“Canavar ağzından çıxan ov kimi...”

Əli NƏCƏFXANLI

Şair Sabir Yusifoğlu haqqında yazmaq çoxdankı fikrim idi. Günü-günə sata-sata bu günə gəlib çıxdım. Nə yaxşı ki, bu da onun əlli yaşına təsadüf elədi. Amma lütfən, mənim bu qeydlərimi bir yubiley tostu kimi qəbul etməyin. Səmimi deyirəm: burada əsla üzgörənlik-zad yoxdur. Sabirin “Dünyanı özümlə aparmıram ki” və “Yaşamağa bəhanə çox” adlı kitablarını oxusanız, istedad sahibi olduğuna zərrə şübhəniz qalmaz.

Üzə dirənən günlərin

İçindən qopdum, ölmədim.

Yaşamağa bəhanə çox,

Bəhanə tapdım, ölmədim.

Nədənsə, düşünürəm ki, Sabir bu misraları Şəhidlər Xiyabanını ziyarət zamanı, bizlərdən hər birimiz kimi, özünə bəraət üçün pıçıldayıb. Məncə o, həmişə şəhid olmağa can atan vətən oğullarındandır. Sadəcə, bu, alnına yazılmayıb. Amma qoy, xətrinə dəyməsin, hərdən onu elə aramızda gəzən şəhid kimi görürəm. Vətən dərdinin şəhidi, millət qayğılarının şəhidi, şeirlərinin şəhidi kimi... Təsadüfi deyil ki, Sabir şəhidlərə üz tutaraq deyir:

Alan yoxdu dərdimizdən,

Tora düşdük səbrimizdən.

Ya siz qalxın qəbrinizdən,

Ya bizi də ora çəkin.

Sonra da bu qarışıq dünyanın halını düşünərək yazır:

Dünya şeytanların əlinə keçsə,

Allah da sonuncu şəhid olacaq.

Ağsaqqal qələm dostumuz Əşrəf Veysəlli onun kitabına ön sözündə şairi ürəklə təqdim eləyib: “Şəhid məzarlarını məlhəm kimi yaralarına bağlayan Vətənin” dərdlərinin alt qatına sirayət etməyi bacaran, qürurla, fəxrlə: “Mənəm Vətən boyda dərdin yiyəsi, görənlər ha desin kasıb yaşayır” deyən,.. qələmdən ağ vərəqəcən uzun-uzadı, daşlı-kəsəkli, qanlı-qadalı bir yol keçən, sözün məsuliyyətini yaxşı dərk edən əsl şairdir Sabir. “İşıq gələn tərəfini div qamarlayan”, bütün şahların taxt-tacında türkün qanını görən bu türk şairinin deyimlərindəki həyat hadisələrinin, tarixi faktların poetik ifadəsi, obrazın məntiqə söykənən fəlsəfi harmoniyası, fikrin məna yükü diqqətçəkəndir. Dopdolu meyvə budaqlarını xatırladan misralarla tamamlanan şeirlərini oxuduqca şairin qələminin sehrinə, gücünə, qüdrətinə inanırsan.

Ağlını şeytana vermə,

Soyun, dondan-dona girmə.

Gücünü mənə göstərmə,

Gücündə türkün qanı var...

Bu gün qəzet, dərgi, toplu səhifələrində az görünən Sabir Yusifoğlu bəlkə də yeganə şairdir ki, tez-tez mənə zəng edib yeni yazdığı şeirlərini telefonda oxuyur və qüsurunu söyləməyi xahiş edir. Tərifləyəndə inanmır. İlk tanışlığımız yadıma düşür. O vaxtlar Sumqayıtdakı Səməd Vurğun və Cəfər Cabbarlı küçələrinin kəsişməsində yerləşən (təsadüfə bir baxın) Poeziya Klubunun toplantılarının biri idi. Elə mənim kimi qarayanız, darıxdırıcı çöhrəsi olan Sabirin şeirlərini dinləyəndə istər-istəməz sıçrayıb yerimdən qalxdım. Professor Vaqif Yusifli demişkən, sözü şeirə, şeiri poeziyaya çevirmək məharəti ruhumu tərpətmişdi mənim.

Qoşula bilmədik qayalarına,

Qoşduq tükdən yüngül sözə dağları.

Havası çatışmır aran yerində –

Kim dartıb gətirdi düzə dağları?

O mənəm hər yandan yolu kəsilən,

Babəklə bir yerdə qolu kəsilən.

Köçürün bu yurdun xəritəsinə

Sinəmə çəkilən təzə dağları.

Razılaşın ki, klassik qoşma səmasında bu cür “qanad çalmaq”, pərvaz eləmək hər təbli şairə qismət olmur.

