Əsəd Cahangir: “Mənim tənqidim böyük-kiçik yeri bilir”

Pərvinin həmsöhbəti tənqidçi Əsəd Cahangirdir

Pərvin: Əsəd bəy, əvvəla “Kim yatmış, kim oyaq?” kitabınızın işıq üzü görməsi münasibətiylə təbrik edirəm sizi. Söhbətimizə də elə kitabdakı ilk essenizin adı ilə başlamaq istəyirəm: “Əsəd haradadır?” Onun yerini özünüz üçün müəyyənləşdirmisiniz?

Əsəd Cahangir: Təşəkkür edirəm! Mənə elə gəlir ki, hər bir qələm adamı qloballaşma, yaxud millilik dileması önündə qaldığımız bir zamanda öz yolunu müəyyənləşdirməlidir. Bəziləri qloballaşmanın, digərləri milliləşmənin tərəfdarlarıdırlar. Amma mənim düşüncəm budur ki, hansısa tərəfə meyl etmək həqiqətdən sağa, yaxud sola sapmaq deməkdir. Həqiqət isə bunların ikisinin ortasındadır. Biz ancaq milliliyə qapılıb qalmamalıyıq, kənara çıxmalı və oradan özümüzə baxıb daha dəqiq qiymət verməliyik. Yəni özümüzü dünyanın fonunda dərk etməliyik. Mənim bir tənqidçi, bir vətəndaş, bir insan kimi mövqeyim budur və mən burdayam.

Pərvin: Elə həmin essenizdə köhnəlik-yenilik ziddiyyətinin həll olduğu məqamdan da danışırsınız. Yəqin burda da ən çətini həmin ortaq nöqtəni tapmaqdır. Sizcə “ideal orta”ları tapmaq mümkündü, alınır?

Əsəd Cahangir: Sənətə, ədəbiyyata, həyata bu nöqtədən baxan sənətkarlarımız tarixən olub. Nizaminin özü, yaxud Üzeyir Hacıbəyli, Adil İskəndərov... Çoxdu belə sənətkarlar. Müasir dövrdə isə bu cür yazılmış əzərlərə ən bariz nümunə olaraq Anar müəllimin “Ağ qoç, qara qoç” əsərini misal göstərə bilərəm. Bu əsərdə dünya mədəniyyətinə böyük bir sayğı var, amma həm də öz milli kimliyini qoruyub saxlamaq ideyası vurğulanır. Bu barədə kitabda yer almış “Platondan Anara” məqaləmdə də yazmışam.

Pərvin: Belə bir fikir var ki, tənqidçilərin kitab buraxdırması bir az təhlükəli işdir. Çünki onların kitabları uzun illər tənqid etdikləri adamların tənqid hədəfinə çevrilə bilir... Düşünmüşdünüz bu barədə?

Əsəd Cahangir: Bəli, düşünmüşdüm. Ona görə də diplomatik bir gediş edib bu kitaba esselərimi və təqdiredici yazılarımı daxil etmişəm. Mənim 50-dən artıq məqaləm, essem var. Lakin burada yer alan 21 məqalənin, essenin arasında sözün birbaşa mənasında tənqidi xarakterli yazı yoxdur. Müəyyən tənqidi ştrixlər ola bilər, amma təhlil, özü də təqdiredici təhlildən ibarət yazılar üstünlük təşkil edir. Daha dəqiq desəm, kitabın prelyudiyasında, yəni “Əsəd haradadır?” essesində haqqında danışdığım ortaq nöqtəyə uyğun gələn yazılar yer alıblar kitabda. Başqa sözlə desək, kitabda oyaqlardan söz gedir, yatanları növbəti kitabıma saxlamışam.

Pərvin: Yəqin 21 rəqəmi də təsadüf deyil...

