Azərbaycan müəllimlərinin XIV qurultayı olub

"Müəllimlərin fəaliyyətini stimullaşdırmaq üçün yeni addımlar atılacaq"

Dekabrın 14-də Heydər Əliyev Mərkəzində Azərbaycan müəllimlərinin XIV qurultayı keçirilib.

Azərbaycanın bütün bölgələrindən nümayəndələrin seçildiyi qurultayda Prezident Administrasiyasının rəhbəri Ramiz Mehdiyev, baş nazirin müavini Elçin Əfəndiyev, təhsil naziri Mikayıl Cabbarov, dövlət rəsmiləri, millət vəkilləri, ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrinin rəhbər işçiləri, QHT nümayəndələri, nüfuzlu müəllim və ziyalılar iştirak ediblər.

Ümumilikdə qurultaya təhsil ictimaiyyətinin 900-ə yaxın nümayəndəsi qatılıb. Qurultayda ölkə təhsilinin inkişafında görülən işlər, "Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası"ndan irəli gələn məsələlər, qarşıya qoyulan vəzifələr müzakirə olunub.

Əvvəlcə Prezident Administrasiyasının Humanitar siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Fatma Abdullazadə Prezident İlham Əliyevin qurultay iştirakçılarına təbrik məktubunu oxuyub.

Tədbirdə çıxış edən təhsil naziri Mikayıl Cabbarov deyib ki, növbəti ildən başlayaraq ali təhsil müəssisələrində "Sabah" şərti adı altında qrupların təşkil olunması üçün seçimlər aparılacaq. O bildirib ki, "Sabah" şərti qrupları təhsildə fərqlənən tələbələrdən təşkil olunacaq. Məqsəd bu tələbələr üçün daha əlverişli şərait yaratmaqdan ibarətdir. Təhsil naziri istedadlı gənclərin Azərbaycanın sabahı, elitası olacağını qeyd edib və bu gənclərin diqqət mərkəzində saxlanılmasını zəruri sayıb. Nazir qeyd edib ki, bu il imtahanlardan keçmiş 244 müəllim işi qəbul etməyib.

M. Cabbarov bu sahədə araşdırma apardıqlarını, müəllimlərin əsasən rayonlara işləməyə getmək istəmədiklərinin üzə çıxdığını bildirib. O, işdən imtina edən müəllimlərin 82 faizinin qadın olduğunu qeyd edib.Təhsil naziri bu sahədə problemin aradan qaldırılması üçün müəllimlərin stimullaşdırılmasını, onlar üçün xüsusi ipoteka rejiminin tətbiq olunmasını zəruri sayıb.

Nazir deyib ki, təhsil sisteminin gücü ona xidmət edən müəllimlərin biliyindən üstün ola bilməz. Bu gün Azərbaycan təhsilində olan qüsurların əsas səbəblərindən biri pedaqoji heyətin xeyli hissəsinin hələ də kifayət qədər ixtisaslı olmamasından irəli gəlir. Onun sözlərinə görə, son 20 ildə hər il məktəblərə çoxlu sayda təcrübəsi, bəzi hallarda kifayət qədər pedaqoji təhsili olmayan təhsil verənlər gəlib. Nazir qeyd edib ki, hətta onların arasında saxta diplomlarla işləyənlərə də rast gəlinir: "Bir tərəfdən bunun səbəbi maaşın az olmasından müəllimliyin peşə kimi cəlbediciliyini itirməsi, nəticədə savadlı gənclərin özləri üçün daha perspektivli olan digər ixtisasları seçməsi olubsa, digər səbəb ali təhsil müəssisələrinin müəllim ixtisasına ən aşağı balla qəbul olunma imkanı yaratdığından çox aşağı bilik səviyyəli insanların bu sahəyə axınını stimullaşdırmasıdır. Hazırda müəllim hazırlığı sistemində paradoksal vəziyyət yaranıb. Təkcə ali təhsil müəssisələrində hazırlanan pedaqoji kadrların sayı onlara olan real tələbatı təxminən 2 dəfə üstələyir. Sistemin nə qədər qeyri-səmərəli çalışdığını aydın görmək olur". M. Cabbarov əlavə edib ki, imtahan prosesi nəticəsində müəllimlərin biliklərinə əsaslanaraq vakansiyaların doldurulmasında çətinlik çəkilir. Bu vəziyyəti dözülməz hesab edən təhsil naziri qeyd edib ki, pedaqoji kadr hazırlığı məsələlərinə xüsusi diqqət ayrılmasını, bu sahədə nəticələri davamlı aşağı olan təhsil müəssisələrinin fəaliyyətinin dayandırılmasını vacib sayır.

