İlk kitab, ilk təqdimat və ümid
dolu gələcək
Mənim
Pərvinlə tanışlığım 2009-cu ildən
başlayır. Biz birlikdə magistraturaya
hazırlaşırdıq. Həmin ərəfədə mən
Pərvinin son dərəcə zəhmətkeşliyinə,
qarşısına qoyduğu məqsədə çatmaq
üçün səhərdən-axşamadək yorulmaq bilmədən,
səylə, həvəslə çalışmasına
heyran qalmışdım. Əsas maraqlı məqam isə
onun gördüyü bütün işlərə sevgiylə
yanaşması idi.
Üstündən
çox az vaxt keçdi. Cəmi üç il. Bu gün isə
artıq o, zəngin dünyagörüşə, erudisiyaya,
iti ağla, yüksək daxili mədəniyyətə və əxlaqa,
ən əsası pak qəlbə sahib olan ziyalı bir
xanım, dünyaya özünəməxsus baxışı
olan yazıçıdır.
Aprelin
6-da AYB-nin “Natəvan” klubunda Pərvinin ilk, “Qar yağacaq”
kitabının təqdimat mərasimi keçirildi. Oxucular Pərvinin
ədəbi-bədii və publisistik yazılarını, hekayələrini,
esselərini, kino-povestini, ədəbi söhbətlərini
“Ulduz”, “Azərbaycan” jurnalları, “525-ci qəzet” və digər
mətbuat orqanlarında oxuyublar. “Qar yağacaq” isə Pərvinin
oxucularla kitab olaraq ilk görüşü idi.
Əsərlərinin
romantik ruhu, lirik-psixoloji üslubu, fəlsəfi məzmunu,
estetizmi, sadə, lakin dərin məna daşıyan adları
bunu deməyə əsas verir ki, Pərvinin
özünümüdafiə kimi məhz nəsri seçməsi
düzgün yoldur.
Mən bir oxucu kimi “Qar yağacaq”dakı əsərlərin orijinallığına, mövzu və forma yeniliyinə, incə yumoruna heyran qaldım. Müəllifin insan talelərinə çox fərqli yanaşma tərzi var. Pərvin həssas insan olduğu kimi, həm də həssas yazıçıdır. Dili sadə, canlı, koloritli, ən əsası səmimi və pafossuzdur.
Bədii əsərin tamlığını, bitkinliyini təmin edən əsas amillərdən biri daxili qayəyə, süjet xəttinin qurulma və inkişaf tərzinə uyğun dilin seçilməsidir. Əsərin ümumi ruhuna xələl gətirməyən təhkiyənin tapılması yazıçı üçün ən məsuliyyətli işdir. Bu baxımdan Pərvinin təhkiyə dili hər bir əsərin ümumi ruhuna, yaratdığı obrazın xarakterinə uyğundur və psixoloji səciyyə daşıyır. Müəllifin dili emosionallıqdan daha çox əqli-məntiqidir. Belə ki,onun əsərlərində düşündürücü effektlər hissi effektləri üstələyir.
Pərvinlə söhbət zamanı beynimin ən yorğun hüceyrələri belə dirçəlir. Onunla danışanda insanın ruhu təzələnir, daxili dünyası büllurlaşır.
O, müsbət enerjili, pozitiv bir insandır. Bu xüsusiyyəti sanki yazıçının ruhundan qələminə də sirayət edib.
“Qar yağacaq” kitabına ön sözündə AYB-nin Gənclərlə iş üzrə katibi Rəşad Məcid Pərvinin hekayələrini “nikbin sonluqlu hekayələr” adlandırır.
Həqiqətən də “Samir üçün” , “Eee... dayan” , “Mən... Yuxu... Cənnət...”, “Professional”, “Qar yağacaq” nikbin ruhlu və eyni zamanda dərin məzmunlu əsərlərdir.
