Yaşar Nuri: “60 yaşa çatasan, səhv etməyəsən, o nə ömürdü?”

QATARDA

2009-cu il. Bakının 22 iyunu. Dəmir Yolu Vağzalı həmişəki kimi qələbəlik idi. Hər kəs yola düşürdü, kimi evinə, kimi dostugilə, kimi də... Bizim heyət, yəni Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin bir qrup əməkdaşı və bir neçə teatr xadimləri Gəncəyə – Milli Teatr Festivalında iştirak etmək üçün qatarın vaxtını gözləyirdi. Heyətdə bir-birilərini qiyabi və əyani tanıyanlar müxtəlif mövzulu söhbətlər edirdilər. Birdən uzaqdan Xalq Artisti Yaşar Nuri təmkinli yerişi ilə bizə yaxınlaşdı. Ətraf qaranlıq olsa da, onun geydiyi yalnız ağ pencək deyil, elə üzünün təbəssümü də ətrafımızı işıqlandırdı. Salam-əleykdən sonra hiss etdim ki, əhvalıma bir başqa əhval da əlavə olunur. Bu qürur, fərəh hissi idi və səbəbi də aydın idi. Çünki xalq sevgisinin ifadəli və ifadəsiz şəklini canlı seyr edirdim. İstər-istəməz ətrafa nəzər yetirdim. Hər bir sərnişinin üzündə təbəssüm var idi. Bələdçi qadınlar arasında çaxnaşmanı, pıçıldaşmanı görəndə isə qətiyyən təəccüblənmədim. Dəqiq bilirdim ki, həmin anda onların beyinlərini məşğul edən bir məsələ var idisə, o da “Görən, o, kimin vaqonuna düşəcək?” sualı idi. Əlbəttə, onları başa düşmək olardı- tanınmış, sevilən aktyor sərnişinləri olacaqdı. Belə hadisələr onların səfərləri zamanı nadir hallarda baş verdiyindən sanki yığılıb qalmış sevincləri sel kimi məcrasından çıxmışdı.

Yaşar Nuri ilə eyni vaqonda yol gedib, “Qatarda” tele-tamaşasından onun məşhur Dadaşov obrazını xatırlamamaq mümkün deyildi. Əlbəttə, onun söhbətində, hərəkətində Dadaşovu xatırladan heç nə yox idi. Bununla belə o obrazı, ümumiyyətlə, tamaşadan epizodları SV-də teatrşünas Aliyə ilə birgə canlandırmağa çalışıb aktyorun sənətinə olan rəğbətimizi bir-birimizə nümayiş etdirdik. Aliyə gecə yarısına kimi Dadaşov, mənsə gah Fətulla, gah Qasım kişi, gah da Sabit Mirzə olub özümüz üçün oynadığımız “tamaşaya” həm güldük, həm də bu mürəkkəb obrazları, ümumiyyətlə, Yaşar Nurinin digər rollarını təhlil etdik. Bütün bunları söyləməkdə məqsədim xatirələrimi sözlə ifadə etmək deyil, Xalq Artistinin yaratdığı obrazların sadə xalqın yaddaşında, ürəyində necə yer aldığını söyləməkdi. Əlbəttə, bu cür səfərlər və belə xatirələr Yaşar Nuri üçün bəlkə də adi haldı. Çünki o, sənətə gələndən şöhrət atını çapır. Hətta son illər səhhətində yaranmış problemlər belə onun xalq tərəfindən sənətinə olan marağını, sevgisini azaltmayıb. Əksinə, birə beş artırıb və aktyor özü də qeyd edir ki, hər zaman gördüyü xalq məhəbbəti son illərdə daha da geniş vüsət alıb. Burada Yaşar Nuri fenomeni sualı ortaya çıxsa da, cavabı çox sadədir. Fenomen istedad, zəhmət, şəxsiyyətinə hörmət və müxtəlif insan xarakterlərini yalnız səhnədə yaratması hesabına formalaşıb. O isə həyatda elə özüdür: Yaşar Məmmədsadıq oğlu Nuri. İlk addımlarını Bakının Sovetski məhəlləsindəki kiçik mənzildə atan və sənətin zirvəsinə pillə-pillə ucalan sənətkar...

