BDU-nun “Gənc istedadlar” liseyi “Ən yaxşı ümumtəhsil məktəbi” müsabiqəsinin qaliblərindən oldu

Müasir dünyada hər bir ölkənin gələcəyi həmin ölkədə təhsilin səviyyəsi ilə ölçülür. Təhsilin inkişafı hər bir ölkədə inkişaf konsepsiyasının mühüm tərkib hissəsidir. Azərbaycan da bu ölkələr sırasındadır. Ölkəmizdə son illərdə təhsilin inkişafı ilə bağlı həyata keçirilən tədbirlər deməyə əsas verir ki, Azərbaycan öz gələcəyini daha etibarlı və inamlı görmək əzmindədir. Bundan başqa, zəngin təbii sərvətləri ilə dünyanın diqqətində olan Azərbaycan bu sərvətlərdən səmərəli istifadə ilə insan kapitalının daha da inkişaf etdirilməsini başlıca istiqamət seçmişdir.

Gənc nəslin tərbiyəsinin qarşısında duran başlıca məqsəd hərtərəfli biliyə, mütərəqqi dünyagörüşə, milli və ümumbəşəri əxlaqa, mənəviyyata və mədəni dəyərlərə yiyələnən şəxsiyyət formalaşdırmaq və cəmiyyətimiz üçün layiqli vətəndaşlar yetişdirmək olduğundan hazırda məktəblərdə uşaqların tərbiyəsini müasir tələblər səviyyəsinə qaldırmaq çox vacibdir. Bakı Dövlət Universitetinin nəzdində fəaliyyət göstərən “Gənc istedadlar” liseyi də məhz bu məqsədlərə xidmət göstərmək üçün yaradılıb. Cəmi 6 illik tarixi olan liseyin Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə 2012/2013-cü tədris ilində keçirilmiş “Ən yaxşı ümumtəhsil məktəbi” müsabiqəsinin qalibi olması qarşıya qoyulmuş məqsədlərin reallaşmasından xəbər verir.

“Gənc istedadlar”ın yaranma tarixi

17 aprel 2006-cı ildə Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə “Xüsusi istedada malik olan şagirdlərin (gənclərin) yaradıcılıq potensialının inkişafı üzrə Dövlət Proqramı (2006-2010-cu illər)” qəbul edilib. Bu proqrama uyğun olaraq Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) rektoru, akademik Abel Məhərrəmovun təşəbbüsü və səyi, həmçinin Təhsil Nazirliyinin razılığı ilə 2007-ci ildən BDU-nun nəzdində “Gənc istedadlar” liseyi fəaliyyət göstərir. Liseyin başlıca vəzifəsi milli amallara xidmət edəcək gənc istedadları üzə çıxarmaq, onların inkişafına hərtərəfli şərait yaratmaq, gələcək inkişaflarını düzgün istiqamətləndirmək, dərin biliyə, həmçinin yüksək mənəvi keyfiyyətlərə malik gənclər yetişdirməkdən ibarətdir. Liseyin fəaliyyətə başlaması təkcə istedadlı şagirdləri üzə çıxarıb, yetişdirməklə məhdudlaşmır, eyni zamanda o, böyük sürətlə inkişaf edən texnologiyalar dünyasında bu dəyişikliklərə dinamik şəkildə uyğunlaşan şəxsləri tərbiyə etməyi özünə əsas vəzifə bilir. Lisey hazırda təhsil sahəsində aparılan islahatlar baxımından tələb olunan bilik və bacarıqlara malik olan yüksək səriştəli kadr potensialına və müasir maddi texniki bazaya malikdir. Liseydə təlim-tədris bir növbədə, Azərbaycan və rus dillərində aparılır.