Bu əsərlərdə bir ümumi ruh, daxili bağlılıq hiss olunur. Onları qayğıkeş, fədakar, ağıllı qadın obrazı birləşdirir. “Eee... dayan...” da atasından nigaran övlad , “Samir üçün” də qardaşının taleyi üçün narahat bacı, “Mən... Yuxu... Cənnət...” də Sevdiyi İnsana qovuşmaqdan ötrü Cənnətdən imtina edən, dərin məhəbbətlə sevən qadın görürük...
“Professional” hekayəsində yazıçı müxtəlif xarakterli qadınları, onların psixologiyasını təhlil edərək sonda bu qənaətə gəlir ki, hər şeyin kökündə sevgi dayanmalıdır.
Özünün təbirincə desək, hər şeyin mexanikləşdiyi bir dövrdə sevgini təbliğ etmək zamanı yetişib. “Qocalıq” essesində müəllif dahi alman filosofu Nitsşedən dəyərli bir sitat gətirir: “Sevmək- yaşamaq və xilas olmaq üçün yeganə şansdır”. Pərvinin qəhrəmanları bizə yaşamın mənasını-SEVMƏYİ öyrədir.
Bu baxımdan müəllifin “Dahilərin qadınları silsiləsi”ndən olan “Arxadakı qadın”, “Dahi ayaqyalın”, “Kişi kimi qadın” əsərləri olduqca maraqlıdır. “Arxadakı qadın” essesində Cülyetta Mazinanın, “Dahi ayaqyalın”da Aysedora Dunkanın, “Kişi kimi qadın”da Marina Vladinin sədaqətini görürük. Bu əsərlər bizə özümüzü və ruhumuzu tərbiyə etməyi, dərin məhəbbətlə SEVMƏYİ, qorumağı, bəxş etməyi öyrədir. Xüsusi qeyd etmək istərdim ki, yazıçı bu əsərlər vasitəsilə oxucusuna dünya ədəbiyyatı, musiqisi, kinosu, ümumiyyətlə, dünya incəsənəti ilə bağlı maraqlı və zəngin məlumatlar verir.
Pərvinin ardıcıl və sistemli mütaliəsini, zəngin dünyagörüşə, intellektə malik olmasını onun Azərbaycanın görkəmli yazıçı, şair, alim və incəsənət adamları ilə apardığı ədəbi söhbətlərdən, bədii, publisistik yazılarından, səfər qeydlərindən aydın görə bilirik. Yazarın uğuru ondadır ki, o, kiçik həcmli yazıları ilə ( həcmcə kiçik olsalar da bu hekayələrdə böyük roman siqləti var) oxucusuna böyük informasiya verə bilir.
“Balerina” kino-povesti
ədəbiyyatımızda yeni bir hadisədir. Əsərdə orijinal kompozisiya, subyektiv düşüncə,
obrazlılıq, bənzərsiz
və zərif yazı manerası, assosiativ ifadə tərzi aparıcı səciyyə daşıyır.
Arzunun şəkli, həsrətin rəngi, xoşbəxtliyin qoxusu, otaqda uçuşan nağıllar, laylalar, dişlənmiş xatirələr,
dəniz rəngli masmavi musiqi, qızcığazın musiqidən
tutub rəqs eləməsi... Yazar, hətta bu
cür mürəkkəb,
bəzən mücərrəd
görünən fikirləri,
hissləri belə oxucuya çox təbii, doğma bir axarda təqdim
edə bilir, sanki hissin mənzərəsini
yaradır. Oxuduqca rastlaşdığın
hadisələr gözünün
önündə kino lenti kimi canlanır,
film aurası yaranır.
Müəllif povestin əvvəlində
qayğıkeş, övladı
yolunda bütün həyatını, səadətini
qurban verən, mələk xislətli bir ana obrazı
yaradıb. Amma əsər boyu
onu öz-özü ilə, daxilində gedən mübarizə vəziyyətində təsvir
edib.
