“Yaxşı”lara ünvan Əli

“Payız prospekti” kitabı ilə xeyli üz-üzə,

göz-gözə qalandan sonra yaddaşımın

seyrələn dumanı arasından köhnə bir ünvan

göründü, ruhum təzələndi.

Şair Əli Nəcəfxanlı ilə tanışlığımın tarixçəsi 1978-ci ildə universitetin jurnalistika fakültəsinə qəbul imtahanları zamanına təsadüf edir. İmtahanqabağı həyəcanımızı “azdıraq” deyə ömrümüzün BAHAR prospektində sual-cavab edə-edə gəzib-dolaşdığımız andan bir-birimizə isnişdik. İşıqlı, nurlu simasından təbəssüm əskik olmayan, gur saçlı, sakit təbiətli, gənc Əli yaddaşımın kamerasına YAXŞI oğlan, yaxşı da abituriyent obrazı kimi yazıldı...

Tələbəlik illərində Əli hamımız üçün YAXŞI tələbə yoldaşı oldu. Səmimiliyi, təvəzökarlığı, istiqanlılığı ilə sayılıb-seçildi. Ali məktəbi bitirib jurnalist ixtisası diplomunu alanda Əli artıq YAXŞI jurnalist kimi tanınırdı; imzası qəzet səhifələrində, özü də tez-tez televiziya ekranlarında görünürdü.

Çalışqanlığı Əliyə YAXŞI telejurnalist olmaqla bərabər, YAXŞI publisist adı da qazandırdı... Bəzən onun maraqlı yazılarını oxuyanda özümü gözəl və mənə doğma olan cənub şəhərlərinin birində hiss edirəm. 90-ci illərdə Əlinin cənub bölgəsində gərgin jurnalistlik fəaliyyətinin canlı şahıdi olmuşam.

Operativliyinə, peşəkarlığına söz ola bilməzdi. 7-8 rayonda baş verən yenilikləri yubanmadan televiziya tamaşaçılarına çatdırmaq üçün səylə çalışırdı. İndi həmin günləri xatırlayanda gözlərim önündə Əlinin timsalında fədakar, peşə etikasına əməl edən nümunəvi, YAXŞI müxbir obrazı canlanır. Əliyə təkcə müxbir deməzdim, o, həm də çoxlarından fərqli olaraq müsahibə aldığı adamlarla dostluq münasibətləri qurmağı bacaran YAXŞI diplomatdır. Uzaq yol gedəndə xeyli zarafatyana şeirlərini dinləmişəm. Misra-misra, beyt-beyt, yaranan şeirləri Cəlilabad, Masallı, Yardımlı, Lənkəran, Lerik, Astara, Biləsuvar, Neftçala yollarında onu mənzil başına çatdıran işığa, vəsiləyə, körpüyə, qanada dönüb... Bəzən ikilikdə istedadı cilovlayan məişət, iş qayğılarından danışardıq. (Arzu elədiyimiz gözəl şeylərin hakimi yox, qulu idik).

...Bir-birimizin övladlarından söz düşəndə Əlini YAXŞI ata, cəfakeş ailə başçısı kimi kəşf etdim. Aylar-illər ötdü, övladlarımızın toyunda iştirak etdik. Sonra Əli nəvələrinə YAXŞI baba oldu. Amma bütün bu “YAXŞI”lar ünvanı cərgəsində onu ədəbi mühitə tanıtdıran və yazımın mətləbinə ən çox dəxli olan YAXŞI, həm də mükəmməl bir şair obrazı da dayanır...

Düzü, əsl poeziya xiridarları Əlinin yaradıcılığı ilə tanış olanda onu “poetik təmaslardan kənar” dolaşdığına,“şairlik iddiası” olmadığına, “ədəbi aləmdə az göründüyünə”, “öz yaradıcılığına biganə” qaldığına görə haqlı olaraq qınayırlar. Bütün bu müşahidələr, qınaqlar, məncə, Əlinin şairlik dünyasına yaxşı bələd olmaqçün elə 2-3 şeirlər toplusunun da kifayət etdiyindən soraq verir.

Qələm dostumuz Bahadır Şəfi yazır ki, “Mən Əli Nəcəfxanlının şeirlərində həm də onun xarakterini gördüm. “Şeir nədir” və “nə üçün yazıram” sualına cavabla tanış oldum”. Bu gözəl fikirlərə “Ürəyimi döyən həvəs”, “Payız prospekti” kitablarının oxucusu kimi, mən də Əlinin Tanrının insana sevgisindən yaranan ulu SÖZ nemətinə sadiq bəndə kimi canla-başla qulluq etdiyini əlavə edərdim.

Söz də elə sevgi kimi insanın insanlıq kimliyidir, ALIN yazısıdır. Bəzi söz adamları “mən əla yazıram”, “məndən başqa şair yoxdur” – deyə hay-küy salanda, Əli əzəldən bənd olduğu sözün “sakitcə” nazını çəkirdi:

Vuruldum, oxşadım sözü o ki var,

Söz mənə Tanrıdı, mən sözə bəndə.

