Don vurmuş
arzular
(davamı)
Fevral ayının 25-i axşam tərəfi idi. Xəyalə
yorğun-yorğun pilləkənləri qalxaraq 3-cü mərtəbədəki
mənzillərinin qapısını açıb,
ayaqlarını sürüyərək içəri
keçdi. O qapını nə qədər asta örtsədə,
yenə də anası qapının səsini eşitdi:
–
Qızım, sənsən? Nə tez gəlmisən?
Xəyalə anası ilə bu evdə birgə
yaşayırdı. Doğma şəhərləri Xocalı
işğal olunandan sonra şəhərdən qıraqda dəniz
kənarındakı sanatoriyaların birində məskunlaşmışdılar.
Bir neçə ay bundan əvvəl isə dövlət tərəfindən
tikilən binadan onlara da mənzil verilmişdir.
Xocalı soyqırımı baş verən gecə Xəyalənin
8 yaşı tamam oldu. Anasının həmin gecə Xəyalənin şərəfinə
bişirdiyi plov qazanının ağzı
açılmadı...
Bu gün Xəyalə işdən çox tez gəlmişdi. Ona görə
də anası maraqla qızını səslədi. Xəyalə
isə:
– Ana, mənəm
– şapşapları geyinərək, otağa keçdi. Anası təkərli arabada oturub televizora
baxırdı. Orda Xocalı
soyqırımına həsr olunmuş dəhşətli səhnələr
göstərilirdi.
– Ana, yenə
sən belə verilişlərə baxırsan? Axı,
sənə həyəcanlanmaq olmaz. Bu səhər
təzyiqin yenə yüksəlmişdi. Dərmanlarını
içdinmi?
– İçmişəm, qızım, içmişəm. İnsan nə
qədər dərman atar?
Xəyalə televizorun pultunu götürüb kanalı
dəyişir.
– Həyəcanlı
verilişlərə baxma, qurbanın olum, ay ana.
– Ay bala,
hər gün baxmıram ha. Hər il iki
gün Xocalıdan danışırlar, sonra yaddan
çıxır. Yenə konsertlər, oxumaq,
oynamaq, evlənmə verilişləri başlayır.
–
Heç bir gün də baxma. Mən sənin zərrə
qədər də üzülməyini istəmirəm. Vallah, məni bu həyata bağlayan tək sənsən.
Mənim həyatımda səndən başqa kim
var ki? Mən sənə görə Tibb
Universitetinə qəbul oldum və bu gün də sənə
görə həkim işləyirəm. Bütün
bunları sənin ürəyinin az da olsa
şad olması üçün etmişəm.
– Mənim
ağıllı qızım, atanın adı haqqı, məni
şikəst ayağımla bu həyata bağlayan sənsən.
Özün bilirsən ki, mənim bu dünyada səndən
başqa heç kimim yoxdu. Allah ermənilərin
cəzasını versin, bütün əzizlərimi mənim
əlimdən aldılar. Mənim tək təsəllim
sənsən – deyərək dərindən ah çəkdi.
Anasının
halının dəyişdiyini görən Xəyalə ona təsəlli
verməyə çalışdı:
–
Yaxşı ana, özünü üzmə, indi yenə təzyiqin
yüksələcək.
Xəyalə mətbəxə
keçərək bir fincan su gətirib, anasına uzatdı:
– Al
iç, ana.
Sonra təzyiq ölçən aparatı dolabın
siyirtməsindən götürərək, anasının təzyiqin
ölçdü. Anasının təzyiqinin normadan artıq olduğunu
görən Xəyalə dedi:
–
Görürsən, ay ana, bu gün bütün günü həyəcanlanmısan
deyə, təzyiqin səhər neçə idisə, indi də
elədir. İndi sənə dərman içirdəcəm,
sonra da iynə vurum, bir az dincəl. Günorta nə yemisən?
–
Axşamdan qalmış yeməkdən yedim. Səhər
– səhər Əntiqəyə pul verdim, getdi ət aldı.
Canı sağ olmuş həmin ətdən qəşəng
yarpaq dolması bükdü. Ölülərimizin
adını anıb halvada çaldı... Axı bu gün rəhmətliklərin
ilidir... Əntiqə səndən bir az əvvəl
yeməyin altını söndürüb getdi. Hazırdı
yemək, get mətbəxə ye, qızım.