M.Cabbarov vurğulayıb ki, Azərbaycanda müəllim peşəsinin nüfuzunun artırılması onun yüksək və mənəvi motivasiyası, pedaqoji təhsilə istedadlı gənclərin cəlb olunması və islahatların həyata keçirilməsi üçün ən vacib amildir. O bildirib ki, müəllim peşəsinə istedadlı gənclərin cəlb olunması məqsədilə tələbə dövründən başlayaraq maddi stimullaşdırma mexanizmləri həyata keçirilməlidir. M. Cabbarov qeyd edib ki, hər bir müəllimi ixtisasartırma kurslarına cəlb etmək lazımdır. Bununla əlaqədar müəllimlərin peşəkarlıq səviyyəsinin könüllülük əsaslarla yoxlanılmasının nəzərdə tutulduğunu deyən nazir vurğulayıb ki, attestasiya nəticəsində uğurlu nəticə göstərən müəllimlər üçün differensiyalaşdırılmış əmək haqqının verilməsi təmin ediləcək: "Attestasiyadan keçməyən müəllimlər üçün isə təlimlər təşkil olunacaq. Onlara növbəti attestasiyaya hazırlaşmaları üçün imkan yaradılacaq. Müəllimlərin karyera inkişaf və fəaliyyətini stimullaşdırmaq üçün yeni sistemin yaradılması məqsədilə müvafiq addımlar atılacaq. İdarəetmə funksiyalarını həyata keçirən dövlət qurumlarının səlahiyyət və məsuliyyət dairəsinin yenidən müəyyənləşdirilməsinə ehtiyac duyulur". Nazirin fikrincə, yerli qurumlar idarəetmə funksiyalarını tam olaraq öz əllərinə almalı, məktəblərdə vəziyyəti, kadrların yerləşdirilməsi, tədris prosesi ilə maraqlanmalı, lazımi dəstək göstərməlidirlər.