Əsəd Cahangir: Bunu da bilərəkdən etmişəm. İyirmi bir 3 rəqəmi seriyasından olan ədəddir, yəni 2 üstəgəl 1 bərabərdir 3-ə. Üç isə şansın, naxışın numeroloji simvoludur. Ümumən, mən numerologiya, yəni rəqəmşünaslıqla maraqlanır və rəqəmlərin mistikasına inanıram. İllərlə bu barədə həyati müşahidələr aparmışam və belə qənaətə gəlmişəm ki, bu elmin əsasını qoyanlar kimi nə Pifaqor, nə də xaldeylər səhv etmirdilər.

Pərvin: Bu günlərdə AYB-nin Natəvan klubunda kitabınızın təqdimat mərasimi keçirildi. İllərlə əsərlərini təhlil etdiyiniz, haqqında yazdığınız yazıçıların sizin barənizdə fikirləri maraqlıydı... Ümumiyyətlə, sizə təhlil olunmaq necə təsir edirdi?

Əsəd Cahangir: Əvvəla mən Anar müəllim başda olmaqla təqdimatda iştirak edən, söz söyləyən hər kəsə minnətdarlığımı bildirirəm. Mənim üçün oradakı çıxışların ən önəmlilərindən biri təbii ki, Anar müəllimin çıxışı idi. Anar müəllim dünya şöhrətli yazıçımız, ağsaqqalımız, sədrimizdir. Onun böyüklüyü budur ki, yeri gələndə olduğu zirvədən yanımıza enib qələm dostumuz kimi də danışa bilir. Təqdimatda Anar müəllimin çıxışını dinlədikcə bir daha əminləşdim ki, insan özünə verilən qiyməti hiss etmək üçün müəyyən qədər səbr etməlidir. Tələsmək lazım deyil, hamı hər şeyi görür. Sadəcə, böyüklərimiz bizlərin mənəvi, psixoloji cəhətdən də o müsbət fikirlərə layiqliyimizə əmin olmaq istəyirlər. Elə ki, onlarda bu əmniyyəti yaradırsan, sənin haqqında o sözləri deyirlər. Təkcə istedadlı, intellektli olmaq şərt deyil, insan kimi də formalaşmalısan ki, sənin haqqında fikirlərini qəti və birmənalı şəkildə ifadə edə bilsinlər, sözlərini deməyə ehtiyat etməsinlər.

Tədbirin aparıcısı, şair Çingiz Əlioğlu, kitabın redaktoru Arif Əmrahoğlu, yazıçı və şairlərdən Çingiz Abdullayev, Aqil Abbas, Vaqif Bəhmənli, Səyyad Aran, Ənvər Əhməd, dramaturq Əli Əmirli, tənqidçi həmkarlarım Vaqif Yusifli, Bəsti Əlibəyli və digərlərinin çıxışları da təbii ki, xoş idi. Kimin tərifdən xoşu gəlmir ki? Sağ olsunlar. Bu təriflərin fonunda hətta Sabir Rüstəmxanlının müəyyən tənqidi notlara söykənən çıxışı da xoş təsir bağışlayırdı. Məni ən çox mütəəssir edən isə qocaman şairimiz İlyas Tapdığın tədbirə ünvanladığı təbrik məktubu idi. Təəssüf ki, səhhəti ilə bağlı İlyas müəllim təqdimatda iştirak edə bilmədi. Onun tezliklə sağalmasını arzu edirəm.

Pərvin: Siz özünüz, gənclər haqqında yazanda, söz deyəndə “tələsməmək” prinsipinə əməl edirsiz?

