Səsin gəlmir,
Əvəzoğlu
Qızmar gün işığına
oyandım. Parlaq işıqdan qamaşan gözlərimi
ovxalayıb ayağa durdum. Builki sərt, şaxtalı,
sazaqlı qış boyu kip-kip bağlanmış pəncərələri
açdım. Çoxdandı ki, otaqların havası dəyişmirdi.
İndi artıq pəncərəmin o üzündəki
qış ölmüşdü, yaz dirilmişdi.
Açıq pəncərələrdən axan yaz mehi otaqlara
doldu. Eyvana çıxdım, pəncərədən
bayıra qəribə bir nəm qoxusu axırdı.
Görünür tərləmiş şüşələrin
nəmliyi divarlara hopmuşdu. Otaqlar da çöl havası
üçün qəribsəmişdi... Vanna otağına
keçdim, əl-üzümə su vurub dağınıq
saçlarımı daramaq üçün
güzgünün qabağına keçdim. Hər tərəfdən
içəri axan meh masanın üstündəki kitabı
açıb vərəqləmişdi. Füzulinin qəzəllər
kitabıydı, axşamlar yatmamışdan öncə vərəqləyib
oxuyuram. Açıq qalmış səhifədəki misralara
baxdım;
Ucaldın
qəbrim, ey bidərdlər,
səngi-məlamətdən,
Ki, məlum
ola dərd əhlinə qəbrim;
ol əlamətdən.
Son
günlər getdiyim toylarda çəkilmiş şəkillər
yerə səpələnmişdi.
Onları
trimonun üstünə, ətir şüşələrinin
arasına düzmüşdüm, – düz qalsın deyə...
Ancaq
şəkillərdən biri yerində, güzgüyə
söykənili halda qalmışdı.
Qəribədi,
dayaqsız şəkli külək yerə
salmamışdı...
Yəqin bu bir işarədi,
düşündüm. Mistik hisslər məni qoynuna
aldı. Ciyərlərimə
dolan yaz havasından sərxoş düşmüşdüm,
– acqarına bir badə ətirli şərab içmiş
kimi...
Gözlərim
təqvimə sataşdı, aprel ayının 3-ü
günüdü, anadan olduğum gündü... Elə qəribsədim
ki, ruhum gizildədi... Son illər, başıma
gələn dəhşətli faciədən sonra doğum
günündə, aprelin 3-də şəhərdən
çıxar, maşını Şamaxıya, Ağsu
aşırımına sürüb günümü oralarda
keçirərdim. Həmişə
oturduğum yerdə, sıldırımın ucundakı stolda,
üzü dağlara, tək-tənha oturub qurtum-qurtum araqdan
içər, siqaretə dəm verə-verə qənşərdəki
qərib dağlarla dərdləşərdim, sinəmdəki
dağları dağlarla bölüşərdim. 3 aprel günü dağlar məni yumşaltmaq
üçün içki içməyə səsləyərdi.
Müqəddəs İmam Həsən Bəsri demiş: – “Məni
içki içməyə çağıranı, dünya
işlərindən hər hansı birinə
çağırandan üstün hesab edirəm...”
Bir stəkan çay belə içmədən əynimi
geyinib evdən çıxdım. Oturub maşını
işə saldım. Qəhərdən
boğulurdum, elə qəribsəmişdim ki, dünya gözlərimdən
itmişdi. Birtəhər toparlanıb həyətdən
çıxdım, hara gedəcəyimi heç özüm də
bilmirdim... On-on beş dəqiqə sonra
oğlumun məzarı başındaydım... Baş
daşıyla üzbəüz oturacaqda əyləşib bir
siqaret alışdırdım. Sağ olsaydı yəqin
yenə birinci o məni təbrik edəcəkdi... Sübh tezdən yatağıma yaxınlaşıb
alnımdan, üzümdən öpəcək, – təbrik edirəm,
böyük kişilərdən olasan, Zakir Fəxri, – deyəcəkdi.
Üzünün
nuru içimi işıqlandırardı, çox işıqlı
oğlanıydı... Tək onun təbriki yetərdi mənə,
ruhum toxtayardı...