– Hələ
ac deyiləm, ana. – Dərmanla dolu olan balaca qutunun içindən
dərmanı çıxardaraq bir həbi sol əlində, su
fincanın da sağ əlində tutaraq anasına
yaxınlaşdı.
– Ana bu dərmanı
iç, sonra keç otağına iynəni
vurum.
lll
Anasını yatağa uzadandan sonra divanda oturub xəyala
dalmışdı. Uşaq xatirələrində ilişib
qalmış dəhşətli 25 fevral gecəsini
xatırlamaq istəmirdi. Ancaq nə qədər
istəməsə də, Xocalı faciəsi onun taleyində
müdhiş bir iz açmışdı. O iz,
qaysağı bağlanmayan bir yaraya çevrilmişdi və 20 il
keçməsinə baxmayaraq hələ də
sızıldayırdı.
Elə bu vaxt Xəyalədən başqa bir kimsənin
olmadığı otaqda bir kölgə əmələ gəldi. Bu kölgə
Xəyalənin atasının kölgəsi idi. Xəyalə
kölgəni görən kimi dilləndi:
– Ata...
– Xoş
gördük, qızım. Sənin doğum
gününü təbrik edirəm.
– Atam, sənə
qurban, sən hər il bu vaxtı məni təbrik edirsən
ancaq özün də yaxşı bilirsən ki, mən 20
ildir ki, doğum günümü qeyd etmirəm.
– Bilirəm,
qızım. Ancaq hər bir insanın ən əziz
günü övladının dünyaya gəldiyi
gündür. Mənim üçün də
bu gün, həm şanlı, həm də qanlı bir
gündür. Bu gün məhz sənin
doğum günün, həm də qonşu hesab etdiyimiz
nankorların bizim başımıza gətirdikləri
müsibətin ildönümüdür. Hər ikisi
tarixdir və hər ikisi unudulmamalıdır! Mənim
pərən-pərən düşmüş ruhum tək
rahatlığı sənə görə tapır. Sənin
bu həyatda olmağın, əldə etdiyin uğurların və
uşaqlıqdan arzusunda olduğun həkimlik libasını
geyinməyin mənim ruhumu az da olsa şad
edir. Sən isə pərişan olma... Biz millət olaraq
döyüşü uduzmuşuq, müharibəni yox... Mən
və mənim kimi minlərlə insan 4 il əliyalın
erməni silahlılarına qarşı
döyüşdük, dirəniş göstərdik... Kimlərin nə deməyindən asılı
olmayaraq ermənilərin qarşısından
qaçmadıq. Biz heç zaman erməniləri
güclü saymamışıq. Ermənilərə
kömək edən rus ordusu olmasaydı biz doğma
Xocalıdan kənara bir addım da olsa atmayacaqdıq. Sən
öz gözlərinlə
gördün ki, mən erməni qaniçənlərinin
qarşısında sınmadım, onlara tabe olmadım. Şərəfli ölümü, şərəfsiz
yaşamaqdan üstün tutdum. Elə etdim
ki, sən hamının yanında alnı açıq gəzəsən.
Heç kim sənə “atan erməniyə
satıldı” kəlməsıni deməsin deyə, mən həmin
gecə ölümü seçdim. Başını
dik tut, mənim gözəl balam, sən başı dik gəzməyə
layiq övladsan. Mənsiz ötən bu 20
ildə öz ləyaqətli və namuslu
davranışlarınla bunu özün üçün haqq
etmisən. Ananın südü, mənim isə 8 il sənə verdiyim çörək
halalın olsun! Hələlik, qızım, ad günün
mübarək!
Gəldiyi kimi də, bir anda yox olan kölgə Xəyaləni
xəyalən atalı günlərinə qaytardı.
Xəyaləni bu xəyallardan qapı zəngi
ayırdı.
– Görən
kimdir? – qapıya yaxınlaşıb,
gözlükdən baxdı və dərhal qapını
açdı. Qarşısında iş yoldaşı Mətanət
həkimi gördü.
– Xoş
gəlmisən, ay Mətanət – deyərək qonağı
evə dəvət etdi. Mətanət həkim mənzilin dəhlizinə
daxil olaraq, əlindəki bağlamanı Xəyaləyə
uzatdı və dedi:
– Təbrik
edirəm Xəyalə, buyur şöbəmiz adından hədiyyəni
qəbul et. Bu gün işdən
tez çıxdın deyə, hədiyyəni verə bilmədik.
