Cengiz Özdemir: “Küləklər şəhəri adlanan Bakı indi həm də İşıqlar Şəhəri olub!”

“BAKI MƏDƏNİYYƏT, SƏNƏT, MEMARLIQ VƏ TURİZM SAHƏLƏRİNDƏ YENİ SƏRMAYƏLƏRLƏ ÖN PLANA ÇIXMAĞA BAŞLAYIB”

Türk Ədəbiyyatı Vəqfinin başqan vəkili, PROGEM Proje Geliştirme Merkezinin İdarə Heyətinin başçısı Cengiz Özdemir qardaş Türkiyənin tanınmış simalarındandır. Uzun illər Hollandiyada yaşayan Cengiz Özdəmir Türkiyənin ən nüfuzlu qəzetlərindən “Hürriyət”də köşə yazarı, qardaş ölkənin ən böyük media qrupu sayılan “Star Media Qrup”un rəhbəri və İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsində Mədəniyyət üzrə müdiri olub. Hazırda rəhbərlik etdiyi şirkət bir çox maraqlı layihələri gerçəkləşdirir. Cengiz Özdemirlə həmin layihələr və gələcəkdə nəzərdə tutulan proyektlər haqqında söhbətləşdik.

– Türkiyənin son 10 ildə ən böyük mədəniyyət və turizm –MİNİATÜRK Miniatür Türkiyə Parkı layihəsini siz həyata keçirmisiniz. Layihənin təfərrüatları nədən ibarətdir?

– MİNİATÜRK- Miniatür Türkiyə Parkı bir maket şəhər layihəsidir. Dünyada belə maket şəhərlər var. Misal üçün qeyd edək ki, Londonda, Parisdə, Brüsseldə, Amerikada, Orlandoda, İtaliyada- Romada gözəl örnəkləri mövcuddur. Amma ən böyüyünü İstanbulda yaratdıq. MİNİATÜRK dünyanın ən böyük və ən çox ziyarət edilən miniatür park oldu. Parkın açıldığı 10 il ərzində 10 milyon insan MİNİATÜRKü ziyarət edib.

– Şirkətiniz PROGEM ümumiyyətlə, hansı işləri görür?

– Televiziya serialları, sənədli filmlər və bədii filmlərin çəkilməsi, festivalların təşkili və MİNİATÜRK kimi parkların yaradılması şirkətimizin fəaliyyət dairəsinə aiddir. Bu işləri Baş Nazirlik, Mədəniyyət Nazirliyi, İstanbul və Ankara Bələdiyyələri üçün görürük. Hazırda Övliya Çələbinin haqqında bir animasiya filmi çəkirik. Filmimizin önəmli özəlliyi İstanbulun ilk dəfə animasiyada yer almasıdır. Bu coğrafiyanın ən gözəl şəhərlərindən olan İstanbulun bu filmlə bir daha əbədiləşəcəyinə inanıram. “ŞREK”, “Buz dövrü” və ya “Madaqaskar” kimi keyfiyyətli bir film ərsəyə gətirməyi planlaşdırırıq. Rejissoru Hollivudda “Altın Pusula” və “Titanik” ilə Oskar mükafatı qazanan qrupda yer alan Serkan Zelzeledir. Həmin rejissor Hollivudda yaşayır və bizi təmsil edir. Hazırda şirkətimiz Qətərdə-Dohada bir parkın salınması ilə məşğuldur.

– Azərbaycan üçün, Bakı üçün də belə maraqlı və cəlbedici bir layihə həyata keçirməyi planlaşdırırsınızmı?