Balığınkı sudu, quşunku hava,

Sözdü mənimki də, mən sözə bəndəm.

“Payiz prospekti”nin Əli Nəcəfxanlı ünvanında oxucu qoşma, gəraylı, təcnislə yanaşı, təbiətə, uşaqlara yazılan şeirlərə də“qonaq” olur.

Sözün müqəddəsliyinə “and içib, sözün altından keçən” şair üçün “incisi”, “mərcanı”, “mirvarisi” olan İLAHİ SÖZÜN “hər qatı möcüzə”dir:

Nəbzim sözümdə vurur,

Gözümün işığı – söz..

Məndən, səndən yuxarı,

Allahdan aşağı – söz..

Öz xarakteri etibarı ilə hər bir insan genetik kodlarla bağlı olduğu torpağın təbiətinə bənzəyir. Əlinin də sözə sonsuz sevgisinin, poetik ruhunun əzəli, ilkinliyi Yardımlı və Laçın dağlarının saf havasından qaynaqlanır. Bəlkə elə ana dilinin keşiyində durmaq missiyası Əliyə fitrətən, təəssübkeş söz cəngavərliyi də qismətinə o əzəmətli dağlardan büta verilib? Çünki Əli Tanrı bildiyi sözə sadəcə bəndə deyil, həm də onu qorumağı bacaran YAXŞI əsgərdir. Bu baxımdan, “qəlbinin eşq adli valisinin qərarı” ilə sözlə həmdəm olan şairin bu misraları həm də onun kredosu kimi səslənir:

Yazmaram, əzəli peşəm deyilsə,

Sevdalı könüllər köşəm deyilsə,

Millətin yolunda məşəl deyilsə,

Demək, fəraridir mənim şeirim.

Bir dəfə onunla həmsöhbət olanda “bostan müqəvvası” ifadəsi işlətdim. Dedi ki, sən bu ifadəni öz türkcəmizcə de... Çox çalışdım. Nəhayət dedim: “uyuq”. Əli elə sevindi ki... Sanki bu bir kəlmə sözü tapmaqla ona dünyanı vermişdim.

Əli eşitdiyi hər kəlməni, yazdığı hər misranı məharətlə, təmkinlə şair qəlbinin təhlil süzgəcindən keçirir.

Onun “Şəhidlər”, “Şuşanı görmədim gözümdolusu”, “Ürəyi gedən vətən”, “Qaçqın”, “Didərgin”, “Bir evin min dərdi”, “Əlimi kəs”, “Sürüşür” şeirlərində milli dərdlərimiz, “Yuxarıdan Allah baxır”, “Adamlara”, “Dünyadı”, “Tərsinə oxuyun alın yazımı”, “Papiros”, “Köhnə ağrılar”, “Dünya üzümə baxmadı” və s. şeirlərində bəşəri və fərdi düşüncələri müasirlik baxımından poeziyanın ən dəyərli nümunələridir. Tənqidçi, filologiya elmləri doktoru Vaqif Yusiflinin təbirincə desək, “qafiyə seçimindən tutmuş sözünün orqanik şəkildə tamlığına qədər sənətə ciddi baxdığını ortaya qoyur” Əli.

Dünyada ağaclar çoxdur, hamısı da bar vermir. “Payız prospekti”ndə yarpaqları ilə vidalaşan belə ağacların seyrinə dalan Əli deyir:

“Xəzəlləri döşək-döşək ağaclar,

Çılpaqlaşan,

qəşəng-qəşəng ağaclar,

Yaxşı çəlik çıxar budaqlarından!

Əli bu şeiri ilə bahəm, “Nə istəyir”, “Qocalmışam”, “Ömür bu imiş”, “Yaxşı ki...”, “Vəssalam”, “Oynaya bilmirəm” şeirlərində ustalıqla bir ömrün payız fəslinin gerçək fraqmentlərini yaratsa da, kövrək duyğulara, nisgilə qərq oldum.

Bunu da etiraf edim ki, onun ustad şair “Məmməd Aslana məktub”unu, “Bu sevgi”sini, təcnislərini və “Gül balam-bülbül balam” silsiləsindən olan şeirlərini oxuyanda içimdə bir rahatlıq duydum, bir az da, Bahadır Şəfi demişkən, sabaha ümidlə boylandım.

İrəlidə Əlini mənzil başına aparan uzun bir YOL var; bu yolda onun hələ çox şeirlər toplusu, poemaları işıq üzü görəcək. Çünki qocalıqdan çox erkən dəm vuran qələm dostumla hər görüşəndə, onda ömrümüzün eynən “Bahar prospektin”də ilk dəfə tanış olduğum Əlinin təptəzə ruhunu görürəm... “Payız prospekti”ndən sonrakı yollarda yenidən görüşmək ümidi ilə.

Nurəddin ƏDİLOĞLU,

yazıçı-jurnalist

525-ci qəzet.- 2012.- 20 dekabr.- S.7.