Səndən çox narahat olduq, dedik birdən
xəstələnib, eliyərsən, ona görə qızlar
dediki, mən sizə bir baş çəkim.
– Buyur
keç içəri.
Xəyalə dəhlizdən otağa keçərək,
Mətanətin verdiyi bağlamanı divanın üstünə
qoydu.
– Nə
yaxşı gəldin, ay Mətiş. Çox
darıxırdım, sən otur, mən çay qoyub gəlirəm.
Divanda əyləşən Mətanət həkim bir
neçə saniyədən sonra, Xəyalənin ardınca mətbəxə
keçdi.
– Anan
hardadır, ay Xəyalə?
–
Anamın təzyiqi yenə yüksəlib, iynə vurdum, o biri
otaqda yatıb. İşdən gəlmişəm
ki, televiziyada Xocalı soyqırımı haqqındakı
verilişlərə baxır. Bu
verilişlərə baxan kimi də təzyiqi yüksəlir.
Neçə dəfə demişəm ki, qurban
sənə, ay ana, baxma belə verilişlərə. Cavab verir ki, torpaqlarımızı qaytararlar, xəbərim
olmaz. Baxıram ki, görüm torpaqlardan bir xəbər
var ya yox...
–
Yazıq arvad neyləsin, bununla başını qatır.
– Mətiş,
anama bir şey olsa, mən yaşaya bilmərəm. Mənim nəslimdən, doğmalarımdan tək
anam qalıb. Həmin gecə mənim kimim
var idisə, hamısını erməni vəhşiləri
qırdı.
– Xəyalə,
bacı qurban, mən indi anladım ki, bu gün sənin
halın niyə pərişan idi. Sən bu
gün heç ad günü əhval-ruhiyyəsində
deyildin. Demək səbəbsiz deyilmiş.
Demək sənin doğum günündə ermənilər
sizi kəndinizdən qovdular, eləmi? Onda
sənin neçə yaşın var idi?
– Həmin
dəhşətli gecədə mənim 8 yaşım tamam
olacaqdı... – deyib, sükut içində dəmlədiyi
çaydan iki fincana süzərək, mətbəxdəki
masanın üzərinə qoydu. Sonra soyuducudan
şirniyyat və şokoladla dolu olan qabları səliqə
ilə masaya düzür. Xəyalə
fikrini tamamlamağa tələsmirdi. Sanki
edəcəyi dəhşətli söhbətə bir neçə
saniyə gec başlamaq istəyirdi. Mətanət
isə heç nə demədən, Xəyalənin sonuncu
cümləsini düşünürdü. “Həmin dəhşətli
gecədə mənim 8 yaşım tamam olacaqdı...” Necə yəni tamam olacaqdı? Bu sözdən
heç bir şey anlamayan Mətanəti düşüncədən
Xəyalənin səsi ayırdı:
– Hə
bacım, həmin gün, yəni 25 fevralda səhər tezdən
anam mənim ad günüm üçün tədarük
görürdü. Üç ədəd
beçə kəsdirdi, plov üçün su qaynatdı, mənim
çox xoşladığım noxudlu dovğa bişirdi,
beçəli plovu isə sobanın üstündə dəmə
qoymuşdu.
Elə həmin gecə saat təxminən axşam 9
olardı. Atam səngərlərin birində döyüşdə
idi. Tez-tələsik evə gəlib, dedi ki, əvvəlki
vaxt deyil, evdə oturmaq olmaz. Yığışın
Tahirgilin tunelinə. Xocalı çoxdan bəri
atəşə tutulduğundan qonşumuz rəhmətlik Tahir
əmigilin həyətində tunel qazmışdılar.
Anam, mən və bacılarım tunelə getdik.
Qonşularımız Nəzakət xala – oğlanları Orxan, Fuad;
Naibə xala – oğlu; Qəmər xala – oğlu Rəşid,
qızı Günel. Və başqa
qonşularımız tuneldə idi. Sonra Ağdamdan gəlmiş
bir neçə könüllülərin köməyi ilə
rəhmətlik – Sahib müəllimgilə
getdik. Onların evini atəş az tuturdu. Həm də tuneldən isti idi. Sahib müəllimgilin evi Bozdağ tərəfə
yaxın idi. O tərəfdə dəhşətli uğultu
var idi. Sən demə, tanklar şəhərə
soxulurmuş. Biz də xəbərsizik.
