Gəlin Qarabağı düşünək
hərdən...
Fikir düşüncələri
“Sanki kimsə bıçağı
götürüb və
yer üzündən hər şeyi silib, lakin evlərin bünövrələrini
saxlayıb... Orda yaşayan ermənilər satıla biləcək hər şeyi daşıyıb...Ən dəhşətli xarabalıqlar
Ağdamdadır...Bu şəhər
indi vaxtilə Yaponiyanın atom bombasından
zərər çəkmiş
Naqasaki şəhəri
kimi məhv edilib....”
ABŞ-ın ölkəmizdəki
keçmiş səfiri
Metyu Brayzanın bu günlərdə mediaya açıqlamasındakı
bu məqamı sətirbəsətir, sözbəsöz
oxudum. Bəlkə 10 dəfə, bəlkədə
daha çox, oxumağımın sayı
hesabı yox idi. Amma nə faydası,
oxumaqla torpaq geri qaytarılmır....
lll
Azərbaycan son iyirmi
ildə regionun aparıcı dövlətləri
sırasına qoşulmaqdadır.
Az qala bugünkü Avropaya da meydan oxumaq
niyyətindədir. Belə bir
iddiada olmağı hər bir dövlət
arzulasada, şans hər kəsə verilmir.
Lakin göründüyü
kimi bütün sahələrdə müəyyən
irəliləyişlər olsada,
təəssüf edirəm
ki, bu irəliləyiş
Qarabağ cəbhəsində
hiss edilmir. Sanki hansısa
bir qüvvə bizi Qarabağdan uzaqlaşdırır. Və ən
dəhşətlisi odur
ki, sanki elə bu qüvvə
də Qarabağı beyinlərdən silmək
arzusu ilə yaşayır. Bu, yəqinki,
tək məni deyil, bütün əlli millyonluq AZƏRBAYCANLINI
narahat edir...
İyirmi ildə iyirmi santimetr torpağımızı
qaytara bilməməyimiz
mənən adamı sıxır, rahat buraxmır. Görən bu günkü
nəsil torpağı
qaytara bilməsə, bəs onda yeni
dünyagörüşlə böyüyən nəsil
bizə nələri deyəcək. Bilirikmi?
Biz iyirmi ili
beləcə torpaqsız
yola verdik. Heç olmasa növbəti iyirmi illikdə hər hansı addım ata biləcəyikimi? Axı
yola verdiyimiz iyirmi ildə çox iş
görə bilərdik.
Amma az
iş gördük. Məni qorxudan odur ki, belə
getsə Ağdamsız,
Şuşasız və
Qarabağsız böyüyən
gəncdə sabah qarabağlı mentaliteti, qarabağlı səsi, siyasəti və ən nəhayət “daşdan pul çıxarma” ideologiyası
qalmayacaq. Sabah bu gəncdən Xankədi haqqında soruşanda deməyəcəkmi
ki, söhbət “Gənclik”dəki möhtəşəm
restorandan gedir. Və ya Şuşa haqqında
soruşanda Təbriz küçəsindəki restoranı
göstərib deməyəcək
ki, o şəhər yox, restorandır. O cümlədən digər
işğal altında
olan yaşayış
məntəqələrini... Bax bu məni
qorxudur...
Biz bir milyon qaçqın
və məcburi köçkünümüzün, habelə torpaqlarımızın iyirmi
faizinin işğal altında olmasını əzbər bilirk. Bəs bu abzasın
üçüncü, beşinci
və onuncu cümləsini
niyə demirik. Axı əlimizdə Ermənistan silahlı dəstələrinin törətdikləri
vəhşilikləri isbatlayacaq yüzlərcə,
minlərcə fakt
var. Bu faktları təhlil
edib, məgər ictimai müzakirəyə
vermək olmazdımı.
Siyasilərimiz fikirlərini daim
“lazım gələrsə
torpaqlarımızı hərb
yolu ilə azad edəcəyik” demələri ilə yekunlaşdırırlar. Deyirəm,
Aqil müəllim demişkən “bəlkə
elə özümüz
bu “Lazıma ” minnətçi
düşək ki,
gəlsin...”
lll
Həqiqətən iyirmi ildə çox iş
görə bilərdik.
Bu gün ölkəmizin
giriş qapılarından
tutmuş paytaxta qədər nə bir yerdə sosial reklama, nə də ki, Qarabağ haqqında bilgilərə
rast gəlməzsən.
Bu gün böyüyən
gəncin Ermənistan
silahlı dəstələrinin
ölkəmizə vurduqları
maddi-mənəvi ziyanın
həcmi haqqında bilgisi yoxdur. Axı torpaqlarımızın iyirmi
faizini itirsəkdə
Azərbaycanda Qarabağın
yeri və çəkisi otuz faizi keçirdi. Bunu izah edəsi yüzlərlə tarixi sənəd var. Bugünkü
gənc bilirmi ki, Qarabağın ölkəmizin tarixi inkişafında rolu böyük olub. Dünyada üçüncü yaşayış
məskəni Qarabağda
aşkar edilib. Ölkəmizdə dəvəçliyin
və üzümçülüyün
inkişafı məhz
buradan başlayıb.