Ayağa durdum, bir qutu siqareti çəkib
qurtarmışdım. Fatihə surəsini oxuyub oğlumla
halallaşdıqdan sonra qəbiristanlıqdan
çıxıb, maşını Masazıra, Mətanətin
qəbrinə gəldim. Orda bir az toxdayandan
sonra üzü şəhərə tərəf gəldim. Xırdalan qəbiristanlığına çatanda
maşını sağa verib saxladım, düşüb pilləkənlərlə
üzüyuxarı, Əvəz kişinin uyuduğu qəbirə
tərəf qalxdım. Fatihə surəsini oxuyub salavat
çevirəndən sonra bir siqaret alışdırdım, –
İlahi, işə bir bax, qamçı vur, dağlarda at
qovala, tik, qur-yarat və sonda el-obadan, yurddan uzaq, yol kənarında,
kiçik bir təpənin sinəsində qəbir evinə
gir... Nə biləsən- qismət...
Son
görüşümüzdə üzünü mənə
çevirib, mən sizi çox bəyəndim Zakir Fəxri –
sözləri qulaqlarımda səsləndi...
Fikrim yenə də o şəkilin yanındaydı,
küləyin belə yerə salmadığı şəkilin. Külək də
yıxmayıb, qıymayıb dost şəklinə...
Buna
heç də təsadüf deməzdim...
Peyğəmbər əfəndimizin sözləridi,
“gözəlliyi, yaxşı əməlləri, xeyirxah
işləri təqdir edin. Bunları Allah da sevər”.
Ən çətin, ən qərib, ən
ağrılı-əzablı günlərində ayaqda
qalmağımda ən böyük dayaqlardan biri Sən oldun, məni
tək qoymadın, acı taleyin ixtiyarına buraxmadın.
Bəlkə
də içdiyin saf bulaqların suyundandı, Əvəzoğlu!
Qanın da, qəlbin də bulaq suyu kimi
safdı. Düşünürəm ki,
bizim dostluğumuzu Böyük Yaradan yazıb alnımıza.
Vərəqlə, oxu, görəcəksən!..
Bu dostluğun tarixçəsi də adi bir təsadüfdən
doğur. Fəlsəfədə belə bir hikmət var, – “Zərurət
təsadüfdən doğar”.
Xatırladıqca
bir-bir yadıma düşür...
Gör
ki, hansı şeirləri ilk dəfə sənə
oxumuşam; –
De, hara
getdin baş alıb,
Yerin,
yurdun bilinmədi...
Gördüm
ki, dünya boşalıb,
Nəydi
dərdin, bilinmədi...
Ağaclar
quruyur, gördüm,
Çiynimə
yarpaq tökülür...
Gözlərimin
nuru gedir
Gözümə
torpaq tökülür...
Hara getdin, söylə hara?
Kürəklərim
buz bağladı...
Gözlərimin
suyu getdi,
Bəbəklərim
duz bağladı...
Yeni
Yasamalda, dairəvi yolun kənarındakı
sıldırım qayanın üstündə, dərin
uçurumun ucundakı yeməkxanada sən idin, Xanbaba və
Hikmət həkimiydi... Mən bu şeiri oxuyanda
gözlərinin yaşı damcı-damcı süfrəyə
süzülürdü.
Heç özüm də bilmədən, ağlıma
belə gətirmədiyim, başıma gələsi faciəni
bir neçə son şeirlərimdə qələmə
almışam, ilk dəfə də onları sənə
oxumuşam.
Ən qiymətli cəhətlərindən biri, bəlkə
də birincisi dərin, sönməz insani sevgindir.
Çox
şahidi olmuşam, dünyasını dəyişmiş
dostlarından, əzizlərindən birini xatırlayıb
söz açanda gözlərin yaşarıb, elə bil ki,
indicə itirmisən onları...
İsa Məsihin
məşhur kəlamları ruhuna biçilib, Əvəzoğlu!
–
“Ağlar gözlülər xoşbəxtdirlər – onları
ovunduracaqlar...”
– “Həlim
təbiətlilər xoşbəxtdirlər-dünya
onlarındır...”
– “Saf qəlblilər
xoşbəxtdirlər – Allahı onlar görəcək...”