Əsəd Cahangir: On il əvvəl bu prinsipə o qədər də riayət eləmirdim. İndi tələsmirəm, daha çox ölçüb-biçirəm, dediyim sözün məsuliyyətini getdikcə daha dərindən duyuram. Əvvəllər bəzi gənclərə qol-qanad vermək, onları ruhlandırmaq üçün bir qədər tələsdiyimdən sonralar peşiman olmuş, təəssüflənmişəm. Belə bir misal var ki, “Ağıl yaşda olmur, başda olur”. Amma bu misalın ikinci hissəsi çox vaxt deyilmir: “Yaş keçdikcə ağıl başa gəlir...” Yeri gəlmişkən deyim ki, illər öncə bizim ağsaqqal yazıçılarımızın gəncliyə münasibəti mənə qeyri-obyektiv, sərt görünürdü. Amma indi o yaşlı yazıçılara haqq qazandırıram. Əslində, onlar gəncləri tərifləyənlərdən, arxayınlaşdıranlardan daha çox sevirlərmiş. Axı əlinə təzəcə qələm alan bir gənc ilk addımındanca, bütün tərif instansiyalarını keçsə, sonra nəyi eşitməyə calışacaq? Gənclər həmişə hansısa bir zirvəyə can atmalıdırlar.

Pərvin: Mübarizə hissi olmalıdır...

Əsəd Cahangir: Bəli! Məhz mübarizə hissini yerə qoymamalıdırlar. Hansısa görkəmli yazıçının, şairin müsbət rəyini, təqdirini qazanmaq üçün çalışmalıdırlar. Aydındır ki, təqdiredici rəy yaradıcı adama böyük stimul verir. Amma hələ yolun başlanğıcında bütün xoş sözləri eşidən, mükafatları alan adamın xasiyyətində özündənrazılıq, təkəbbürün yaranması ehtimalı çox böyükdür. Bu isə yaradıcı insanı, ümumən insanı uçuruma aparır. Bu, incəsənət sahəsində xüsusən daha qabarıq nəzərə çarpır. Adam səhnəyə gəlir, on il sonra Xalq artisti fəxri adını alır və sonra başlayır yerində saymağa. “Xalq artisti” deyəndə Rəşid Behbudov, Şövkət Ələkbərova, Zeynəb Xanlarova yada düşür. Amma gəlin görək indiki “narodnıları” bu sənətkarlarla müqayisə etmək olarmı? Məncə, tərifləməyə və təltif etməyə tələsmək lazım deyil.

Pərvin: Esselərinizdən birində “ədalət” hissi haqqında maraqlı fikirləriniz var. Yazırsız ki, hökmdarlardan tələb olunan əsas xüsusiyyət ədalətli olmaq idi. Məncə, bu cəhət bütün sənət sahiblərində olmalıdı. Bir tənqidçi kimi nə qədər ədalətlisiniz?

Əsəd Cahangir: Hesab etmirəm ki, kiməsə qarşı ədalətsizlik etmişəm. Ola bilər ki, 1-2 yazımda fikrin ifadə formasında qabarıqlıq olub. Amma mən heç vaxt, heç kəsi arqumentsiz və faktlarsız tənqid etməmişəm. Təriflərimdə də ehtiyatlı olmağa, fikrimi əsaslandırmağa çalışmışam. Ola bilər ki, mən bir insan kimi hansısa yazıçını başqasından daha çox sevim... Yaxud da birinə sevgim olmasın. Lakin onun özünə münasibətim həlledici amil olmayıb. Əsas sözü mətnə görə demişəm. Ədalətli yanaşmağa maksimum çalışmışam, amma buna bəlkə də həmişə nail olmamışam. Çünki bu, çox çətindir, tükdən də nazik körpünün üstü ilə yerimək kimi bir şeydir. Burda sağa, yaxud sola aşmaq ehtimalı həmişə böyük olur. Ümumən götürəndə isə ədalət vicdan, yəni insanın daxili Allahı ilə bağlıdır. Kimdə bu Allah oyaqdırsa, ədalətli, kimdə yatıbsa, ədalətsiz olur. Sənətkarın böyüklüyü onun öz vicdanı ilə nə qədər üz-üzə dura bilməsi və oxucunu öz vicdanı ilə nə dərəcədə üz-üzə qoya bilməsi ilə əhəmiyyətli dərəcədə bağlıdır. Bunun ən bariz örnəkləri kimi Nizaminin, Füzulinin, Şekspirin, Tolstoyun, Dostoyevskinin, Üzeyir Hacıbəylinin adlarını çəkmək olar.

