Ağdam yürüşü:
ruhların, əsaların, qazilərin görüşü...
Kəşfiyyatçılarla bir gecə, köhnəlməyən nisgil,
dəyişməyən hədəf
– QA-RA-BAĞ!
Keçmiş döyüşçü Rey Kərimoğlu iyulun 23-də
Ağdamda keçirilmiş
yürüşdən təəssürat
yazısı ilə qayıdıb...
- Salam, qaqa!
- Salam, salam! - deyə, cavab verdim.
Hündür boylu, pəhləvan cüssəli bir nəfər mənə tərəf gəldi. Uzun illərin
dostu, qardaşı kimi qucaqlaşdıq.
- Məni tanımadın,
Rey?
- Düzü, yox, vallah...
- Mənəm də, Eyvaz! Şirin Mirzəyevin batalyonunda
bir yerdə döyüşmüşük.
Yenə
xatırlamadım, amma
etika xətrinə “ə”
hərflərini uzadıb
uzun bir “həəəəə” dedim.
- Səninlə Qaralar
kəndində BRDM-də
minaya düşdük
ey, yadına düşür?!
Hə, bax indi yüz faiz
tanıdım. Eyvaz idi! Bir batalyonda döyüşmüşdük
onunla. 1992-ci ilin yayında BRDM-də minaya düşmüşük. Onda taleyin xoş təsadüfü nəticəsində
hamımız sağ qaldıq, mən açıq yara almamışdım. Amma
Eyvaz, Möhübbət
və Söhbət adlı döyüşçülərimiz
al qana boyanmışdı...
Yenidən qucaqlaşıb görüşdük. Bu dəfə əsl döyüş dostları
kimi.
Sonra Mahiri gördüm! Saybalı Mahiri - Ağdam rayonun Saybalı kəndindən olduğundan elə belə çağırılar
onu. Azərbaycan ordusunun ilk mahnısını
yaradan oğlandı Mahir. Bir ayağını Ağdərə istiqamətində
gedən döyüşlərdə
itirmiş xıdırlı
Mahir də burdaydı. Batalyonumuzun minaaxataranlar dəstəsinin
əsgəri idi.
Uzun illər Qarabağ Əlillər Cəmiyyətinin
Ağdam şöbəsinin
sədri olub. Ağdam qəzetinin baş redaktoru, döyüşçü
dostumuz Baxşeyiş
Abbasoğlu ilə də görüşdüm.
1992-ci il, avqustun
20-də Abdal-Gülablı kəndində - Çıraqlı
postunda ağır yaralanaraq ömürlük
əlil arabasına məhkum olmuş Fəxrəddini gördüm
orada - Fəxrəddin
Rəhimovu.
Adını unutduğum, sifətini yadırğadığım ağır
günlərin onlarla dostunu yenidən tapdım o gün. O gün
adi gün deyildi. Amma həm
də Ağdamın işğal günü idi...
Kəşfiyyatçılarla bir gecə
Əslində bizim hamımızı Ağdama - Quzanlıya yığan bu lənətə gəlmiş
işğal faktı idi.
Hamı
bilir, iyulun 23-də Ağdam rayonunun Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən
işğalından 20 il ötdü. Bununla bağlı ilk dəfə
olaraq Ağdam rayon İcra Hakimiyyəti Quzanlı qəsəbəsində
izdihamlı yürüş-mitinq
keçirilməsini planlaşdırırdı.
Döyüşçü dostum, Qarabağ
Qaziləri İctimai Birliyinin Ağdam rayon şöbəsinin sədri
Şamil Əbilov bunu mənə demişdi. Amma Ağdam rayon icra
hakimiyyəti başçısı
Nizami Sadıqovun adından onun müavini Zülfü Qasımov zəng açıb rəsmən
yürüş-mitinqə dəvət
etdi. Hər ikisinə kədər qarışıq olsa da bu xoş
anları yaşadığıma
görə minnətdaram...
Bakıdan döyüşçü dostum,
Ağdərənin Qazançı
kəndində yaralanan
kəşfiyyatçı Rafiq
Kərimovla yola düşdük. Axşam Ağdama çatdıq.
Gecə birbaşa döyüşçü
dostumuz Çingiz Hüseynovgilə getdik.
Həsən Mehdiyev də
gələcəyimiz bilib
ora gəlmişdi.