Döyüşün lap şiddətli vaxtı əmim
Şahmar gəldi ki, nə oturmusunuz, artıq şəhəri
ermənilər mühasirəyə alıb. O, açarı
anamdan alıb, evdən sənədlərimizi götürməyə
qaçdı. Gələndə
qapımızı bağlamamışdı. Artıq qapını bağlamağın əhəmiyyəti
yox idi. Sahib müəllimgilin evlərini
tərk etdik. Gecəyarı idi. Yəqin ki, saat iki olardı. Daldalana-daldalana
üçmərtəbəli binanın zirzəmisində 1-2
saat gözləməli olduq. Çünki
atışma o qədər güclü idi ki, hərəkət
emək mümkün deyildi. Göydən
güllə yağışı yağırdı.
Qranatların partlayışından adam dəhşətə
gəlirdi. Mərmilərin uğultusu vahimə
yaradırdı. Xocalı od
püskürürdü.
Gecə təxminən saat 4 radələrində zirzəmini
tərk edib yeganə açıq yol olan Qarqar çayına
yaxınlaşdıq. Sonralar məlum oldu ki, ermənilər bu
yolu qəsdən açıq qoymuşdular. Çayı keçib Naxçıvanikə üz
tutduq. Orada da bizi pusqu gözləyirmiş.
Hər yandan partlayış səsi gəlirdi.
Gurultudan qulaq tutulurdu. Qorxurdum.
Anam balaca bacım Xeyransanı qucağına
almışdı, atam isə o bir bacım Güləri.
Mən isə özüm gedirdim. Xocalıdan çıxanda ana nənəm Əntiqə
gəlib bizi tapdı. O, anamdan bacım Xeyransanı
aldı. Atam bizi çaydan keçirdi. Meşəyə girdik. Hər yan
qar idi. Üşüyürdüm. Gecə meşədə qaldıq. Səhər açıldı. Ermənilər
camaatımızı qırdı. Hər tərəf
meyit idi. Atam ayağından yaralandı,
sonra da çiynindən. Atam meşədən
qırdığı yoğun ağac budağına söykənə-söykənə
gedirdi. Anam Güləri atamdan
almışdı. Dərəyə
enmişdik. Oturmuşduq. Mən nənəmin əlindən tutub, yanında
oturmuşdum. Bu vaxt bizi ermənilər gülləyə tutdular. Nənəm
başını əyib məni qucaqladı ki, güllə mənə
dəyməsin. Güllə nənəmin başından
dəydi... Anam haray salıb,
qışqırırdı. Balaca bacılarım
Xeyransa, Gülər
donuq-donuq baxırdılar. Mən isə
nənəmi qucaqlayıb ağlayırdım. İstəmirdim nənəm orada qalsın. Atam
qolumdan tutub dartdı və nənəmin üstünü
başına bağladığı şalla örtdü... Biz gedirdik. Hey dönüb nənəmə
baxırdım. İstəyirdim nənəm də gəlsin...
Ancaq sakit halda yatırdı... Bir az
getmişdik ki, bacım Xeyransanı vurdular və yerindəcə
keçindi. O, da meşədə qaldı. Sonra
ermənilər bizi tutdu. Bir kəndə gətirdilər.
Atamı tüfəngə tuşlayıb
öldürmək istəyirdilər. Erməni
yaraqlısının ayağını qucaqlayıb
yalvardım ki, nənəm ölüb, bacım ölüb,
atamı öldürməyin. Məni itələdilər.
Atamı güllə ilə vurmadılar. Onu simlə ağaca sarıdılar. Dedilər:
“De ki, Qarabağ Ermənistan torpağıdır!” Atam demədi. Ayaqlarına benzin
töküb yandırdılar. Atamın
ayaqları yananda mən də anam da qışqırdıq.
Bir də dedilər: “De ki, Qarabağ Ermənistan
torpağıdır! Buraxarıq get,
balalarını saxla!” Atam yenə demədi.
Bu dəfə onun boğazından
aşağı benzin tökdülər.
Yandırdılar atamı...”
Qışqırırdım...