Pərvin: Yazıçı üçün ovqat, aura həlledici amildir. Bəs tənqidçinin ovqatı yazılarına təsir edə bilir? Məsələn, bu gün xoşbəxtsiz və hər şey, hətta ən mənasız əsər də gözəl görünür gözünüzə. Yaxud da qanınız qaradı və bütün qəzəbinizi yazıya köçürürsüz...

Əsəd Cahangir: Bəlkə də, hansısa tənqidçinin praktikasında bu var. Mənim mətnə yanaşmam konkret güzaranımdan, əhvalımdan, yaxud da maddi və mənəvi durumumdan asılı deyil. Əksinə, çox çətin vaxtlarda elə işıqlı, sevgiylə dolu yazılar yazmışam ki... Sanki həmin məqalələrdəki işıq problemdən qurtulmağa ən azı mənəvi cəhətdən kömək olub. Bir növ təsəlli tapmışam.

Pərvin: Bir neçə il öncə müsahibənizdə demişdiniz ki, ən çox sevdiyiniz yazınız “Söz” essesidir. O zamandan bu yana fikriniz dəyişməyib ki?

Əsəd Cahangir: Xeyr, dəyişməyib! Bilirsiz niyə? Çünki “Söz” mənim sözə ilk sevgimdir. İlk sevgi isə heç vaxt unudulmur. O yazının maraqlı tarixçəsi var. 1994-cü il idi. Rəhmətlik Sabir Əhmədli mənə “Müasir Azərbaycan ədəbi prosesi nə üçün zəifdir?” mövzusunda məqalə yazmağı tapşırmışdı. Həmin vaxt o “Ədəbiyyat” qəzetinin baş redaktoru işləyirdi. Yazıya başladım və bir səhifədən sonra anladım ki, nəzərdə tutduğumu yox, nə isə başqa bir şey yazıram. Bitirəndən sonra yazını gətirib verdim Sabir müəllimə. Oxuyub dedi: – “Əsəd, sən Hegeldən qəliz yazırsan.” Bir neçə gündən sonra getdim yanına, dedi yazını itirmişəm. O zaman kompyuter yox idi, əllə yazırdım və yazının üzünü də köçürmürdüm. (gülür) O qədər təcrübəsiz idim, elə bilirdim ki, redaksiya lövhi-məhfuzdur və ordan heç nə itə bilməz... İstilənmişdim, çox sevdiyim bir yazımı itirə bilərdim. Nəsə etməliydim. Evə gəlib bütün gecəni səhərə qədər esseni yaddaşımdan yazıya köçürdüm. Yazı çap olunandan 4-5 il sonra kağız-kuğuzlarımı saf-çürük edəndə qəfildən “Söz”ün ikinci əlyazmasını tapdım. Jurnaldakı ilə tutuşdurub gördüm ki, bir nöqtəsi, vergülü belə fərqli deyil, eynidir, yalnız bir cümlə düşüb. Mən onda başa düşdüm, nəyi ki, bizə Allah yazdırır, (yəni o işıqla, ilhamla yazırıq) onu beynimizə həkk edir. Bu, mənim üçün sanki bir sınaq idi – mən sadəcə “Söz”ü yox, sözü itirmədim.

Pərvin: “Söz” essesinə xüsusi sevginiz bununla bağlıdır? İtirmək təhlükəsi ilə?

Əsəd Cahangir: Həm də bununla bağlıdır. Amma ikinci bir səbəb də var. Mən böyük ədəbiyyatşünas alimlərimiz Yaşar Qarayev, Kamal Abdulla, Nizami Cəfərovun yaradıcılığından çox bəhrələnmişəm, onlardan çox öyrənmişəm. “Söz”ə qədər hər yazımda hiss edirdim ki, onlardan hər hansı birini üslubi, yaxud məna baxımından ya təkrar, ya da təqlid edirəm. Heç kəs bu barədə deməsə də, mətndə onların düşüncə və əl izlərini özüm görürdüm. Ustadlarıma böyük hörmətimlə yanaşı,“Söz”ü yazandan sonra özümü tapdım, başa düşdüm ki, bu, artıq mən özüməm, öz sözümdür, istər üslubi, istərsə də məzmun yönündən.