Rafiq kimi Çingizlə, Həsənlə də kəşfiyyat dəstəsində
bir yerdə döyüşmüşdük. Dörd cəbhə dostu gecə yarıdan keçənə qədər
dərdləşdik. Söhbət
başımızı elə
qatmışdı ki,
heç digər kəşfiyyatçı dostumuz,
Bakıda yaşayan Eldar Səmədova zəngimizin saat üçə işləmiş
olduğunun fərqinə
də varmadıq...
Ağdamdan Qarabağa doğru!
Müxtəlif şüar və çağırışlarla davam
edən yürüş-mitinqə
Qarabağ əlilləri
Quzanlı təpəsinin
yaxınlığından qoşulacaqdı. İcra başçısı
Nizamı Sadıqov əksəriyyəti ayağından
ağır yaralı olan qazilərimizin isti havada uzun
yol qət etməsinə qıymamışdı.
Mən də döyüşçü
dostlarımla orada görüşdüm.
Bakıdan da ağdamlı qonaqlar getmişdi yürüşə. Qarabağ Qaziləri İctimai Birliyinin sədri Etimad Əsədov, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Fred Asifin
qardaşı, Qarabağ
qazisi Ədalət Məhərrəmov, şair-publisist
German, idmançı-döyüşçü
Cabir müəllim. “Qarabağ” qəzetinin baş redaktorunun müavini Sarvan Ağayev, Ağdam adı gələndə hər yerdə sinəsini qabağa verən Surxay Əlibəyli, media-hüquq
eksperti Ələsgər
Məmmədli...
Ağdərənin Umudlu kəndində iki ay digər əsgərlərimizlə birgə
erməni mühasirəsində
qalan döyüşçü
dostumuz, şirin mirzəyevçi Rafiq Qarayev. Yeri gəlmişkən, Rafiq Umudlunu ən sonda tərk
edən 18 əsgərdən
biridir. O əsgərlər
ki, ermənilərin mühasirəsindən çıxmaq
üçün 4-5 sutka
Murovun qarlı aşırımından aşaraq
Kəlbəcərə çatmışdılar.
Acından ölməmək, xilas olmaq üçün
yolda ov tulasını kəsib yeyiblər. Həm indiki həyatda, həm cəbhədə Rafiqin ən yaxın dostu Mahir İbrahimov, Sənan və digər dostlar da gəlmişdi Ağdama...
“Bu gün Ağdamda 90 mindən çox insan yaşayır”
On mindən artıq
insanın qatıldığı
yürüşün lap önündə
əlil arabasında Fəxrəddin Rəhimov gedirdi. Onun ardınca sağında-solunda
əli əsalı qazilərimizin tən ortasında Ağdam rayon icra hakimiyyətinin başçısı, rayonun
müxtəlif idarə
və şöbələrinin
rəhbərləri. Yol boyu səslənən müxtəlif
şüarlar adamın
tükünü ürpədirdi,
bütöv Ağdama
qayıdışa inam
yaradırdı.
Yeri gəlmişkən,
ən xırda detal da nəzərə
alındığı yürüş-mitinqdə
hava isti olduğundan yol boyu sərin sular qoyulmuş, təcili yardım avtomobilləri dayanmışdı.
İnsan seli Quzanlı təpəsindəki şəhidlər
abidə kompleksinə
yetişdi. Şəhidlərimizin
adına ucaldılmış kompleksi
ziyarət etdikdən sonra mitinq oldu.
Ağdam rayon icra hakimiyyətinin başçısı Nizami Sadıqov çıxış etdi: “Öz yaşadığı rayonun, uşaqlıq xatirələri ilə dolu olan doğma kəndinin işğal gününü yad etmək, xatırlamaq vətənini sevən hər bir insan üçün olduqca ağırdır. Bugünkü gün bizim həyatımızda həmişə acı bir xatirə kimi qalacaqdır”.
Onun sözlərinə görə, 71 nəfər Ağdamlı döyüşçü erməni işğalçılarına qarşı vuruşmalarda cəsarət, şücaət və misilsiz qəhrəmanlıqlar göstərdiklərinə görə mükafatlandırılıb. Onlardan 16 nəfəri Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Fəxri adına layiq görülüb, 21 nəfər “Azərbaycan Bayrağı” ordeni, 7 nəfər “Vətən Uğrunda”, 7 nəfər ”İgidliyə görə”, 21 nəfər “Hərbi xidmətlərə görə” medalları ilə təltif olunub.