Atama kömək etmək istəyirdim.... Hər
qolumdan bir erməni saqqallısı tutmuşdu. Onlar
gülürdülər! “Türk köpəy
oğluna göz dağı olsunlar!” deyirdilər. Orada çoxlu meyit vardı... boyunlarına məftil
bağlayıb sürüyürdülər. İnsan əzabından
zövq alıb gülürdülər! Balaca bacim Gülər
də anamın qucağında don vurmadan canın
tapşırmışdı. Bilmirəm biz ordan
necə qurtardıq. Necə donmuşdumsa heç nə hiss etmirdim. Bir daha gözlərimi Ağdam Xəstəxanasında
açdım. Ayılan kimi, anamı
soruşdum. Bir tibb bacısı məni
anam yatan palataya gətirdi. Yataqdan qalxarkən hiss etdim ki,
sağ ayağımı yerə bərk basa bilmirəm. Xəstəxanada o qədər xəstə var idi ki,
dəhlizdə yerimək mümkün deyildi. Anamın
yatdığı palatada, anamdan başqa beş
nəfərdə var idi. Bir kişi həkimi
anamın çarpayısının yanında dayanaraq, tibb
bacılarına nəsə tapşırıqlar verirdi. Mən anamı görən kimi yanına
qaçıb, boynunu qucaqladım. Anam isə
sanki məni itirib, yenidən tapmışmış kimi
üz-gözümü yalayırdı. Anam
hıçqırtı ilə ağlayırdı. Həmin
an mən də ağlayırdım... Amma hələ də yəqin
edə bilmirəm ki, anamın və mənim həmin göz
yaşlarımız sevinc yaşları idi, yoxsa kədər
yaşları... Anamın çarpayısı yanında
dayanmış həmin kişi həkimi məni
anamdan araladı və mənim göz yaşlarımı əlləri
ilə silərək, anama – narahat olma qızın lap
yaxşıdır, şok keçirmişdi, indi keçib
gedib. Ayaqlarındakı don isə fəsad yaratmayıb.
Ayağındakı iki ədəd yun corab, onun
ayaqlarını qismən qoruyub – deməsi anamın
bozarmış yanaqlarına az da olsa qan gətirdi.
Anam isə həmin vaxt əllərini göyə tutaraq dedi: –
Şükür sənə, ay Allah, heç olmasa bu balamı
mənə qaytardın.
Elə bu
vaxt palataya daxil olan tibb bacısı həkimə
üzünü tutaraq və anamı göstərərək
dedi:
– Həkim,
bu xəstəyə indi vurulmalı olan iynə qurtarıb,
neyləyək, bəlkə sabahı gözləyək
Bakıdan iynə, dərman gəlməlidir.
Həkim əsəbi
halda cavab verdi:
– Necə
yəni, sabahı gözləyək? O iynə bu xəstəyə
bu gün vurulmalıdır. Özüdə təcili...
Sonra
cibindən pul çıxardaraq, həmin tibb bacısına
uzadıb:
– Sən
belə elə, al bu pulu, uşaqlardan birini yolla Hacının
aptekinə, həmin iynəni alıb gətirsin. Əgər
desə yoxdu, onda mənim adımdan desin, tapıb verəcək.
Sonradan bildim ki, həmin o, xeyirxah həkim Ağdam Mərkəzi
Xəstəxanasının baş həkimidir. Elə həmin
gün gördüyüm mənzərə məni daha
böyük şoka saldı. Anamın ayaqlarını
don vurmuşdu, artıq qanqrena olduğundan, dizdən
aşağı kəsməkdən başqa çarə yox
imiş. Xəstəxanadan anam təkərli
arabada çıxdı. Yaxşı
xatirimdədir, ermənilər bizi ferma kimi bir yerə
salmışdılar. Çox adam var
idi, bizim ailədən isə sağ qalan anamla, mən idim.
Çox üşüyürdüm... Ən
çoxda ayaqlarım üşüyürdü. Anam bunu
hiss edib, öz ayağındakı yun corabı
da mənə geydirdi. Mənim ayağımı kəsilməkdən
xilas edən anam, öz ayaqlarını qoruya bilmədi...
Artıq 20 ildir ki, arabaya möhtac qalıb, yazıq anam...
Hə, Mətiş bacı, mənim dünyaya gəldiyim
bu günkü təqvim, mənim həyatımda elə dəhşətli
iz buraxıb ki, ad günümün mənim üçün
heç bir əhəmiyyəti qalmayıb. Sizinlə
işlədiyim bir ilə yaxındır. Əvvəl
işlədiyim poliklinikada da, univesitetdə təhsil
aldığım illərdə də heç vaxt ad günlərimi
qeyd etməmişəm.