Pərvin: Həm gənclər, həm də yaşlı yazıçılar haqqında 50-dən çox məqalə müəllifisiniz. Mentalitetimizin itirilməkdə olan, amma gözəl tərəflərindən biri də böyüklərə münasibətdir. Ümumiyyətlə, sizcə tənqid böyük-kiçik bilir? Yaşlı bir yazarın əsərini cavan yazıçıya yanaşdığınız sərtliklə tənqid edə bilərsiz?

Əsəd Cahangir: Xeyr, etmirəm bunu! Yaş kateqoriyasını həmişə nəzərə alıram. Birinci ona görə ki, özümdən böyük yazıçılar artıq ədəbiyyatda sözünü demiş, özünü təsdiq etmiş adamlardı. Onlardan bəziləri ümumiyyətlə tənqiddən yuxarıda dayanır. Bəzilərinin isə sərt tənqiddən sonra daha yaxşı yazacaqlarına inanmıram. Yaşlı yazıçılar artıq formalaşıblar, hətta bu formanın dağılması mərhələsindədirlər. Sərt analiz onları yönləndirmək, istiqamətləndirmək gücündə deyil. Bu bihudə zəhmət sərf etməkdi. Amma hələ özünün yolunu müəyyənləşdirməmiş gəncə müəyyən sərt yanaşmayla nəsə istiqamət vermək mümkündür.

...Bir məqamı da etiraf edim ki, bumeranq qanununa inanıram. Mən indi özümdən böyüklərə necə yanaşıramsa, gələcəkdə gənclər də mənə o cür münasibət bəsləyəcəklər. Ona görə mənim tənqidim böyük-kiçik yeri bilir (gülür).

Pərvin: Bəs alicənablıq? Tənqidiniz alicənabdır? Qadın yazarlar haqda yazanda özünüzü bir centlmen kimi aparmağa borclu sayırsız?

Əsəd Cahangir: Cins kateqoriyasını da nəzərə alıram. Qadın haqda yazdığım ikinci planda həmişə mənə senzorluq edir.

Pərvin: Və həmin məqaləni obyektiv yazı hesab edirsiz?

Əsəd Cahangir: Əlbəttə... Fikrimi onsuz da deyirəm. Amma o fikrin ifadə formasında yazarın qadın olduğunu hökmən nəzərə alıram. Hətta məni təhqir edən qadınla da çox təmkin, nəzakət, səliqə ilə davranmağa çalışıram. İndiyə kimi bircə dəfə xaricdə yaşayan bir şairəyə münasibətdə alicənablıq sərhədlərini azacıq aşmışam. Amma buna imkan verən onun özünün yazıları və davranışı olub. Məncə, təkcə kişilər “centlmen” olmaqla iş bitmir, qadınlar da “ledi” olmağı bacarmalıdırlar.

Pərvin: Şübhəsiz ki, bədii əsərə uzun illər ədəbi tənqidlə məşğul olan adam kimi xüsusi baxışınız formalaşıb. Yəni adi oxucunun təsirləndiyi, kövrəldiyi məqamlarda siz struktura baxırsız, yazıçı priyomunu düşünürsüz və s. Bir az da ibtidai, saf zövqü itirməyinizə təəssüflənmirsiz ki?

Əsəd Cahangir: Haqlısız! Zamanla, işlədikcə həmin zövq itir. Məsələn, mən 14 yaşımda Homerin “İlliada” əsərini oxuyanda havalanmışdım. O əsərin mifoloji aləmi, Allahlar, qəhrəmanlar dünyası mənə çox təsir etmişdi. Sanki ayrıca bir “İlliada” dünyası vardı mənim üçün. İndi universitetdə müəlliməm, dərs deyirəm, hər il həmin əsəri yenidən oxuyuram və görürəm ki, o effekti vermir. Amma heç nə itmir, heç nə yoxa çıxmır, sadəcə bir formadan başqa formaya keçir, uşaqlıqda mətndən aldığım duyğusal zövqün də yerini başqa zövq, əsəri oxuyub da ideyanı, konstruksiyanı, fundamenti görməkdən aldığım intellektual ləzzət tutub...

