...Vəd etdiyin səadət
bumu?- YÜZ GÖZƏL SEVGİ
ŞEİRİ
Sevgi bir az da təsəllidi! Dərdlərinin əlacıdı!
Daha doğrusu sevdiyindi dərmanın, onun sözü, nəvazişi...
sadəcə varlığıdı.
Çıxılmazlıqdasan... Sıxıntı çəkirsən. Şəhərin o başından “Darıxma, yaxşı olacaq!” – deyir,
hər şeyi unudursan.
...Ya da dünyanın
bütün yükünü
çiyninlərinə alıb
ağırlıqdan nəfəsinin
kəsildiyini hiss edirsən!
Planetin o
üzündən “Kim incidib
mənim sevgilimi?!”
– soruşur və o anda qayğısız, dərd-sərsiz
uşağa çevrilirsən!
Hələ bir naz da edirsən...
Elə bil bayaqdan “mühüm siyasi problemləri” həll edən sən deyildin... Hə, belədi sevgi! Uşaqlaşdıran,
dərdləri adiləşdirən,
ən ağır zərbələrə tab gətirəcək
qədər güclü
edəndi...
Məhəbbətin, müsbət emosiyaların
insan səhhətinə,
ovqatına, uzun ömürlüyünə təsiri
haqda çox araşdırmalar aparılıb. Bəzən
tibbin, elmin müxtəlif sahələrinin
cavablandıra bilmədiyi
suallar da çıxıb ortaya; Məgər, yatmış
gözəlin tək öpüşdən ayılması,
yaxud vahiməli məxluqun bir toxunuşdan cavan, yaraşıqlı şahzadəyə
çevrilməsi, su pərisinin dənizdən
ömürlük imtina
edib qadına dönməsi və s. yalnız nağıllardamı
olub?! Yox, əlbəttə yox! Həyatda da buna bənzər möcüzələr, eşqin
yaratdığı heyrətamiz
hadisələr olur və çox vaxt insanlara inanılmaz görünür...
Çünki nə
elm, nə psixologiya, sosiologiya nə bilim daha hansı
araşdırma sahələri
bunların səbəbini
tapa, izah edə bilmir...
Məsələn, həyatı bir tükdən asılı adamın birdən-birə
sevinib gülməsini,
xoşbəxt olmasını
necə, hansı tərəfdən araşdırasan?! Yaxud dustağın,
azadlığı əlindən
alınmış özgürlük
dəlisinin sözlərindən
hürr yağmasının
səbəbini nə cür müəyyən edəsən?! Vətənindən
min-min kilometr uzaqda zindana atılmış, taleyi, sonrası təhlükədə, yaşaması
şübhə altında
olan, sadəcə bərkdən danışdığına
görə əyninə
geyindirilmiş dustaq köynəyindən ruhu, ürəyi sıxılan
Xəlil Rza Ulutürkün “Vallah nur içindəyəm, ey mənim gözüm
nuru!” deməsini sevgidən başqa nə ilə izah etmək olar?! Heç nə ilə!
90-cı ildə, Moskvada, Lefortovo zindanında yazdığı şeirlərin
Xəlil Rza yaradıcılığında
xüsusi önəmi,
yeri var. Nədənsə
bu şeirlər mənə xeyli fərqli görünür.
Sanki Vətən, xalq,
millət anlayışlarından
az da
olsa uzaqlaşan şair bir anlıq
özünə, həyatına,
yaşadıqlarına nəzər
salır, xarakteri, taleyi haqda düşünür...
Bir növ güzgüyə baxır
və Firəngizini görür! Ona görə də bu dövr yaradıcılığında
Firəngiz xanıma yazdığı şeirlər
xüsusi təsirlidi...
Bu əsərlərdə məhz sevginin təsəlli çaları,
uzaqdan-uzağa təskinlik
verməsi daha qabarıq təsvir olunub. Axı məhəbbətdən başqa, ən əsası sevdiyinin “dustaq xanımı” ağrısını yüngülləşdirmək,
unutdurmaq cəhdindən
başqa hansı duyğu yazdıra bilərdi bu şeirləri?! Bəli,
həmin əsərlərin
yazılmasında əsas
məqsəd məhz budu. Firəngizinin ağrılarını soyutmaq... ancaq həm də üzrxahlıq. Məlul-müşgül
dayanmış, boynu-buruq
nərgiztəki zərif xanımdan,
amma həm də müstəntiqlərə
zəng edən, ərinin azadlığı
üçün hər
cəfaya dözən
gəlindən üzrxahlıq!