– “Ruhu məzlumlar
xoşbəxtdirlər – Göylər səltənəti
onlarındır...”
Gözü-könlü
tox, paxıllıqdan, kin-kudurətdən, tamahdan uzaq- ruhu
sağlam Adamsan, Əvəzoğlu!
–
“Bütün dünyanı qazanıb əvəzində ruhunu
itirəcəksənsə, son qazancın nə olacaq...”
(İsa Məsih)
Az-az hallarda dilinə mənəm sözü gələr,
dostları ucaldıb, özünü kölgədə
saxlayarsan, həmişə, hamının dərdinə şərik
olub, öz dərdini unudarsan. Gördüyün xeyirxah işləri,
yaxşılığı dilinə gətirib qürrələnən
görmədim səni...
– “Birincilər
axırıncı, axırıncılar birinci olacaq... Bu dünyada özündən deyən çoxdur,
seçilmişlər azdır”.
(İsa Məsih)
Bu
yazını qələmə aldığım gün İsa
Məsihin çarmıxa çəkildiyi günə
düşdü deyə Böyük peyğəmbərdən
misallar çəkməyi, onu xatırlatmağa bir mənəvi
borc bildim özümə...
–
“Allahın bütün qəlbinlə, ruhunla, şüurunla
sev... Vəsiyyətimin əzəli və əsası
budur. İkinci vəsiyyətim də buna bənzər;
– yaxınını, özünü sevən tək sev”.
(İsa Məsih)
Allah hər kəsə özünə layiq də dostlar
nəsib edər. İmam Həsən Bəsrinin kəlamlarındandır:
– “Əqidə dostlarımız bizə əzizdir, onlar
İlahinin verdyi dostlardır; ailə və uşaqlarsa bu
dünyanın dostlarıdır, bizlərin rəqibləridir”.
Qardaşımız
Xəqani, Saleh, Tərlan
... hərəsi ayrı-ayrılıqda dəyər
sahibi...
Tələbə dostların – Xanbaba, Hikmət həkim.
Xəqani
demiş – bir unudulmaz xatirə yadıma düşdü,
işə bax ki...
Gəncədən, hüzür yerindən
qayıdırdım, səhər tezdəniydi. Qayıdıb
Bakıda iki toyda iştirak etməliydim. Şəhərdən
çıxanda yaxınlıqdakı yanacaqdoldurma məntəqəsinə
döndüm, yanacaq azalmışdı, Bakıya
çatdırmazdı maşın. Əlimi
cibimə atanda toylara atacağım puldan başqa pulum
qalmamışdı. Nə isə. Fikirli-fikirli ordan uzaqlaşdım üzü
Bakıya. Bir az getməmiş təsadüfən
(təsadüfənmi?) Xəqaniylə
rastlaşdıq, maşınlardan düşüb
görüşdük. O da Gəncəyə, hüzr
yerinə gedirmiş. Ayrılıb maşına oturdum –
sağımda, oturacaqda üç dənə yüzlük
vardı...
Telefon
açdı, – şair, “perevalda” mən əvəz də bir
beş-beş vurarsan...
Kürdəmirdən
sola buruldum, maşını ara yolla
Ağsu aşırımına sürdüm. Dolama
yolları qalxıb həmişə çaya-çörəyə
oturduğum yeməkxanaya çatanda, maşını sağa
verib saxladım. Bu yer mənə çox əzizdi.
Rəhmətlik oğlum Mirsadıqla Qarabağa Şamaxı
yolu ilə gedərdik, aşırımda, bu yerdə oturar,
çay içib dincələndən sonra yolumuza davam edərdik...
Həmişəki kimi uçurumun ucundakı
talvarın altında oturdum. Qənşərimdəki
dağların ətəyi duman idi. Duman gah dərəyə
enir, gah da zirvəyə tərəf qalxırdı, elə bil
ki, dağların ətəyində namaz qılırdı
duman... Dəftərçəmə bir bənd
şeir yazdım. Sonralar yazacağım
bir şeirin bir bəndini.
Namaz qılırsan? – deyə bir
neçə adam mənə sual vermişdi...
