Gülüşləri dodağında donan

Qəribə bir təzad, qəribə bir oxşarlıq. Oxşarlığa bax, ilahi! Müşfiqi 1937-ci il 4 iyun gecəsi həbs ediblər. Səhərisi gün şairimizin doğum günü idi. Görəsən həbsxanada nələr çəkib, mərd, cəsur, uzaqgörən, həssas qəlbli, doğmalarına bağlı şairim?

XX əsr Azərbaycan poeziyasını Müşfiqsiz təsəvvür etmək olmaz. Bu gün də bütün nəsillərin, xüsusən də bütün gənclərin sevimlisidir Mikayıl Müşfiq. Bəs görəsən bu sevginin səbəbi nədir? Bu sualı cavablandırarkən müasir ədəbiyyatımızın sevimli şairi Ramiz Rövşənin M.Müşfiq yaradıcılığı haqqında söylədiklərini xatırlamaq yerinə düşər: “Çox az-az şairlər var ki, nikbinlik, həyatsevərlik onların yaradıcılığının əsasını təşkil edir və onlar məhz bu nikbinliklə sevilirlər. Şairlərin çoxunu şair edən kədərdi. Mən özüm kədərli və hirsli anlarımda yazıram”.

M.Müşfiq yaradıcılığında həyata bağlılıq, həyat sevgisi insanları üzügülər, şən, firavan görmək arzusu üstünlük təşkil edir. Həyat sevgisi şeiri bu qəbildən yazılan şeirlərdən biridir.

Başqa bir şeirində “Nə qədər yaraşır insana gülmək” deyən şair insanların çöhrəsində gülüş görmək arzusundadır.

Cahan ki, solmayan bir bağça-bağdır,

Burda rəvamıdır gülmədən ölmək!

Yazıq o şəxsə ki, qaraqabaqdır,

Nə gözəl yaraşır insana gülmək!

Mayası şeirlə yoğrulan Müşfiqin şeirlərində çılğın ilham, çox rəvan, səlis, dadlı-tamlı şeiriyyət var.

Şairin yaşadığı dövr isə insanlara başqa həyat təlqin edirdi. Bu dövrdə haqq çox vaxt nahaqqı üstələyir, Azərbaycanın ziyalı oğulları həbs edilir, sürgünə göndərilirdi.... Rus imperiyasının bir türklərin bir çox adət-ənənələrini bu xalqa unutdurmaq istəyi çox güclü idi.

İmperiya bu xalqa öz soy-kökünü unutdurmaq, xalqı dini və məslək əqidələrindən döndərmək, hətta musiqisinə də təcavüz etmək istəyində idi.

Tarı “köhnəlik qalığıdır”, deyərək bu musiqi aləmindən aradan götürülməsini də hökm edirdilər.

Bununla razılaşan Süleyman Rüstəm – “Tar səsə qoyulur”la tara qarşı çıxanda –

Kəs səsini, ötmə dedim, ötmə dedim,

ötmə tar.

İstəməyir proletar, səndə çalınsın “Qatar” – yazanda

Mikayıl Müşfiq o dəm etiraz səsini ucaldır:

Oxu, tar!

Səni kim unudar?

Ey geniş kütlənin acısı, şərbəti –

Alovlu sənəti.

“Həyat sevgisi” şeirində həyat eşqi ilə bərabər bir nisgilli nida da görünməkdədir.

Dünyanı işıqlı görən şair “İşıqlı dünyadan necə əl çəkim” deməklə onu gələcəkdə nələr gözləyəcəyindən xəbərsiz deyildi.

Bununla belə Müşfiq sözünü içində boğmur, bəzən aşkar, bəzən də eyhamlarla hissini biruzə verirdi.

“Azadlıq, bu mənim işimdir” deyən şair bu sətrində nələr gizlədiyini ağıllı oxucu duymalı idi.

M.Müşfiqin qeyri-adiliyi bir də onda idi ki, başqalarının görə bilmədiyini görür, başqalarının hiss etmədiyini hiss edirdi.