Pərvin: Amma hər halda nəsə itirmisiniz... Çünki cümlədəki enerjidən, ruhdan, auradan havalanmaqla, onun quruluşundan zövq almaq eyni deyil axı...

Əsəd Cahangir: Düzdü, beynim ləzzət alır, amma ürəyim ləzzət almır. Lakin bəzən elə əsərlər olur ki, onlar köhnə duyğuları, yəni dediyiniz o ibitdai zövqü qaytarır mənə. Bu müəlliflərə xüsusi minnətdarlığım var. Məsələn, Azər Abdullanın “Gül yağışı” hekayəsi. O hekayəni oxuyana kimi ölüm mənim üçün qorxusuz bir proses idi. Mən Allaha, axirətə onsuz da inanırdım. Amma düşünürdüm ki, biz öləndən sonra başqa dünyaya gediriksə, burda qorxulu nə var ki? Qəbr əzabı deyilən bir şey yoxuydu mənim üçün. Bu hekayədə qəbr əzabı o qədər dəqiq təsvir olunub ki, bunu ancaq bir dəfə ölüb-dirilən adam yaza bilərdi. Bir sözlə, qəbr əzabı deyilən bir şey başıma girdi və yəqin ki, ölənəcən ordan çıxmayacaq. Demək, hekayə mənə hətta qorxu şəklində olsa da, duyğusal zövq vermiş, mənəvi dünyamı genişləndirmişdi.

Pərvin: Çox vaxt məişət qayğılarından uzaqlaşmaq, dincəlmək üçün mütaliə məsləhət görülür. Mütaliədən dincələ bilirsiz?

Əsəd Cahangir: Yox, mən dincəlmək üçün oxumuram daha. Buna zamanım yoxdur. Ancaq işləmək, yazmaq üçün oxuyuram. Xüsusən də, AYB-də işləyəndən mütaliə mənim üçün professional vərdişə, peşəkar borca çevrilib. Amma illərlə mütaliənin mənə necə zövq verməsi, məni necə tərbiyə etməsini müşahidə etmişəm.

Pərvin: Demək, bədii ədəbiyyatın insanı tərbiyə etməsinə inanırsız?

Əsəd Cahangir: Çox inanıram.

Pərvin: Amma ətrafımızda “mütaliəli tərbiyəsiz”lər də az deyil...

Əsəd Cahangir: (gülür) Elədir, amma bədii ədəbiyyat olmasaydı, bunların sayı daha çox olardı.

Pərvin: Əsəd bəy, bilirik ki, bədii yaradıcılıqla da məşğul olursunuz. Amma tənqid kimi mütəmadi və ardıcıl deyil... Yaradıcılığa da şeirlə başlamısınız... Eşitdiyimə görə, hazırda roman üzərində işləyirsiniz.

Əsəd Cahangir: Şeir yazmağa 10 yaşımdan başlamışdım. Bir ədəbiyyat müəlliməmiz vardı, taleyindən narazı bir xanım idi, sevmədiyi bir oğlan zorla qaçırmışdı onu. Bir gün “Yurdumuza bahar gəlir” adlı inşa tapşırdı bizə. İnşanı yazdım, arada eyni adlı şeirimdən parçalar da verdim. Elə bilirdim ki, müəllimə bütün uşaqların qarşısında alnımdan öpəcək, başımı tumarlayacaq. Elə olmadı. Müəllimə öz biganə reaksiyası ilə məni pərt elədi. Amma həvəsdən düşmədim. Bütün ömrüm boyu şeir yazmışam. Sadəcə dərcinə xüsusi marağım olmayıb. Amma heç vaxt ilhamsız şeir yazmamışam. Mən hətta romanın da ilhamla yazılmasının tərəfdarıyam. İlham yuxarıdan verilən işarə, Allahın xeyir-duası deməkdir. “Heyvani komediya” adlanan romanımın başa çatması üçün də Muzanı gözləyirəm.