“Bu o deməkdir ki, Vətəninə bağlı olan ağdamlılar Vətəni sevməyi, onun yolunda şəhid olmağı bacardılar, Ağdam uğrunda gedən döyüşlərdə 5 min nəfərdən çox insan şəhid olmuşdur. Təəssüflər olsun ki, havadarlarının köməyi sayəsində Ermənistan silahlı qüvvələri Ağdam rayonunun 77,4 faizini, o cümlədən Ağdam şəhərini, 1 qəsəbə və 82 kəndi işğal etdilər. 143 min nəfər Ağdamlı, məcburi köçkün vəziyyətinə düşərək Respublikanın 62 şəhər və rayonunda müvəqqəti məskunlaşmışlar.
İşğal olunmuş ərazidə 34600 yaşayış evi, 27 sənaye, 29 kənd təsərrüfatı, 57 rabitə, 120 səhiyyə, 108 mədəniyyət obyekti, 114 tədris, 59 məktəbəqədər tədris, 11 nəqliyyat, 32 tikinti müəssisələri, çoxlu sayda abidələr, muzeylər və sairə qalmış, rayona 17 milyard manatdan çox ziyan dəymişdir.
Ağdamın işğalı təkcə
Ağdamlıların faciəsi deyil, bütün Azərbaycanın
faciəsidir, ağrısıdır. Bu
faciəni dəyərləndirən Ümummilli
Liderimiz Heydər Əliyev əbəs yerə
deməmişdir: “Qarabağsız, Ağdamsız Azərbaycan
yaşaya bilməz!”
Bu gün hər bir Ağdamlının qəlbində bir təəssüf hissi yaşayır. Bu təəssüf hissi Heydər Əliyevin Azərbaycanda siyasi hakimiyyətə qayıdışının bir qədər gec olmasıdır. Belə ki, Ulu Öndər siyasi hakimiyyətə 6 ay tez gəlsəydi Azərbaycan böyük itkilərə məruz qalmazdı və torpaqları işğal olunmazdı”.
N.Sadıqov çıxışında dedi ki, bu gün Ağdamın qan bahasına işğaldan qorunan ərazisində 90 min nəfərdən artıq əhali yaşayır. Burada məcburi köçkünlər üçün 17 müasir tipli qəsəbə salınıb.
“Biz doğma torpaqlarımıza qayıtmaq ümidi ilə yaşayırıq və buna möhkəm əminik. İnanırıq ki, Ulu Öndərin layiqli davamçısı cənab İlham Əliyevin apardığı uğrulu daxili və xarici siyasət, ordu quruculuğundakı son nailiyyətlər bu qələbəni daha da yaxınlaşdırır. Biz ölkə Prezidentinə və Azərbaycan ordusunun gücünə inanırıq. Bu il iyunun 26-da Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyinə həsr olunmuş hərbi parad bu inamı bir daha artırdı.
Azərbaycanın regionda lider bir ölkəyə çevrilməsi, beynəlxalq qurumlarda öz sözünü deməsi, iri miqyaslı neft-qaz layihələrinin hazırlanması və həyata keçirilməsindəki aparıcı rolu torpaqlarımızın azad edilməsinin etibarlı zəmanətidir.
Bu yolda
xalqımıza və dövlətimizə uğurlar
diləyirik!”
“Qa-ra-bağ” sədaları yayıldı ətrafa...
İşğal günündə Qarabağla
bağlı kitabların sərgisi keçirildi
Ondan sonra Xocavənd rayon icra hakimiyyətinin başçısı Eyvaz Hüseynovun çıxış etdi.
Yürüş mitinq Ağdam Mədəniyyət evində davam etdi.
Burada diqqətimi çəkən ən önəmli məsələ Qarabağdan yazılan kitabların sərgisi oldu. 70 adda 250 kitab nümayiş olunurdu. Kitabları Silahlı Qüvvələrə İctimai Nəzarət Birliyinin sədri Emin Həsənli toplayıb təqdim edib. Məncə, işğal günündə kitab sərgisinin təşkili çox vacib bir məsələdir.
Sonra rayon ictimaiyyətinin, qonaqların iştirakı ilə şəhidlərimizin ruhuna dualar oxundu, onların adına ehsan verildi.
525-ci qəzet.- 2013.- 3 avqust.- S. 7.