“Ağ üzdə xalı görüb tərənnüm etmək çətin deyil”, lakin “Gülüm topuğunda xal sənə qurban” misrasında qadın gözəlliyinin sözün əsl mənasında “təpədən dırnağadək” vəsf edilməsi isə ancaq M.Müşfiqə məxsus bir duyum, həssaslıqdır.

M.Müşfiq istedadı fitri istedad idi, bəzən o, ilhamını belə cilovlaya bilmirdi, çox vaxt “şairliyi başına vurur”du:

Mehriban sevgilim qarşımda durdu,

Yenə şairliyim başıma vurdu.

“Yenə o bağ olaydı” şeirini oxuduqdan və ya dinlədikdən sonra insanın qəlbi fərəhlə dolur, onun qəlbində yaşamaq, özü də gözəl yaşamaq hissi baş qaldırır.

Yenə o bağ olaydı, yenə yığışaraq siz

O bağa köçəydiniz.

Biz də muradımızca fələkdən kam alaydıq,

Sizə qonşu olaydıq,

Yenə o bağ olaydı, səni tez-tez görəydim,

Qələmə söz verəydim,

Hər gün bir yeni nəğmə, hər gün bir yeni ilham...

Yazaydım səhər-axşam.

Arzuya bax, sevgilim, tellərindən incəmi?

Söylə ürəyincəmi?

Bu şeirin yazı üslubu, rəvanlığı da adama bir yandan zövq verir.

Müşfiqin belə şeirləri çoxdur. “Yağış” adlı şeirini dinləyərkən musiqilik, ahəngdarlıq insanı başqa aləmə aparır. Sanki Müşfiqin bəhs etdiyi yağışın – məhz o yağışın yağdığını, damlalarının səsini eşitdiyindən, o yağışın altında sanki islanırsan.

Yağış yağır, rəqs eləyir gur damlalar,

Sıra-sıra, inci-inci nur damlalar.

Göydə iki qara bulud çatılaraq,

İldırımlar şaqqıldayır şaraq-şaraq.

Quşlar uçur yuvasına pırıl-pırıl,

Şırıldayır navalçalar şırıl-şırıl.

“Küləklər” şeirini oxuyarkən o küləklər, o sərsəri, “bəxtiyar” küləklər tellərini oxşayır.

Bəziniz qorxulu, bəziniz qorxusuz,

Bəziniz duyğulu, bəziniz duyğusuz.

Bəziniz uyqulu, bəziniz uyqusuz,

Küləklər, ey sərin küləklər,

Sizdə var qoxusu hər yerin, küləklər!

Yəqin ki, şairin bu qəlib, rəvan axarlı ruh oxşayan şeirləri daha çox olub... lakin çox əfsus ki, Müşfiq həbs olunarkən onun bütün əlyazmaları, bir-çox şeirləri yandırılmış, yox edilmişdir.

Şairin ən böyük arzusu isə...

Hər kəs bilir həyatın sonu ölümdür,

Ah bu qəmli dəyişmə yaman zülümdür.

Şeirim! Bu gülünc oyun bəllidir yarın,

bizi də bəklər,

Sən də öl mənim kimi, fəqət məzarın

olsun ürəklər!

İllər keçəcək, əsrlər ötəcək, Müşfiq şeiri isə həmişə təravətli, həmişə yaşar qalacaqdır. İnsanlarda qurub-yaşatmaq hissi, həyat eşqi, sevinc, fərəh bəxş edəcəkdir.

Şeirlərinə dönə-dönə yeni mahnılar bəstələnərək və şeirləri musiqimizdə də daim özünəməxsus yer tutacaq:

Gəlmiş hüzuruna bir qaradağlı,

Bir qara qulundur, qolları bağlı.

Gəl çəkmə sinəmə sən hicran dağı,

Gümüş topuğunda xal sənə qurban.

Səadət ABBASOVA

525-ci qəzet.- 2012.- 8 iyun.- S.7.