“Plüralizmin əsas əhəmiyyəti odur ki, müxtəlif fikirlər içərisindən həqiqəti seçmək imkanı verir”

Bakı Dövlət Universitetinin beynəlxalq jurnalistika kafedrasının müdiri, Gürcüstanın əməkdar jurnalisti, professor Həmid Vəliyev qəzetimizə müsahibəsində həm özünün jurnalistika sahəsinə gəlişi və bu istiqamətdəki fəaliyyəti barədə danışıb, həm də ümumən mətbuatımızın müxtəlif sahələrinə, inkişaf tarixinə müqayisəli nəzər salıb.

– Mən Gürcüstanda dünyaya gəlmişəm. Orada boya-başa çatmışam. Bizim ailəmizdə əsasən riyaziyyata maraq böyük idi. Mərhum böyük qardaşım o vaxtkı Azərbaycan Dövlət Universitetinin mexanika-riyaziyyat fakültəsini bitirmişdi. Bu sahə üzrə xeyli irəliləmişdi. O, riyaziyyatın o vaxtlar yeni sayılan kibernetika sahəsi üzrə yaxşı müətəxəssis olub. Mən isə hələ yeniyetməlikdən yazı-pozuya maraq göstərirdim. Hələ orta məktəbdə oxuyarkən həm Azərbaycan, həm də rus dilində indiki dillə desək, jurnalist materialları hazırlayırdım. İlk oçerkim 1956-cı ildə “Stalin yolu” qəzetində çap olunub. Oçerk bütün rayonda, hətta rayonun ərazisindən də uzaqlarda yayılmışdı. Hamı onu oxuyurdu. O vaxt deyəsən səkkizinci sinifdə idim. Sonralar yazılarım rayon qəzetlərindən başqa Tiflis mətbuatında dərc edilirdi. Komsomol fəalı olduğuma görə, Tiflisdə iki qəzetin müxbiri təyin olunmuşdum. Tez-tez yazılarım çıxırdı. Beləliklə, jurnalistikaya həvəsim artdı və qərara gəldim ki, bu mənim həyatda seçəcəyim yeganə sahədir. Mən bu peşəni çox sevirdim. Jurnalistikaya sevərək bu sahəyə gəlmək bu peşənin dərinliklərinə yiyələnməyi təmin edir. Hələ qəbul olunmamışdan əvvəl yazmağa başladınsa, sadəcə olaraq sonradan oxuduğun dövrdə bunu təkmilləşdirirsən. Sovet dövründə qəbul qaydası indikindən fərqli idi. Hansı sahəni istəyirdinsə, o sahəyə imtahan verirdin. Qəbul olsan olurdun, olmasan gedirdin istehsalata. Həvəsi olanlar sonrakı illərdə yenidən həmin ixtisasa imtahan verirdilər. Amma indi abituriyentlər bir neçə ixtisas seçirlər. Çox vaxt istəmədikləri bir fakültəyə qəbul olub oxuyurlar. Mən ilk qəbulda jurnalistikaya imtahan verib 19 bal topladım. Həmin vaxt mövcud 20 bala qarşı 19 bal toplamaq yüksək nəticə idi. Bircə imtahandan dörd almışdım, qalan hamısından qiymətlərim əla idi. Jurnalistikaya qəbul üçün 20 bal lazım olduğundan kəsildim və kəndə qayıtdım. Avqustun sonlarında universitetdən teleqram gəldi ki, siz Azərbaycan Dövlət Universitetinin hüquq fakültəsinin rus bölməsinə daxil olmusunuz. Mən təəccübləndim ki, mən hara, hüquq hara? O vaxt belə hesab edirdim ki, hüqüqşünaslar özlərini müəyyən qədər cəmiyyətdən yuxarı tuturlar. Mənə elə gəlirdi ki, hüquq sahəsini lovğa adamlar seçirlər. 300-dən artıq abituriyentin içərisində yeganə mən idim ki, rus dilindən imtahandan əla almışdım. Bu səbəbdən də hüquq fakültəsinin rus bölməsinə qəbul etmişdilər. Lakin mən oxumağa getmədim. Qərara gəldim ki, ya mütləq jurnalist olacağam, ya da ümumiyyətlə, ali təhsil almayacağam. Elə tanıdığım adamlar vardı ki, on il jurnalistikaya imtahan veriblər ki, məhz jurnalist olsunlar. Belələri sonradan yaxşı jurnalist kimi yetişir. Gələn il yenidən jurnalistikaya sənəd vermək fikrində qalaraq orta məktəbdə pioner baş dəstə rəhbəri kimi işlədim. Bu, pedaqoji təcrübə hesab olunurdu. İşlədim, eyni zamanda Tiflisdə radioda çalışdım. Sonra da rayon qəzetində fəaliyyət göstərdim. 1959-cu ildə yeni qərar çıxdı ki, Azərbaycan Dövlət Universitetinin hüquq və jurnalistika fakültəsinə yalnız iki illik iş təcrübəsi olanların sənədləri qəbul ediləcək. Beləliklə, yenə də jurnalistikaya yolum müvəqqəti bağlandı. 1960-cı ildə mayda sənədlərimi filologiya fakültəsinin jurnalistika şöbəsinə verdim və qiyabiyə qəbul oldum. Beləcə, bir qədər gec də olsa arzuma çatdım.

– Sovet dövrünün jurnalisti çağdaş həmkarından çoxmu fərqlənirdi?

– Sovet dövründə jurnalistika ağır sahə sayılırdı. Belə ki, texniki imkanlar indiki kimi deyildi. Bundan əlavə, jurnalistlərin öz sözlərini demək üçün imkanları məhdud idi. Yəni ürəyindən gələni deyə bilmirdin. İdeoloji cəhətdən mətbuat çox siyasiləşmişdi. O dövr üçün mətbuata partiyalı mətbuat deyilirdi. Kommunist partiyası nəyi diktə edirdisə o da olmalı idi. Şübhəsiz ki, o dövrdə öz millətin, xalqın, ölkən haqqında da müəyyən söz demək mümkün idi. Yəni öz xalqını, millətini, ölkəni, respublikanı nə qədər istəsən tərifləyə bilərdin. Necə ki, Səməd Vurğun öz məlum şeiri ilə Azərbaycan abidəsi yaratmışdı. Buna görə də o şeiri bu gün böyükdən- kiçiyə hamı əzbər bilir, dünyanın bir çox dillərinə tərcümə olunub. O şeir bizim Azərbaycanımız haqqında elə dolğun təsəvvür yaradır ki, inanmıram ki, hansısa jurnalist Azərbaycanın surətini o dərəcədə işləyib-yarada bilsin.

525-ci qəzet.- 2012.- 4 dekabr.- S.6.