Onunla mənzilində görüşdük. Üzündəki təbəssümün dəyişilmədiyini görəndə neçə vaxtın narahatçılığı birdən-birə sovuşdu. Ürəyim elə dolmuşdu ki, verəcəyim sualları da unutmuşdum. Ancaq və ancaq köhnə tanışlar kimi söhbət etmək istəyirdim. İndi sual oluna bilər ki, iki il yarımın tanışları haradan köhnə oldu? Yaşar Nuri elə insandır ki, söhbətinin ilk dəqiqəsindən onu çoxdan tanıdığını zənn edirsən. Odur ki, münasibətimizə artıq “köhnə tanış” statusu vermək olar.

“ŞANS ÖLÜM DEYİL Kİ, YOLUNU GÖZLƏYƏSƏN...”

– Yaşar müəllim, necəsiniz?

– İndi yaxşıyam. Bir az ayaqlarım sözümə baxmır. O da düzələr, əsas odur ki, ağlımız yerindədir...

– Nə vaxt səhnəyə qayıtmağı planlaşdırırsınız?

– Hələ Türkiyədə olanda söz vermişdim ki, martın 10-da qayıdacağam. Qayıtdım da. “Azdrama”nın açılışında iştirak etdim. “Qarabağnamə”, sonra isə “Lənkəran xanın vəziri” tamaşasına baxdım. Kukla Teatrında “Məşədi İbad”, Musiqili Komediya Teatrında “Ər və arvad”, Opera və Balet Teatrında “Arşın mal alan”da rollarım məni gözləyir. Sentyabr ayında “Azdrama”da “Tiflis yengələri” dramı üzərində məşqlərə başlayacağıq. Daha sonra rejissor Samir Kərimoğlu filminin ssenarisini mənə təqdim edib. Təklif, iş çoxdur. Səhhətimdə də qorxulu bir şey yoxdur...

– Buna heç şübhə etmirdim. Sizin adınız Yaşardı. Özünüz də, sənətiniz də bu ada uyğun yaşayırsız. Sizə nə olasıdı ki?

– Haqq verir ki, bu ada yaşayasan. Bu dünyaya iş görmək üçün gəlmişik. Bacardığım qədər bu yaşıma qədər işlər görmüşəm. Hətta bacardığımdan da çox... Bundan sonra nə olar olar. Adımla bağlı bir faktı deyim. Orta məktəbdə olanda dəftərimə belə misralar yazmışdım:

“Soruşsalar bu dünyada

nəyin vardır?

Deyərdim ki, tək bir adım

Cəfərimdən yadigardır”.

Atam o vaxtı Gəncə teatrında işləyəndə “Yaşar” pyesində Əmirqulu rolunu oynayıb. İstəyib o vaxtı adımı Əmirqulu qoysun. Mən də qəşəng uşaq olmuşam. 5 kq. 300 qram. Deyiblər ki, bu nə addı? Ona görə fikrindən vaz keçib.

– Maraqlıdır, hansı rollarınızı daha çox bəyənirsiniz?

– Rollarım hansı tamaşaçının xoşuna gəlmirsə, deməli, mənə də yaxın deyil. Hələ ki, üzümə dəqiq deyən olmayıb. Ola bilsin elə bir rolum olub ki, tamaşaçıdan utanmışam. Elə şey də ola bilər. Bir devizim var- mən bütün qazandığım və əgər varsa, uğurlarıma görə öz səhvlərimə borcluyam. Yəni 60 yaşa çatasan, istər həyatda, istər yaradıcılıqda səhv etməyəsən, o nə ömürdü? Mənə çatmır elə ömür.

– Ümumiyyətlə, qəhrəman olmaq asandır, yoxsa qəhrəmanı oynamaq?