Nazir vurğulayıb ki, hazırda Azərbaycanın ümumtəhsil sistemindəki 4513 təhsil müəssisəsində 1 milyon 188 min şagirdin təlim tərbiyəsi ilə 151 min 538 nəfər müəllim məşğul olur. Məktəblərdə ümumi şagird müəllim nisbəti 1:8, orta şagird sıxlığı 16 nəfər təşkil edir. M. Cabbarovun sözlərinə görə, son illər ölkədə müsbət demoqrafik dəyişiklərin baş verməsi nəticəsində birinci sinfə gedən şagirdlərin sayı artır: "2013-2014-cü tədris ilində 137 mindən çox şagird məktəbə qədəm qoyub. Bu rəqəm növbəti illərdə daha da artacaq". Nazir vurğulayıb ki, 108 ilk peşə ixtisas təhsili müəssisəsində 29 min 337 nəfər təhsil alır. Orta ixtisas təhsili pilləsində 64 min 116 tələbənin 59 təhsil müəssisəsində oxuduğunu deyən nazir qeyd edib ki, 44 mülkü ali təhsil ocağında bakalavr səviyyəsi üzrə 136 min 682 nəfər, magistratura səviyyəsində 11 mindən çox tələbə təhsil alır: "Son illər ərzində 2700-dən çox məktəb əsaslı təmir olunub. Bunun da nəticəsində 1 milyondan çox şagirdin təlim şəraiti yaxşılaşıb. Xaricdə təhsil proqramı çərçivəsində bu günə qədər 2612 gənc Dövlət Neft Fondunun hesabına maliyyələşdirilib". Təhsil naziri əlavə edib ki, ümumi orta təhsil səviyyəsində hər bir şagirdin elektron dərsliklərlə yüklənmiş planşetlərlə təmin olunması istiqamətində hazırlıq işləri aparılmalıdır. Onun sözlərinə görə, "Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası"nda əsas istiqamətlərdən biri də dünya standartlarına uyğun tədrisin maliyyələşdirilməsi sisteminin qurulmasıdır: "O cümlədən müxtəlif mənbələrdən istifadə olunmaqla təhsilin maliyyələşdirmə sisteminin təkmilləşdirilməsi, təhsil müəssisələrində adambaşına maliyyələşdirməyə keçid, təhsilin inkişaf fondunun yaradılması nəzərdə tutulur. Maliyyələşdirmədə əsas yükü dövlətin üzərinə düşməməlidir. Bu yük bütün cəmiyyət, biznes sahələri, valideynlər, bütün fayda götürənlərin üzərinə düşür. Təbii ki, maliyyələşdirmədə əsas rolu dövlət həyata keçirir. Amma beynəlxalq təcrübə göstərir ki, təhsil sahələrinin özünü maliyyələşdirmə sisteminin tətbiqi, ödənişli təhsil xidmətlərinin göstərilməsinin dəstəklənməsi təhsilin inkişafına müsbət imkanlar yaradır".

Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasının (TQDK) sədri Məleykə Abbaszadə isə bildirib ki, müəllimlər informasiya müharibəsi gedən dünyada ön cərgədədirlər. TQDK sədri bildirib ki, həm orta, həm də ali məktəblərdə təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsi ardıcıl aparılmalıdır: "21-ci əsrin öz tələbləri var, yeni texnologiyalar cəmiyyətin həyatını dəyişir. Beynəlxalq elmi dairələr 21-ci əsrdə inkişaf üçün mürəkkəb problemlərə effektiv cavab vermək, məlumatı dinamik idarə etmə, komandada işləmək bacarığı, texnologiyadan effektiv istifadə və davamlı bilik yaratmanı əsas sayırlar".

M. Abbaszadə Təhsilin İnkişafı üzrə Dövlət Strategiyasının əsas məqsədinin biliklərə əsaslanan cəmiyyət qurmaq olduğunu bildirib. Onun sözlərinə görə, bu sahədə müəllimlərin üzərinə böyük iş düşür, müəllim zamanın nəbzini tutmaq üçün daim üzərində çalışmalıdır: "Təhsil sahəsində yeniliklər baş verdikcə qiymətləndirmə də dəyişikliklərə məruz qalır. 21-ci əsrin bilik və bacarıqlarını qiymətləndirmək çətindir, biz bu istiqamətdə çalışırıq. Minlərlə ali, orta məktəb müəllimi, AMEA bu sahədə TQDK ilə birgə çalışır. Ancaq bu sahədə bu gün ciddi bir problem var. Müasir dövrdə təhsildə qiymətləndirmə metodları fərqlidir, ancaq pedaqoji institutlarda bu sahədə tədris aparılmır. Pedaqoji institutlarda müasir qiymətləndirmə kursları yaradılmalıdır". M. Abbaszadə bildirib ki, hər bir şagirdə, tələbəyə fərdi yanaşma olmalıdır. O qeyd edib, TQDK-da regionun, məktəbin qiymətləndirilməsi aparılır.

