma səbəbi elə Puşkinin paytaxtdan,
çarın nəzarətindən qaçmaq istəyi olub.
Əvvəl Parisə getmək istəyib, icazə
verməyiblər, o da gəlib müharibənin
şıdırığı yerinə. Osmanlı-Rus
savaşı gedirmiş onda. Paskeviçin
buralarda at oynatdığı vaxt Puşkinin hərbi
düşərgədə qaldığı da olub. Hər nəymişsə, bu əsər
yazılıb və mən onu oxumuşam. Və
bu yazını işləyəndə “təkrar biliyin
anasıdır” prinsipinə əməl edirəm. Qars qalası haqqında yazdıqlarını da
öyrənirəm. Amma əvvəlində
bir abzas əməlli ləzzət edir. Şair
keçmiş Qafqaz ordusu komandanı Yermolovla
görüşünü təsvir edir. Paytaxt
nəzarətindən qaçmış şair və ordudan kənarlaşdırılmış
general. Nədən söhbət edə bilərlər?.. Təbii ki, yalnız ədəbiyyatdan.
Puşkin elə belə də yazır, bircə
cümlə ilə “Hökumət və siyasət barədə
bir kəlmə də danışmadıq”. Belə yazır, amma başqa mənbələrdə
deyilir ki, bu söhbətin məzmunu barədə Yermolovu nə
qədər çək-çevirə salsalar da heç nə
söyləməyib. Hətta sonralar
dövrün məşhur donosçusu Bulqarin Benkendorfa
yazır ki, “Şanlı rus ordusunun qələbələrini
vəsf etmək əvəzinə, Onegin kimi düşüncələrə
dalır”. Ay aman, o şair idi, dahi idi, sizin
görmək istəmədiklərinizi görürdü, neyləsin?
Müasirləri donosçulara orden-medal verirdilər,
şairin hədiyyəsi güllə oldu....
Qurğuşün göyərir şair görəndə...
İndi mən sizə desəm ki, bu
qalayla bağlı olmuş bir sevgi romanını da
xatırladım, neyləyərsiz? Özü də
bunu bəlkə sayılı adamlar bilir... Bilənlər
ölüb gediblər... Ucundan, qulağından
deyimmi sizə? Üstündən yüz ildən
artıq vaxt keçib, yüz ildən artıq...
Həmin o zamanlar Qars qalasının
üzərində Rusiya imperiyasının bayrağı
dalğalananda buranın bir azərbaycanlı komendantı olub,
polkovnik. 50-55 yaşlarında, dəqiq
doğum tarixini bilmirəm. Elə burda da vəfat
edib, elə bu civarda da dəfn olunub. Amma məsələ
o polkovnikdə deyil, onun xanımındadı. O
xanımın da bizim ictimai fikir tariximizdə misilsiz bir yeri
var. Məsələ bunda da deyil... 89-cu ildə mən o
xanımla bağlı proqram hazırlayanda çox sənədlərlə
tanış olmuşdum, hətta şəxsi
ailə məktublarıyla da... Xanımın nəvəsi
(indi o da haqq dünyasındadı) mənə bir olayı
danışdı və bir məktub göstərdi. Yarı rusca, yarı fransızca
yazılmışdı. Fransız ifadələri
təbii anlamadım, amma elə rusca yazılan hissələri
məni dəli eləmişdi. O vaxt çox gənc idim
və fikirləşmişdim ki, yəni belə məktub
yazmaq olar? Belə sevgi olar? Belə sözləri
deyə bilən kişi vaar yəni? Hələ
fransızcanı bilsəydim gör nə etkisi olardı...
Fransız dili sevgi dilidi axı... Sonra öyrəndim
ki, məktubu yazan çar ordusunun zabitidi və polyakdı.
Aralarında qısamüddətli, amma böyük aşk
yaşanıb! Xanım Varşavaya gedəndə qatarda tanış olublar... Təfərrüatları
mənə danışmadı təbii və həm də gənc
olduğum üçün bütünlükdə dərk də
edə bilməzdim. İndiki ağlımla
düşünürəm ki, nə yeri varmış o zabitin
Qadının qəlbində... Müharibələrdən,
inqilablardan, ər qorxusundan, oğulların töhmətindən
keçirdib, gizlədib ölümünə qədər
saxlamışdı məktubu. Və mən
oxumuşdum... Görəsən 100 il sonra
bizim hisslərimiz, duyğularımız gələcək nəsillərə
necə çatacaq? Biz axı məktub
yazmırıq. Daha doğrusu, kağız
üzərində yazmırıq. Virtual məktublar
isə nə ürəyin çırpıntısını,
nə də ürəkdən barmaqlara süzülən
hissiyyatı özündə saxlamaya bilməz. Virtual məktubun
yüzünü, minini bir anda düyməyə basıb silmək
olar... Amma köhnə kitabların içindən köhnə
məktublar düşməz və sən deyə bilməzsən:
Bu nə sevgi məktubudu İlahi!
İndiyəcən ağrıyır
hər sözü də.
Yazan qızın nəydi adı,
İlahi?
Yaddan çıxıb sifəti də,
üzü də.
Məktubu yandırıb da:
Bu nə yanıq qoxusudu, İlahi!,
Elə bil ki, adam
yanıb indicə.
– deyə bilməzsən.
