ORALARDA KİMLƏR VAR: XOCALI QURBANLARI

XOCALIDA BİR GECƏ...

Türkiyədə ən nüfuzlu qəzetlərdən biri olan “YENİASYA” (internet saytı www.yeniasya.com.tr bizdə bir çox məqamlarda NURÇULAR adıyla tənqid olunan bir ortamın üstünlük verdiyi,amma heç də qaraguruhçu olmayan bir qəzet) nüfuzlu qəzetlərdən biri hesab olunur.Türkiyədə yaşadığım illərdə bu qəzetdə uzun zaman yazılarım çap olundu və bu qəzetin əməkdaşlarını hələ də sayqıyla yad edirəm.Və onların da bizim məmləkətə simpatiyasını bilirdim. Həmin zamanlarda mən HOCALI hadisəsi ilə bağlı bir səhifə çap etdirmişdim.Sonra daha bir yazı yayınlatdım.Bunu xüsusi olaraq vurğulamaq istəyirəm: Mən bilən “XOCALI SOYQIRIMI” İFADƏSİ 1993-cü İLDƏ İLK DƏFƏ MƏNİM YAZIMDA TÜRK MƏTBUATINDA GÖRÜNMÜŞDÜR.

Tarixin dərsləri unudulursa tarix həmin dərsləri yenidən yaşamağa məhkumdur. İnsanlarıyla birgə. Tarix dərs və ibrət alınaraq yaşanmalıdır məncə. Amma bəzən elə olur ki, tarixin dərsləri və ibrət alınacaq şeylər unutulmadan belə,bəzi şeyləri təkrar yaşamağa məcbur olunur. Bunun ən dəhşətli nümunəsi:

XOCALI FACİƏSİ VƏ SOYQIRIMI

Sabah Güneş öyle parlak doğacak ki,

Sanki gecə hiçbir felaket yaşanmamış gibi

Ketlin Ferrier,

İngilis müğənnisi.

Oxuduğu mahnıdan

Dünyanı lərzəyə gətirən və Ermənilərin iç üzünü dünyaya göstərən Xocalı faciəsi Azərbaycan torpağının bu ağılsız müharibədə aldığı ən unudulmaz yaralardan biridir.

Xocalı soyqırımı unudulmaz hələm-hələm...

Unudulmaz, qan yaddaşı olan millət tərəfindən...

Tarix belə şeyləri yaşamışdır və insanlar da tarixlə birgə yaşamışdır belə şeyləri. Amma insanlar dərs almamışlar belə şeylərdən, belə faciələrdən ki, onu yenidən təkrar edirlər.

Bu faciənin ağırlığını və acılığını bəzi türk qəzetləri dünyaya çatdıra bildilər o zaman.

... Mən bu sətirləri yazan zaman bu faciədən artıq bir xeyli vaxt keçirdi. Amma bu faciəni əks ətdirən bir foto var ki, hər gecə mənim yuxuma girir və hər gecə olmasa da, zaman-zaman onun acısını yenidən yaşayıram.

Bu bir şair sözü deyil. Bu bir poetik cümlə də deyil. Bu acı bir həqiqətdir.

Bu yaşanılmaz bir həqiqətdir.

O fotoda əks olunan hadisə və onun altında yazılan sözlər bir millətin acizliyini və gücsüzlüyünü bir sənəd kimi əks etdirir.

Mən o fotonu hər dəfə xatırlayanda arvadımın və uşaqlarımın üzünə dik baxa bilmirəm. Başım köksümə əyilir.

Uşaqlarımın və arvadımın bu fotodan heç xəbəri də yoxdur bəlkə. Amma neyləyim ki, bu foto başımın üstündən bir Demoklis qılıncı kimi asılmışdır.

TARİXCƏSİ BELƏDİR BU FOTONUN :

Moskvada çap olunan “Moskovski novosti” qəzetindəydi. Sanki jurnalist də, bu şəkli çəkən də qabaqcadan hazırlanmış bu soyqırımı bilirmiş.

Bu rus jurnalist və bu fotonu çəkən fotomüxbir Ermənilərlə birlikdə bir tanka minərək Xocalıya gəlmişlər.

Jurnalist öz gözləriylə görmüş bu qırğını və anlatmış bu olanları :

“4-5 nəfər əlləri arxadan bağlı olaraq torpağa çökdürülmüş. 4-5 əsgər də əllərində avtomatla onların başının üstünü kəsdirmişlər. Bu əsgərlər, əlləri bağlı adamların önündə xoruzlanan əsgərlər ermənilərdir. Namərdcəsinə gülürlər. Bu soyqırım, bu faciə gecə gec saatlarda olsa da,foto çox təmiz çəkilmiş və sanki bunu qəsdən belə montaj etmişlər və sanki bunu azəri türklərinə olan nifrətlərini ifadə eləməyin bir yolu olaraq düşünmüşlər, dünyaya duyurmaq üçün, dünyaya meydan oxumaq üçün.

Fotoqrafın altında dəhşətli sözlər yazılmış. Eynən budur o sözlər:

“BU ADAMLAR MƏHSƏTİ TÜRKLƏRİDİR. İNDİ BUNLAR KİMDİR? BU ADAMLAR ÜÇÜN BİR QAB BENZİN İSTƏDİK AZƏRİLƏRDƏN. AZƏRİLƏR VERMƏDİLƏR. BUNLAR BİR QAB BENZİN QƏDƏR DƏ QİYMƏTLİ DEYİL. ”

Bəli, beləcə yazılmışdı fotonun altında...