– Əlbəttə, planlaşdırırıq. Öncə qeyd edim ki, mənim 1990-cı ildən bəri Azərbaycanla, Bakı ilə əlaqələrim var. İlk olaraq 1990-cı ildə Bakıya gəlmişəm. O zaman köhnə “Abşeron” otelində qaldım. Ondan sonra dəfələrlə “Küləklər şəhəri” Bakıda olmuşam. Ən son isə iki dəfə baş nazir Rəcəb Tayyib Ərdoğan ilə gəldim. Və indi təkrar burdayam. 2007-ci ildən bu yana Azərbaycanda və Bakıda yaşanan dəyişikliklər məni sözün yaxşı mənasında şok etdi. Buraya hər dəfəki gəlişimdə çox duyğulanırdım. Bu dəfə qürur hissi keçirdim. “Evrovision”dakı uğurunuzu bilirdim. Amma şəhəri görüncə tək kəlməylə-şok oldum! Yollar, körpülər, yeni binalar, abidələr, küçə mebelləri və işıqlandırma sistemi! İnana bilmədim. Küləklər şəhəri adlanan Bakı indi həm də İşıqlar Şəhəri olub! Bir şəhər, bir ölkə bu qədər qısa bir zamanda necə bu qədər dəyişib inkişaf edə bilər? Bütün infrastruktur problemlərini qısa müddətdə həll edən, öz kimliyini inkişaf etdirən Bakı get-gedə mədəniyyət, sənət, memarlıq və turizm sahələrində yeni sərmayələrlə ön plana çıxmağa başlayıb. Bəllidir ki, ortada makro bir dövlət layihəsi, möhtəşəm bir görüntü var. Məlum olur ki, hörmətli Prezident İlham Əliyevin və onun xanımı möhtərəm Mehriban Əliyevanın fəaliyyəti sayəsində biçimlənən incə, ancaq nəhəng bir layihə ortadadır. Dünyanın bir çox ölkəsində olmuşam. Amma heç yerdə mən belə bir mənzərə görmədim. Başda hörmətli prezident və dəyərli xanımı olmaqla, hər kəsi, həmçinin Bakı merini və bakılıları təbrik edirəm. Türkiyədən gələn birisi kimi bu tablo məni dünya qarşısında qürurlandırır.

– “Çox gözəlləşib” dediyiniz Bakı üçün fikirləşdiyiniz layihənin məğzi nədən ibarətdir?

– Layihəmizin adı-DÖVRİALƏMdir. Bu da yenə bir miniatür şəhər layihəsidir. Hollandiyadakı MADURODAM, İstanbuldakı MİNİATÜRK kimi Bakıdakının da adı və markası DÖVRİALƏM olacaq. Və Bakının bu miniatür şəhərində dünyanın ən önəmli memarlıq əsərləri yer alacaq. Burada iki saatdan bir dünya turu- yəni DÖVRİALƏM edə biləcəksiniz. İstanbulda yaratdığımız MİNİATÜRKdən sonra yaxşı bir “know how” sahibi olduq. Artıq Hollandiyanın maketləri belə bizə həvalə olunur. İndi də bu təcrübə əsasında Bakıda dünyanın ən böyük, ən mənalı, ən zəngin və bütün dünyanı əhatə edən bir konsept həyata keçirmək istəyirik. Şəhərə tamaşa edəndə görürük ki, Bakıda, ümumən Azərbaycanda belə bir imkan var. Bu imkan olmasa, zatən belə bir layihəni gerçəkləşdirə bilməzdik.

– Bakının DÖVRİALƏMİNdə hansı əsərlər olacaq?