Liseyə qəbul qaydaları

Liseyə şagird qəbulu rektorun əmri ilə yaradılmış qəbul komissiyası tərəfindən test üsulu ilə hər ilin iyun ayında aparılır. Şagird qəbulu zamanı ayrı-ayrı fənlərdən imtahan suallarının hazırlanmasında BDU-nun müvafiq kafedralarının müəllimləri yaxından iştirak edirlər. İstedadlı şagirdlər, onların inkişafı problemi liseyin əsas tədqiqat obyekti, ən başlıca məqsədidir. Onlar lisey tərəfindən böyük qayğı və diqqətlə əhatə olunurlar. Şagird nailiyyətlərinin monitorinqi və qiymətləndirilməsi lisey daxili yoxlamalar, Təhsil Nazirliyinin və TQDK-nın sınaq imtahanları, həmçinin digər qurumların keçirdiyi “Bilik” yarışları vasitəsilə həyata keçirilir. Lisey pedaqoji şurasının qərarı, valideynlərin razılığı ilə riyaziyyat, fizika və kimya fənlərindən şagirdlərin biliyi yazılı, digər fənlərdən isə şifahi yoxlamalar yolu ilə qiymətləndirilir. Bu üsul onların təfəkkürünün və nitq mədəniyyətinin inkişafına kömək edir. Buraxılış sinif şagirdlərinin biliyinin müqayisəli təhlili və tədris illəri üzrə lisey şagirdlərinin mənimsəmə və keyfiyyət göstəriciləri bu fikri təsdiq edir.

BDU ilə əməkdaşlıq

BDU-nun müvafiq kafedralarının müəllimləri mütəmadi olaraq lisey müəllimlərinin dərslərində olur, onlara elmi-metodiki cəhətdən məsləhətlər verir, XI sinif şagirdlərinin bilik səviyyələrinin yoxlanılmasında iştirak edirlər. BDU-nun rektoru akademik Abel Məhərrəmovun göstərişinə əsasən, liseyin istedadlı şagirdlərindən əksəriyyəti onların meyil və maraqları nəzərə alınmaqla, yaradıcı potensiallarının daha da inkişaf etdirilməsi məqsədilə müxtəlif fənlər üzrə universitetin professor-müəllim heyətinə təhkim olunub. Qeyd olunanlarla yanaşı, şagirdlərin siyasi, ekoloji mədəniyyətinin formalaşdırılması, vətənpərvərlik, əxlaqi və estetik tərbiyəsinin təşkili, onlarda mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşdırılması məqsədilə keçirilən tədbirlərdə BDU-nun müəllimləri yaxından iştirak edirlər. BDU-nun professor-müəllim heyəti ilə yanaşı, tələbələri də liseylə sıx əlaqə saxlayırlar. Artıq dördüncü tədris ilidir ki, müvafiq fakültələrin tələbələri pedaqoji təcrübəni liseydə keçirlər. Liseyin müəllimləri tələbələrə diqqət və qayğı ilə yanaşır, onlara metodiki məsləhətlər verir, müasir təlim metodlarını izah edirlər. Bir qayda olaraq, pedaqoji təcrübələr başa çatdıqdan sonra BDU-nun müvafiq fakültə dekanları və kafedra müdirlərinin, pedaqoji təcrübə rəhbərlərinin, metodistlərin və lisey müəllimlərinin iştirakı ilə yekun konfranslar keçirilir, pedaqoji təcrübənin nəticələri təhlil olunur. BDU-nun professor-müəllim heyətinin üzvləri müxtəlif vaxtlarda liseyin ayrı-ayrı siniflərində nümunəvi dərslər keçiblər. BDU-nun rektoru Abel Məhərrəmov özü də X sinif şagirdlərinə “Üzvi birləşmələrdə kimyəvi rabitələrin elektron təbiəti” mövzusunda nümunə dərsi keçib.

Əldə edilən nailiyyətlər

Altı illik tarixi olan “Gənc istedadlar” liseyinə maraq çox böyükdür. “Gənc istedadlar” liseyi qazandığı uğurlar və əldə etdiyi yüksək nəticələrə görə ictimaiyyət arasında böyük nüfuza malikdir.

Liseydə təhsil alan hər bir gəncin başlıca məqsədi orta məktəbi bitirdikdən sonra seçdiyi ixtisas üzrə ali məktəbə qəbul olmaqdır. Hazırda liseyi bitirən məzunlar respublikamızın və xarici ölkələrin nüfuzlu ali təhsil müəssisələrində təhsil alırlar.