– Elə yaxşı ifa edirsənsə deməli, qəhrəmansan. Əgər öz işinin öhdəsindən gəlirsənsə, xalq səni sevirsə... Bilirsiz, sənə əl çala bilərlər, növbəsiz konfet ala bilərsən, qırmızı işıqdan keçə bilərsən, amma xalq sevgisi ayrı şeydir. Mən bunu son 3-4 il ərzində hiss elədim. Mən səhnəyə çıxan gündən alqışlanmışam. 10 yaşından səhnəyə çıxmışam. 22 yaşından teatrda çalışıram. Amma xalq sevgisi ayrı aləmdir. Həyatda qəhrəman olmaq o demək deyil ki, gedib iki saat döyüşəsən. Ancaq qəhrəman qəhrəman olduğunu heç vaxt bilmir. Yəni heç kim səni məcbur eləmir ki, gedib döyüşəsən. Qeyrət səni boğur, gedib erməniyə mina atıb olursan qəhrəman. Sonda özün də ölürsən. O, gedəndə qarşısına məqsəd qoymursan ki, mən gedib onları öldürüm, qəhrəman olum. Yox, o içəridən gələn hissdir.

–Siz həmişə, xüsusən də qadınlar tərəfindən sevilirsiniz. Qadınlara münasibətini bilmək istərdik...

– Ey azad qadın,

gözlərin aydın,

Mən nə yazardım

sən olmasaydın?

Mən bu misranı bir az dəyişmişəm: “Ey azad qadın, gözlərin aydın, mən kim olardım sən olmasaydın?” Yəni, söhbət sənətdən getmir. Qadınım mənə istedad verməyib. İstedadı Allah verib, ona isə dözüm verib. Qadına o qədər təriflər deyilib ki... Yəni qadın böyük dühadır, qadın qeyrətdi. O səni həm qaldıra, həm də vura bilər.

– Siz özünüz də “Ordan-burdan” tamaşasında qadın rolu oynamısınız. Çətin deyildi ki, ifa etmək?

– Mən bir dəfə də söhbətlərin birində bunu demişəm. O tamaşada qadın rolunu oynamamışam. Mən Rafael Dadaşovla millətin xüsusiyyətini göstərmişəm. Gənc oğlan qızı görə bilmir deyə əyninə qadın libası geyinir. Bu, Üzeyir bəyin mövzusudur. Qızı görmək üçün biri arşın malı satır, biri də qadın paltarı geyir. Əlbəttə ki, çətin idi. Beş-on dəqiqəlik səhnə olsa da çətin idi.

– Əksər sənət adamları öz uşaqlarına bu sənətdə çalışmalarına icazə vermirlər. Siz necə, övladlarınıza belə bir qadağa qoymuşdunuzmu?

– Düzü, ayağımı dirəmədim ki, olmaz. Xasiyyətimə bələd idilər. Özləri görmürdü ki, mən saat ikidə gəlirəm, həm də əsəbi? Səhər durursan əsəbi. Mənə cürbəcür zənglər olurdu. Yəni o çətinliyi görüb istəmədilər. Buna baxmayaraq, musiqi təhsilləri var, sənəti hiss edirlər. Düzdür, mənə deyə bilərsiz ki, bəs, sən niyə atanın yolu ilə getdin? Biz dörd övlad idik. Bacılarım, qardaşım getmədi, bu sənəti mən davam etdirdim. Ümumiyyətlə, bu çox əzablı sənətdi. Belə də deyirlər ki, şansın gərək ola. Yox, bu fikirlə razı deyiləm. Oturum gözləyim ki, nə vaxtsa şansım gələcək? O ölüm deyil ki, gözləyəsən. Hamı bu dünyadan gedəcək. Fikirləşib iş görmək lazımdır ki, tarixdə izin qalsın. Yaradıcı insanların sənətinin gözəlliyi odur ki, iki ömür yaşayalar. Bir indi, bir də sonra. Heç vaxt filmlərimə baxmazdım. İndi-indi baxıram və baxanda deyirəm, hə, olmamağa dəyər. Heç olmasa da bir əsr yaşayacaqsan...

– Siz həmişə Yaşarsınız! Sizə cansağlığı, daha böyük uğurlar arzulayırıq!

– Çox sağ olun!

Ülviyyə HEYDƏROVA

525-ci qəzet.- 2011.- 3 sentyabr.- S.11.