Pərvin: Maraqlı addır. Niyə məhz heyvani?

Əsəd Cahangir: “Dəmirbaşlar” essemdə adətən düşünüldüyünün əksinə tərəqqi yox, tənəzzül ideyasını irəli sürmüşəm. Əvvəl Qızıl, sonra Gümüş, sonra Bürünc dövrləri olub. İndi Dəmir dövrüdür. Dantenin “İlahi komediya”sı olub. Sonra “Bəşəri komediya”nı Balzak yazıb. Bəşəriyyətin daha bir pillə aşağı düşməsi prosesinə uyğun olaraq “Heyvani komediya” yazmaq istəyirəm. Əlbəttə ki, bununla da özümü nə İntibah dahisi, nə də tənqidi realizmin patriarxı ilə müqayisə etmirəm.

Pərvin: Öz düşüncələrini, fikirlərini yazmaqla başqasının əsərlərini analiz etmək... Əsas fərq nədir? Hansı daha maraqlıdı sizin üçün?

Əsəd Cahangir: Öz düşüncələrini yazmaq daha asandır. Çünki sənin qarşında mətn yoxdur. Sənsən və sənin fikirlərindi. Necə, hansı istiqamətdə getməyi özün müəyyənləşdirirsən. İlham köhləninin başını hara istəsən, buraxa bilərsən. Başqasının mətni üzərində işləməyin də öz maraqlı tərəfləri var – mətnin ətini sümüyündən ayırmaq, skeletinə gedib çıxmaq, cərrahiyyə işi görmək! Birində qurur, birində sökürsən!

Pərvin: Bir sənətkar üçün qalibiyyət nə qədər vacibdir? Məsələn, “Kim yatmış, kim oyaq?” kitabını müsabiqəyə təqdim etmisiniz...

Əsəd Cahangir: Kitab çıxarmaq fikrim yox idi, onu məhz müsabiqədə iştirak üçün çap etdirdim. AYB müsabiqəni elan edəndə elə bil daxildən kimsə mənə dedi ki, bu, sənin şansındır, qaçırsan, özündən küsməlisən. Sokratın sözüdür – “Qəlbimdən gələn səslər mənə çox şey öyrədir...” Məncə, hər kəs üçün müsabiqədə iştirakın əhəmiyyəti var. Ta antik dövrdən – Esxildən, Sofokldan üzü bəri hamı müsabiqələrdə iştirak edib. Bunun həm mənəvi, həm də maddi qazancı var. Niyə iştirak etməyəsən ki? Qalibiyyət iddiası olmayanlar qabiliyyəti olmayanların maskasıdır.

Pərvin: Təşəkkür edirəm, Əsəd bəy. Ümid edirəm ki, daxilinizdən gələn səs sizi aldatmayacaq və müsabiqədə uğur qazanacaqsınız. Son olaraq gələcək planlarınız barədə danışmanızı istərdim...

Əsəd Cahangir: Çox sağ olun! Bir neçə ildir ki, “Merac” adlı bir essem yarımçıq qalıb. Bədii fikrin vertikal və horizontal koordinatları haqda olacaq bu yazı “Söz”, “Səs”, “Dəmirbaşlar” tipli fəlsəfi esselər silsiləsindəndir. Çoxdandır ki, bu tipli yazım yoxdur. “Heyvani komediya”nı bitirmək istəyirəm. Son vaxtlar işıq üzü görən çoxsaylı romanlar haqda icmal yazmaq fikrim var. Rəşad Məcidlə bağlı bir yazı planımda var. Afaq xanım Məsudun ikicildliyi haqda yazmaq barədə düşünürəm.

525-ci qəzet.- 2013.- 2 fevral.- S.20-21.