Dahilər

(Novella)

O günü qatara qalxdım. “O günü” deyəndə ki, ötüb keçən hər gün “o gün”dür. Nə isə.... Hə, qatara qalxdım, qalxan kimi də gözüm köhnə tanışlardan birini tutdu. Onun gözü məni, mənim gözüm onu tutmamışdan qabaq tutmuşdu. Belə olmasaydı, gözümü yayındırardım. Niyə? Niyəsini izah etməyə nə ehtiyac?! Siz də bəzi tanışları görəndə (çatdırsanız) gözünüzü yayındırırsınız. Səbəb aydındır.

Mən onu görəndə o artıq mənə tərəf gəlirdi. Vaqon da, bilirsiniz, uzun darısqal yerdi. Gözlənilmədən yaranan zəruri məqamlarda qaçıb gizlənmək mümkün deyil.

Fikir vermisinizsə, kəsgin süjetli filmlərdə cinayətkarları əsasən qatarda vaqondan - vaqona qaçarkən uzağı axırıncı vaqonun tamborunda (qatardan atılıb canını qurtarmasa) tuturlar.

Tanışım bir göz qırpımında mənə yaxınlaşdı, təzəcə oturduğum yerdə yanımda əyləşdi.

Salam verdi. Salamını aldım.

- Necəsən? – soruşdu.

- Yaxşıyam! – dedim.

- Sən necəsən? – soruşdum.

- Mən də yaxşıyam, - dedi.

- Yenə ordamı işləyirsən?, soruşdu.

- Bəli, - dedim.

- Sən nə işlə məşğulsan? – soruşdum.

- Qəzet buraxıram, - dedi.

- O nə qəzetdir elə? – soruşdum.

- “Dahilər” – dedi.

- Heç rast gəlməmişəm, - dedim.

- Nə danışırsan – dedi – adı dillərdə gəzir!

- Satışda var? – soruşdum.

- Yox, - dedi.

- Bəs necə satırsan? – soruşdum.

Bax bu yerdə həmsöhbətim millətin ünvanına təşəkkürlər

deyib başladı nə başladı. Onun dedikləri yaddaqalan olduğu üçün sözbəsöz verirəm:

- Allah xalqımızı var eləsin! Səxavətli xalqdır. Kimə üz tuturam, qapıları üzümə taybatay açır. Hamı öz təsəvvüründə dahidir. Di gəl, indiyə qədər kəşf olunmayan, qədri bilinməyən dahi!

Elə ki deyirəm “Dahi” qəzetinin baş redaktoruyam. Bu

sayımızı siz dahiyə həsr etmək qərarına gəlmişik, həmin dəqiqə qəzetin bütün xərclərini öz öhdələrinə götürürlər. Hələ bu harasıdır. Ön səhifəsində həmin dahinin böyüdülmüş şəkli olan qəzet çıxanda, dahi qəhrəmanımız vara - yoxa baxmır, arvad - uşağın boğazından kəsib qəzetin bütün tirajını alır.

- Alıb neynəyir? – Hövsələsizliklə soruşdum.

- Alıb qohum - əqrəbəyə, tanış - bilişə, bir sözlə, əli çatınca ətrafına paylayır, dahi olduğunu hamıya bəyan edir, danılmaz əşyeyi - dəlil kimi qəzetimiz vasitəsi ilə car çəkir.

- Çoxdandı bu işlə məşğulsan? – soruşdum.

- Bu il beş illik yubileyimizi qeyd etdik, - dedi, - Bütün

əlihədiyyəli dahilər təntənəli tədbirə toplaşmışdılar. Maraqlı orasıdır ki, bu dahi o dahini bəyənmir, tanımaq istəmir, yuxarıdan baxır, buna görə də dahilər tədbirinə dəvət alan hər bir dahi ayrı – ayrılıqda dəridən –qabıqdan çıxıb çalışmışdı ki, bunun hədiyyəsi onun hədiyyəsindən daha dəyərli, daha baha olsun. Beləliklə də, özünün o biri dahilərdən daha da dahi olduğunu sübuta yetirsin. Bu da son nəticədə redaksiyamızın xeyrinədir.

- Dahilər belə çoxdur ki? – heyrətlə soruşdum.

- Dedim axı, öz aləmində hamı dahidir. Odur ki, onun dahiliyini görüb qiymətləndirənin yolunu gözləyir, belə bir qədirbilənin intizarındadır. Eh! – həmsöhbətim ani sükutdan sonra köks ötürdü, - belələri nə qədər çox olsa da, hər şey kimi, geci – tezi onlar da tükənir.