2009-cu ildə liseyi 24 nəfər bitirmiş və hər biri ali məktəbə daxil olmuşdur. Onlardan 4 nəfəri 600-dən, 12 nəfəri isə 500-dən çox bal toplamışdır. 2010-cu ildə liseyi bitirən 18 nəfərdən 5-i 600-dən, 7 nəfəri isə 500-dən çox bal toplamışdır. 2011-ci ildə liseyi 19 şagird bitirmiş, onlardan 7 nəfəri 600-dən, 12 nəfəri isə 500-dən çox bal toplayaraq respublikamızın və xarici ölkələrin nüfuzlu ali məktəblərinə daxil olub. 2012-ci ildə Liseyi 42 nəfər bitirmişdir. Onlardan 2 nəfər liseyi qızıl medalla bitirmişdir, 6 nəfəri 600-dən, 15 nəfəri isə 500-dən çox bal toplamışdır. Ümumiyyətlə 4 il ərzində liseyi bitirən 103 nəfərin hamısı ali məktəblərə qəbul olunmuşlar. Onlardan 21 nəfər 600-dən, 36 nəfəri isə 500-dən çox bal toplayıb. Məzunlardan 3 nəfəri Prezident təqaüdünə layiq görülmüşdür. Hazırda liseyin məzunlarından 35 nəfəri BDU-da təhsillərini davam etdirir. Bu il 7 nəfər şagird Liseyi qızıl medalla bitirmişdir və bütün məzunlar qəbul imtahanlarında yüksək ballar toplayıblar. Şübhəsiz ki, bu il də Liseyi bitirən məzunların hamısı istədikləri ali məktəblərə qəbul olacaqlar.

TQDK-nın açıqladığı statistik məlumata görə 2009, 2010, 2011 və 2012-ci illərdə lisey orta bala və müxtəlif fənlər üzrə cavabların faizinə görə respublikada ən yüksək nəticə göstərmişdir.

Pedaqoji kollektiv elmi-pedaqoji nailiyyətləri, yeni təlim metodları və texnologiyalarını öyrənib tədris prosesində tətbiq etməyə çalışır. Tədris prosesində şagirdlərin bilik və bacarıq səviyyəsinin daha da artması üçün test yoxlamaları və olimpiadaların, inşa yazı müsabiqələrinin, əlavə məşğələlərin təşkilinə, mühüm tarixi gün və əlamətdar hadisələrin qeyd olunmasında şagirdlərin fəal iştirakına xüsusi diqqət yetirilir. Bütün bunların nəticəsidir ki, liseyin şagirdləri respublika fənn olimpiadalarında, müxtəlif bilik və idman yarışlarında bir sıra uğurlar qazanmışlar.

Şagirdlərdən Elvin Eyvazlı 2009-cu ildə tarix fənni, 2011-ci ildə Orxan Həsənli fizika fənni, Sona Quluzadə isə kimya fənni üzrə keçirilən respublika fənn olimpiadalarının qalibləri olmuşlar. Bununla yanaşı, Rəcəb Rəcəbov respublika fənn olimpiadasında riyaziyyat fənni üzrə 2008-ci ildə III, 2009-cu ildə isə II yerə, Aytac Bayramlı isə 2011-ci ildə kimya fənni üzrə III yerə layiq görülmüşlər.

2012-ci ildə Respublika Olimpiadasında şagirdlərdən 3 nəfəri I yer, 3 nəfəri III yer tutmuşdur. 2013-cü ildə Respublika Olimpiadasında şagirdlərdən 4 nəfəri I yer, 1 nəfəri III yer, 2 nəfəri IV yer tutmuşdur.

Ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının ildönümü münasibətilə 2008 və 2009-cu illərdə Müasir Təhsil Kompleksində 35 komandanın iştirakı ilə keçirilmiş intellekt yarışlarında liseyin şagirdləri I, XXI əsr Beynəlxalq Təhsil və İnnovasiya Mərkəzi tədris müəssisəsində 2008-2010-cu illərdə keçirilmiş intellekt yarışlarında isə I-III yerləri tutmuşlar. “Araz” kurslarının təşkil etdiyi məktəblilərarası ənənəvi bilik yarışlarında şagirdlərin əksəriyyəti yüksək nəticələr göstərmiş, Bakı məktəbləri arasında lisey III yerə layiq görülmüşdür.

Liseyin ən son nailiyyətlərindən biri də yekun turu hər ilin may ayında ABŞ-da keçirilən “Sabahın alimləri” müsabiqəsində əldə edilən uğurlarla əlaqədardır. Qeyd edək ki, yuxarı sinif şagirdlərinin elmi axtarışlara sövq edilməsi, onların müasir tədqiqat metodlarına yiyələnməsi, bu sahədəki fəaliyyətlərinin stimullaşdırılması, elmi-tədqiqat fəaliyyətinə meyli olan istedadlı şagirdlərin aşkara çıxarılması, ali təhsil müəssisələri ilə ümumi təhsil müəssisələri arasında əlaqələrin genişləndirilməsi, təhsil sahəsində daha böyük uğurlar qazanmağa şərait yaradır. Bu məqsədlə Bakı və Sumqayıt şəhərlərində fəaliyyət göstərən ümumtəhsil müəssisələrinin IX-XI sinif şagirdləri tərəfindən yerinə yetirilmiş tədqiqat layihələrinin “Sabahın alimləri” adlı beynəlxalq müsabiqəsi keçirilib. Bu müsabiqə 60 ildən artıqdır ki, keçirilir və iştirakçılardan sonralar Nobel mükafatına layiq görülənlər az deyil. Azərbaycan MDB məkanında Rusiya, Ukrayna, Qazaxıstandan sonra dördüncü ölkədir ki, bu müsabiqədə iştirak edir. Təhsil Nazirliyinin məsul əməkdaşları ABŞ-da layihə ilə bağlı bütün detalları öyrənib və onun Azərbaycanda reallaşmasına çalışıblar. Müsabiqəyə təqdim olunan layihədə elmi yenilik olmalı, həmin iş gələcəkdə tətbiq sahəsi tapmalıdır.

2012-ci ildə “Sabahin alimləri” Respublika müsabiqəsinə əsasən Universitetin professor-müəllim heyətinin rəhbərliyi ilə Lisey şagirdləri tərəfindən təqdim olunmuş 9 işin hamısı müsabiqə nəticəsində I, II və III yerləri tutmuşdur. Həmin müsabiqə nəticəsində 2012-ci ilin may ayında ABŞ-da kecirilən yekun müsabiqəyə göndərilən 3 işdən 2-si Lisey şagirdlərinin işi olmuşdur. Bu il keçirilən “Sabahin alimləri” müsabiqəsində Liseyin 14 şagirdi 10 Layihə ilə iştirak etmişdir. Müsabiqə nəticəsində 3 Layihə (5 şagird) I yer, 4 Layihə (7 şagird) II yer tutmuşlar. Bu ilin may ayında da ABŞ-da keçirilən “Sabahın alimləri” Beynəlxalq müsabiqəsində Respublikamızı təmsil edən 3 layihədən 2-si “Gənc istedadlar” lisey şagirdlərinə məxsus olmuşdur.

Lisey kollektivinin qazandığı uğurların nəticəsidir ki, onun əməkdaşları müxtəlif vaxtlarda Azərbaycan Respublikasının “Əməkdar müəllimi” fəxri adına, Təhsil Nazirliyinin “Qabaqcıl təhsil işçisi” döş nişanına, Fəxri Fərmanına, təşəkkürünə, BDU rektorluğunun Fəxri Fərmanına, təşəkkürünə və pul mükafatına layiq görülüblər.

Aydın KAZIMZADƏ

BDU-nun Elm və innovasiyalar üzrə prorektoru, professor

525-ci qəzet.- 2013.- 8 avqust.- S. 8.