Əslində sevginin bir qeyri-adiliyi də sınaqlardan çıxdıqca,
çarmıxa çəkildikcə
möhkəmlənməsi, şiddətlənməsi, güclənməsidi...
Hər dəfə
“son” deyə düşündüyün,
xilas olmağın mümkünlüyünə inanmadığın
böyük ya kiçik böhrandan sonra bir az da çox
bağlandığını, daha artıq sevdiyini hiss edirsən və bəzən özün də buna təəccüblənirsən!
Amma yəqin sevgi elə bu böhranlarla təzələnir, itirmək
qorxuları, ölüm
havaları ilə saflaşır! Xəlil Rzanın da bu şeirlərində qəribə saflıq, paklıq var. Sanki həbsxana,
dustaq həyatı onun hisslərini yenidən alovlandırıb...
Hətta o qədər
ki, şair qürurunu bir azca kənara qoyub açıq etiraflar da edir:
“Neçə qüsurumun
bircəsini də heç yerdə, heç vədə üzə vurmadın...” Və elə bu misralarla azəri qadınının obrazı
təsvir olunur. Əslində, başqa millətlərdə necədi,
bilmirəm! Amma həmişə bu cür yazılıb, bu cür təsvir
olunub azəri, türk qadını... İlahi gəlin, mələk qadın, səhvləri üzə vurmayan, verilən vədə görə sınağa çəkməyən,
ərinin arxasında mərdliklə duran dost kimi... Uşaqlarına “Atan kimi ol!” – deyən
ana kimi... Məhz bu xanımın
sayəsində, onun verdiyi güc sayəsində şair həbsxananı belə işıqlı təsvir
edə bilir... Və əminəm ki, birdən bu qadın dünyanın
o başından zəng
edib “darıxma, düzələcək!” desə,
şair ən nikbin əsərini də yarada bilər... Həbsxanada yazar! Azadlıq haqda ən... ən... ən... azad şeirini!
Xəlil
Rza Ulutürk: “Məlul-müşgül dayanma,
ey könlümün sirdaşı!”
Firəngizim, əzizim, mənim
yeganəm, bircəm,
Boynu-buruq nərgizim, qan-yaş tökən gülqönçəm!
Bəlkə öylə bilirsən bambaşqa məkandayam,
Hörümçəkli, ilanlı, qaranlıq
zindandayam.
Vallah, nur içindəyəm, ey mənim gözüm
nuru!
Burda nə bir əqrəb var, nə də hörümçək toru.
Kameramız kəmişıq, kiçik mənzilə bənzər.
Yorğan-döşək tər-təmiz, balışüzü
qət-əcər.
Möhürlü ədyalım var-evdəkindən
də yaxşı.
Məlul-müşgül
dayanma, ey könlümün sirdaşı!
Düzdür, qapım dəmirdi,
pəncərəm də
dəmirdən.
Nə qəm, bu da
əmr idi, gəldi ,
keçdi ömürdən.
Mən siyasi dustağam, sən uca tut başını!
Pəncərəni
aç bu gün... Əyilsin Günəş öpsün
gözlərinin yaşını.
Xəlil
Rza Ulutürk: “Mən sənə vəd etdim ağ gün, səadət...”
Sən mənim bəxtimə göylərdən enmiş
İlahi bir gəlin,
mələk bir qadın.
Neçə qüsurumun bircəsini də
Heç yerdə, heç
vədə üzə
vurmadın.
Nümunə göstərdin övladlarına:
– Atan kibi ol!
Nümunə göstərdin bütün
cahana:
– Xəlil kibi ol!
Mən sənə vəd etdim ağ
gün, səadət.
Heç vaxt soruşmadın: – Vədin bəs hanı?
Cahanda ən böyük səadət bildin
Birgə udduğumuz təmiz havanı.
İndi zəng edirsən müstəntiqlərə,
Həsrət gözlərinin əriyir odu.
Üçcə kəlmə deyib qoyur dəstəyi
– Du! Du! Du!
Ürəyindən hətta giley də keçmir:
Sənin vəd etdiyin səadət bumu?
Sən mənim bəxtimə göylərdən enmiş
İlahi bir gəlin, mələk bir qadın
Neçə qüsurumun bircəsini də
Heç yerdə, heç vədə üzə vurmadın.
Edam meydanında sıxılma, sönmə,
İlgəyi boynuma salsa öz əlim.
Bəşər qarşısında üzüağam mən,
Bəs sənin qarşında...
Solğun gözəlim?!
PƏRVİN
525-ci qəzet.-
2013.- 14 dekabr.- S.21.