Sabir Yusifoğlu Cəlilabadda doğulub. Dnepropetrovskda ali metallurq təhsili alıb. Sumqayıtda yaşayır. Uzun illər boruyayma zavodunda çalışıb. Metal əritməsi öz yerində, sözü mum kimi yumşaldıb əridərək istədiyi qəlbə tabe eləyə bilməsi hardandır bəs? Allahdandır, əlbəttə!

Orasını da deyim ki, əvvəlki şeirlərində dünyaya meydan oxuması, hökm eləməsi, ötkəmlik göstərməsi çox idi, indikilərdəsə sanki ehtiyatlı bir qəzəb közərir. Bu da, yəqin, yaşla-başla bağlıdır: axı, otuz hara, əlli hara?

Otuzunda deyirdi:

Sən də bir ölümün dizinə baş qoy,

Hər tac kölgəsinə əyilmə, zalım.

Və yaxud:

Uçub töküləcək qurama nə var,

Bütlərin hamısı dağılacaqdır.

Əllisində isə deyir:

Ümid basdırıram hər ötən günə,

Göyərmir buranın qaranlığında.

Və yaxud:

Canavar qırğını başlandı bəlkə,

Vaxt varkən doyunca bax canavara...

Amma bir də görürsən ki, Sabir sözü lap “sabiranə”, kəsə deməkdən özünü saxlaya bilmir. Məsələn, özünü “çörək ağacı”ndan asan birisi üçün belə deyir:

Saxlama bu yolsuzu,

Hara gedir, qoy getsin.

Lap belə cəhənnəmə,

Gora gedir, qoy getsin.

Sözü bütöv kişilər

Yoxdu, kimi eşidər?!

Beş gününün beşi də

Qara gedir, qoy getsin.

Ya qurd-quşa rast olar,

Ya şeytanla dost olar.

Bunun tutduğu yollar

Ora gedir, qoy getsin!

Bu da onun, necə deyərlər, yoxuş sonu gəldiyi qənaətlərdəndir:

Dünyanın ikicə rəngi var imiş,

Bir də ikisinin qarışığı – boz.

Hardansa səs gəlir: taleyin ilə

Arada bağlanan barışığı poz!

Şair olmaq, şeir yazmaq iztirablarının rəsmini iki kəlmə ilə elə gözəl çəkib ki...

Misramın bir ucu ürəyimdədi,

O biri ucundan asılmışam mən.

Dostumun sevgi şeirlərində sevinc yoxdur. Amma işıq var:

Mənə bir məktub göndər,

Bilim ki, ölməmişəm...

Bir vəfasız gözələ “acıqlanmış” şair, görün, onunla necə “üzülüşür”:

Daha ürəyində yerim yoxdusa,

Qopar yaddaşının küncündən məni.

Payız yağışının damcılarıtək

Çırp yerə saçının ucundan məni.

Onun subaylıq sultanlığına son qoyan xanıma isə deyir:

Kimdəsə nəyisə sevdiyim olub,

Bəlkə də kim isə sevirdi məni.

Hamının əlindən qoparıb aldın,

Hamının yerinə sev indi məni.

Son ayrılıq dəmində necə də nikbin təsəllilər verir:

Sən niyə qalıbsan əli qoynunda?

Adımı sinəndən qoparmıram ki.

Əlini dünyadan üzmə, ay gülüm,

Dünyanı özümlə aparmıram ki...

Sabir Yusifoğlu bu il əllisinə qədəm qoyur. Ömür marafonunu yarılayır.

Tökülüb qırıldı ömrün illəri,

Ömürdə gör neçə qırğından çıxdıq.

Bəlkə də çıxmazdıq şeytan deyəndən,

İlahi, biz sənin qorxundan çıxdıq.

Kimini saxladı bir girov kimi,

Uddu kimini də, uddu div kimi.

Canavar ağzından çıxan ov kimi

Çıxdıq, əjdahanın xılxından çıxdıq.

Son ümidinin kəşfiyyatdan “işıq gəlir” xəbərilə sağ-salamat dönməsinə sevinən şair əlli yaşında təskinliyini nədə tapır? Özünün bu suala cavabı belədir:

Çapır ömrün düzənində

Zaman saxlamır atını.

Qoruyub saxlaya bildim

Bir ümidin həyatını.

Şükür, qardaşım, şükür! Ümidlərin inama dönsün, inşaallah!..

P.S: Dahilərdən biri deyib ki, gözəllik hiss olunur, arşınla ölçülmür. Mən də bu yazıda şair dostum Sabir Yusifoğlunun şeirlərinin gözəlliyini bir filoloq arşını ilə deyil, adi oxucu təəssüratı ilə göstərmək istədim. Hərtərəfli təhlil tənqidçilərin işidir.

Əli NƏCƏFXANLI

525-ci qəzet.- 2012.- 2 fevral.- S. 7.