Milli Məclisin Elm və təhsil komitəsinin sədr müavini Bəxtiyar Əliyev deyib ki, bu gün orta məktəb şagirdləri repetitorların yanında hazırlaşırlar, ali məktəbi bitirən məzunlar şirkətlərə işə qəbul üçün hazırlıq kurslarına gedirlər. Cəmiyyət buna normal yanaşır, ancaq bu, normal hal deyil. B.Əliyev bildirib ki, müəllim kadrların hazırlanması ən ağrılı məsələdir: "Azərbaycanda müəllim hazırlığı ilə bağlı bitkin model yoxdur. Biz bu işi köklü şəkildə yenidən qurmalıyıq". Millət vəkili qeyd edib ki, irəliləyişə nail olmaq istəyiriksə, müəllimin nüfuzunun geri qaytarılmasına nail olmalıyıq. O, təhsil sistemində psixoloji xidmətin əsaslı şəkildə yenidən qurulması və tətbiqini də zəruri sayıb: "Təhsil Nazirliyi yanında yeni metodik mərkəz yaradılmalı, pedaqoji kollektivdə sağlam mühitin yaradılması üçün psixoloji xidmət önə çəkilməlidir". B. Əliyev təhsilin inkişafı ilə bağlı təkliflərini də açıqlayıb: "Yeni nəsil universitetlər yaradılmalı, orada rəqabət qabiliyyətli ixtisaslı kadrlar, mütəxəssislər hazırlanmalıdır. Mülkiyyət formasından asılı olmayaraq, bütün ali təhsil müəssisələrində ödənişli təhsil və qəbul planı ləğv edilməlidir. Qəbul dövlət sifarişli ixtisaslar üzrə aparılmalıdır. Ali məktəblərə maliyyə və təşkilati müstəqillik verilməlidir. Eyni zamanda müəllimin nüfuzunu artırmaq üçün ona dövlət qulluqçusuna bərabər status verilməlidir".

Sonda Azərbaycan Müəllimlərinin XIV qurultayında qətnamə qəbul olunub. Qətnaməni Təhsil Nazirliyi Dərslik və nəşriyyat şöbəsinin müdir müavini Əsgər Quliyev oxuyub. Qətnamədə qeyd olunub ki,Təhsilin İnkişafı üzrə Dövlət Strategiyasında əsas məqsəd dünya ölkələri ilə inkişafda geriliyə yol verməmək, biliklərə əsaslanan iqtisadiyyat quruculuğunda insan kapitalını önə çəkməkdir. Vurğulanıb ki, Təhsilin İnkişafı üzrə Dövlət Strategiyası təhsilin məzmunca yeniləşdirilməsi milli ənənələrə, modernləşmə meyllərinə tamamilə uyğun olaraq şəxsiyyət yönümlü təhsil sisteminin formalaşdırılmasına yönəlib. Aparılacaq islahatlar innovativ metodları tətbiq edən, səriştəli təhsil verənin formalaşmasına, müəllimin nüfuzunun yüksəlməsinə cavab verəcək. Təhsilin maliyyələşdirilməsinin onun keyfiyyətinə yönəldilməsinə ehtiyac var.

Qətnamədə bildirilir ki, təhsilin maliyyələşdirilməsinin yeni mexanizmi ilə bağlı Təhsilin İnkişafı üzrə Dövlət Strategiyasında yer alan müddəalar yeni maliyyələşmə mexanizminin yaranmasına imkan verəcək, Azərbaycanın dünya dövlətləri arasında layiqli yer tutmasını təmin edəcək.

Qurultay iştirakçıları Prezident İlham Əliyevi seçkilərdə qazandığı qələbə münasibətilə təbrik edib, həyata keçirilən daxili və xarici siyasəti dəstəklədiklərini bildiriblər. Qətnamədə prezidentin müasir təhsil sisteminin qurulması kimi böyük uğura imza atacağı vurğulanıb.

Sevinc QARAYEVA,

Vəfa MƏMMƏDLİ

525-ci qəzet.- 2013.- 17 dekabr.- S.5.