Maarif fədaisi

ALİM-PEDAQOQ VƏ JURNALİST TEYMUR HÜSEYNOVUN 120 İLLİYİNƏ

Görkəmli şəxsiyyət, dilçi alim, gözəl jurnalist, pedaqoq və əvəzsiz ədəbiyyatşünas Teymur Hüseynov 1892-ci il yanvar ayında Şamaxı şəhərində dünyaya göz açmışdı. Ailələrinin keçirdiyi ağır həyat balaca Teymuru Bakıya gətirir. O, Bakıda yaxın qohumu olan inqilabçı Əlicabbar İsmayılovun himayəsinə sığınır. Bu, Teymur Hüseynovun həyat yolunu müəyyən edir.

Teymur Hüseynov 1906-cı ildə Bakıda “Rus-tatar” məktəbini bitirib. 1907-ci ildə ona himayədarlıq edən Ə.İsmayılovun köməyi və məsləhəti ilə Qori Seminariyasına daxil olur. (Ə.İsmayılov özü də Qori Seminariyasını 1892-ci ildə bitirmişdir). 1911-ci ildə Qori Seminariyasını bitirən üç tələbədən biri də Teymur Hüseynov idi. Seminariyanı başa vuran T.Hüseynov Bakıya gəlib müəllimlik fəaliyyətinə başlayır. 1916-cı ildə inqilabçılarla tanışlığına görə T.Hüseynov şübhə altına düşərək müəllimlikdən kənarlaşdırılır. 1916-cı ilin sonlarında o, Qafqaz cəbhələrindən gələn qaçqınlara kömək təşkilatına üzv olur. Bu təşkilatda o, N.Nərimanov, M.Əzizbəyov, İ.Fioletov və başqa tanınmış inqilabçılarla birlikdə çalışır və bu da onun bir inqilabçı kimi formalaşmasına böyük təsir göstərir.

Teymur Hüseynov 1917–1919-cu illərdə Tiflisdə müəllimlər institunda təhsil almış, bolşevik “Hümmət” təşkilatının bərpa olunmasında iştirak etmişdi.

Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qələbəsindən sonra Bakı inqilab komitəsinin katibi, AK PMK-də şöbə müdiri, Azərbaycan SSR MİK-nin katibi, Xalq torpaq komissarı, AK (b) RMK-də şöbə müdiri, FKM komissarının müavini, Gəncə mahal Soveti icraiyyə Komitəsinin sədri, 1931–36-cı illərdə Gürcüstan SSR KPMK-nın orqanı olan “Yeni yol” qəzetinin redaktoru, YİK (b) PZÖK-də şöbə müdirinin müavini, Bakı İcraiyyə Komitəsi Xalq Maarif Şöbəsinin müdiri və s. vəzifələrdə çalışmışdır.

O, ömrünün sonuna kimi partiya və dövlət vəzifələrində çalışsa da, maarif və məktəb, təlim və tərbiyə məsələləri onun fəaliyyətinin ayrılmaz tərkib hissəsini təşkil etmişdir. T.Hüseynovun qəzet və jurnallarda çap olunmuş çoxsaylı məqalələrinin əsas mövzusunu məktəb, təhsil məsələləri təşkil edirdi: məktəblərin sayca artması, qadınların təhsilə cəlb edilməsi, məktəblərin dərs vəsaitləri ilə təmin olunması Teymur Hüseynovu narahat edən problemlər idi. Latın əlifbasının tətbiqi uğrunda apardığı mübarizə də onun fəaliyyətində əsas yerlərdən birini tuturdu. T.Hüseynov 1920-ci ildən 1925-ci ilədək yeni latın əlifbasını həyata keçirən komitənin sədr müavini olmuşdur. O “Yeni türk əlifbası”, “Yeni yol” qəzetinin 10 illiyi adlı məqalələrində yeni əlifbanın qısa müddətdə kadr hazırlamaq üçün əlverişli şərait yaratmaqla bərabər, dilimizi ərəb və fars təsirindən təmizləməkdə, ədəbi dilimizi inkişaf etdirməkdə də əvəzsiz rol oynadığını qeyd edirdi.

O, “Salyan” adlı məqaləsində rayon təşkilatlarının diqqətini kəndlərdə mədəni-maarif işlərini yüksəltməyə yönəltmişdir. 1931–1936-cı illərdə məktəb proqramlarının yenidən hazırlanması, tədris planlarının təkmilləşməsi, pedaqogikanın müasir mərhələdə rolunun yüksəldilməsi kimi bir sıra qərarların qəbul olunmasında T.Hüseynovun böyük rolu olmuşdur. Onun “Maarif templəri və keyfiyyət” adlı məqaləsi də elə bu mövzuya həsr olunmuşdu. O, məqaləsində maarif komissarlığını müəllimlərin iş təcrübəsini zəif öyrənmək və qabaqcıl iş təcrübəsini yaymamaqla bağlı ciddi tənqid etmiş və baza məktəblərinin yaranması fikrini irəli sürmüşdür. 1931-ci ildə T.Hüseynovun “Məktəblərin təminat və metodiki işlərini gücləndirmək” adlı iki məqaləsi dərc olunmuşdur. O, bu məqalələrdə təlim işlərini gücləndirmək məqsədi ilə metodik birləşmələrin təşkilini, bu məsələlərə aid müşavirə və kofransların çağırılmasını təklif etmişdir.

1933-cü ildə dərc olunan “Kommunist tərbiyəsi və təhsilinin əsas məsələsi” adlı məqaləsində gənc nəslin beynəlmiləlçi tərbiyəsinə, məktəbin intizam məsələlərinə, pedaqoji kadrların ixtisasını artırmaq, müəllimin həlledici rolunun artırılmasına xüsusi diqqət yetirməyin vacibliyini vurğulayırdı.

Onun “Yeni yol”, “Gənc işçi”, “Kommunist” və s. qəzetlərdə dərc olunmuş “Məktəb və müəllimə doğru”, “Mədəni elmə”, “Məktəblərin təlimat və metodiki işlərini möhkəmləndirmək”, “Mədəni qüvvələrimiz haqqında”, “Məktəb islahatı haqqında”, “Maarif-templər və keyfiyyət”, “Proqramların və dərs kitablarının unifikasiyası haqqında” və s. məqalələri məktəblərin yenidən qurulmasına təkan vermişdir.

O, ömrünün son illərində Bakı Şəhər İcraiyyə Komitəsinin Xalq Maarif Şöbəsinə rəhbərlik etmişdir. Bütün fəaliyyəti boyu harada və hansı vəzifədə işləməsindən asılı olmayaraq, bütün həyatını Azərbaycan xalqının mədəni həyatının yüksəlişinə, savadlanmasına, xoşbəxtliyinə və firavanlığına sərf etmişdir.

T.Hüseynov 1938-ci ildə dünyasını dəyişmişdir.

Ruhu şad olsun!

Məleykə QASIMQIZI

525-ci qəzet.- 2012.- 25 yanvar.- S.8.