Xəyalə
çayların soyuduğunun fərqinə vararaq:
– Çayımızda
soyudu... Ver dəyişim.
– Yox
içməlidir, narahat olma – deyərək fincandakı
çaydan bir neçə qurtum içən Mətanət
araya çökən bir neçə anlıq sükutu pozdu:
– Neyləmək
olar, bu Tanrı yazısıdır. Sən nəhayət
öz həyatını yaşamalısan, ya yox? Cavanlığını matəm, dərd, qəm
içində keçirməyin nə mənası var? İtirdiyin əzizlər geri dönəcək?
– Yox, Mətiş,
itirdiyim rəhmətlik atam, nənəm, körpə
bacılarım, iki əmim, dayım və onların
övladları geri dönməyəcək. Mən bunu gözəl
anlayıram... Lakin onların ruhlarının şad ola biləcəyini də anlayıram. Onların ruhları biz Xocalıya dönəndən
sonra şad olacaq. Mənim bu don
vurmuş ayaq barmaqlarım da o zaman açılacaq. Mənim üçün günəş həmin
vaxt doğacaq və ad günlərimi də günəşin
doğuşundan sonra qeyd edəcəm. Səkkiz
yaşımdan bəri qeyd etmədiyim, bütün ad günlərimi
bir birinin ardınca qeyd edəcəm. Həmin
dəhşətli gecədə mənim tək ayaq
barmaqlarımı yox, həm də bütün
arzularımı da don vurdu. Donun
açılması üçün isə mütləq yaz gəlməlidir
və günəş yenidən doğmalıdır. Mənim yazımın gəlişi də, günəşimin
çıxmağı da nənəmin, bacılarımın
və digər əzizlərimin canını
tapşırdığı, atamın külünün
töküldüyü o müqəddəs torpaqlara dönəndə
olacaq.
Mətanət
çayını içə-içə:
–
Bacım, bax yüksək balla Tibb Universitetinə qəbul
olmusan, oranı müfəvvəqiyyətlə bitirmisən,
magistraturanı öz savadınla bitirmisən, bu gün də
şükür Allaha şəhərimizin ən nüfuzlu
kilinikalarının birində çalışırsan, az bir
müddətdə xəstələrinin sevimlisinə
çevrilən bir həkimsən. Məgər
bütün bunlar sənin üçün günəşin
doğması deyil. Unutma ki, Allah heçdə
hamıya sənin qədər şans vermir.
– Həkim
olmaq mənim lap uşaqlıq arzum olub. O vaxtı hələ
məktəbə getmirdim. İki yaşlı
qardaşım Xəyal bərk xəstələnmişdi.
Kəndimizin feldşeri əlindən gələni
etsə də uşağı sağalda bilmirdi və məsləhət
gördü ki, qardaşımı Ağdama aparsınlar.
Çünki Ağdamda savadlı uşaq həkimləri
çox idi. Atam, anam qardaşımı qızdırmanın
içində götürüb dayımın
maşını ilə Ağdama yola düşdülər. Nənəm isə bizim yanımızda qaldı.
Həmin gün hava çox soyuq, qar isə dizdən
idi. Elə buna görə də yolda
çox vaxt itirdilər və qardaşım Ağdama
çatmamış yolda anamın qucağında
keçinmişdi. Qardaşımın
halsız baxışları hələ də gözlərimin
önündədir. Onu itirəndən
sonra öz-özümə söz verdim ki, böyüyəndə
həkim olacam və gəlib öz kəndimizdə xəstə
uşaqları sağaldacam. Bu fikrimi ilk dəfə nənəmin
yanında deyəndə, mənə dedi ki, “Bunun
üçün sən yaxşı oxumalısan. Sinfinizdə
hamıdan yaxşı oxumalısan...” Elə həmin ili də birinci sinfə getdim və ilk gündən
nənəmin dediklərinə əməl etdim. Həqiqətəndə sinfimizin ən yaxşı
oxuyan şagirdi mən idim. Bakıya gələndən
sonra, burda orta təhsilimi davam etdirəndə də sinifdə
hamıdan seçilirdim. Hər gün məktəbə
gedəndə rəhmətlik nənəmin sözləri
yadıma düşürdü. Çox
istəyirdim ki, mən Tibb Universitetini bitirənədək,
torpaqlarımız işğaldan azad olsun və mən həkim
kimi Xocalıda fəaliyyət göstərim. Bax ona görə, deyirəm ki, mənim arzularım
tam həyata keçməyib. Ümimiyyətlə
nəyi arzulamışamsa, ya o arzuma çatmamışam,
yada ki, yarımçıq olub. Biz o
vaxtı Ağdam xəstəxanasından çıxıb, Bakıya
gəldik. Mən anamdan soruşdum ki, necə
oldu ermənilər bizi buraxdı? Anam cavabında dedi ki,
Ağdamda bir komandir var idi, o erməni meyitləri ilə bizi dəyişdi.