Dörd
bir yanı duman aldı,
Quşlar
avaza gəlmədi...
Qəriblikdən
sərxoş düşdüm
Ruhum
namaza gəlmədi...
Xəqaninin
istəyini yerinə yetirib ordan ayrıldım, dilimdə min
bir şükürlə...
Səninlə
yollarda, səyahətlərdə, məclislərdə olan kəs
mənən, ruhən darıxmaz, Əvəzoğlu!
Həmişə gözlədiyim, içimi, ruhumu ovunduran
telefon zəngi, – “Salam şair, haralardasan, nə işlə məşğulsan?”
–
Bekarçılıqdı, evin yanındakı bağda
pay-piyada dolaşıb zikr etməklə məşğulam...
– Otur
maşina, həmişəki yerə gəl. Qardaş
səni gözləyir, amma tez gəl, on-onbeş dəqiqəyə
özünü çatdır.
– Əvəzoğlu, on-onbeş dəqiqəyə
vertalyotla çatmaq olar, o boyda yolu maşınla necə gəlim
o vaxta, yollar tıxacdı.
–
Şair, Allah köməyin olsun, Saleh bu yolu cəmi
üç dəqiqəyə gəlir...
Ardınca hər ikimizin gülüş səsləri.
Qabaqlar ayda bir yol da olsa yığışardıq. Dostlarla, qardaşlarla bir
yerdə olanda ruhuma bir sərinlik səpilərdi, birlikdə
olmaq ovundurardı məni, başımı qatardı, qəriblikdən,
acı-ağrılardan qopub yüngülləşərdim...
Hər görüşdə bir şirin, isti xatirə
yaddaşımda yuva salıb tək-tənha günlərimdə
mənə həmkar, dayaq olardı..
Son toy istisna olmaqla yeni ildən üzü bəri səsiniz,
sorağınız gəlmir.
Axı sənə
zaman, məkan anlayışı yaddır... Gecələr
olurdu ki, saat 1-də, 2-də zəng edərdin, – şair,
könlümə şeir düşüb, mümkünsə
“Qaytar ana, qaytar məni beşiyə” şeirini söylə...
Ən çox sevdiyin, əzbər bildiyin bu şeiri sənə
ərməğan göndərirəm, zəngsiz, filansız.
Qaytar ana,
qaytar məni beşiyə
Ərk
etdiyim dostlar da
üzümə durdular
sevdiyim
qızlar da
sevgimi
üzümə vurdular
Körpə-körpə
umudlarım
bu
yollarda əldən salıb
məni
tamam yordular,
Ömrün
cırhacırında
qaldım
üşüyə-üşüyə
Qaytar ana, qaytar məni beşiyə.
lll
Avand
işim tərs gəldi,
Cüt səbr
ötdü məndən,
gətirəndə nəhs gəldi...
Dilim gəlmədi
təpinəm
hər
səhər
yolüstü
qabağımdan keçən qara pişiyə
Qaytar ana, qaytar məni beşiyə.
lll
Göy
üzünün karrığı,
Görən
gözlərin korruğu,
Keçdiyim
yolun darrığı
oddadı
məni, oddadı
Mənə
tuş gələsi sevinc
başım üstən addadı
Bənd
olmaya bilmədim
hər
ağıldan düşüyə...
Qaytar ana, qaytar məni beşiyə.
lll
Hər
payız unutdu məni
tanışlar, bilişlər...
üzümə, gözümə qonmağa
yer
tapmadı gülüşlər
ciyərim siqaretə alışantək
üzüm-gözüm alışdı
qəm
adlı bir nəşəyə
Qaytar ana, qaytar məni beşiyə.
lll
Çəkilmişəm
özümə,
yığılmışam içimə
Kədər
məni səsləmir
səsləmir sevinc məni
Kimsə
səsləməz məni
bu
darısqallıqdan
bir hovur
çıxam eşiyə
Qaytar ana, qaytar məni beşiyə.
Söylə,
hardasan, Əvəzoğlu!
Gəl bu darısqal dünyadan çıxaq eşiyə.
Zakir FƏXRİ
525-ci qəzet.-
2012.- 21 aprel.- S.16.