O ailənin, o nəslin qadınları qəribə
qadınlardı, sevə bilirlər... O xanımın
qızı da sevgisi üzündən intihar etmişdi. Amma biçarə qadın xatirələrində
qızının böyrəkləri
ağrıdığı üçün özünü
vurduğunu yazır. Görən o arxivin
taleyi necə oldu? Rusdilli ailəydi, tam
kosmopolit. Xanımın nəvəsi azdan-çoxdan
qoruyurdu olan-qalanı, indi o da rəhmətə gedib...
– Tamam, kapatırım – deyir
qapıçı. Və biz də, bura gələn
oğlanla qız da istəməyərəkdən
çıxırıq qaladan. İndi həmin
sıldırım yolla geri qayıdırıq. Yay
vaxtıdı, axşam olsa da gün enməyib hələ...
Qumral gözlüm, dahisən də
şair olmasan da... Başqaları bura baxıb daş-divar
görə bilərdi... Sən nələr
gördün? Nələr
xatırladın? Puşkin necə
demişdi, “siyasət və hökumət haqqında bir kəlmə
də danışmadıq”. YAŞASIN TƏBİƏT VƏ
MƏHƏBBƏT!
VALİNİN HƏYƏTİ
Şəhərə girəndə
Vurğun Əyyub sürücülük edir. Guya şəhəri tanıyır. Nerdə? Belə anlayıram ki, sayın
hocamız tam inzivaza çəkilib və universitet
kampından kənara az hallarda
çıxır. Vurğun maşını
kullandıqca bütün sürücülər kimi deyinməyə
başlayır. Və mənim arxa oturacaqda
gülməkdən ürəyim gedir.
– Buna bax da, bulvar ha döy!
Kəşfdi mənim
üçün. Yəni onun
danışığını kürsüdən, televizordan
eşitmişəm, amma qeyri-rəsmi şəraitdə belə
yastı-yastı, aramla danışdığını
bilmirdim. Rəhmətlik Akif Səməd də
belə danışardı. Yadımdadı
TV-də işləyəndə bizə, redaksiyaya qonaq gəlmişdi.
O danışdıqca mən gülüşümü gizlətmək
üçün otaqdan çıxdım. Universitet
illərindən nəsə qərb bölgəsindən olan tələbə
yoldaşlarımın ləhcəsi məzəli gəlirdi
qulağıma. İndi də sayın millət vəkiliylə,
sayın hocanın dilindəki “j”lar
qarışıb bir-birinə, havada vıjıldayır.
Qarsın dar küçələrində
maşını park eləməyə yer axtarırlar. Bir az gözə geniş görünən bir yerdə
dayanırıq.
– Burda olmuşuq – deyir sayın millət vəkili
– valilikdi. Elə burda saxlayaq maşını.
– Olmaz axı, burda yəqin idarə
maşınların saxlayırlar. Apararlar...
– Nejə apararlar, elə də gətirərlər
– deyir Vurğun.
Enirəm maşından və
Qarsın mərkəzi sayılan küçələrində
veyillənirik. Tam bir əyalət
şəhəri. Hələ ki, məni
maraqlandıracaq bir şey tapa bilmirəm. Bunu
deyəndə Vurğun da üz-gözünü turşudub
“bir ildi burdayam, hələ gözəl bir qadın görməmişəm”
deyir. Amma indi qaranlıq da düşür, ola bilər mənim yorğunluğum da üstünə
gələndə görmə faizi azalır. Sabah
mütləq diqqətlə baxacam. Bəlkə
mən gözəl qadın gördüm. İndi
isə şam eləmək vaxtıdı.
– Babat bir yer varmı burda? – deyir
sayın millət vəkili. Yadıma Kiprdə, Lefkoşada
Cavanşir Quliyevlə restoran axtarmağımız
düşür. Bu adamlar müəllim
babadılar, restoranı harda tanıyacaqlar? Kimə deyirsən?
– Yaxınlıqda bir yer var, müəllim
dostumuzun dərəcə almasını qeyd eləmişdik
orda. Gedək – deyir Vurğun və qayıdıb valinin həyətində
qoyduğumuz kimi dayanan maşına minirik (görünür maşının
bazburutundan millət vəkilinə aid olduğunu
anlayıblar), yollanırıq ora. Yemək vaxtı tam relax var. Bir-birimizi tərifləyirik. Çox xoş bir axşamdı. Poeziya axşamı. Hər kəsdən
və hər şeydən uzaq.
lll
... Qonaq evinə qayıdanda necə
yorulduğumu tam hiss edirəm. Səhər
mütləq Pamukun qəhrəmanı kimi gəzəcəm o
baş-bu baş şəhəri – deyirəm özümə.
Balkondan uzaqlara baxıram. Oralarda
işıqlar sayrışır, içimdə də
şeir.
Səninlə olmanın ən mutlu
yanı nə biliyormusun?
Tanıdık biriləriylə
karşılaşma tedirginliyi ilə yollarda yürümək
yan-yana... Elimdəki şəmsiyyəyə inat
yağmurda islanmak birlikdə. Elimdə kır
çiçəyilə seni beklemek... Aynı məkanlarda,
aynı yiyəcəkləri yemək...
Qəribə, təmiz, saf havası
var buranın. Rahat, dərindən nəfəs
ala bilirəm. Rahat yatıram...
Qəribə yuxular görürəm,
şirin yuxular...
(Ardı var)
İradə
TUNCAY
525-ci qəzet.- 2011.- 22 oktyabr.-
S.14-15.