Söz düşəndə anam həmişə
o komandirə alqış edirdi. Deyir, həmin
komandir bizi Ağdamın Şelli kəndində özü
qarşıladı və sən özündə deyildin deyə,
səni qucağına alaraq öz maşınına mindirdi.
Anam komandirin xarici
görünüşünü təsvir edəndə,
yadıma düşdü ki, həmin komandiri Ağdam Xəstəxanasında
görmüşəm. Hündür boylu, cüssəli,
üzü saqqallı, bir az da zəhmli bir
insan idi. Sonralar öyrəndim ki, həmin
komandir çoxlu sayda xocalıları erməni əsirliyindən
alıb. O, komandir olmasaymış, Xocalı camaatı
tamami ilə yer üzündən silinərmiş. Biz Bakıya təzə gələndə çox
arzuladım ki, böyüyəndə gedim o komandiri tapıb,
ona öz minnətdarlığımı bildirim. Buda mənə
qismət olmadı... Bir ildən sonra eşitdim
ki, həmin komandir Ağdamda şəhid olub və oradakı
Şəhidlər Xiyabanında dəfn olunub. Arzu etdim ki, böyüyüm, Ağdamın Şəhidlər
Xiyabanına gedib, həmin igid komandirin məzarını ziyarət
edim, məzarı üstünə gül qoyum. Yenə də
arzuma çatmadım... Bir ildən sonra
Ağdam şəhəri işğal olundu. Mətiş
indi, mənim arzularımın don vurduğunu qəbul edirsənmi?
– Nə
deyim, ay bacı? Allah səni bütün arzularına
çatdırsın! Amma mən yenə də o
fikirdə qalıram ki, tək keçmişlə yaşamaq
olmaz, insan gələcəyə də baxmalıdır. Sənin yaşının elə bir vaxtıdır
ki, sən mütləq gələcəyini də
düşünməlisən.
– Bir
aforizmdə oxumuşam ki, keçmiş həmişə
insanı yeyir. Amma keçmişi xatırlamadan
sabaha da getmək olmur. Məni yaşadan isə
keçmiş xatirələr deyil, ümiddi... Puç
olmuş arzuların göyərəcəyinə və don
vurmuş arzularımın açılacağına olan
ümid...
Xəyalə
hər iki əli ilə saçlarını arxaya ataraq,
söhbəti dəyişdi:
– Mətiş,
yarpaq dolması var, qızdırım yeyək.
Mətanət
həkim tez etiraz etdi:
– Yox, yox
yemirəm. Günorta iş yerində yemək yemişəm. Axşamlar isə yemək yemirəm, sən bilmirsən
ki, mən dietadayam? Məndə kökəlmə
gedir deyə, axşamlar yemək yemirəm.
– Mən
heç zaman dieta haqqında düşünməmişəm.
Nə vaxt acmışamsa, o vaxtda yemək
yemişəm.
– Ay
canı yanmış, sən anadangəlmə fiqurasan. Sənə dieta nəyə lazım? Maşallah, sən əsl 90/ 60- san.
– İnanırsan, heç vaxt bu gözəlliyimin, bu
fiquramın mənim gözümdə heç bir əhəmiyyəti
olmayıb.
– Yenə
başlama da... Sən gözəl,
yaraşıqlı bir qızsan. Sənin
borcun gələcəyini düşünmək və ona
uyğun hərəkət etməkdir. Ananın
da ən böyük arzusu sənin toyunu görmək, nəvə
sahibi olmaqdır. Əgər ananı belə
çox istəyirsənsə, ona nəvə qismət etməlisən.
(Ardı var)
Etibar Toğrul
525-ci qəzet.-
2013.- 21 fevral.- S.5.