– Hazırda siyahını tərtib etmişik, amma bu, hələ ki qaralamadır. Buna qərar veriləcək. Sizə bir siyahı təqdim edirəm. Ola bilər sonra siyahıda bəzi xırda dəyişikliklər olsun, amma inanın ki, dünyanın ən gözəl əsərləri Bakıda “görüşəcək”. Belə bir layihə Bakıya çox yaraşacaq. Dünyanı özündə cəmləyəcək DÖVRİALƏMdə xüsusi bir bölüm də Azərbaycana aid olacaq. Azərbaycanın ən önəmli memarlıq əsərləri burada öz əksini tapacaq. Saraylardan məscidlərə, körpülərdən abidələrə, qüllələrdən türbələrə, mədrəsələrdən stadionlara, qalalardan divarlara qədər bəşəriyyətin minlərlə illik mədəniyyət mirası DÖVRİALƏM Miniatür Parkında əslinin eynisi olan maketləriylə sərgilənəcək. Əsərlər modelləşdirilərkən ilk olaraq hazırkı vəziyyəti nəzərə alınacaq. Məsələn, Kordoba Məscidi katedral çevrilmədən əvvəlki, İslamın ən görkəmli məscidi olduğu dövrdəki halıyla maket mühitinə köçürüləcək. Əsərlərin siyahısı orijinal əsərin arxitektura, ictimai, mədəni və tarixi dəyəri, ölkəsini və növünü təmsil etmə qabiliyyəti, estetik dəyəri və 1: 25 ölçüsündə modelləmənin mümkünlüyü əsas götürülərək həyata keçiriləcək. Türk –İslam memarlığının incilərindən Tac Mahal sarayı, Fransanın simvolu Eyfel qülləsi, Bizans mədəniyyətinin ən görkəmli əsərlərindən olan, 1934-cü ildən bəri muzey kimi fəaliyyət göstərən Ayasofya, zaman keçdikcə əyilməsinə baxmayaraq ayaqda durmağı bacaran, İtaliyanın şimalındakı əyri Pizza qülləsi, ABŞ-ın rəmzi hesab olunan Azadlıq qülləsi və sair möhtəşəm əsərlər DÖVRİALƏMdə yer alacaq. Memarlıq əsərləri ilə yanaşı gəmilər, dəmiryolları üzərində səfər edən qatarlar, təyyarələr, avtomobillər, ambulanslar, yanğınsöndürən və polis maşınları kimi günümüzün nəqliyyat vasitələrinin olması da parkın gözəlliyinə əlavə rəng qatacaq. Parkda həmçinin hərbi gəmilər, qayıqlar, faytonlar kimi tarixi xüsusiyyətləri olan dəniz və quru nəqliyyatı da olacaq. Miniatür şəhər anlayışına uyğun olaraq bəstələnəcək xüsusi musiqilər bütün binada səsləndiriləcək. Beləlilklə, ziyarətçilərə xüsusi və əfsanəvi bir mühitdə olduqları hər baxımdan hiss etdiriləcəkdir. Məscidlərdən azan səsi, saraydan ölkənin milli himni, konsert salonundan klassik musiqi sədaları, ortaçağ qəsrindən qılınc, top səsləri kimi maketə uyğun lokal effektlərdən istifadə olunacaq.

–Layihənin təqvimi barədə nə deyərdiniz?

– Biz ön hazırlıqları bitirmək üzrəyik. Bəzi görüşlər keçiririk. Təxminən bir aydan sonra sözügedən layihəni bu ölkəni bu qədər gözəlləşdirib inkişaf etdirən hörmətli prezidentimizə təqdim etməyi düşünürük. Bəyənilərsə – ümid edirik ki, bəyənilər – bunu eləmək bizim işimizdir. Heç peşmançılıq keçirmədən bunu incəliyinə qədər edə biləcək təcrübəyə sahibik və edərik.

–1990-cı ildən bu günə çox illər keçib. Azərbaycana marağınız necə başlayıb?

– Ən çox hansını danışım? Çox maraqlı xatirələrim var. Misal üçün, bu gün Sumqayıtın icra başçısı olan Eldar Əzizov, yaxud da indi nazir müavini işləyən Sahib Ələkbərovun da təmsil olunduğu heyətlə Rotterdamda təsadüfən tanış olduq. O tanışlığımız hələ də davam edir. Bəzən illərcə danışa bilmirik. Amma dünya kiçikdir. Bir gün qarşılaşırıq. Azərbaycanlıların gözəl bir məsəli var: “Hər şeyin təzəsi, dostun köhnəsi”. Bizim dostluğumuz da köhnədir. Fərhad Bədəlbəyli kimi dostumuz üçün Hollandiyada, İstanbulda böyük konsertlər təşkil etmişik. Buna bənzər o qədər xatirəm var ki...Amma mən gələcəyə baxmaq istəyirəm və bunu daha çox sevirəm. Türkiyə və Azərbaycan kimi iki böyük ölkənin vətəndaşları olaraq mədəni, bədii, idman, siyasi, ticari və buna bənzər sferalarda birlikdə edə biləcəyimiz çox işlər var. Belə işbirliklərinin hər iki ölkəni daha da gücləndirəcəyinə ürəkdən inanıram.

Sevinc MÜRVƏTQIZI

525-ci qəzet.-2012.-7 iyul.-S.19.