Musa Qasımlı: “Sülh
imkanları tükənməyib”
Müsahibimiz millət vəkili,
tarix elmləri doktoru Musa Qasımlıdır
–Musa
müəllim, təxminən iki-üç həftə bundan
qabaq ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri yenidən Azərbaycana
və regiona səfər etdilər. Qeyd edək ki, hər dəfə
də bu səfərləröncəsi müxtəlif bəyanatlar
verilir, cəmiyyətlər, xüsusən, Azərbaycan cəmiyyəti
nəyəsə kökləndirilir, ümidləndirilir, amma
sonucda bu səfərlər və bu bəyanatlar heç bir nəticəsini
vermir. Siz necə hesab edirsiniz, münaqişənin bu formatda
davam etdirilməsinin bir mənası varmı?
–
Ümumiyyətlə, 1992-ci ildən yaradılmış ATƏT-in
Minsk qurupu – o vaxt ATƏM idi – özünün fəaliyyəti
ilə artıq etimadı, ona olan inamı itirib. Azərbaycan cəmiyyəti
ATƏT-in Minsk qrupunun nə isə görəcəyinə
inanmır. Mink qrupu da abstrakt bir qurum deyil, o, ayrı-ayrı
ölkələrdən ibarətdir
–
Rusiya, ABŞ, Fransa və hesab edirəm ki, biz ATƏT-in Minsk
qrupunun fəaliyyətsizliyini tənqid etməklə bərabər,
onların fəaliyyətinin gücləndirilməsi
üçün öz işimizi görməliyik. Hətta, bu
fəaliyyətdən imtina edilməsi məsələsini
gündəliyə gətirmək olar. – Bu gün bunun
üçün lazım olan prosedurlar varmı? Yəni, Azərbaycan
tutaq ki, bu məsələni ciddi şəkildə gündəmə
gətirdi, – hətta, bu Azərbaycanın dövlət rəsmiləri,
yetkililəri səviyyəsində də səsləndirib, – o
zaman bu formatdan imtina etmənin bir hüquqi proseduru varmı?
– Təbii ki, bu Minsk qrupu ATƏT-in qərarı
ilə yaradılıb. ATƏT də bütün beynəlxalq
təşkilatların ana təşkilatı olan BMT-nin nizamnaməsi
əsasında qurulub və ATƏT-in Minsk qrupu da ATƏT
qarşısında hər il fəaliyyəti barədə təşkilata
hesabat verir, eyni zamanda, təşkilat da müntəzəm
olaraq lazım gəldikdə bu məsələ gündəliyə
çıxanda BMT Baş Katibi qarşısında hesabatlar
verə bilir. Mənim fikrimcə, hər hansı bir qurumun fəaliyyətindən
imtina etmək ilk baxışdan asan olsa da, müəyyən
diplomatik prosedurlardan ibarətdir və digər bir beynəlxalq
təşkilata münaqişənin həllinin verilməsi
heç də asan məsələ deyil. Bəzən belə
fikirlər səslənir ki, münaqişənin
danışıqlar yolu ilə həlli mandatı verilsin BMT-yə,
onun Təhlükəsizlik Şurasına. BMT Təhlükəsizlik
Şurasının beş daimi üzvündən
üçü ATƏT-in Minsk qrupunun üzvüdür. Yaxud
da belə təkliflər ki, bu mandat Avropa İttifaqına
verilsin. Axı, bu ölkələrdən-həmsədrlərdən
biri
–
Fransa Avropa İttifaqının üzvüdür. Ona görə
mən hesab edirəm ki, hər hansı bir məsələni
sıfırdan başlamaq lazım deyil, sadəcə, onu
ölü nöqtəsindən tərpətmək
lazımdır. Yenidən sıfırdan başlamağın
Azərbaycana bir xeyri olmazdı. Amma onlara başa salmaq
lazımdır ki, Azərbaycan ictimaiyyəti artıq ATƏT-in
Minsk qrupuna heç bir etimad bəsləmir. – Bəs
çıxış yolunu nədə
görürsünüz? Həm bildirirsiniz ki, bundan imtina
olunmalıdır , həm də qeyd edirsiniz ki, bu imtinanın,
yəni, sıfır nöqtəsindən başlamanın
özü münaqişənin həllini geriyə apara bilər.
Bu baxımdan,sizcə, çıxış yolu nədədir?
– Biz
mütləq həm ikitərəfli, həm də çoxtərəfli
əsasda Minsk qrupu ilə və bütövlükdə Minsk
konfransına daxil olan ölkələrlə iş
aparmalıyıq ,eyni zamanda, həmin ölkələrlə
ikitərəfli münasibətləri də genişləndirməliyik.
Amma bu sirr deyil ki, dünyada ikili standartlar var və bu ikili
standartların da hesabına bu məsələ indiyə qədər
həll olunmayıb. Onu da qeyd edim ki, münaqişənin həllində
bütün hallarda danışıqlara, sülh variantına
üstünlük vermək lazımdır və neçə
illərdir Azərbaycan bunu edir. Yüz gün müharibədənsə,
bir gün sülh yaxşıdır. Demək istəyirəm
ki, hələ ki, sülh imkanları, sülh limiti tükənməyib
və axır-əvvəl bu münaqişə sülh yolu ilə
də həllini tapacaq.
KAMİL
525-ci qəzet.- 2012.- 4 aprel.- S.4.