Bu nifrət hardandır bu ermənilərdə?

Əslində,kim tərəfindən deyilərsə deyilsin və söylənilirsə söylənilsin,bu sözlər insanlıq adına bir ləkədir.

Yuxuma girər o foto...

Qulaqlarımda səslənər o sözlər...

Uşaqlarımın gözlərinin içinə baxa bilmirəm.

Həmən o xoruzlanan ermənilər, rusların xəyanətinə sığınıb xoruzlanan erməni əsgərlər,bir az sonra əsir düşəndə dillərini bir qarış çıxarıb yalvaracaqlar və biri-birilərini satacaqlar.

Bunları da biz televiziyalarda çox gördük. Bu müharibədə onlara kömək eləyən rusları da, satmağa qalxan ermənilər sadəcə kim olduqlarını göstərdilər dünyaya...

Onlar insan deyil, bəlkə də bir “manqurtdurlar”...

Ya elə,ya belə. XX yüz ilin sonlarında törədilən bu vəhşi faciənin iştirakçıları olan ermənilər bu azərilərə və bu türklərə nədən belə nifrət edirlər hələ də...

Bu vəhşilik hardandır?

... Bir zamanlar çox böyük bir demokrat olaraq tanınan Erməni yazıçısı Qrant Matevosyanın bir hekayəsi var. Bu hekayədə belə yazır, Qrant Matevosyan:”bizim kənd bir türk kəndi ilə qonşu idi. Türk insanları bizim kəndə bal satmağa gələrdilər. Dədələrimiz türklərdən bal alardılar. Türk insanları getdikdən sonra dədələrimiz həmən balı əvvəlcə itə yedirirdilər, sonra biz yenə də qorxa-qorxa yeyirdik o balı. Əgər it ölməsəydi yeyərdik o balı... ”

Bu bir erməni yazarının fikridir. Bizim günlərin yazarının fikri.

Bunu oxuyan erməni uşağı necə ola bilər, əcaba?

Bir atalar sözünü xatırladım: “Gedər xəncər yarası, getməz söz yarası”...

İzahata bir ehtiyac varmı?

... Yuxuma girər hər gecə o foto...

Türkcəsi:”YeniAsya” qəzeti, 27 sentyabr 1993.

XOCALIYA GEDƏN YOL “QARA YANVAR”dan KEÇDİ

Bütün ömrümüzə dağıldı Yanvar

Bütün ilimizə dağıldı Yanvar

Yanvarın soyuğu əriyəmədi

yayın istisində

qızmarında da

bütün qapıları bağladı Yanvar

işə bax

ağlaya bilməyən belə ağladı

adam-adam gülüş əksildi dodaqlardan

içindən ağlayan oldu

özü göz yaşında boğulan oldu

güllədən diksinib ölənlər oldu

güllədən diksinib doğulan oldu

azğın adamların gözündən çıxan

azğın güllələr

Yanvarın yağışı, qarı yerinə

Yağdı, nə yağdı

biçdi adamları

güllələr daraq-daraqdı

gecə yaralandı, il yaralandı

Vətən yara aldı,el yara aldı.

Haçansa, haçansa bitmişdi bu Ay

yetmiş il illərin aralarında

itmişdi bu Ay

Bu Ayı görürdük

oxşatmayırdıq

onu bəxtimizdə aramayırdıq

Yanvara ayların Hirsi dağıldı

Ürəklərdə yara qaldı Yanvar adlı.

Oğlum,qızım –

bu dünyanın üzü belə getsə əyər

biz də qalsaq yata-yata

qorxuram ki,

bu Yanvarın

qan qoxulu isti ucu

sizdən sonra gələnlərə gedib çata.

Bakıda Yanvar qırğınında

beynəlxalq aləmdə qadağan olunmuş

5.45 kalibirli güllələrdən istifadə olunub.

“Komsomolskaya Pravda” qəzetindən.

neçə ildi yol gəlirmiş bu Güllə

neçə dildə yol gəlirmiş bu Güllə.

gündüzdən keçə-keçə

gecədən keçə-keçə.

cavandan keçə-keçə

qocadan keçə-keçə

sağalmayan yaraları tanış Güllə

sağalmayan yaraları tanış lülə

tuşlayan da tanışdı

tuşlanan da tanışdı.

bu Güllənin yarasıyla

kimlər necə barışdı.

Allahım,

neçə ildi yol gəlirmiş bu Güllə

atan qorxusundan sapsarı olub

bu Güllə Allaha sarı olub.

Allahından düşüb güllə

bu Güllə cavan da deyil

bu Güllə necə qarıyıb

ürəklərdə batır səsi

axı bizə tanış idi

bu Güllə də, atan da

Bir Allahım

sənə görə inandıq

bəs sən demə Allahsızmış atan da.

bu Güllənin qara rəngi al qan oldu

itdi azadlığın içində Güllə

batdı azadlığın içində Güllə

axtarsaq, axtarsaq tapmarıq onu

gərək ki tapaq

yoxsa inanıram nəvəm yazacaq

neçə ildi yol gəlirmiş bu Güllə

bu güllə də tanışdı

o lülə də.

bir milləti al qanına boyayan

işıq donlu qara rəngli o Güllə də.

tuşlayan da tanışdı.

tuşlanan da.

qaranlıq gecədə bitən zəmiydik

güllərlə biçilərək əyildik

indi bənövşəyə oxşarımız var

biz belə deyildik ,belə deyildik