Şəhərdə dahiləşdirmədiyim tanış – biliş qalmadı. Axırda məcbur olub bölgələrə üz tutdum. Orada da xeyli adamı dahiləşdirdim. Onlar da tükəndi.

Aydın məsələdir ki, dahi həm də imkanlı adam olmalıdır ki, qəzetin mətbəə xərclərini çəkə bilsin, külli tirajı alsın və nəhayət bir neçə ay əməkdaşların əmək haqqını ödəmə qabiliyyətinə malik olsun.

Qabiliyyət demişkən, bu yerdə onu da deyim ki, xalqın sıralarında elə qabiliyyətsizləri, elə axmaqları var ki, öz dahiliyinə özü də inanmır.

Deyirsən, dahisən!

Deyir, məni dolayırsan?

Deyirsən, dolayıram nədi?! Bir az xərcimi çək, sənin dahiliyin barədə aləmə car çəkim.

Deyir, get işinlə məşğul ol!

Deyirsən, işim elə milləti dahiləşdirməkdi!

Deyir, get dədəni dahiləşdir!

Deyirəm, dədəmin buna pulu çatmaz!

Deyir, get öz tayını axtar! – qapını üzümə çırpıb yola salır. Mən də çıxıram başqa dahi axtarışına, ancaq çıxarkən belə

axmaqlara deyirəm, dahi olmaq istəmirsən, istəmə! Beləcə adi, sıravi məxluq kimi qal!

Nə yaxşı ki, dahilikdən yaxa qaçıran belə qabiliyyətsizlərin sayı azdır, olduqca az.

Az olsalar da, belələri adamın işinə pəl qatırlar, yolunu tərsləşdirirlər.

Dilə - ağıza düşür ki, “Dahi”qazeti filankəsin qapısını döyüb, o da dahi olmaq istəməyib, qəzeti qapıdan qovub. Beləliklə adamın ağzı bir az yoxuşa düşür. Amma sənə deyim ki, dahilikdən imtina edənlərdən qisas alaraq onları məcburən dahiləşdirirəm. Necə? Qəzetimizin səhifələrində tənqid edib it urvatına salıram. Olduğundan da çox kiçildirəm.

Bu cür nankorlar sonradan redaksiyanın qapısını yağır edib yalvarçı düşürlər ki, amanı bir gündür, belə yazıları yığışdırın, dahi deyirsən dahi olaq, nə deyirik ki!.. Ürəyimdə gülüb deyirəm, əlbəttə biyabır olmaqdansa dahi olmaq yaxşıdır.

Orasını da deyim ki, belələrinin əvəzinə könüllü olaraq redaksiyanın qapısını döyüb dahi olduğunu bildirənlər də olur. Necə deyərlər elələri belələrini kompensasiya edir.

Xülasə, bölgələrin də axırına çıxandan sonra öz rayonumuza üz tutdum, rayonda, kənddə adam qalmadı, hamının dahi olduğunu dedim, inandırdım, yazıb – yaydım. Amma nəticədə qonşu – qonşuya yağı kəsildi, bəhsə girdi, o dahidirsə mən ondan da dahiyəm dedi, küsdü, barışmadı.

Onların bu haqlı iddiyası məndə yeni ideya yaratdı. Təzə bir qəzet, “Dahilərin dahisi” qəzeti buraxmaq qərarına gəldim. Onsuz da adi dahi qalmadı, hamısının haqqında yazdım, hərəsinə qəzetimizin bir sayını ithaf etdim.

İnşallah “Dahilərin dahisi” qəzetinin ilk nömrəsini bu yaxınlarda buraxmalıyam. İlk dahilər dahisini axtarıram, istəyirəm ayağı sayalı, uğurlu adam olsun.

Bu yerdə həmsöhbətim müəmmalı şəkildə susdu, təzəcə tapılmış sərvətə baxırmış kimi üzümə diqqət kəsildi:

- Gəlsənə, səndən başlayaq! – dedi.

Udqundum, heç nə deyə bilmədim. Sonradan təhqir borusundan keçib icbari dahilər dahisi olmaqdan qorxdum.

Tanışım razılıqla gülümsündü:

- Susmaq razılıq əlamətidir! – dedi.

Bax beləcə, qatara adi adam kimi mindim, dahilər dahisi kimi düşdüm.

İmir Məmmədli

525-ci qəzet.- 2012.- 7 iyun.- S.7.