Əsərin əsas psixoloji konfliktini ananın övladı ilə bağlı qurduğu xəyalları, arzuları
ilə üzləşdiyi
reallıq arasındakı
barışmaz mübarizə
təşkil edir. Əvvəldən sona kimi bu
mübarizə hadisələrin
hərəkətverici qüvvəsinə
çevrilir. Sərt, illüziyaları
məhv edən həyat ananın arzu və ideallarını
dağıdır. İstedadlı yazar bu məqamda
əsərin əsas estetik ağırlıq mərkəzini obrazın mənəvi-əxlaqi sahəsinə,
daxili mahiyyətinin açılmasına yönəldir.
Yaşadığı psixoloji gərginliklər
mələk xislətli
ananı İeronim Bosxun “Cəhənnəm mələyi”nə çevirir.
Amma Pərvin oxucusunu bədbinləşməyə qoymur.
Yenə də SEVGİ öz xilaskar missiyasını həyata keçirir.
Sevdiyi oğlanın mənəvi
dəstəyi ilə qadının alt-üst olmuş xəyalları başqa bir formada reallaşır və o, öz əvvəlki simasına qayıdır.
Kino-povestdə bu Oğlana az
yer verilməsinə rəğmən onu əsərin ən dolğun obrazı hesab etmək olar. Mənəvi zənginliyi, alicənablığı,
xeyirxahlığı, sevdiyi
qadının və onun övladının rahatlığı, xoşbəxtliyi
üçün əlindən
gələni etməsi
oxucunun qəlbində
bu insana qarşı dərin məhəbbət oyadır.
Balaca qızcığazın
simasında isə uşağa xas olmayan mətinlik, dözüm görürük...Bu
təmkin, bu iradə hələ yetkinləşməmiş bu
körpənin böyük
qəlbə, həssas
ürəyə sahib olmasına
dəlalət edir.
“Qar yağacaq” kitabının əvvəli
Rəşad müəllimin
nikbin məzmunlu ön sözü ilə başladığı
kimi sonu da “Balerina”nın
nikbin sonluğu ilə tamamlanır: “Qadın gülümsünür.
Qızcığaz anasının
ilıq təbəssümünü
çaya əlavə
edir... Ekran tələsmədən, xoşbəxt
bir sabaha açılmaq üçün
qaralır...”
Yazıçının bu sözləri bir növ epiloqu
əvəz edir, simvolik məna daşıyır. Qəhrəmanların gələcək həyatları barədə
bizdə işıqlı,
xoş təsəvvvür
yaradır.
Pərvin həm də vətəninə, torpağına
dərin məhəbbətlə
bağlı olan bir insandır. Bunu təsdiqləmək
üçün təkcə
onun “Moskva qeydləri”nə nəzər
salmaq kifayətdir.
Pərvin xanım sadəliyin böyüklüyünü, adiliyin
qeyri-adiliyini yazan, hər kəsin gördüyü, amma heç kəsin duymadığını duyan
yazıçıdır.
Onun bütün
əsərləri təkcə
istedadın yox, gərgin əməyin və zəhmətin məhsuludur.
Çingiz Aytmatov haqqında
maraqlı bir fikir var: “O, heç vaxt “yeni başlayan” olmayıb, elə başlayandan klassik səviyyədə əsərlər
yazıb. Pərvinin qeyri-adi zəhmətkeşliyinə,
özünə qarşı
tələbkarlığına, hər işə son dərəcə məsuliyyətlə
yanaşmağına, ciddiliyinə,
qabiliyyətinə, daxili
enerjisinə, potensial imkanlarına dərindən
bələd olduğum
üçün inamla
deyirəm ki, bu fikri ən
yaxın zamanda Pərvinin də yaradıcılığına aid edəcəyik.
Xəyalə ƏFƏNDİYEVA
525-ci qəzet.- 2012.- 26 aprel.- S.7.