Azərbaycanın ən məşhür
maşın sənətkarları
Ağdamda olub. Hələ mən məşhur dəri sənətkarlarını
demirəm. Dünyada ikinci
Çörək Muzeyinin
Ağdamda yaradılmasını,
Qarabağ atlarının
dünyada yayılan şan şöhrətini
də bu sıraya əlavə etsək siyahının nə qədər böyüdüyünü görə
bilərik.
Ölkəmizdəki ilk məktəblər
sırasında Şuşa, Füzuli
və Ağdamda açılan təhsil ocaqlarındandır. Ağdamın perspektiv inkişafının
məhz baş plana uyğun aparılması və bu planın hələ 1940-cı ildə
müzakirəyə çıxarılmasından
xəbərimiz varmı.
Bu gün böyüyən
gənc sabah
Ağdam alındığı
halda hansı hərəkət etməli
olduğunu bilirmi. Və ya Ağdama,
Şuşaya və işğal altında olan digər yaşayış məntəqələrinə
necə gedəcək...
Bilmir, çünki nə itkilərimizi, nə də tariximizi lazımi
səviyyədə təbliğ
edə bilməmişik.
lll
Ağdam
Çörək Muzeyinə
həsr etdiyim ilk tədqiqatımda
muzeyin yaranmasında
və fəaliyyətində
əməyi olan 52 nəfərlə görüşmüşdüm.
Görüşdüyüm şəxslərin səksən
faizi, içi özüm qarışıq
muzeyə girişi xatırlamaqda çətinlik
çəkdik. Yəni, yada sala bilmədik ki, muzeyə daxil olduqdan sonra hansı istiqamətə getməliyik. Artıq yaddaşımızdan bu məqamlar silinib. Etiraf etməliyik ki, səbəb bir tərəfdən yaşla
bağlıdırsa, digər
tərəfdən bu mövzuların tədqiq və təhlil olunmaması, o cümlədən
yazıya köçürülməməsi
ilə bağlıdır.
lll
İyirmi
ildə atmadığımız addımlardan biri də, Ermənistanın
yürütdüyü siyasətin iç üzünü
açıb ortaya qoya biləcək
ermənişünaslıq mərkəzinin
yaratmamığımızla bağlıdır.
Keçmiş sovet dönəmində SSRİ Elmlər
Akademiyasının nəzdində ABŞ və Kanada adında
bir institut fəaliyyət göstərirdi. ABŞ-da da eyni
məzmunlu SSRİ adlı
institut var idi.
Bu indi də belədir. Özünə rəqib bildiyin
ölkənin inkişaf
strategiyasını, problemlərini
və digər məsələlərini öyrənmək
məqsədi ilə strateji mərkəzlər
fəaliyyət göstərir.
Bu yazılmamış qanunlardan biridir. ABŞ, Rusiya, Çin
və digər inkişaf etmiş ölkələr məhz bu səbəbdən bir-birilərini yaxşı
tanıyır və tanıdığına görə
də addım atırlar. Biz isə
iyirmi ildir torpağımızı həyasızcasına
işğal altında
saxlayan, minlərlə
azərbaycanlını məhv
edən bir ölkənin iç üzünü dünyaya
isbat etmək üçün hələ
də bu tipli strateji mərkəz yaratmamışıq.
İkinci bir tərəfdən bu gün Azərbaycanın
erməni dilində təbliğinə yer ayırmırıq. Bu təbliğatın elektron
mediada, istərsə də, internet mediasında
aparılması daha önəmlidir. Bu gün sərhədyanı ərazilərdə
belə təbliğatın
sistemli şəkildə
aparılmasına ciddi
şəkildə ehtiyac
duyulur...
Düşmənə ancaq onun öz dilində
danışıb qalib
gəlmək olar, fikrimcə...
lll
Bu arada bir məqamı qeyd edim ki, 2012-ci ildə Xocalı soyqırımının
tanıdılması ilə
bağlı
atılan addımlardan
diqqətimi çəkən
məhz dövlət başçısının da
qatıldığı yürüş
oldu. Bəlkə, elə bu cür sülhməramılı
yürüşü Qarabağa
təşkil edək.
Sülhməramlı bir siyasətlə.
Davasız-şavasız...
Bəlkə, ilkin olaraq Qərvəndə,
Xaçın çayın
burada olan körpüsünədək gedək. Xalqın tələbini,
istəyini göstərmək
üçün.
Həm də
Qarabağa yol məhz buradan başlayır axı...
Yekun
olaraq deyim ki, biz bütün cəbhələrdə
qazandığımız uğurları Qarabağa kökləməliyik.
Xüsusəndə ideologiya sahəsində. Bundan sonra “ən
dəhşətli xarabalıqlar”la üz üzə qalmamaq
üçün hər zaman Qarabağı qaytarmaq barəsində
düşünməli, hər birimiz
çalışdığımız sahədə problemin həllinə
dəstək verməliyik.
Vüqar Tofiqli
525-ci qəzet.-
2012.- 30 noyabr.- S.4